Menopauza a depresja

W świetle definicji Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), menopauza jest naturalnym okresem w życiu kobiety, który wynika z wygasania czynności hormonalnej jajników. Okres ten może wiązać się z występowaniem szeregu dolegliwości, zarówno o charakterze somatycznym, jak i psychosomatycznym. Rodzaj objawów oraz stopień ich nasilenia w znacznej mierze uzależniony jest od zróżnicowanych czynników, charakterystycznych dla danej jednostki, takich jak: predyspozycje genetyczne, współistniejące choroby przewlekłe, stosowane środki farmaceutyczne, przestrzegany styl życia oraz środowisko zewnętrzne. Zmiany hormonalne zachodzące w okresie menopauzy mogą przyczyniać się do wywołania zauważalnych przemian w ciele kobiety oraz w jej psychice. Zmiany te niejednokrotnie doprowadzają do zmniejszenia odczuwanej satysfakcji z życia, obniżenia poczucia własnej atrakcyjności, a nawet do rozwoju depresji.

Depresja jest zaburzeniem psychicznym, które ponad 2-krotnie częściej dotyczy kobiet niż mężczyzn. W świetle modelu psychospołecznej podatności, kobiety w okresie klimakterium są bardziej narażone na występowanie objawów depresyjnych. Stanowi to konsekwencję destabilizacji ośrodkowego układu nerwowego, zachodzącej pod wpływem zmian hormonalnych.

Ponadto wpływ na powstawanie depresji wykazują także istotne zmiany życiowe oraz nastawienie względem zachodzących przemian w ciele (np. negatywna postawa wobec procesu starzenia się). Z badań naukowych wynika, że depresja dotyka najczęściej kobiety w wieku przed oraz pomenopauzalnym. To właśnie kobiety w przedziale wiekowym od 40 do 55 lat stanowią największą grupę pacjentek hospitalizowanych z powodu depresji. Dlatego też tak ważne jest zapewnienie kobietom nie tylko odpowiedniego wsparcia endokrynologa oraz/lub ginekologa, ale także psychologa.

Problemy diagnostyczne depresji okołomenopauzalnej

Niektóre objawy wywołane bezpośrednio niedoborem estrogenów mogą istotnie wpływać na obniżenie jakości życia kobiety w okresie menopauzy. Warto także wiedzieć, iż mogą one być podobne do objawów zaburzeń nastroju. Dlatego też diagnoza depresji wieku okołomenopauzalnego może przysparzać lekarzom oraz psychologom sporo problemów.

Kobiety w okresie klimakterium często doświadczają:

• zaburzeń snu; 
• nieuzasadnionych zmian nastroju; 
• nadmiernej drażliwości; 
• utraty dotychczasowej zdolności do długotrwałej koncentracji i zapamiętywania;
• zmniejszenia libido.
  

Warto także wiedzieć, iż w gabinecie lekarza pacjentki częściej skarżą się na objawy somatyczne. Mówienie o zaburzeniach natury psychicznej dla wielu z nas może wiązać się z poczuciem dyskomfortu, dlatego też niejednokrotnie wolimy o nich nie wspominać. Niemniej jednak zgłaszanie wszystkich objawów zachodzących w okresie menopauzy jest nie tylko niezwykle istotne w kontekście postawienia prawidłowej diagnozy, ale przede wszystkim wprowadzenia odpowiednich metod leczenia, których zadaniem jest podniesienie jakości życia pacjentki.

Czynniki sprzyjające rozwojowi depresji w okresie menopauzy

Menopauza istotnie wpływa na dotychczasowe życie kobiety. Chociaż objawy z nią związane mogą prezentować różny stopień nasilenia, warto wiedzieć, że niejednokrotnie oddziałują one na sferę psychiczną. Zarówno w Polsce, jak i w innych krajach rozwiniętych, menopauza występuje około 50 roku życia. To czas istotnych zmian w życiu kobiety, nie tylko pod względem hormonalnym. W tym wyjątkowym okresie zaczyna podlegać przemianom zarówno nasze życie rodzinne, uczuciowe, towarzyskie, jak i zawodowe.

Po ukończeniu 50 roku życia wiele kobiet zmaga się z syndromem „opuszczonego gniazda”. Dorosłe już dzieci zaczynają podążać własnymi ścieżkami, a dotychczasowa rola matki ulega istotnym modyfikacjom. Niejednokrotnie w tym trudnym momencie, kobietom towarzyszyć może uczucie osamotnienia, a nawet obniżenia poczucia własnej wartości.

Na pojawienie się objawów depresyjnych istotny wpływ ma także doświadczanie śmierci bliskich osób. Zazwyczaj to właśnie wtedy, gdy kobieta osiąga dojrzałość, zaczyna mierzyć się z utratą rodziców. To doświadczenie skłania do refleksji nad własną śmiertelnością oraz do podsumowania dotychczasowych wyborów życiowych, które nie zawsze wywołują w nas pozytywne emocje.

W okresie menopauzy wyraźnym zmianom podlegać mogą także relacje partnerskie. Warto wiedzieć, że istotny wpływ na pojawianie się objawów depresji może wywierać postawa partnera. Mężczyźni w średnim wieku niejednokrotnie mierzą się z kryzysem, mogącym doprowadzić ich do podjęcia działań, które na zawsze zmieniają życie kobiety.

Badania naukowe dowodzą także, że kobiety po 50 roku życia częściej mierzą się obawą o utratę pracy. Zmiany wywołane czynnikami hormonalnymi mogą wpływać na zmniejszenie ich efektywności, a tym samym niższą ocenę własnych szans na osiągnięcie sukcesu w sferze zawodowej. Ponadto zaczyna towarzyszyć im lęk o własne zdrowie i zdrowie partnera. Po 50 roku życia wzrasta ryzyko pojawienia się chorób o charakterze przewlekłym. Wszystkie zmiany zachodzące w tym czasie w życiu kobiety, jak również przemiany wywołane wygasaniem czynności jajników, odpowiedzialne mogą być za rozwój depresji, która jest poważnym zaburzeniem oddziałującym na wszystkie sfery codziennego życia człowieka.

Depresja okołomenopauzalna – gdzie szukać pomocy?

Depresja jest poważnym zaburzeń stanu zdrowia, które wpływa nie tylko na nasz nastrój, ale także na nasze samopoczucie fizyczne. Na skutek narastających objawów, takich jak nieustępujące uczucie zmęczenia, czy problemy ze snem, osoby dotknięte niniejszym zaburzeniem często wycofują się z życia społecznego, a z czasem trudno jest im nawet realizować codzienne obowiązki. Dlatego też tak ważne jest, aby już od momentu rozpoznania u siebie pierwszych objawów depresji, skorzystać z konsultacji w gabinecie specjalisty.

W przypadku depresji okołomenopauzalnej, na początku warto wspomnieć o niepokojących objawach w gabinecie ginekologa oraz/lub endokrynologa. Następnie, należy umówić się na wizytę w gabinecie psychologa oraz/lub psychiatry. Podjęcie skorelowanego procesu leczenia może okazać się skutecznym rozwiązaniem w walce z objawami depresji okołomenopauzalnej. Dzięki systematycznej pracy terapeutycznej możliwe staje się bieżące rozwiązywanie problemów oraz otrzymywanie fachowego wsparcia, za sprawą którego łatwiej jest nam funkcjonować w życiu codziennym. Warto także wiedzieć, że w sytuacji nasilenia objawów depresyjnych w przebiegu menopauzy, nieoceniona może okazać się pomoc psychiatry, który dzięki swojej wiedzy oraz doświadczeniu, jest w stanie zlecić nam zażywanie odpowiednich środków farmaceutycznych, które nie będą kolidowały z zastosowaną terapią hormonalną.

Podsumowanie

Menopauza to czas zmian w życiu kobiety. Odbywają się one zarówno na poziomie fizycznym, jak i psychicznym. Jednym z zaburzeń towarzyszących kobietom w okresie klimakterium może być depresja, której objawy istotnie oddziałują na życie pacjentek oraz na obniżenie odczuwanej przez nie satysfakcji z życia. W związku z tym niezwykle ważne jest, aby jak najszybciej zasięgnąć fachowej pomocy, dzięki której łatwiej będzie odnaleźć pacjentkom uczucie spełnienia oraz szczęścia na nowym etapie życia.

Bibliografia

1. Bączek G, Wierzba W, Tataj-Puzyna U, Kamińska A, Baranowska B, Sys D, Walecka I. Jakość życia kobiet w okresie okołomenopauzalnym. Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 2019, Tom 25, Nr 4, 258–265;
2. Barnaś E, Krupińska A, Kraśnianin E, Ras R. Funkcjonowanie psychospołeczne i zawodowe kobiet w okresie okołomenopauzalnym. Przegląd Menopauzalny 2012; 4:296-304;
3. Bielawska-Batorowicz E. Jakość życia po menopauzie – perspektywa psychologiczna W: T. Paszkowski (red.). Postępy w medycynie menopauzy. IZT Sp. z o.o. Lublin; 2009, p. 21–29;
4. Bielawska-Batorowicz E. Stres, objawy i przekonania dotyczące menopauzy a obniżony nastrój u kobiet w wieku 45–55 lat. Próba weryfikacji zmodyfikowanego psychospołecznego modelu depresji w okresie okołomenopauzalnym. Przegląd Menopauzalny 2006; 2: 68–74.
5. Czarnecka-Iwańczuk M, Stanisławska-Kubiak M, Mojs E i wsp. Objawy menopauzy a satysfakcja z życia i samoocena wśród kobiet. Przegląd Menopauzalny 2012; 6: p. 468–473;
6. Grochans E. Ocena wpływu czynników środowiskowych i genetycznych na występowanie zaburzeń lękowych i jakość życia kobiet po menopauzie. Szczecin: Wydawnictwo PU M; 2012: 17;
7. Jagielska I, Grabiec M, Wolski B, i wsp. Częstość występowania objawów depresji w przebiegu zespołu klimakterycznego u kobiet w okresie menopauzy. Prz Menopauz 2007; 3: 142;
8. Koligat D, Paczkowska A, Michalak M, Kaźmierczak A, Skurzyńska M, Anusiak K, Dyśko N, Lipczyńska E, Czaja N, Zaprutko T, Kus K, Nowakowska E. Występowanie depresji i lęku u kobiet w okresie menopauzy. Polski Przegląd Nauk o Zdrowiu 3 (44) 2015;
9. Stachoń AJ. Ocena odczuwania wybranych objawów w zależności od fazy klimakterium i charakteru menopauzy. Prz Menopauzalny 2013;4: 315-20;
10. Zimny M, Kotwas A, Schneider-Motyka D, Augustyniuk K, Starczewska M, Szkup M. Analiza zależności pomiędzy nasileniem objawów menopauzy a depresyjnością u kobiet zdrowych i z cukrzycą typu 2. Pomeranian J Life Sci 2019;65(1):54-59;