Czym jest kobiecość?

Kobiecość jest pojęciem abstrakcyjnym, które w tradycyjny sposób rozpatrywane jest jako zestaw względnie trwałych cech charakteryzujących wygląd, zainteresowania i zachowania, uznawane za bardziej typowe dla kobiet niż dla mężczyzn. Na przestrzeni wieków pojęcie to podlegało istotnym modyfikacjom o mniejszym lub większym stopniu. Niemniej jednak współcześnie postrzeganie kobiecości uległo wyraźnemu przeobrażeniu. Dzisiaj nie mówi się o kobiecości jako jednorodnym koncepcie, a o różnych jej typach. Kobiecość jest bowiem zbiorem cech charakterystycznych dla danej jednostki, kształtujących się na przestrzeni jej życia, na powstawanie których wpływ mają zarówno czynniki biologiczne, jak i środowiskowe.

Jeszcze dwa wieki temu kobiecość kojarzona była przede wszystkim z pięknem, delikatnością i emocjonalnością. Ówczesnym kobietom przypisywano natomiast cechy oddanej matki oraz opiekunki ogniska domowego. Współczesna kobieta pełni znacznie więcej ról w życiu społecznym. Spełnia się ona nie tylko w roli opiekunki rodziny, ale także w roli niezależnej bizneswoman, naukowca, polityka, czy też sportowca. Współczesne pojęcie kobiecości łączy się z asertywnością oraz ambicją. Warto także pamiętać, że istotny wpływ na kształtowanie wizerunku nowoczesnej kobiety wywierają media społecznościowe, moda oraz reklama, które stawiają przed nami często niemożliwe w realizacji wymagania. To sprawia, iż kobiety (nie tylko w wieku okołomenopauzalnym) zmagają się z problemami w obrębie akceptacji własnego ciała, co może doprowadzić między innymi do wywołania zaburzeń nastroju oraz zaburzeń lękowych.

Kobieta w życiu rodzinnym

Większość kobiet w naszym kraju decyduje się na założenie rodziny. Zawarcie związku małżeńskiego i posiadanie potomstwa jest jednym z czynników, który za sprawą oddziaływań społeczno-kulturowych przyczynia się do osiągnięcia poczucia satysfakcji z życia. Dla wielu kobiet, bycie matką jest nieodłącznym elementem kobiecości. A opieka nad potomstwem jest ich powinnością i często wyznacza kierunek codziennych działań.

Menopauza to naturalny proces w życiu każdej kobiety, podczas którego dochodzi do ustania miesiączkowania, na skutek wygasania czynności hormonalnej jajników. To również czas, w którym kobieta traci swoje zdolności prokreacyjne. Okres klimakterium przypada zazwyczaj na 45-55 rok życia kobiety. To wyjątkowy etap nie tylko ze względu na zmiany, które mają miejsce w jej ciele, lecz także w życiu rodzinnym. W tym wieku potomstwo zaczyna wkraczać w okres dorosłości i odczuwać potrzebę samodzielności. Wobec tego matka staje się mniej potrzebna, a jej ingerencja w życie osobiste dzieci często odbierana jest w negatywny sposób. Zmianom podlegają także relacje między partnerami, które do tej pory koncentrowały się wokół zapewniania podopiecznym właściwych warunków do rozwoju. Zmiana dynamiki życia rodzinnego, która ma miejsce w okresie okołomenopauzalnym, niejednokrotnie zmusza kobietę do podjęcia refleksji nad dotychczasową egzystencją, a jej samopoczucie w znacznej mierze uzależnione jest od wyniku bilansu życia, jakiego dokonała. Dla niektórych kobiet, odejście dzieci z domu rodzinnego wiąże się z poczuciem niezależności i możliwości rozwijania własnych pasji. Inne kobiety, które do tej pory koncentrowały swoją uwagę i emocje w środowisku domowym, mogą doświadczać poczucia straty, które pod wpływem innych czynników (w tym między innymi: uwarunkowań biologicznych, relacji z partnerem, przekonań na temat własnej osoby) może stanowić początek depresji.

Kobieta w życiu zawodowym

Współczesna kobieta przyjmuje wiele ról w życiu społecznym. Jedną z nich jest rola zawodowa. Osiągnięcia w niniejszej sferze życia często oddziałują na naszą samoocenę i są jednym z czynników wpływających na poczucie satysfakcji. Warto jednak wiedzieć, że w niektórych przypadkach menopauza wpływa na zaburzenie funkcji poznawczych. Kobieta w okresie klimakterium może odczuwać zmniejszenie zdolności do długotrwałej koncentracji oraz problemy z pamięcią. Ponadto towarzyszy jej poczucie większego zmęczenia, rozdrażnienia oraz zwiększona podatność na działanie czynników stresowych. Dlatego też klimakterium niejednokrotnie przyczynia się do obniżenia efektywności w pracy.

W tym czasie kobieta zaczyna obawiać się o swoją pozycję zawodową. Coraz częściej zastanawia się nad konkurencją, jaka płynie ze strony młodszych i pełnych siły pracowników. Zmniejszenie wydajności i zaburzenia koncentracji, jak również wzmożone rozdrażnienie przyczyniają się obniżenia poczucia własnej skuteczności oraz samooceny. W związku z tym niektóre kobiety doświadczają zaburzeń nastroju, a także zaburzeń snu, które mają bezpośredni związek z obawą o dalsze losy w kontekście kariery zawodowej.

Kobieta w życiu seksualnym

Seksualność jest nieodłącznym elementem życia każdego człowieka. Satysfakcja płynąca ze stosunków seksualnych z partnerem wywiera ogromny wpływ na poczucie ogólnego szczęścia. Ponadto seksualność mocno wiąże się poczuciem kobiecości. Niestety, na skutek zmian zachodzących w ciele pod wpływem zmniejszenia czynności hormonalnej jajników, u wielu kobiet dochodzi do spadku libido. Ponadto menopauza związana jest ze zmniejszaniem zdolności zwilżania się ścian pochwy w czasie stosunku seksualnego, co niejednokrotnie stanowi przyczynę doznań bólowych. Badania oraz obserwacje kliniczne zwracają także uwagę na fakt, iż kobieta w wieku okołomenopauzalnym rzadziej doświadcza orgazmów. Powyższe czynniki mogą być przeszkodą w podejmowaniu relacji seksualnej z partnerem, co wpływa także stosunki w życiu codziennym. Pod wpływem zmian hormonalnych, dochodzi również do zmiany kobiecego ciała. Wiele kobiet w okresie klimakterium istotnie przybiera na masie, co z kolei oddziałuje na obniżenie akceptacji własnego ciała, a tym samym zmniejszenie poczucia atrakcyjności w wymiarze fizycznym.

Kobiecość a menopauza

Zgodnie z kryteriami zaproponowanymi przez Światową Organizację Zdrowia (WHO), menopauzę możemy rozpoznać wtedy, gdy przez 12 miesięcy nie wystąpiło krwawienie miesiączkowe bez udziału żadnego innego czynnika.

Niniejszy okres w życiu kobiety wiąże się z możliwością występowania licznych dolegliwości, które mogą przekładać się na:

• zaburzenia sfery seksualnej;
• zmiany w zakresie relacji rodzinnych;
• zmiany w zakresie funkcjonowania sfery psychicznej.

Dla wielu kobiet utrzymujący się cykl miesięczny jest jednym z atrybutów kobiecości. Dlatego też jest on tak ważny dla obrazu własnej osoby i wiedzy na temat siebie samej.

Na podstawie badań przeprowadzonych w 2012 roku przez Dorotę Mącik (polską psycholog) wyciągnięto wnioski, iż zmiany zachodzące w organizmie oraz psychice kobiety po menopauzie odczuwane są w sposób intensywny. Zauważyć można, że dla wielu kobiet niniejszy okres życia fizjologicznego kojarzy się z wchodzeniem w okres starości, co bezpośrednio wpływa na obniżenie samoakceptacji. Kobiety, które brały udział w badaniu Doroty Mącik oceniały siebie w sposób negatywny. Ponadto wskazywały na obniżenie poczucia kobiecości i własnej atrakcyjności. Dlatego też tak ważne jest, aby kobietom w okresie klimakterium zapewnić nie tylko odpowiednie wsparcie medyczne, ale także psychologiczne.

Podsumowanie

Podobnie jak wystąpienie pierwszej miesiączki, tak i menopauza wyznacza pewien okres w fizjologicznym życiu kobiety. Niejednokrotnie wiąże się ze zmianą dotychczasowego życia, która w niektórych przypadkach może przyczyniać się do obniżenia jego jakości. Warto jednak wiedzieć, że współcześnie medycyna dysponuje szeroką wiedzą oraz dostępem do nowoczesnych środków farmakologicznych, które są w stanie zmniejszyć dokuczliwość objawów związanych z klimakterium. Ponadto, dzięki współpracy z psychologiem, możliwe staje się przepracowanie obaw i lęków, jakie może wywoływać w nas zjawisko menopauzy. W tym miejscu warto także pamiętać, że menopauza nie jest końcem kobiecości. Wyznacza ona początek nowego życia kobiety, w którym może ona czerpać satysfakcję zarówno z realizacji własnych pasji, jak i z nowej jakości życia seksualnego.

Bibliografia

1. Bielawska-Batorowicz, E. Psychologiczne aspekty menopauzy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2016;
2. Bień A, Rzońca E, Pańczyk-Szeptuch M. Życie i funkcjonowanie kobiet w okresie przekwitania. Gerontologia Polska 2017; 25: 12-19;
3. Czarnecka-Iwańczuk M, Stanisławska-Kubiak M, Mojs E, i wsp. Objawy menopauzy a satysfakcja z życia i samoocena wśródkobiet. Przegląd Menopauzalny 2012; 6: 470;
4. Grabowska, M. Seksualność w związkach małżeńskich. W: I. Janicka, H. Liberska (red.), Psychologia rodziny (s. 167-184). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. 2014;
5. Jarząbek-Bielecka, G., Sowińska-Przepiera, E., Pawlaczyk, M. Aging and sexual activity: gynecological, sexological and psychological aspects. Przegląd Menopauzalny, 2012; 6, 487-489.
6. Kanadys K, Bury A, Wiktor H. Analiza wybranych czynników predykcyjnych występowania depresji u kobiet w okresie okołomenopauzalnym. Piel XXI. 2014;4 (49):39-43;
7. Łepecka-Klusek C., Fiuk B., Prusak E.: Przezwyciężanie trudności okresu klimakterium. W: Gapik L. (red.): Postępy psychoterapii: koncepcje i badania. Tom 3, Wydawnictwo Uniwersytetu Adama Mickiewicza, Poznań 2000: 197–202;
8. Mącik D, Ziółkowska P. Sytuacje postrzeganej utraty kobiecości: menopauza i mastektomia – zmiany w obrazie siebie jako kobiety. Przegląd menopauzalny 6/2012;
9. Nowakowska I, Rasińska R, Głowacka MD. Analiza związku objawów okołomenopauzalnych z funkcjonowaniem zawodowym i poczuciem satysfakcji z życia – subiektywne postrzeganie zależności przez kobiety w wieku 40+. Med Pr. 2015;66 (3):351-8.