Kilka słów na temat wysiłkowego nietrzymania moczu

Jak wspomniano we wstępie, wysiłkowe nietrzymanie moczu stanowi powszechny problem wśród współczesnych kobiet. Mimo to nadal niewiele się o nim mówi, zwłaszcza w kontekście związanych z nim konsekwencji psychologicznych oraz seksualnych.

Wysiłkowe nietrzymanie moczu stanowi najczęstszą postać nietrzymania moczu wśród kobiet. Niniejsze zaburzenie charakteryzuje się mimowolnym i niekontrolowanym wyciekiem niewielkich ilości moczu. Do pojawienia się objawów najczęściej dochodzi w trakcie wysiłku fizycznego, śmiania się, kaszlu lub kichania. Pacjentki z wysiłkowym nietrzymaniem moczu nie odczuwają parcia na pęcherz przed niekontrolowanym oddawaniem moczu. Częstość mikcji (oddawania moczu w ciągu dnia) również nie podlega wyraźnym zmianom. Co istotne, a przede wszystkim charakterystyczne dla wysiłkowego nietrzymania moczu to fakt, iż objawy zaburzenia całkowicie ustępują podczas snu.

Specjaliści są zdania, że zaburzenie to stanowi następstwo uszkodzenia w obrębie mechanizmów odpowiedzialnych za zamykanie cewki moczowej. Wysiłkowe nietrzymanie moczu możemy sklasyfikować na kilka różnych sposobów, między innymi biorąc pod uwagę stopień zaawansowania objawów, z jakim zmaga się pacjentka. W związku z tym wyróżniamy:

• WNTM (wysiłkowe nietrzymanie moczu) I STOPNIA – w przebiegu którego dochodzi do popuszczania niewielkich ilości moczu tylko w przypadku znaczącego oraz gwałtownego wzrostu ciśnienia wewnątrz jamy brzusznej, najczęściej na skutek intensywnego wysiłku fizycznego;
• WNTM II STOPNIA – związane z mimowolnym wyciekiem moczu przy umiarkowanym wzroście ciśnienia wewnątrz jamy brzusznej, najczęściej pojawiające się podczas umiarkowanego wysiłku fizycznego, na przykład chodzenia po schodach, czy też podskakiwania;
• WNTM III STOPNIA – związane z wyciekiem niewielkiej ilości moczu podczas lekkiego wysiłku fizycznego, na przykład chodzenia, a nawet podczas leżenia.

Mimo że wysiłkowe nietrzymanie moczu nie stanowi bezpośredniego zagrożenia dla życia kobiety, bezsprzecznie wpływa na obniżenie jego jakości, przede wszystkim w sferze życia seksualnego – o tym w dalszej części artykułu.

Informacje na temat WNTM znajdziesz również w artykule WYSIŁKOWE NIETRZYMANIE MOCZU.

Psychologiczne konsekwencje nietrzymania moczu

Wysiłkowe nietrzymanie moczu niesie ze sobą wiele konsekwencji psychologicznych, bezsprzecznie wpływając na obniżenie odczuwanej jakości życia.

Psychologowie zwracają uwagę, że kobiety z rozpoznaniem WNTM (wysiłkowego nietrzymania moczu) wielokrotnie zmagają się z poczuciem wstydu. Dlatego też często traktują niniejszą przypadłość jako temat tabu. Niejednokrotnie kobiety ukrywają problemy z nietrzymaniem moczu przed bliskimi osobami, a przede wszystkim przed swoim partnerem. Nie dziwi więc fakt, że wysiłkowe nietrzymanie moczu określane jest powszechnie mianem „cichego problemu”.

Wstyd odczuwany przez kobiety w związku z niniejszą przypadłością czasem jest na tyle silny, iż nie przyznają się do jego doświadczania nawet przed samą sobą. To doprowadza do sytuacji, w której nie poszukują one właściwego wsparcia, co w efekcie może sprzyjać rozwojowi dalszych, negatywnych konsekwencji psychologicznych, które obejmują między innymi rozwój zaburzeń nastroju.

Nie podlega wątpliwości fakt, że wysiłkowe nietrzymanie moczu w znacznym stopniu wpływa na poczucie własnej atrakcyjności fizycznej, a także na wizerunek i akceptację własnego ciała (co bezpośrednio przekłada się na samoocenę i pewność siebie). Kobiety z WNTM wielokrotnie czują się mniej atrakcyjne. Obawiają się nawet tego, że ze względu na towarzyszącą im dolegliwość mogą wydzielać nieprzyjemny zapach, który według nich odpycha od nich innych ludzi, a przede wszystkim partnera. W związku z tym, część kobiet doświadczających wysiłkowego nietrzymania moczu może rezygnować z uczestnictwa w życiu społecznym, co często doprowadza do pogłębienia negatywnych emocji, a bez udziału odpowiedniego wsparcia może doprowadzić nawet do rozwoju depresji, czy też zaburzeń lękowych.

Wysiłkowe nietrzymanie moczu a życie seksualne kobiet

Wysiłkowe nietrzymanie moczu wpływa nie tylko na samopoczucie kobiety, ale także na sferę seksualną, która stanowi jeden z ważniejszych składowych ogólnej jakości życia. Chociaż seksualność kobiet może zmieniać się na różnych etapach jej życia, sposób jej wyrazu zawsze powinien stanowić źródło przyjemności, satysfakcji, zadowolenia oraz spełnienia. Niemożność utrzymania moczu podczas stosunku seksualnego w znaczny sposób utrudnia doświadczanie tych pozytywnych emocji.

Psychologowie zwracają uwagę na to, że już doświadczanie samej obawy związanej z możliwością utraty moczu prowadzi do ograniczenia kontaktów seksualnych. Ich wizja wywołuje bowiem intensywny strach, poczucie zażenowania, a także lęk przed reakcją ze strony partnera. Jak wspomniano wcześniej, sam zapach moczu pojawiający się w trakcie stosunku wpływa na obniżenie własnej atrakcyjności seksualnej, co z kolei nie pozwala na czerpanie przyjemności z aktu seksualnego i tworzy negatywne skojarzenia, a to zniechęca kobietę do podejmowania kolejnych prób zbliżenia.

Jak pokazują współczesne badania (bardzo rozbieżne), problem nietrzymania moczu na każdym z etapów stosunku seksualnego może dotyczyć od 10% do nawet 60% kobiet z diagnozą wysiłkowego nietrzymania moczu. Specjaliści wyjaśniają, że jest to związane przede wszystkim z obniżeniem dna pęcherza oraz cewki moczowej podczas wzrostu ciśnienia w obrębie jamy brzusznej, a także ze zmianą anatomicznego położenia szyi pęcherza moczowego, co stanowi następstwo samej penetracji. W sytuacji orgazmu dochodzi natomiast do mimowolnego skurczu mięśnia wypieracza oraz do jednoczesnego rozluźnienia cewki moczowej, co również może doprowadzić do utraty moczu. Doświadczanie nietrzymania moczu w trakcie stosunku seksualnego powoduje, że część kobiet nie tylko znacznie ogranicza ilość zbliżeń ze swoim partnerem, ale czasem nawet całkowicie z nich rezygnuje, co niesie ze sobą szereg negatywnych konsekwencji psychologicznych.

Specjaliści zwracają także uwagę, że wysiłkowe nietrzymanie moczu może doprowadzić do rozwoju zaburzeń funkcji seksualnych. Zaburzenia te mogą dotyczyć zarówno sfery pożądania, podniecenia, problemów z osiągnięciem orgazmu, jak i doświadczania bólu w czasie stosunku seksualnego. Liczne badania potwierdzają, że im łagodniejszy przebieg wysiłkowego nietrzymania moczu, tym większa szansa na doświadczanie satysfakcji seksualnej przez kobietę.

Wysiłkowe nietrzymanie moczu a jakość relacji partnerskiej – nie tylko w wymiarze seksualnym

Liczne badania oraz obserwacje specjalistów potwierdzają, że wysiłkowe nietrzymanie moczu może wpływać na obniżenie jakości związku z partnerem. Zdaniem psychologów, wpływa na to obniżone poczucie własnej atrakcyjności, a przez to także zniekształcone poczucie własnej wartości, które rzutuje na czerpanie satysfakcji z relacji. Jak wspomniano we wcześniejszej części artykułu, wysiłkowe nietrzymanie moczu dla wielu kobiet jest dolegliwością wstydliwą, a nawet budzącą poczucie zażenowania. Dlatego też, część kobiet nie przyznaje się do niej przed swoimi partnerami. Niejednokrotnie doprowadza to do fali nieporozumień, a także wzajemnych frustracji. Trudno bowiem oczekiwać od swojego partnera wsparcia oraz empatii w sytuacji, w której nie zdaje on sobie sprawy z naszego cierpienia.

Zdaniem części psychologów, pojawienie się objawów nietrzymania moczu w trakcie stosunku seksualnego może stanowić przyczynę dysharmonii w związku. Towarzyszące niejednokrotnie WNTM (wysiłkowemu nietrzymaniu moczu) dysfunkcje seksualne, takie jak zaburzenia pożądania, podniecenia, ból doświadczany podczas stosunku, czy też niezdolność do osiągnięcia orgazmu, powodują zmniejszenie częstotliwości kontaktów seksualnych, co wpływa negatywnie na jakość związku odczuwaną przez obojga partnerów.

Psychologowie zwracają także uwagę, iż część kobiet z WNTM może całkowicie zrezygnować z kontaktów seksualnych i jednocześnie spodziewać się poszukiwania satysfakcji poza związkiem ze strony partnera. Są one wówczas przekonane, że jakikolwiek romans partnera jest wyłącznie ich winą.

Co ciekawe, czerpanie wysokiej satysfakcji ze związku przed wystąpieniem objawów wysiłkowego nietrzymania moczu sprzyja niewielkiej zmianie relacji partnerskiej już po rozpoznaniu niniejszego zaburzenia. To pozwala nam na wyciągnięcie wniosku, że nietrzymanie moczu spowodowane wysiłkiem nie stanowi jedynej i jednoznacznej przyczyny pogorszenia funkcjonowania relacji partnerskiej w życiu codziennym, z uwzględnieniem życia seksualnego.

Strategie radzenia sobie z wysiłkowym nietrzymaniem moczu podczas stosunku seksualnego

Część kobiet z rozpoznaniem WNTM (wysiłkowego nietrzymania moczu) stara się samodzielnie radzić sobie z problemem. W ten sposób wypracowuje szereg strategii, które pozwalają im na aktywność seksualną. Zdaniem psychologów, rodzaj wybranej strategii uzależniony jest zarówno od stopnia nasilenia objawów nietrzymania moczu, biografii psychoseksualnej, wieku, a także (a nawet przede wszystkim) jakości relacji partnerskiej.

Badania przeprowadzone przez Profesor Mariolę Bidzan (polską psycholog) pozwalają na wyróżnienie najczęściej stosowanych przez kobiety strategii radzenia sobie z problemem nietrzymania moczu w kontekście życia seksualnego. Są nimi:

• Całkowita rezygnacja z udziału w życiu seksualnym;
• Istotne ograniczenie częstotliwości współżycia z partnerem;
• Ograniczanie czasu trwania stosunku seksualnego do momentu osiągnięcia przez partnera poczucia niezbędnego spełnienia;
• Ograniczenie częstotliwości doznawania lub całkowita rezygnacja z własnego orgazmu na rzecz wcześniejszego zakończenia stosunku, a tym samym zmniejszenia ryzyka utraty moczu;
• Udawanie orgazmu w celu wcześniejszego zakończenia stosunku;
• Wydłużenie fazy wstępnej stosunku (przed penetracją) i skrócenie czasu stosunku dopochwowego wyłącznie do momentu osiągnięcia spełnienia przez partnera;
• Doprowadzenie partnera do spełnienia bez wprowadzenia członka do pochwy, zadowalanie go poprzez seks oralny;
• Rezygnacja z seksu oralnego wykonywanego przez partnera;
• Oddawanie moczu przed aktem współżycia;
• Ograniczenie własnej aktywności fizycznej w trakcie współżycia seksualnego.

W tym miejscu warto jednak zaznaczyć, że wymienione wyżej strategie pozwalają jedynie na „objawowe” zwalczanie problemu nietrzymania moczu w trakcie stosunku, a nie jego całkowite wyeliminowanie. Należy bowiem pamiętać, że współcześnie kobiety mają dostęp do efektywnego, zabiegowego leczenia problemu wysiłkowego nietrzymania moczu, który w znacznym stopniu może podnieść doświadczaną przez nich jakość życia (nie tylko w wymiarze seksualnym).

Wsparcie psychologiczne oraz seksuologiczne dla kobiet zmagających się z problemem wysiłkowego nietrzymania moczu

Wysiłkowe nietrzymanie moczu nie jest tylko problemem natury fizjologicznej. Jak udowodniono w licznych badaniach, zaburzenie to w istotny sposób wpływa na samopoczucie psychiczne kobiety i wiąże się z licznymi konsekwencjami natury psychologicznej. WNTM (wysiłkowe nietrzymanie moczu) wpływa niemal na każdą ze sfer funkcjonowania. Niemniej jednak coraz częściej mówi się o wpływie niniejszego zaburzenia na jakość życia seksualnego kobiety, które w wielu przypadkach ulega obniżeniu. Psychologowie zwracają uwagę, że mimo coraz powszechniejszych kampanii na temat wysiłkowego nietrzymania moczu, zaburzenie to wciąż jest problemem wstydliwym dla wielu kobiet. Dlatego też, część z nich nie poszukuje wsparcia w gabinetach specjalistów. To duży błąd, albowiem WNTM można leczyć.

Niemniej jednak zabieg chirurgiczny, czy też oddziaływania rehabilitacyjne wymagają czasem uzupełnienia. Ze względu na komponentę psychologiczną niniejszego zaburzenia, okazuje się, że cennym elementem leczenia jest także wsparcie psychologiczne. Zdarza się, że to właśnie dzięki wsparciu terapeuty, kobieta nabiera odwagi, aby zgłosić się po specjalistyczną pomoc i zawalczyć o odzyskanie komfortu. Ponadto, pomoc psychologiczna może okazać się niezwykle cenna w sytuacji poprawy komunikacji własnych potrzeb oraz ograniczeń w kontekście życia seksualnego. Nie podlega wątpliwości fakt, iż WNTM w wielu przypadkach doprowadza do obniżenia poczucia własnej atrakcyjności, a także wiary w siebie. W takim przypadku niezbędna okazuje się praca psychoterapeutyczna, której celem jest wzmocnienie poczucia własnej wartości oraz walka o poczucie komfortu we wszystkich sferach życia. W tym miejscu warto nadmienić, że nieleczone wysiłkowe nietrzymanie moczu przez kobiety, które ponoszą w związku z niniejszym zaburzeniem liczne konsekwencje psychologiczne, w dłuższej perspektywie może doprowadzić do rozwoju zaburzeń nastroju oraz zaburzeń lękowych. Natomiast pogorszenie się sytuacji psychologicznej często wpływa na nasilenie objawów choroby somatycznej oraz związanych z nią następstw. Zatem, skorzystanie ze wsparcia psychologicznego oraz / lub seksuologicznego w przebiegu wysiłkowego nietrzymania moczu może okazać się wartościowym elementem całokształtu działań podejmowanych w celu odzyskania zdrowia, oraz dobrego samopoczucia.

Podsumowanie

Wysiłkowe nietrzymanie moczu jest powszechnym schorzeniem, które w istotny sposób ogranicza funkcjonowanie kobiety. Jedną ze sfer życia, którą WNTM (wysiłkowe nietrzymanie moczu) zakłóca w dużym stopniu, jest sfera życia seksualnego. Kobietom często towarzyszy bowiem strach oraz poczucie wstydu podczas niekontrolowanego wypływu moczu. To wpływa zarówno na obniżenie poczucia własnej wartości, jak i na zaburzenie obrazu własnego ciała i atrakcyjności. WNTM jest częstą przyczyną psychicznego cierpienia kobiet i w wielu przypadkach odpowiada za ograniczenie lub całkowitą rezygnację z życia seksualnego. W takim przypadku, kobiety nie tylko doświadczają przykrych objawów zaburzenia, ale także obniżenia jakości relacji partnerskiej, a tym samym zmniejszenia ogólnej satysfakcji z życia. Mimo tego, że problem wysiłkowego nietrzymania moczu dotyczy wielu kobiet, nadal część z nich nie decyduje się na pomoc specjalistyczną i próbuje sobie radzić z problemem „na własną rękę”. Warto jednak wiedzieć, że jest to jedynie sposób na ominięcie problemu, a nie jego całkowite zlikwidowanie, a tym samym uniknięcie konsekwencji psychologicznych i seksuologicznych z nim związanych. W związku z tym, niezwykle ważne jest, abyśmy więcej mówili o możliwościach leczenia oraz profilaktyki WNTM. Warto bowiem wiedzieć, że im wcześniej zostaną wprowadzone działania zaradcze, tym większa szansa na całkowite wyeliminowanie zaburzenia, a tym samym na odzyskanie satysfakcji z życia, zarówno w sferze życia seksualnego, społecznego, jak i zawodowego.

Bibliografia

1. Adamczuk J, Kraczkowski JJ, Robak JM i wsp. Czy nietrzymanie moczu to choroba cywilizacyjna? Problemy Higieny i Epidemiologii 2011; 92: 382-386;
2. Bidzan M. Jakość życia pacjentek z różnym stopniem nasilenie wysiłkowego nietrzymania moczu. Wydawnictwo Impuls, Kraków 2008; 25-28, 45-49;
3. Bidzan M, Groszyk A, Smutek J i wsp. Sfera seksualna kobiet leczonych z powodu wysiłkowego nietrzymania moczu w świetle badania testem projekcyjnym Roschacha Medicina Ann UMCS Sect D 2004; LIX, Suppl. XIV, 28: 139-143;
4. Burzynski B, Kwiatkowska K, Sołtysiak-Gibała Z, Bryniarski P, Przymuszała P, Wlaźlak E, Rzymski P. Impact of stress urinary incontinence on female sexual activity. Eur Rev Med Pharmacol Sci. 2021 Jan;25(2):643-653;
5. Glavind K, Larsen T, Lindquist AS. Sexual function in women before and after tension free vaginal tape operation for stress urinary incontinence. Acta Obstet Gynecol Scand 2014; 93: 986-990;
6. Grzybowska M. E., Wydra D. G., Coital incontinence: a factor for deteriorated health-related quality of life and sexual function in women with urodynamic stress urinary incontinence, InternationalUrogynecology Journal, 2016 Nov 07;
7. Klisowska I., Dąbek A., Zborowska I., Kapkowski B., Kowalik M., Nietrzymanie moczu – zadanie dla fizjoterapeuty. Część II, Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne, 2 (2), 2012, s.145-152;
8. Kucharski S. Rzepa T. Samoocena i jej komponenty a satysfakcja z życia seksualnego. Psychoseksuologia 2017.2: 61-67;
9. Lalos O., Berglund A.L., Lalos A. Impact of urinary and climacteric symptoms on social and sexual life after surgical treatment of stress urinary incontinence in women: a long-term outcome. J. Adv. Nurs. 2001; 33 (3): 326–327;
10. Lew-Starowicz Z. Zaburzenia seksualne u kobiet z problemami urologicznymi. Nowa Medycyna 2000; 101: 35-37;
11. Miedziejko A, Jarząbek-Bielecka G, Król A i wsp. Ocena potrzeb i reakcji seksualnych kobiet ze stwierdzonym w wywiadzie problemem zaburzeń statyki narządów płciowych i nietrzymania moczu. Polski Przegląd Nauk o Zdrowiu 2014; 1: 9-12;
12. Pertyński T. Stachowiak G. Menopauza jako czynnik ryzyka nietrzymania moczu u kobiet. J Endocrinol 2006; 5 (57): 525–534;
13. Połocka-Molińska M.. Jakóbczak B.. Plagens-Rotman K. The influence of urinary incontinence on the quality of women’s live. Polski Przegląd Nauk o Zdrowiu. 2017;2(51):161–167;
14. Rechberger T, Skorupski P. Nietrzymanie moczu – problem medyczny, socjalny i społeczny. W: Nietrzymanie moczu u kobiet – patologia, diagnostyka, leczenie. Rechberger T, Jakowicki JA (red.). Wydawnictwo Bifolium, Lublin 2005; 29-30;
15. Smutek J, Bidzan M, Grzybowska M i wsp. Nietrzymanie moczu u kobiet. Znaczenie jakości związku partnerskiego w wyborze strategii radzenia sobie z problemem gubienia moczu w trakcie współżycia. Ann UMCS Sect D 2004; LIX, Supl. XIV, 515: 194-200;
16. Weber-Rajek M. Radzimińska A. Strączyńska A. Podhorecka M. Kozakiewicz M Perkowski R. Jarzemski P. Kędziora-Kornatowska K. Goch A. A randomized-controlled trial pilot study examining the effect of extracorporeal magnetic innervation in the treatment of stress urinary incontinence in women. Clin Interv Aging. 2018 Dec4;13:2473-2480;
17. Witek A, Drosdzol-Cop A, Nowosielski K, Solecka A, Mikus K. Long-term impact of surgical repair for stress urinary incontinence on female sexual functions, distress and behaviours. J Clin Nurs. 2013 Jun;22(11-12):1591-8;
18. Wróbel R. Kremska A. Kołodziej B. Barnaś E. The frequency of urinary incontinence among Polish women after 40 years old. Przegląd Medyczny Uniwersytetu Rzeszowskiego i Narodowego Instytutu Leków w Warszawie. 2013; 1: 40–49;
19. Zyczynski H. M., Rickey L., Dyer K. Y., Wilson T., Stoddard A. M., Gormley E. A., Hsu Y., Kusek J. W., Brubaker L.,Sexual activity and function in women more than 2 years after midurethral sling placement,American Journal of Obstetrics and Gynecology.,207(5), 2012, s. 421.e1-6.