Sytuacja psychologiczna mężczyzn zmagających się z problemem niepłodności

Psychologiczne konsekwencje niepłodności są coraz częściej opisywane w literaturze specjalistycznej. W ciągu ostatnich lat więcej uwagi poświęca się także sytuacji emocjonalnej mężczyzn mierzących się z niniejszym problemem. Specjaliści z zakresu zdrowia psychicznego zwracają uwagę, iż potwierdzenie diagnozy niepłodności powinno uznawane być za jedno z najbardziej stresujących wydarzeń życiowych. Stres jest tym silniejszy, im pragnienie o posiadaniu potomka stanowi ważniejszy aspekt dla obojga partnerów starających się o poczęcie.

Z uwagi na bardzo wysoki poziom stresu towarzyszący niniejszej sytuacji, diagnoza niepłodności traktowana jest także w kategoriach kryzysu życiowego. Zdaniem psychologów nie tylko samo rozpoznanie, ale także długość i intensywność związana z samym procesem diagnostycznym, może stanowić główną przyczynę rozwoju chronicznego stresu.

Zgodnie z wiedzą zawartą w literaturze przedmiotu, możemy rozpoznać trzy główne czynniki, które zwiększają prawdopodobieństwo wystąpienia zaburzeń psychologicznych w obliczu niepłodności, są to:

• Czynniki związane z zaburzeniami osobowości;
• Czynniki związane z obecną, niekorzystną sytuacją życiową jednostki;
• Czynniki związane z długotrwałym przebiegiem i intensywnością podejmowanego leczenia niepłodności.

Psychologowie podkreślają, że wczesne rozpoznanie czynników ryzyka, a także jak najszybsze wprowadzenie właściwych metod profilaktycznych, w znacznym stopniu wpływa na samopoczucie psychofizyczne jednostki, a co więcej, zwiększa szanse na osiągnięcie pozytywnych rezultatów leczenia.

Sytuacja psychologiczna mężczyzn leczących się z powodu niepłodności jest tym trudniejsza, im silniejsze jest w nich przekonanie, że płodność nierozerwalnie związana jest ze sprawnością seksualną, a zatem szeroko rozumianą męskością.

Leczenie niepłodności jest dla większości mężczyzn sytuacją szczególnie trudną, w wyniku której dochodzi do odczuwania silnych emocji, negatywnie wpływających na kondycję fizyczną. Przeprowadzone do tej pory badania potwierdzają także, że problem męskiej niepłodności, może oddziaływać na zaburzenia komunikacji w parze oraz do obniżenia poziomu ogólnej satysfakcji w związku.

Chociaż ilość przeprowadzonych analiz dotyczących wpływu stresu (indukowanego leczeniem niepłodności) na jakość nasienia nadal jest niewystarczająca, warto wiedzieć, że wyniki współczesnych badań potwierdzają związek stresu psychologicznego z obniżoną jakością nasienia.

W związku z wyżej opisanymi trudnościami, jest to niezwykle ważne, aby mężczyźni doświadczający leczenia niepłodności, już na etapie diagnozy niniejszego zaburzenia, mogli skorzystać z fachowej pomocy psychologicznej, mającej na celu zarówno obniżenie poziomu odczuwanego stresu, jak i profilaktykę rozwoju zaburzeń natury psychicznej.

Lęk i depresja u mężczyzn leczących się z powodu niepłodności

W większości przypadków potwierdzenie niepłodności męskiej jest diagnozą niespodziewaną, dlatego też odbieraną często z niedowierzaniem. Niemożność poczęcia dziecka bezsprzecznie wpływa na dalsze plany życiowe i stanowi ogromne obciążenie psychiczne, w wyniku którego może dojść do rozwoju zaburzeń lękowych oraz depresji.

Psychologowie dostrzegają, że mężczyźni z rozpoznaniem niepłodności odczuwają intensywne wyrzuty sumienia połączone z obniżeniem poczucia własnej wartości. Dodatkowo, dostrzegana jest u nich tendencja do koncentrowania się na niniejszym problemie, co doprowadza do wzrostu odczuwanego lęku, a tym samym nie tylko pogorszenia się sytuacji psychologicznej mężczyzny, ale także do zmniejszenia efektywności zastosowanych metod leczenia.

Na ryzyko rozwoju zaburzeń lękowych oraz depresji w przypadku niepłodnych mężczyzn, zdaniem specjalistów wpływa przede wszystkim długość leczenia. Im dłuższy, a tym samym przepełniony niepowodzeniami proces terapeutyczny, tym niższa odporność jednostki na doświadczanie intensywnego stresu oraz innych negatywnych emocji.

Przeprowadzone do tej pory analizy wskazują, że depresja może występować u ponad 20% mężczyzn z rozpoznaniem niepłodności. Zatrważającym jest fakt, iż wielu z nich nie przyznaje się do doświadczanych przez siebie objawów, a tym samym odsuwa w czasie decyzję o podjęciu konsultacji w gabinecie psychologa.

Tymczasem, warto zwrócić uwagę na fakt, że wystąpienie depresji negatywnie oddziałuje na proces leczenia niepłodności. Psychologowie dostrzegają, że część mężczyzn z nią się zmagających, całkowicie rezygnuje z podejmowania jakichkolwiek prób terapii.

Praca z pacjentem doświadczającym niepłodności (przy uwzględnieniu kolejnych etapów leczenia)

Chociaż w ciągu ostatnich lat sytuacja ta zaczyna się zmieniać, nadal to kobiety częściej zgłaszają się po pomoc do gabinetu psychologa. Ponadto, jak wskazują wyniki analiz, chętniej i częściej biorą one udział w terapii grupowej. W związku z tym, w literaturze specjalistycznej znajdziemy także większą ilość badań dotyczących efektywności zastosowanego wsparcia psychologicznego w postępowaniu terapeutycznym kobiet leczących się z powodu niepłodności.

Jak wspomniano we wstępie, z każdym rokiem przybywa mężczyzn, którzy decydują się na skorzystanie z pomocy psychologa w obliczu problemów prokreacyjnych. To bardzo ważne, albowiem jak opisano powyżej, mężczyźni z rozpoznaniem niepłodności zmagają się z szeregiem konsekwencji psychologicznych, które mogą doprowadzić do znacznego obniżenia odczuwanej przez nich jakości życia, a także do rozwoju zaburzeń lękowych oraz depresji.

W pracy z pacjentem doświadczającym niepłodności istotne jest zwrócenie uwagi na jego sferę emocjonalną, a także przekonania dotyczące leczenia (w tym na nastawienie do różnorodnych procedur) oraz na sferę intymną i związane z nią objawy o charakterze psychoseksualnym.

Dzięki szerokiej wiedzy, a także wieloletniemu doświadczeniu, psychoterapeuci oraz psychologowie są w stanie zapewnić pacjentom nie tylko wsparcie, ale także pomoc w rozumieniu oraz radzeniu sobie z emocjami nierozerwalnie związanymi ze skomplikowanymi procedurami medycznymi w procesie leczenia niepłodności.

Co warte podkreślenia, sytuacja psychologiczna niepłodnych mężczyzn może istotnie różnić się w zależności od etapu, efektywności i czasu trwania leczenia. Dlatego też, bardzo ważne jest, aby specjalista dostosowywał swoje oddziaływanie terapeutyczne do aktualnej sytuacji emocjonalnej pacjenta.

Ważnym aspektem, który często poruszany jest w pracy z mężczyznami leczącymi się z powodu niepłodności, jest obniżenie się jakości życia seksualnego. Problemy w sferze seksualnej mogą rozwinąć się już na samym początku rozpoczęcia starań o dziecko (nawet jeszcze przed diagnozą samej niepłodności). Mowa tutaj o zjawisku, które określane jest mianem „seksu na żądanie”. Znaczna część mężczyzn odczuwa zanik spontaniczności życia seksualnego, które od momentu podjęcia decyzji o ciąży, staje się niejako podporządkowane określonemu harmonogramowi, a także obwarowane jest całą listą wskazań i zakazów. Takie okoliczności życia seksualnego w wielu przypadkach doprowadzają do zaniku satysfakcji, co przekłada się na pogorszenie ogólnej kondycji psychofizycznej.

Zadaniem psychologa na tym etapie jest wypracowanie z pacjentem efektywnych sposobów komunikacji, dzięki którym będzie w stanie trafnie opisywać doświadczane emocje oraz swoje oczekiwania względem życia seksualnego. Ponadto, jeśli to konieczne, psycholog może pomóc parze w znalezieniu fachowego wsparcia seksuologicznego.

Kolejną istotną kwestią, związaną z dalszym etapem leczenia niepłodności, która powinna zostać przepracowana w gabinecie psychologa, jest podejście mężczyzny do możliwości poczęcia za pośrednictwem metody in vitro. Okazuje się bowiem, że partnerzy niejednokrotnie doświadczają istotnych trudności w zakresie rozmowy na niniejszy temat.

Szczególnie trudna dla mężczyzny bez wątpienia jest kwestia dotycząca ewentualnego dawstwa nasienia. Taka ewentualność rodzi w przyszłym ojcu wiele pytań, które często pozostają bez odpowiedzi. Pacjenci niejednokrotnie zastanawiają się nad tym, czy dziecko będzie do nich podobne, czy w istocie będą rodzicem dziecka, czy sposób poczęcia może mieć wpływ na nawiązywanie więzi z nowonarodzonym dzieckiem.

Takie narastające wątpliwości bezsprzecznie doprowadzają do nasilenia odczuwanego lęku, a co za tym idzie do znacznego pogorszenia się sytuacji psychologicznej mężczyzny. Dlatego też, to bardzo ważne, aby psycholog pomógł mężczyźnie wyrażać swoje obawy, a także radzić sobie z emocjami, które są bezpośrednio z nimi związane.

Wsparcie psychologiczne jest także niezwykle istotne na dalszym etapie leczenia, kiedy to partnerzy oczekują na wynik inseminacji, czy też procedury in vitro. Zadaniem specjalisty jest zapewnienie odpowiedniego wsparcia, a także wyposażenia pacjentów w umiejętności radzenia sobie ze stresem oraz odczuwanym napięciem (między innymi poprzez rozmowę oraz niektóre formy relaksacji).

Techniki stosowane w psychoterapii mężczyzn leczących się z powodu niepłodności

Mimo podobieństw, a także pewnych prawidłowości na poziomie podstawowym, warto pamiętać, że każda reakcja pacjenta na problem niepłodności wymaga indywidualnego podejścia specjalisty. Podejście to powinno uwzględniać zarówno specyfikę sytuacji, jak i wcześniejsze doświadczenia mężczyzny, jego oczekiwania, cechy osobowości oraz przejawiane sposoby radzenia sobie ze stresem i trudnymi sytuacjami.

Co ważne, z perspektywy psychologicznej, problem niepłodności zawsze powinien rozpatrywany być w kontekście relacji partnerskiej. Dlatego też, stosowane techniki terapeutyczne powinny skupiać się nie tylko na wewnętrznym świecie pacjentów, ale także na poprawie (lub utrzymaniu) dobrych relacji w parze, właściwej komunikacji oraz umiejętnościach wspólnego radzenia sobie ze stresem odczuwanym w obliczu niepłodności.

Pomoc psychologiczna oferowana przez współczesnych specjalistów (w tym psychologów i psychoterapeutów) może przybierać różnorodne formy, na przykład:

• Formę doraźnej rozmowy;
• Formę systematycznych konsultacji psychologicznych;
• Formę psychoedukacji,
• Formę terapii indywidualnej, terapii par;
• Formę grupowej psychoterapii oraz grup wsparcia;
• Interwencji psychologicznej, a także warsztatów, których nadrzędnym celem jest podniesienie kompetencji osobistych jednostki, za sprawą których łatwiej jej będzie radzić sobie ze stresem oraz trudnymi emocjami, jak również lepiej komunikować się z partnerką/partnerem.

Co ciekawe, w przeprowadzonych do tej pory analizach, dobre efekty zdaje się przynosić także hipnoza oraz hipnoterapia. Techniki te najczęściej stosowane są u pacjentów, którzy znajdują się na etapie leczenia przy zastosowaniu metod wspomaganego rozrodu, a także w czasie ciąży. Dzięki zastosowaniu niniejszych technik możliwe staje się istotne ograniczenie negatywnych konsekwencji doświadczanego stresu.

Ponadto zainteresowaniem psychoterapeutów, a także wysoką skutecznością, cieszą się techniki nastawione na pracę z ciałem (w tym między innymi techniki relaksacyjne, czy też związane z rozwijaniem uważności). Dzięki zastosowaniu niniejszych technik możliwe staje się łatwiejsze komunikowanie własnych przeżyć, lepsze radzenie sobie z napięciem, a także poprawa relacji między partnerami.

Terapia poznawczo-behawioralna w procesie wsparcia mężczyzn leczących się z powodu niepłodności

Terapia poznawczo-behawioralna należy do jednych (obok terapii psychodynamicznej oraz systemowej) z najpopularniejszych i najczęściej stosowanych nurtów psychoterapeutycznych. Co ważne, efektywność zastosowania technik poznawczo-behawioralnych najczęściej poddawana jest analizie naukowej. Jej skuteczność mierzona jest również w kontekście wsparcia procesu leczenia niepłodności.

Współczesne badania naukowe potwierdzają, że zastosowanie technik poznawczo-behawioralnych podczas leczenia mężczyzn z rozpoznaniem niepłodności jest w stanie wywrzeć wiele pozytywnych efektów, takich jak:

• Polepszenie funkcjonowania psychospołecznego jednostki;
• Obniżenie doświadczanego lęku;
• Zmniejszenie objawów charakterystycznych dla obniżonego nastroju;
• Redukcja i zapobieżenie rozwoju objawów charakterystycznych dla przebiegu depresji;
• Podniesienie poczucia własnej skuteczności;
• Obniżenie poczucia wstydu, a także porażki;
• Zmniejszenie tendencji do izolacji społecznej;
• Podniesienie kompetencji w zakresie radzenia sobie z trudnymi emocjami charakterystycznymi dla procesu leczenia niepłodności;
• Zwiększenie poziomu akceptacji własnej osoby;
• Wypracowanie skutecznych sposobów dystansowania się od myśli oraz uczuć, które powodują narastanie poziomu niepokoju oraz lęku.

W związku z powyższym, zastosowanie technik poznawczo-behawioralnych przez wykwalifikowanych psychoterapeutów jest w stanie sprzyjać obniżeniu negatywnych emocji, a także podniesieniu ogólnej satysfakcji z życia osób mierzących się z problemem niepłodności. Co ważne, dzięki psychoterapii poznawczo-behawioralnej możliwe staje się także zwiększenie efektywności podejmowanej współpracy w zakresie leczenia niepłodności, a tym samym zwiększenie szans na oczekiwane zakończenie leczenia.

Wsparcie umiejętności komunikacyjnych mężczyzn mierzących się z problemem niepłodności

Uwaga terapeuty poświęcona na poprawę komunikacji pacjenta, stanowi ważny element wsparcia psychologicznego. Okazuje się bowiem, że wielu mężczyzn nie jest w stanie wyrażać doświadczanych przez siebie emocji w obliczu niepłodności. Poprzez zatrzymywanie w sobie negatywnych przeżyć i wyrażanie niechęci wobec rozmowy na trudne emocjonalnie tematy, może dojść do pogorszenia się relacji w wymiarze partnerskim. Dlatego też, podczas swojej pracy z pacjentem psycholog powinien zwrócić uwagę na styl komunikacji pacjentów, a także wskazać im ewentualne nieprawidłowości, a także przedstawić alternatywne sposoby komunikacji własnych przeżyć, w taki sposób, aby były one zrozumiałe dla odbiorcy.

Trening umiejętności komunikacyjnych w przypadku mężczyzn leczących się z powodu niepłodności jest także istotny z medycznego punktu widzenia. To bowiem niezwykle istotne, aby pacjenci byli w stanie dzielić się swoimi uwagami z lekarzem prowadzącym, a także w odpowiedni sposób zadawać pytania na temat kwestii, które rodzą w nich wątpliwości.

Dodatkowo, dzięki wsparciu komunikacji (zwłaszcza między partnerami) możliwe staje się obniżenie poziomu odczuwanego lęku związanego bezpośrednio z leczeniem niepłodności.

Wsparcie psychologa w obliczu niepowodzeń prokreacyjnych

W literaturze specjalistycznej niepłodność określana jest często jako doświadczenie wielu strat. I chociaż straty te są niezwykle dotkliwe dla pary, często pozostają niedostrzeżone przez otoczenie. W tym miejscu należy podkreślić, że kolejne nieudane próby leczenia niepłodności, a także doświadczenie poronień, może doprowadzić do wywołania reakcji opłakiwania, a także utraty wiary w dalsze powodzenie prokreacyjne. Psychologowie dostrzegają, że każda kolejna próba inseminacji, czy też powtórne podejście do metody in vitro, wiąże się z ogromnym stresem, przy jednoczesnym poczuciu nadziei i szansy na to, że być może tym razem uda się spełnić to największe z pragnień.

Doświadczanie takich sprzecznych emocji, a także swoistych konfliktów wewnętrznych, odpowiada nie tylko za nasilenie lęku, ale także za zwiększenie ryzyka rozwoju depresji.

W przypadku doświadczania strat prenatalnych, żałoba po nienarodzonym dziecku, może być przeżywana kilkukrotnie, albowiem z każdą kolejną próbą rodzi się rodzicach nie tylko nadzieja, ale także wyobrażenia na temat dziecka. Należy bowiem pamiętać, że każda strata nienarodzonego dziecka związana jest z przeżywaniem silnych emocji, a nawet ekstremalnego stresu, który może skutkować rozwojem traumy.

W związku z tym, to niezwykle istotne, aby psychologowie w pracy z mężczyznami (a także ich partnerkami) leczącymi się z powodu niepłodności, zwracali uwagę na zapewnienie wsparcia w procesie przeżywania żałoby. W kontekście pracy z pacjentami, którzy doświadczyli strat prenatalnych oraz licznych niepowodzeń związanych z leczeniem, istotne jest również stworzenie warunków dla rozważenia i poszukania odpowiedzi na pytanie – kiedy zaprzestać dalszych starań.

To niezwykle istotne, aby specjalista starał się towarzyszyć swoim pacjentom w poszukiwaniu odpowiedzi na powyższe pytanie. Ponadto, jego wsparcie może okazać się niezbędne w sytuacji, w której jedno z pacjentów pragnie zaprzestania leczenia, a drugie jego kontynuacji.

W sytuacji podjęcia decyzji o zaprzestaniu dalszego leczenia, zadaniem psychologa jest wsparcie pacjentów w konstruowaniu i wdrażaniu nowych celów życiowych. Ponadto, może on towarzyszyć parze podczas procesu rozważania decyzji o adopcji.

Chociaż w niniejszej części artykułu zwracamy uwagę przede wszystkim na aspekty pomocy psychologicznej w kontekście strat prenatalnych, chcemy także zaznaczyć, że wsparcie specjalisty może okazać się niezbędne także wtedy, kiedy po wielu próbach rodzicom w końcu udaje się doprowadzić do efektywnego zapłodnienia. W takich okolicznościach zadaniem psychologa jest między innymi:

• Przygotowanie pacjentów na intensywne zmiany związane z pojawieniem się dziecka w rodzinie;
• Pomoc w budowaniu relacji z nienarodzonym jeszcze dzieckiem;
• Pomoc w radzeniu sobie z lękiem oraz intensywnym stresem, który może związany być z obawą o utratę dziecka lub inne komplikacje;
• Przygotowanie do porodu;
• Podejmowanie profilaktyki depresji poporodowej obejmującej zarówno przyszłą matkę, jak i ojca dziecka.

Kiedy mężczyzna powinien skorzystać z pomocy psychologa?

Z możliwości otrzymania wsparcia psychologicznego powinni skorzystać wszyscy mężczyźni mierzący się z problemem niepłodności, niezależnie od okresu leczenia. Specjalista może bowiem pomóc pacjentowi przepracować emocjonalny ciężar diagnozy niepłodności, jak również wspierać go na kolejnych etapach leczenia. Dodatkowo, wsparcie psychologa może okazać się nieocenione w kontekście przepracowywania kolejnych strat prenatalnych, podczas podejmowania decyzji o zakończeniu leczenia, a także podczas rozważania decyzji o adopcji.

Co ważne, dzięki specjalistycznemu wsparciu, możliwe staje się utrzymywanie satysfakcjonujących relacji w obrębie związku, włączając w to zarówno sferę emocjonalną, komunikacyjną, jak i seksualną.

Skorzystanie z pomocy psychologa jest niezbędne w przypadku mężczyzn, u których diagnoza niepłodności doprowadziła do znacznego obniżenia się poczucia własnej wartości, a także do wywołania lęku, doświadczania intensywnego stresu, a także objawów charakterystycznych dla zaburzeń nastroju.

Czy warto skorzystać z pomocy psychologa jeszcze przed rozpoczęciem leczenia niepłodności?

Zanim pary zdecydują się na wizytę u specjalisty, przez dłuższy czas podejmują naturalne starania, z każdym miesiącem nie tracąc nadziei, że problem „sam się rozwiąże”. W wielu przypadkach kilkumiesięczne wstrzymanie się od interwencji medycznej przynosi oczekiwane skutki. Warto jednak pamiętać, że czas nie zawsze jest sprzymierzeńcem. W przypadku par, które mierzą się z problemem niepłodności wczesne podjęcie działań leczniczych może okazać się bardzo ważne.

Przed podjęciem leczenia medycznego, warto jednak wcześniej skonsultować się z psychologiem, który posiada doświadczenie w pracy z pacjentami z problemem niepłodności. Dzięki konsultacjom ze specjalistą możliwe staje się nie tylko psychiczne przygotowanie przyszłych rodziców do pełnienia nowych ról, ale także zwrócenie uwagi na najważniejsze aspekty zdrowego stylu życia (obejmującego odpowiednią higienę zdrowia psychicznego) sprzyjające pomyślnej prokreacji.

Ponadto, na tym etapie pomoc psychologiczna powinna obejmować:

• Przeprowadzenie wnikliwego wywiadu oraz diagnozy psychologicznej, dzięki której możliwe staje się rozpoznanie psychologicznych czynników mogących negatywnie wpływać na procesy prokreacyjne;
• Psychoedukację obejmującą przekazywanie pacjentom informacji na temat możliwych przyczyn niepłodności oraz sposobów jej leczenia;
• Określenie wraz z pacjentami motywacji do rodzicielstwa, a także motywacji do ewentualnego podjęcia leczenia niepłodności;
• Rozpoznanie przez specjalistę ewentualnych konfliktów wewnętrznych u pacjentów, które bezpośrednio związane są z rodzicielstwem;
• Przepracowanie relacji pacjenta z jego rodzicami;
• Pomoc w rozwinięciu, a następnie wzmocnieniu pozytywnych, a przede wszystkim realistycznych oczekiwań wobec przyszłej roli rodzica;
• Zapoznanie pacjentów z technikami skutecznego radzenia sobie ze stresem, a także trudnymi emocjami, które mogą ulec nasileniu w okresie leczenia niepłodności, jak również podczas doświadczania kolejnych niepowodzeń prokreacyjnych;
• Pomoc w budowaniu bliskości, a także wzmacnianiu relacji w obrębie pary.

Cele i oczekiwane skutki wsparcia psychologicznego w obliczu męskiej niepłodności

Na przestrzeni ostatnich dziesięcioleci psychologowie, a także specjaliści z zakresu leczenia niepłodności, dostrzegli związek między problemami prokreacyjnymi, a silnym natężeniem stresu i obniżonym nastrojem. Dlatego też, większość oddziaływań psychologicznych, które ukierunkowane są na pacjentów leczących się z powodu niepłodności, dotyczy zmniejszenia natężenia odczuwanego stresu oraz lęku, a także ograniczenia ryzyka rozwoju depresji i poprawy ogólnej jakości życia. Co istotne, bezpośrednim efektem oddziaływań psychologicznych nie jest dążenie do efektywnego zapłodnienia. Psychologowie, jako swój nadrzędny cel terapeutyczny w niniejszym przypadku stawiają obniżenie ryzyka rozwoju depresji i wyposażenie pacjentów w efektywne strategie radzenia sobie ze stresem i trudnymi emocjami.

Co ciekawe, współczesne badania naukowe potwierdzają, iż osiągnięcie wyżej wymienionych celów stanowi istotny czynnik w procesie leczenia niepłodności, który podnosi skuteczność stosowanych oddziaływań medycznych.

Zdaniem specjalistów zapewnienie pacjentom kompleksowej opieki w wymiarze medycznym oraz psychologicznym (przy zastosowaniu technik psychoterapii poznawczo-behawioralnej, a także relaksacji) zwiększa szanse zajścia w ciążę. W tym miejscu warto bowiem przypomnieć, że najczęstszą z przyczyn rezygnacji z dalszego leczenia niepłodności jest doświadczany stres oraz objawy obniżonego nastroju.

Dlatego też, osiągnięcie pozytywnych rezultatów w zakresie poprawy nastroju sprzyja nie tylko wyższemu prawdopodobieństwu skuteczności leczenia, ale także pomaga przejść pacjentom przez niewątpliwie trudne etapy procesu terapeutycznego, a także poprawia ich funkcjonowanie w zakresie życia społecznego.

Niektóre ze współczesnych badań ukazują także, że zagwarantowanie mężczyznom pomocy w zakresie zwalczania objawów depresji oraz przewlekłego stresu, sprzyja podniesieniu jakości nasienia.

Co warte podkreślenia, pomoc psychologiczna nie powinna być jedyną formą leczenia problemu niepłodności. Powinna ona jednak stanowić nieodłączny element postępowania medycznego. Dzięki zastosowaniu skorelowanego leczenia możliwe bowiem staje się zwiększenie szans na zapłodnienie, a także profilaktyka zdrowia psychicznego, które w tym niezwykle trudnym okresie wystawione jest na ciężką próbę.

Podsumowanie

Mężczyźni, którzy mierzą się z problemem niepłodności, już od momentu badań diagnostycznych doświadczają szeregu trudnych emocji, które w znaczny sposób oddziałują na ich codzienne funkcjonowanie. Niepłodność męska, a także związane z nią długotrwałe i często obarczone kolejnymi niepowodzeniami leczenie, mogą sprzyjać rozwojowi zaburzeń psychicznych, w tym przede wszystkim zaburzeń lękowych oraz zaburzeń nastroju pod postacią depresji. Ponadto, w wielu przypadkach nieprzepracowanie trudnych emocji związanych z problemem niepłodności doprowadza do pogorszenia się relacji partnerskich, obniżenia jakości życia seksualnego, a także pogorszenia funkcjonowania w zakresie życia społecznego, w tym zawodowego. W związku z tym, niezwykle ważne jest, aby wszyscy mężczyźni, jak również ich partnerki, zmagający się z problemem niepłodności, na każdym z etapów postępowania medycznego mieli szansę skorzystać z pomocy psychologicznej. To właśnie dzięki współpracy ze specjalistą możliwe staje się nie tylko obniżenie poziomu odczuwanego stresu, ale także profilaktyka zaburzeń nastroju i zaburzeń lękowych. Na koniec warto także przypomnieć, że zgodnie ze stanem obecnej wiedzy, wdrożenie oddziaływań psychoterapeutycznych do procesu leczenia niepłodności, zwiększa szanse na powodzenie leczenia, a tym samym efektywne zapłodnienie.

Bibliografia

1. Bayar U., Basaran M., Atasoy N., Kokturk F., Arikan I.I., Barut A. i wsp.: Sexual dysfunction in infertile couples: evaluation and treatment of infertility. J Pak Med Assoc. 2014, 64 (2), 138–145;
2. Berga S.L., Loucks T.L.: Use of Cognitive Behavior Therapy for Functional Hypothalamic Amenorrhea, Women’s Health Dis.: Gynecol Endosc Reprod Iss. 2006, 1092, 114–129;
3. Berghuis J.P., Stanton A.: Adjustment to a Dyadic Stressor: A Longitudinal Study of Doping and Depressive Symptoms in Infertile Couples Over an Insemination Attempt. J Konsult Clinic Psych. 2002, 2, 433–438;
4. Bidzan M.: Psychologiczne aspekty niepłodności. Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2006;
5. Bielawska-Batorowicz E.: Psychologiczne aspekty prokreacji. Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”, Katowice 2006;
6. Boivin J., Thomas L., Wells C., Taylor S., Gregory L.: Does treatment stress reduce sperm quality? Abstracts of the 19th Annual Meeting of the European Society of Human Reproduction and Embryology, Madrid, Spain 2003, 84;
7. Chan C.H., Ng E.H., Chan C.L., Ho, Chan T.H.: Effectiveness of psychosocial group intervention for reducing anxiety in women undergoing in vitro fertilization: a randomized controlled study. Fertil Sertil. 2006, 85 (2), 339–346;
8. Chanduszko-Salska J., Kossakowska -Petrycka K.: Pomoc psychologiczna jako czynnik wspomagający leczenie niepłodności. W: Problemy psychosomatyki okresu dorastania i dorosłości. Red. L. Szewczyk, A. Kulik. Proquart, Lublin 2008, 139–154;
9. Fisher J.R., Hammarberg K.: Psychological and social aspects of infertility in men: An overview of the evidence and implications for psychologically informed clinical care a Lifestyle factors in people seeking infertility treatment – A review of the evidence and implications for psychologically informed clinical care and future research. Asian J Androl. 2012, 14, 121– 129;
10. Gameiro S., Boivin J., Dancet E., de Klerk C., Emery M., Lewis -Jones C. i wsp.: ESHRE guideline: routine psychosocial care in infertility and medically assisted reproduction a guide for fertility staff . Hum Reprod. 2015, 30 (11), 2476–2485;
11. Hammarberg K., Baker H.W., Fisher J.R.: Men’s experiences of infertility and infertility treatment 5 years after diagnosis of male factor infertility: a retrospective cohort study. Hum Reprod. 2010, 25 (11), 2815–2820;
12. James F., Paulson J.F., Sharnail D., Bazemore M.S.: Prenatal and Postpartum Depression in Fathers and Its Association With Maternal Depression A Metaanalysis. JAMA, 2010, 303 (19), 1961–1969;
13. Kossakowska -Petrycka K., Chanduszko -Salska J.: Poziom stresu i radzenie sobie ze stresem w ciąży wysokiego ryzyka a występowanie depresji poporodowej. W: Człowiek chory. Aspekty Biopsychospołeczne. Red. K. Janowski, A. Cudo. Lublin 2009, 11–21;
14. Kupka M.S., Dorn C., Richter O., Schmutzler A., van der Ven H., Kulczycki A.: Stress relief after infertility treatment—Spontaneous conception, adoption, and psychological counseling. Eur J Obstet Gynecol Reprod Biol. 2003, 110 (2), 190–199;
15. Łepecka -Klusek C., Bokiniec M.: Samoocena mężczyzn z bezdzietnych par małżeńskich po uzyskaniu informacji o wartości nasienia. Ginekol Pol. 1994, 65, 24–28;
16. Mindes E., Ingram J.K.M., Kliewer W., James C.A.: Longitudinal Analyses of the Relationship Between Unsupportive Social Interactions and Psychological Adjustment Among Women with Fertility Problems. Soc Scien Med. 2003, 10, 2165–2180;
17. Mosalanejad L., Khodabakshi Koolee A.: Looking at infertility treatment through the lens of the meaning of life: the effect of group logotherapy on psychological distress in infertile women. Int J Fertil Steril. 2012, 6 (4), 224–231;
18. Podolska M.: Niepłodność i jej następstwa psychologiczne. Stan badań i perspektywy. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2007;
19. Ramezandeh F., Aghssa M.M., Abedinia N., Zayeri F., Khanafshar N., Shariat M.: A survey of relationship between anxiety, depression and duration of infertility. BMC Womens Health. 2004;
20. Volgsten H., Skoog Svanberg A., Olsson P.: Unresolved grief in women and men in Sweden three years after undergoing unsuccessful in vitro Fertilization treatment Acta Obstet Gynecol Scand. 2010, 89 (10), 1290–1297.