Próba zdefiniowania pojęcia tacierzyństwa

Istotę współczesnego tacierzyństwa trudno jest ująć w zwięzłej definicji. Jest to bowiem pojęcie stosunkowo nowe, posiadające wiele wymiarów. Niemniej jednak, podobnie jak ojcostwo, podlega ono próbie opisania przez autorów z dziedziny pedagogiki i psychologii.

Chociaż ojcostwo i tacierzyństwo zdają się być tożsame, warto zwrócić uwagę na fakt, iż to drugie bardziej oddaje charakter zmian społeczno-kulturowych, które dzieją się na naszych oczach.

Przyglądając się pokrótce tradycyjnemu ujęciu ojcostwa, jesteśmy w stanie dostrzec głowę rodziny — mężczyznę, na którym spoczywał obowiązek jej utrzymania, a także zapewnienia jej ogólnego poczucia bezpieczeństwa. Obraz ojca nie zawierał w sobie zaangażowania w życie rodzinne, a wypełnianie obowiązków domowych (w tym tych związanych z procesem wychowania) przypisywane było zazwyczaj postaci matki.

Wraz ze zmieniającymi się trendami, a tym samym zacieraniem się wyraźnych różnic pomiędzy obowiązkami męskimi i żeńskimi, pojęcie ojcostwa stopniowo wypierane jest przez pojęcie tacierzyństwa.

Współczesny tata nie jest już bowiem jedyną osobą w rodzinie, na której spoczywa obowiązek zarabiania, a także szeroko pojętej obrony rodziny. Dzisiaj tata – dzięki realizacji przez wiele kobiet pracy zawodowej – jak nigdy dotąd ma szansę realnie zaangażować się w życie rodzinne.

Tata to zatem mężczyzna, który stanowi konieczny element w procesie wychowania dziecka. Zdaniem wielu pedagogów i psychologów, jego rola jest nie do zastąpienia. To właśnie tata dostarcza swojemu dziecku tych bodźców, na których maleństwo opiera swoje wzory dotyczące zasad świata społecznego oraz konstrukcji zasad moralnych. Mężczyzna w pewien sposób jest łącznikiem między rozwijającym się dzieckiem a światem zewnętrznym. To właśnie on w przysłowiowy sposób przeprowadza malucha przez próg i wskazuje mu ścieżki, którymi może podążać. Ponadto, zdaniem psychologów, zadaniem współczesnego taty jest wniesienie do życia dziecka poczucia stabilizacji wewnętrznej, która jest czynnikiem niezbędnym dla prawidłowego rozwoju.

Co warte podkreślenia, zgodnie z informacjami zawartymi w literaturze przedmiotu, to z jakim zaangażowaniem mężczyzna wejdzie w życie rodzinne, w znacznej mierze będzie wpływało na siłę jego autorytetu, a tym samym na rodzaj relacji, którą uda mu się nawiązać z dzieckiem.

Rola ojca na kolejnych etapach życia dziecka

Zaangażowanie ojca w życie rodzinne oraz wypełnianie zadań opiekuńczych wywiera nieoceniony wpływ na proces rozwoju dziecka. Co ciekawe, zdaniem psychologów wpływ ten dokonuje się zazwyczaj dwoma drogami. Pierwsza z nich, stanowi drogę pośrednią, a mianowicie przez postać matki. Nietrudno bowiem dostrzec, że to, jakie relacje łączą rodziców, w znacznej mierze wpływa na emocje dziecka, a tym samym jego rozwój. Druga droga jest bezpośrednia i odbywa się poprzez bezpośredni udział mężczyzny w codziennym życiu rodziny.

Nie podlega wątpliwości fakt, iż pełnienie roli rodzicielskiej przez mężczyznę rozpoczyna się znacznie wcześniej, niż z chwilą porodu. To bowiem bardzo ważne, aby za pośrednictwem matki, przyszły tata starał się nawiązywać kontakt z nienarodzonym dzieckiem (między innymi poprzez dotykanie brzucha, mówienie do niego).

Wielu specjalistów z zakresu psychologii i położnictwa podkreśla także znaczenie udziału ojca w porodzie rodzinnym. Ich zdaniem, doświadczenie takiego zdarzenia wspólnie z partnerką pozwala na pełniejsze przeżycie przyjęcia dziecka do rodziny, a w niektórych przypadkach może także rodzić większe poczucie odpowiedzialności.

Nie podlega wątpliwości fakt, że zaangażowanie taty w życie rodzinne i opiekę nad dzieckiem oddziałuje na rozwój malucha pod wieloma względami. Okazuje się bowiem, że pełnienie przez mężczyznę funkcji opiekuńczych sprzyja pozytywnym tendencjom rozwojowym u dziecka. Dzięki zaangażowanej relacji, u dziecka wykształca się rodzaj pra-zaufania, które wyrażane jest poprzez wewnętrzne poczucie bezpieczeństwa. Doznając go, maluch może rozwijać się w poczuciu własnej wartości oraz szerokich możliwości.

Co ciekawe, postać taty jest niezwykle ważna już w pierwszych tygodniach życia dziecka. Zgodnie z psychologią rozwoju, dziecko około 6 tygodnia życia zaczyna obdarowywać świat swoim uśmiechem. Zazwyczaj pierwszym jego odbiorcą jest właśnie ojciec, który w ten sposób zachęcany jest przez malucha do bezpośredniego kontaktu.

To niezwykłe doświadczenie w wielu przypadkach znacząco wpływa na rozwój uczuć rodzicielskich u mężczyzn, a także sprzyja wzrostowi jego zaangażowania, jak i również włożeniu wysiłków w kształtowanie prawidłowej komunikacji.

Około 5 miesiąca życia dziecka, ojciec w znaczący sposób wpływa na rozwój u dziecka umiejętności dawania oraz brania. Umiejętności te mogą być doskonalone przez oboje rodziców za pośrednictwem zabawy.

Około 6 miesiąca życia dziecka, ojciec odgrywa ważną rolę we wprowadzaniu dziecka w świat symboli oraz umownych oznaczeń. Trzy miesiące później, mężczyzna bierze ważny udział w procesie kształtowania przez dziecko zdolności językowych, a także wypowiadania przez niego pierwszych słów.

Już w okresie poniemowlęcym, zadaniem ojca jest wprowadzanie swojego potomka w świat zasad, które panują w świecie zewnętrznym. Poprzez zabawę oraz liczne interakcje jest on w stanie przekazać dziecku najprostsze reguły rządzące światem. Ponadto, poprzez nawiązywanie bezpośredniego kontaktu z dzieckiem, pomaga on maleństwu w nabywaniu umiejętności koncentracji, a także przerzucania uwagi.

Rola taty w okresie poniemowlęcym jest także niezwykle istotna w kontekście kształtowania u dziecka reakcji hamowania złości, gniewu oraz agresji.

Okres przedszkolny jest bardzo ważny w kontekście kształtowania przez dziecko własnej tożsamości płciowej. I w tym przypadku zaangażowanie ojca w niniejszy proces zdaje się być nieocenione. Niemniej jednak, niniejsze zagadnienie bardziej szczegółowo omówione zostanie w dalszej części tekstu.

Młodszy wiek szkolny to czas, w którym dziecko przy asyście ojca kształtuje w sobie poczucie obowiązku, a także umiejętność podejmowania decyzji. Zaangażowany tata w tym czasie wskazuje dziecku jego możliwości i przestrzeń na ich realizację, a także chroni je przed możliwymi zagrożeniami.

Przy prawidłowo przebiegającej relacji, w tym czasie ojciec w oczach dziecka jest ważnym autorytetem i przewodnikiem po zawiłych zasadach życia. To właśnie bowiem tata odgrywa istotną rolę podczas kształtowania u dziecka empatii, a także dostrzegania potrzeb otoczenia.

Na dalszych etapach rozwoju, dzięki zaangażowaniu ojca w proces wychowawczy, dziecko nabywa umiejętność dostrzegania podstawowych zasad realizmu, a także kształtowania adekwatnego obrazu samego siebie.

W wieku szkolnym, za sprawą prawidłowo przebiegającego kontaktu z ojcem, dziecko rozwija nowe umiejętności, a także ważne elementy własnej tożsamości. Zadaniem taty w tym czasie jest nie tylko zapoznawanie dziecka z jego możliwościami, ale także zapewnianie mu coraz większej przestrzeni i swobody do zdobywania własnych doświadczeń.

Znaczenie zaangażowanego tacierzyństwa w kontekście rozwoju umysłowego dziecka

Liczne badania oraz obserwacje z dziedziny pedagogiki i psychologii podkreślają znaczenie zaangażowanego tacierzyństwa w kontekście rozwoju umysłowego dziecka. Zdaniem specjalistów, to właśnie ojcowie, w większości przypadków, stawiają dzieciom więcej wymagań niż matki, a ponadto prowokują swoje pociechy do śmiałego podejmowania nowych wyzwań. Jak wspomnieliśmy we wcześniejszej części artykułu, ojcowie stanowią swego rodzaju łącznik między rozwijającym się dzieckiem a światem zewnętrznym. W niektórych sytuacjach, zaangażowanie mężczyzny w wychowanie dziecka wpływa także na swego rodzaju wymuszenie na dziecku dostosowania się do reguł, które panują w społeczeństwie. Dzięki temu szybciej osiąga ono samodzielność i łatwiej odnajduje się w sieci relacji społecznych.

Co ciekawe, w świetle niektórych doniesień naukowych, dzieci, w których wychowaniu od najmłodszych lat uczestniczyli ojcowie, wykazują większe zainteresowanie światem zewnętrznym, a także posiadają wyższe uzewnętrznione poczucie kontroli, w porównaniu do dzieci, w których wychowaniu przez pierwsze lata życia uczestniczyły wyłącznie matki.

Zaangażowanie taty w życie rodzinne nie pozostaje również bez znaczenia dla rozwoju intelektualnego dziecka, a także jego osiągnięć na polu edukacji szkolnej. Zdaniem psychologów, prawidłowo rozwijająca się relacja z ojcem wpływa przede wszystkim na osiągnięcia szkolne dziewcząt. Pedagogowie dostrzegają, iż zaangażowanie mężczyzn w edukację dziewczynek wzmaga ich zainteresowanie w obszarze nauk ścisłych, które przez lata uważane były za domenę chłopców.

Przeprowadzone do tej pory obserwacje ujawniają, że dziewczynki, których ojcowie interesują się procesem edukacji i wspomagają ich rozwój intelektualny, dobrze radzą sobie z matematyką, a także innymi przedmiotami ścisłymi. Co ciekawe, w okresie dorastania osiągają one także wyższe wyniki w nauce w ogóle.

Dzięki obserwacjom psychologów wiemy dziś także, iż zaangażowane uczestnictwo w procesie zdobywania wiedzy przez dziecko oddziałuje pozytywnie na jego rozwój w sferze poznawczej. Dodatkowo dzieci te przejawiają wyższą potrzebę osiągnięć w sferze umysłowej oraz edukacyjnej.

Dzieje się tak, ponieważ to właśnie ojciec – poprzez aktywne uczestnictwo w procesie wychowawczym dziecka – wpływa na doświadczane przez nie poczucie bezpieczeństwa, a także stałości emocjonalnej. Pozytywny wpływ na rozwój intelektualny dziecka mają również częste (i prowadzone w odpowiedni sposób) rozmowy oraz wspólne czytanie (które odgrywa również znaczącą rolę w kontekście profilaktyki dysleksji).

Rola ojca w kształtowaniu się tożsamości płciowej dziecka

Chociaż kształtowanie się tożsamości płciowej oraz preferencji seksualnych dziecka uzależnione jest od wielu czynników (w tym tych o znaczeniu biologicznym oraz środowiskowym), warto wiedzieć, że rola ojca w niniejszym procesie nie pozostaje bez znaczenia. Istotność zaangażowania ojca w proces wychowania dostrzegana jest zarówno w kontekście identyfikacji płciowej chłopców, jak i dziewcząt.

W przypadku, gdy chłopiec rozwija prawidłową relację ze swoim ojcem, figura taty powinna stać się w jego oczach swoistym wzorem mężczyzny. Bez trudu możemy to zauważyć obserwując małych chłopców, którzy wyrażają chęć naśladowania swoich ojców w formie zabawy (często udają oni, że prowadzą auto lub wybierają się do pracy).

Ojciec odgrywa także znaczącą rolę w procesie akceptacji własnej płci przez dziewczynki, a także w procesie kształtowania ich postaw wobec płci przeciwnej. Dzieje się tak między innymi poprzez obserwację zachowań ojca w stosunku do matki. Na poziomie nieuświadomionym, poprzez swoją relację z ojcem, dziewczęta kształtują swoje oczekiwania wobec przyszłych partnerów.

Zdaniem niektórych psychologów, przejawiany przez ojców stosunek do córek, zwłaszcza w chwilach przejawiania przez nią oznak kobiecości, jest krytyczny dla kształtowania się późniejszych stosunków z mężczyznami. W wielu przypadkach, możemy obserwować zjawisko, w którym ojcowie przejawiają tendencję do wycofywania się z bliskich relacji z córką w momencie, w którym zaczyna ona przejawiać pierwsze oznaki dojrzewania.

Niedostateczne zaangażowanie taty w życie córki lub całkowity jego brak może oddziaływać na przejawianie przez nią zahamowania w kontekście relacji z mężczyznami, a także powodować nadmierną powściągliwość, a nawet wstydliwość.

W kontekście rozwoju tożsamości płciowej to bardzo ważne, aby ojciec starał się przejawiać czułość i opiekuńczość w relacji z dzieckiem. Zdaniem psychologów, wycofanie się mężczyzn z częstych kontaktów z dzieckiem, a także przejawianie przez niego złośliwości i odrzucenia związane jest z wysokim poczuciem lęku oraz nieadekwatną samooceną, co znacząco utrudnia proces kształtowania własnej tożsamości, w tym także tej o znaczeniu płciowej.

Dane zawarte w literaturze specjalistycznej sugerują, że obniżone poczucie własnej wartości, wynikające z zaburzonej relacji z ojcem, może oddziaływać na rozwój zaburzeń seksualnych. W tym miejscu warto jednak podkreślić, iż to nie sama obecność ojca ma znaczenie, ale przede wszystkim jego kompetencje wychowawcze, stosunek do matki, a także stopień zaangażowania w życie rodzinne.

Znaczenie roli taty w procesie kształtowania przez dziecko obrazu siebie

Zgodnie ze współczesną wiedzą, za najbardziej intensywny okres w kontekście kształtowania się obrazu siebie, możemy uznać okres dzieciństwa oraz dorastania (adolescencji). Na proces poszukiwania własnej tożsamości oddziałuje wiele czynników oraz jednostek. Niemniej jednak, szczególną rolę w tym procesie zdają się odgrywać rodzice.

Nie podlega wątpliwości fakt, iż na prawidłowy rozwój dziecka, w tym budowanie adekwatnego obrazu samego siebie, wpływają nie tylko życzliwe postawy rodzicielskie, ale także bliskie relacje z rodzicami. Co ciekawe, te bliskie i jednocześnie pozytywne relacje odgrywają szczególnie ważną rolę w okresie dorastania dziecka. Tym natomiast, co warunkuje prawidłowość relacji między dzieckiem a rodzicem, bezsprzecznie jest komunikacja.

To właśnie sposób, jakim porozumiewają się rodzice z dorastającym potomkiem, znacząco wpływa nie tylko na proces rozwoju psychospołecznego, ale także na proces kształtowania własnej tożsamości i obrazu samego siebie.

Zgodnie z przeprowadzonymi do tej pory badaniami psychologicznymi, tym co wpływa na proces komunikacji między ojcem a dzieckiem, jest między innymi:

• Życzliwe zainteresowanie ojca problemami dziecka, a także próba zrozumienia jego aktualnego punktu widzenia;
• Dawanie dziecku do zrozumienia, że jego zdanie oraz opinie mają duże znaczenie, nawet w sytuacji, w której ojciec się z nimi nie zgadza;
• Okazywanie przez ojca zainteresowania tematami poruszanymi przez dziecko;
• Okazywanie przez ojca szacunku wobec dziecka, przejawiające się między innymi nieprzerywaniem wypowiedzi dziecka;
• Okazywanie dziecku zaufania oraz szacunku wobec jego poglądów.

Co ciekawe, przejawianie takich postaw przez ojców wpływa pozytywnie na proces kształtowania obrazu siebie zarówno wśród chłopców, jak i u dziewcząt. Warto jednak wiedzieć, że proces ten może przebiegać inaczej w zależności od płci.

W przypadku chłopców, dzięki właściwej identyfikacji z ojcem, dochodzi do wzmocnienia obrazu siebie jako mężczyzny. Choć niewielu z nas zdaje sobie z tego sprawę, sam proces identyfikacji zdaje się być dłuższy i trudniejszy niż w przypadku dziewcząt.

Wpływa na to między innymi fakt, iż dziewczęta od początku narodzin dokonują nieuświadomionej identyfikacji z osobą matki i to z nią przeważnie przejawiają stałą i silną więź emocjonalną. W przypadku chłopców, więź emocjonalna w pierwszych latach życia zdaje się być silniejsza z matką, natomiast w kolejnych latach dokonują oni w przewadze zmiany modelu identyfikacji z matki na model ojca.

Dlatego też, to właśnie ojcom przypisywane jest zadanie pomocy dziecku w przesunięciu modelu identyfikacji. Mężczyzna może to osiągnąć poprzez autentyczne zaangażowanie w wychowanie, a także nawiązywanie z chłopcem częstych interakcji oraz serdecznych relacji.

Niezwykle ciekawy, z perspektywy psychologicznej, zdaje się być także wpływa ojców na kształtowanie obrazu siebie przez dziewczęta. Obserwacje wskazują bowiem, że nadmiernie wymagająca i krytyczna postawa ojca znacząco utrudnia kształtowanie u dziewczynek obrazu siebie, a także doprowadza do niskiego poczucia własnej tożsamości, a także może wpływać na zaniżona samoocenę. Co ważne, taka postawa ojca może także utrudniać proces kształtowania stabilnego i silnego poczucia własnego „ja”, czego konsekwencją może być uleganie wpływowi innych osób.

To, co zdaje się być bardzo istotne, to także wpływ relacji z ojcem na kształtowanie się postaw wobec własnego ciała przez dziewczęta. Aktywne zaangażowanie ojca w proces wychowawczy córki wpływa na pozytywną akceptację własnego ciała oraz wizerunku. Dodatkowo, związane jest z wyższym poczuciem własnej wartości i samooceny.

Rola taty w życiu dziecka w ujęciu popularnych teorii psychologicznych

Znaczenie zaangażowania ojca w życie rodzinne zdaje się być coraz częściej doceniane. Chociaż jeszcze do niedawna o procesie wychowawczym rozmawiało się głównie w kontekście matek, warto wiedzieć, że już we wczesnych modelach psychologicznych podkreślane było znaczenie roli ojca dla prawidłowego rozwoju dziecka. W dalszej części artykułu pokrótce przedstawione zostaną trzy popularne teorie psychologiczne.

Spojrzenie psychoanalityczne opracowane przez Zygmunta Freuda

Przyglądając się modelom opracowanym przez Freuda (austriackiego lekarza psychiatrę, twórcę psychoanalizy, żyjącego w latach 1856 – 1939), jesteśmy w stanie dostrzec zasadniczą rolę ojca w procesie prawidłowego rozwoju dziecka. Szczególną uwagę zwracał on na znaczenie udziału ojca w procesie rozwoju seksualnego.

W niniejszym kontekście postanowił on opisać zjawisko określane przez niego mianem kompleksu Edypa oraz kompleksu Elektry. To właśnie wtedy, dziecko po raz pierwszy zaczyna doświadczać ambiwalentnych uczuć wobec figury ojca. Z jednej strony, może ono go podziwiać i kochać bezgranicznie, a z drugiej wręcz nienawidzić.

W przypadku dziewczynek, mamy wówczas do czynienia z nieuświadomionym procesem uważania ojca za obiekt miłości. Zdarzeniem krytycznym dla rozwoju w tym okresie jest zmiana obiektu zainteresowań przez dziewczynkę. W przypadku chłopców, którzy w pierwszych latach życia uważają matkę za obiekt miłości, ojciec może stać się rywalem, o którego czas i uwagę okazywaną ze strony matki, chłopiec będzie zazdrosny. Zdarzeniem krytycznym dla rozwoju w tym okresie jest przezwyciężenie przez chłopców własnego narcyzmu, a także akceptacja figury ojca oraz zjednoczenie się z nim.

Przyglądając się teoriom psychoanalitycznym, możemy także dostrzec, iż Zygmunt Freud podkreślał istotę zaangażowania ojca w kontekście kształtowania osobowości dziecka. Według austriackiego lekarza, dziecko dokonuje rozwoju idealnego obrazu siebie na podstawie relacji z osobą znaczącą, która jest dla niego autorytetem. W wielu przypadkach, osobą tą jest ojciec i to właśnie z nim identyfikuje się dziecko w trakcie kształtowania kolejnych sfer swojej osobowości.

Teoria społecznego uczenia się opracowana przez Alberta Bandurę

Podczas tworzenia modelu społecznego uczenia się, Albert Bandura (kanadyjsko-amerykańskiego psychologa, żyjącego w latach 1925 – 2021) zwrócił uwagę na fakt, iż dorastający człowiek uczy się głównie poprzez obserwację oraz naśladowanie zachowań osób ze swojego bliskiego otoczenia. Taki proces określany jest inaczej modelowaniem i polega na przekazywaniu cech z jednej osoby (modela) na drugą (obserwatora).

To właśnie w taki sposób – poprzez obserwację zachowań dorosłych – dziecko uczy się własnych zachowań. Nie bez znaczenia dla rozwoju jego tożsamości jest zatem figura ojca, którą dziecko obserwują w różnych sytuacjach życia codziennego. Co ciekawe, proces społecznego uczenia się przebiega mimowolnie. Dlatego też, dziecko jest w stanie naśladować nawet te zachowania ojca, które mężczyzna niechętnie chciałby mu przekazać.

Teoria narcyzmu opracowana przez Heinza Kohuta

Zdaniem twórcy teorii narcyzmu (austriackiego lekarza neurologii, żyjącego w latach 1913 – 1981), ojciec jest jednym z najważniejszych czynników, które wpływają bezpośrednio na rozwój osobowości dziecka. Zdaniem austriackiego neurologa, proce kształtowania się własnego „Ja” u dziecka, zależy przede wszystkim od charakteru wczesnych relacji z opiekunem.

Zgodnie z niniejszą teorią, na prawidłowy rozwój dziecka wpływa emocjonalne wsparcie oraz zrozumienie prezentowane przez osoby z bliskiego otoczenia. Ponadto, podkreślał on, że zarówno matka, jak i ojciec powinni wyrażać radość wynikającą z posiadania dziecka w sposób otwarty, albowiem stanowi to ważny czynnik w procesie kształtowania się własnego „Ja”.

Zdaniem Heinza Kohuta, ojciec powinien być osobą obdarzającą dziecko nie tylko wsparciem i szacunkiem, ale także wiarą w jego możliwości. Ponadto, powinien on stanowić godny wzór do naśladowania, a także obiekt, który dziecko może podziwiać.

Jeżeli powyższe warunki zostaną spełnione i dziecko jest przez ojca doceniane oraz chwalone, a ponadto postrzega ono tatę jako autorytet i jednostkę godną podziwu, dochodzi u niego do ukształtowania się dwóch ważnych właściwości.

• zaufanie do samego siebie;
• adekwatne poczucie własnej wartości. 

Znaczenie miłości tacierzyńskiej w życiu dziecka

Już w pierwszych latach swojego życia, dziecko jest w stanie doskonale dostrzegać uczucia, które nie tylko kierowane są względem niego przez rodziców, ale także uczucia którymi rodzice darzą siebie nawzajem. Trudno zaprzeczyć twierdzeniu, że to właśnie matka i ojciec są dawcami pierwszych uczuć dla dziecka. Natomiast to, w jaki sposób te uczucia są wyrażane, odgrywa znaczącą rolę w procesie kształtowania się atmosfery emocjonalnej panującej w rodzinie.

Nie podlega wątpliwości fakt, że każde dziecko potrzebuje uczucia ze strony rodziców. Warto jednak wiedzieć, że zarówno matka, jak i ojciec w większości przypadków okazują miłość swojemu dziecku w inny osób. O ile miłość matki uznawana jest za bezwarunkową, o tyle w przypadku ojca możemy mówić o miłości uwarunkowanej.

Zdaniem Ericha Fromma (niemieckiego psychologa, psychoanalityka, socjologa i filozofa, żyjącego w latach 1900 – 1980), w naturze miłości ojcowskiej możemy dostrzec, iż posłuszeństwo dziecka jest jego największą zaletą, natomiast nieposłuszeństwo – główną wadą.

W świetle powszechnych modeli psychologicznych, możemy dostrzec, że miłość tacierzyńska nie tylko uczy odpowiedzialności, ale także pozwala na naukę zasad i norm panujących w świecie społecznym.

Zdaniem współczesnych specjalistów z zakresu pedagogiki i psychologii, dojrzała miłość ojcowska powinna ukierunkowana być na następujące postawy:

• Chęć pełnej akceptacji dziecka, przy uwzględnieniu jego zalet oraz wad;
• Przejawianie czułości oraz serdeczności wobec dziecka, która może przejawiać się między innymi w przytulaniu;
• Chętne podejmowanie współpracy z dzieckiem, zarówno podczas wykonywania obowiązków, jak i w zabawie;
• Okazywanie szacunku wobec dziecka, a także podejmowanych przez niego aktywności;
• Uznanie praw dziecka na równi z prawami innych członków rodziny. 

Psychologowie dostrzegają, że miłość ojcowska w pewien sposób motywuje dziecko do ciągłego rozwoju zarówno w sferze emocjonalnej, jak i intelektualnej. Dlatego też, miłość ojcowska jest tak bardzo ważna zarówno w życiu chłopców, jak i dziewczynek.

Brak miłości tacierzyńskiej w życiu dziecka – możliwe konsekwencje

Miłość ojcowska jest niezwykle ważna dla prawidłowego rozwoju dziecka, albowiem to właśnie ona w znaczącym stopniu decyduje o przyszłości dziecka oraz jego funkcjonowaniu w przestrzeni społecznej.

I chociaż konsekwencje braku miłości ojcowskiej mogą być bardzo szerokie, psychologowie zwracają uwagę na fakt, iż jej znaczący niedobór lub całkowity brak wpływa przede wszystkim na brak poczucia bezpieczeństwa, wysoki poziom odczuwanego lęku, trudność w nawiązywaniu relacji społecznych, nieprawidłowości w kontekście kształtowania obrazu własnego siebie, a także adekwatnej samooceny.

Brak więzi emocjonalnej z ojcem może doprowadzić do sytuacji, w której w obliczu zagrożenia dziecko będzie czuło się bezradne.

Podsumowanie

Bez względu na przyjęty model teoretyczny, zaangażowanie taty w życie rodzinne jest niezwykle ważne dla prawidłowego rozwoju malucha. Bowiem to właśnie osoba ojca jest w oczach dziecka „furtką” na świat zewnętrzny i stanowi dla niego częsty wzór do naśladowania. Zaangażowany udział ojca w proces wychowawczy wywiera ważny wpływ na rozwój intelektualny dziecka, a także proces kształtowania przez niego własnej tożsamości, tożsamości płciowej, seksualności oraz samooceny. Ponadto miłość ojcowska (choć uznawana za warunkową) stanowi częsty warunek kształtującego się poczucia bezpieczeństwa, a także odważnego podejmowania wyzwań na kolejnych etapach życia.

Bibliografia

1. Borowiec M. (2009). Fenomen ojcostwa [w:] Opieka Wychowanie Terapia, nr 3-4;
   Caldera, Y. M., Lindsey, E. W. (2006). Coparenting, mother-infant interaction, and infant-parent attachment relationships in two-parent families. Journal of Family Psychology, 20, 275–283;
2. Cook, J., Schoppe-Sullivan, S. J., Buckley, C. K., Davis, E. F. (2009). Are some children harder to coparent than others? Children’s negative emotionality and coparenting relationship quality. Journal of Family Psychology, 23(4), 606–610;
3. Czub, M. (2003). Znaczenie wczesnych więzi społecznych dla rozwoju emocjonalnego dziecka. Forum Oświatowe, 2 (29), 31–49;
4. Czub, M. (2003). Społeczna natura rozwoju emocjonalnego. W: A. Brzezińska, S. Jabłoński, M. Marchow (red.), Niewidzialne źródła. Szanse rozwoju w okresie dzieciństwa (s. 55–70). Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora;
5. Czub, M., Matejczuk, J. (2014). Rozwój społeczno-emocjonalny w pierwszych sześciu latach życia. Perspektywa jednostki, rodziny i społeczeństwa. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Badań Edukacyjnych;
6. Domagała-Zyśk E. (2011). Rola ojców w zapobieganiu niepowodzeniom szkolnym ich dzieci, [w:] D. Kornas-Biela (red.), Oblicza ojcostwa, Wyd. Towarzystwa Naukowego KUL, Lublin;
7. George, M. R., Cummings, E. M, Davies, P. T. (2010). Positive aspects of fathering and mothering, and children’s attachment in kindergarten. Early Child Development and Care, 180, 107–119;
8. Gębka, M. (2005). Rola ojca jako przykład porządku normatywnego. W: A. Sakson (red.), Porządek społeczny a wyzwania współczesności (s. 347–364). Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM;
9. Grygiel A. (2010). Nowy model ojcostwa. W: M. Dąbrowska, A. Radomski (red.), Męskość́ jako kategoria kulturowa. Praktyki męskości. Lublin: Wydawnictwo Portalu Wiedza i Edukacja;
10. Grossmann, K., Grossmann, K. E., Fremmer-Bombik, E., Kindler, H., Scheuerer–Englisch, H., Zimmermann, P. (2002). The Uniqueness of the Child–Father Attachment Relationship: Fathers’ Sensitive and Challenging Play as a Pivotal Variable in a 16-year Longitudinal Study. Social Development, 11(3), 301–337;
    Kujawska, M., Huber, L. (red.). (2010). Postawy rodzicielskie współczesnych ojców. Poznań:
11. Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Nauk Humanistycznych i Dziennikarstwa;
    Lamb, M. E., Lewis, C. (2004). The development and significance of father–child relationships in two-parent families. W: M. E. Lamb (red.), The role of the father in child development (4 wyd., s. 272–306). Nowy Jork: John Wiley and Sons;
12. Pleck, J. H. (2007). Why could father involvement benefit children? Theoretical perspectives. Applied Developmental Science, 11, 196–202;
13. Pospiszyl, K. (2007). Ojciec a wychowanie dziecka. Warszawa: Żak;
14. Salonen, P., Lepola, J., Vauras, M. (2007). Scaffolding interaction in parent-child dyads: Multimodal analysis of parental scaffolding with task and non-task oriented children. European Journal of Psychology of Education, 22(1), 77–96.