Do zespołu chorób bólowych, które mogą odczuwać kobiety, obok pochwicy i dyspareunii zalicza się również wulwodynię. Na wulwodynię cierpi od 10 do 28% kobiet w wieku rozrodczym, natomiast u około 8% kobiet dolegliwość ta utrzymuje się i trwa dłużej niż trzy miesiące oraz powoduje trudności w sferze seksualnej. Na tę dolegliwość mogą cierpieć kobiety w każdym wieku, jednak zdecydowanie częściej dotyka ona młodych kobiet do 25 roku życia.

Wulwodynia – definicja

Wulwodynia jest dolegliwością, która objawia się bólem oraz dyskomfortem w okolicy sromu. Jest chorobą, którą trudno zdiagnozować, ponieważ pojawia się bez konkretnej przyczyny, którą lekarz mógłby zauważyć podczas badania skóry czy śluzówki sromu (nie są widoczne żadne zmiany, zaczerwienienia czy uszkodzenia tych okolic). Aby zdiagnozować wulwodynię, pacjentka musi odczuwać przewlekły ból lub dyskomfort przez co najmniej trzy miesiące oraz wszelkie inne organiczne przyczyny bólu sromu zostają wykluczone.

Wulwodynię dzieli się na stałą lub okresową, w zależności od tego, jak często pacjentka odczuwa dyskomfort w okolicach intymnych oraz uogólnioną lub częściową, czyli kiedy kobieta nie jest w stanie dokładnie powiedzieć, które miejsce sprawia ból lub kiedy dosyć precyzyjnie określa okolice dyskomfortu. Na przykład ból sprawia okolica łechtaczki czy odbytu.

Wulwodynia – objawy

Wulwodynia to zespół nakładających się na siebie objawów. Kobiety bardzo często opisują ją jako pieczenie, swędzenie, nadwrażliwość czy uczucie kłucia w okolicach intymnych. Może pojawić się również suchość oraz ból o różnym nasileniu nie tylko okolicy sromu, ale również cewki moczowej czy odbytu.

Choroba ta nie wpływa tylko na sferę seksualną kobiety, ale również na jej codzienne funkcjonowanie, ponieważ może ona nawet utrudniać czynności fizjologiczne czy po prostu chodzenie, pozycję siedzącą czy jazdę na rowerze. Podobne objawy może odczuwać kobieta cierpiąca na vestibulodynię (zapalenie przedsionka pochwy). Jednak ból i dyskomfort doskwiera tylko podczas dotyku na przykład podczas stosunku czy badania ginekologicznego, a nie tak jak w przypadku wulwodynii, który występuje nieprzerwanie i przewlekle.

Wulwodynia – przyczyny

Przyczyny wulwodynii nadal nie do końca są poznane. Na pewno jej powstawanie ma charakter bardzo złożony i bardzo indywidualny. Dawniej uważano, że za tą chorobę odpowiedzialna jest głównie psychika, jednak długoletnie badania pokazują, że ból może mieć również podłoże medyczne.

Za główną przyczynę medyczną podaje się uszkodzenie nerwów w okolicy intymnej lub zbyt dużą ilość zakończeń nerwowych właśnie w obrębie sromu. Wpływ na pojawienie się tej choroby może mieć również fibromialgia, zespół jelita drażliwego czy na przykład zaburzenia dna miednicy spowodowane : chorobami miednicy, porodem, nadmiernym napięciem mięśni dna miednicy, obecnością blizn i zrostów, czy po prostu nieodpowiednią postawą ciała i trybem życia (głównie tryb siedzący).

Na tę chorobę mogą mieć wpływ również wahania w gospodarce hormonalnej, głównie estrogenów. Początek odczuwania bólu może być związany z nawracającymi infekcjami oraz nieleczonymi infekcjami pochwy czy uszkodzeniami mechanicznymi w jej obrębie, które mogą być spowodowane suchością pochwy podczas stosunku, a co za tym idzie odczuwanie bólu i dyskomfortu podczas zbliżeń.

Za psychologiczne czynniki, które mogą mieć wpływ na pojawienie się wulwodynii wymienia się zarówno czynniki osobowościowe, traumatyczne wydarzenia z przeszłości czy lęk przed stosunkiem. Kobieta o obniżonej samoocenie, niewierząca w siebie oraz nieakceptująca swojego wyglądu może częściej odczuwać różnego rodzaju ból lub dyskomfort, zwłaszcza w sytuacjach intymnych.

Depresja oraz zaburzenia lękowe mogą mieć również wpływ na pojawienie się doświadczeń bólowych. U kobiet wychowywanych w przeświadczeniu, że seks jest czymś wstydliwym, złym i zagrażającym (negatywne nastawienie do seksu i własnej seksualności) oraz doznające przemocy fizycznej, seksualnej czy molestowania dużo częściej odczuwają ból nie tylko w sferze seksualnej, ale również w codzienności. Wszelkiego rodzaju lęki, obawy dotyczący życia seksualnego, relacji w parze czy akceptacji własnej osoby mogą mieć ogromny wpływ na pojawienie się zespołu chorób bólowych w tym wulwodynii oraz na odczuwaną satysfakcję w życiu erotycznym, jak i zwykłej codzienności.

Wulwodynia – leczenie

Diagnoza wulwodynii może sprawiać wiele trudności specjalistom, jednak jest możliwa i warto szukać przyczyny swojej dolegliwości. Leczenie tej choroby najczęściej odbywa się kilkutorowo i jest zależne właśnie od poznanej przyczyny.

Warto mieć świadomość, że zarówno diagnoza, jak i leczenie wulwodynii może być długa i czasem to metodą prób i błędów udało się finalnie pomóc pacjentce. Jeśli okazuje się, że za dyskomfort oraz ból odpowiadają czynniki medyczne, stosowane są różnego rodzaju preparaty miejscowo uśmierzające ból, zmniejszające suchość pochwy czy trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne, które są skuteczne w leczeniu bólu przewlekłego oraz blokady nerwów.

Bardzo ważną rolę w niwelowaniu bólu odgrywa fizjoterapia uroginekologiczna. Fizjoterapeuta uroginekologiczny na podstawie badania dopochwowego ocenia stan mięśni dna miednicy – ich napięcie spoczynkowe, obecność punktów bólowych, funkcjonalność (siła, wytrzymałość, szybkość, prawidłowy skurcz, timing itp.). W przypadku zaburzeń związanych z nadmiernym napięciem mięśniowym fizjoterapeuta może zaproponować terapię wykonywaną przez pochwę polegającą na manualnym rozluźnianiu napiętych punktów mięśniowych. W sytuacji, gdy Pacjentka nie chce stosować terapii bezpośredniej, możliwe jest wprowadzenie metod pośrednich jak np. masaż krocza samodzielnie lub z partnerem, rozluźnianie z zastosowaniem piłek/rolerów itp. Pacjentka otrzymuje również zalecenia do domu w celu stosowania autoterapii. W przypadku konieczności wprowadzenia ćwiczeń mięśni dna miednicy (ćwiczeń Kegla), są one dostosowywane w sposób indywidualny, zależnie od otrzymanych wyników badania wewnętrznego.

Leczenie wulwodynii polega również na zmianie trybu życiu, większej aktywności, wprowadzeniu zdrowych nawyków żywieniowych czy uporania się z trudnymi sytuacjami życiowymi pacjenta. Dzięki pomocy psychologicznej pacjentka może otrzymać wsparcie. W trakcie terapii w końcu otwarcie i szczerze opowiedzieć o trudnościach, które pojawiają się w życiu codziennym, seksualnym czy w relacji z innymi. Uczy się jak radzić sobie z bólem, akceptacji własnego ciała, komunikowania swoich obaw i potrzeb oraz komunikacji w parze.

Odczuwając ból lub jakikolwiek dyskomfort odruchowo staramy się unikać sytuacji, która je wywołuje. Tak też dzieje się w przypadku wulwodynii. Czując się niekomfortowo, zaczynamy unikać życia seksualnego, oddalamy się od ludzi, przestajemy uprawiać ulubiony sport i zamykamy się przed światem. Dlatego tak ważne jest, aby szukać pomocy, a nie tłumaczyć sobie, że tak musi być, że nic nie da się zrobić. Zawalczcie o siebie i poproście o pomoc specjalistów.

Na temat wulwodynii piszemy również w artykule BOLESNE WSPÓŁŻYCIE- WULWODYNIA (VULVODYNIA).