Zanim zdecydujecie się na wspólny udział w porodzie – dowiedz się, co może cię czekać

Kiedy rodzice przygotowują się do przyjęcia na świat (zwłaszcza pierwszego) dziecka, stają przed podjęciem ważnej decyzji. Czy zbliżający się poród powinien przebiegać w sposób tradycyjny, czy też rodzinny? Termin porodu tradycyjnego rozumiany jest jako sprowadzanie na świat dziecka przez kobietę bez obecności partnera. Natomiast zgodnie z ideą porodu rodzinnego, w tym niezwykłym wydarzeniu towarzyszy przyszłej mamie bliska osoba (najczęściej jest nią partner kobiety, ojciec dziecka).

Zgodnie z aktualnym stanowiskiem specjalistów z zakresu położnictwa, to właśnie poród rodzinny jest preferowaną formą niniejszego zdarzenia. Znajduje to odzwierciedlenie w danych statystycznych, albowiem współcześnie coraz więcej par decyduje się na właśnie taką formę porodu. Dzisiaj obecność mężczyzny na sali porodowej rzadko już kogoś zaskakuje. Personel medyczny jest na to przygotowany i chętnie korzysta z pomocy przyszłego taty.

W tym miejscu warto bowiem podkreślić, że nie tylko zaangażowany, ale przede wszystkim odpowiednio przygotowany mężczyzna stanowi ogromne wsparcie dla kobiety rodzącej – przede wszystkim wsparcie psychologiczne, które w znacznym stopniu obniża odczuwany przez przyszłą mamę poziom lęku.

Psychologowie zaznaczają, że poród rodzinny niewątpliwie związany jest z wieloma korzyściami, które dotyczą zwłaszcza nawiązywania bliskiej relacji z nowonarodzonym dzieckiem. Niemniej jednak, dostrzegają oni również, iż wspólne uczestnictwo w akcji porodowej może nieść ze sobą negatywne skutki, które mogą wpływać na jakość życia seksualnego partnerów.

W związku z tym to bardzo ważne, aby decyzja o porodzie rodzinnym była podjęta w sposób bardzo rozważny. Jednym z czynników warunkujących jest silna więź emocjonalna partnerów, która w okresie ciąży nie uległa zaburzeniu. Każdy mężczyzna powinien wiedzieć, że podjęcie tej ważnej decyzji powinno stanowić wspólną potrzebę i chęć. Nigdy nie powinna ona być motywowana naciskiem jednej ze stron, a także sugestiami ze strony personelu medycznego, członków rodziny, czy też przyjaciół.

Ponadto decyzja ta powinna zawsze podparta być odpowiednim przygotowaniem i fachową wiedzą. Warto bowiem pamiętać, że chociaż poród niewątpliwie jest zdarzeniem niezwykłym, wiąże się także z nieznanymi dotąd zjawiskami fizjologicznymi, a także nieprzewidywalnymi sytuacjami, które mogą doprowadzić nawet do rozwoju traumy zarówno u kobiety, jak i mężczyzny.

Wpływ porodu rodzinnego na jakość relacji partnerskiej z perspektywy mężczyzny

Od kilku dekad możemy obserwować coraz większy wpływ nurtu psychoprofilaktycznego w dziedzinie położnictwa. Wraz z jego rozwojem, zaczęto również dostrzegać znaczenie roli ojca zarówno w czasie ciąży, jak i samej akcji porodowej. Zdaniem współczesnych psychologów, aktywne zaangażowanie mężczyzny podczas porodu istotnie wzmacnia poczucie bezpieczeństwa kobiet. Ponadto pozytywnie oddziałuje na kształtowanie więzi rodzicielskich, a także dalszych relacji partnerskich.

Specjaliści zwracają uwagę, iż pary, które wspólnie uczestniczyły w porodzie, często darzą się dużym zaufaniem. Mężczyzna, będący świadkiem ogromnego poświęcenia ze strony kobiety, obdarowuje ją ogromnym szacunkiem oraz wdzięcznością. Jest też bardziej chętny do dzielenia z nią obowiązków związanych z opieką nad dzieckiem. Dla wielu par nie tylko wspólne doświadczenie porodu, ale także proces przygotowywania się do niego, wpływa na ogólną poprawę stosunków i sprzyja podniesieniu kompetencji komunikacyjnych. Dzięki aktywnemu uczestnictwu w zajęciach szkoły rodzenia, mężczyzna zyskuje wiedzę na temat trudów ciąży oraz samego porodu. Dzięki temu, łatwiej jest mu zrozumieć potrzeby partnerki, a także jej oczekiwania.

Wiele badań psychologicznych podkreśla pozytywny wpływ porodu rodzinnego na jakość relacji partnerskich. Niemniej jednak, psycholodzy dostrzegają także negatywne konsekwencje tego wspólnego doświadczenia. Czasem zdarza się, iż mężczyzna, mierząc się z ogromnym cierpieniem kobiety, staje w poczuciu niemożności zapewnienia jej natychmiastowej pomocy. Zdarza się również, że nie jest on w stanie sprostać wymaganiom tych niezwykłych okoliczności i na skutek doświadczanego lęku oraz szoku, nie jest w stanie podjąć odpowiednich działań, co może rodzić nadmierne napięcie oraz pretensje między partnerami.

W tym miejscu warto jednak zaznaczyć, że doświadczenie porodu rodzinnego w większości przypadków ułatwia mężczyznom zaangażowanie się w pełnienie nowej roli. To z kolei przekłada się na bardziej równomierny podział obowiązków wychowawczych, a tym samym lepszą atmosferę między partnerami.

Jednocześnie, warto zwrócić uwagę na fakt, iż wspólne przeżycie porodu (zwłaszcza po raz pierwszy) bezsprzecznie zmienia dotychczasową dynamikę związku, który wcześniej opierał się na romantycznej relacji oraz obopólnych potrzebach, a z chwilą narodzin dziecka, zamienia się w rodzinę, której hierarchia potrzeb i priorytetów podlega przewartościowaniu.

Wpływ porodu rodzinnego na jakość relacji seksualnej młodych rodziców z perspektywy mężczyzny

Sfera życia seksualnego człowieka w istotny sposób oddziałuje na doświadczanie ogólnego poziomu zadowolenia z życia. Satysfakcja z kontaktów seksualnych z partnerem/partnerką dla wielu osób jest wyznacznikiem dobrostanu. Zdaniem psychologów, czerpanie satysfakcji ze współżycia pozytywnie wpływa na samoocenę jednostki, a tym samym jej pewność siebie, co przekłada się również na jakość relacji między partnerami.

W związku z tym coraz większym zainteresowaniem cieszy się literatura fachowa zajmująca się zagadnieniem współżycia seksualnego młodych rodziców, którzy doświadczyli porodu rodzinnego. Wielu mężczyzn, podczas procesu podejmowania decyzji o udziale w porodzie, przeżywa wiele obaw o jakość późniejszego pożycia intymnego. W rozwianiu wątpliwości nie pomagają im zapewne obiegowe opinie oraz jednostkowe doświadczenia.

W tym miejscu warto jednak zaznaczyć, że każdy z przyszłych ojców powinien mieć świadomość, że zarówno okres ciąży, jak i wspólne doświadczenie porodu, a także karmienie piersią i wychowywanie noworodka, wpływają na zmianę dotychczasowego współżycia seksualnego.

Współcześni psychologowie, a także specjaliści z zakresu seksuologii starają się zatem odpowiedzieć na pytanie, czy rodzaj porodu wpływa na jakość życia seksualnego i ryzyko powstania ewentualnych zaburzeń o charakterze seksualnym?

Tym, co zdaje się wzbudzać najwięcej wątpliwość w perspektywie mężczyzn, jest tak zwany „czynnik estetyczny”. Każdy świadomy mężczyzna zdaje sobie bowiem sprawę z tego, że poród naturalny w większości przypadków związany jest z doświadczaniem ogromnego bólu przez kobietę, a także z widokiem krwi oraz zapłakanej i krzyczącej partnerki.

Taki obraz, niejednokrotnie wzbudzający lęk, może oddziaływać na późniejsze postrzeganie atrakcyjności partnerów. W związku z tym, mężczyźni niejednokrotnie obawiają się, że wspólne uczestniczenie w porodzie może mieć negatywny wpływ na późniejszą jakość stosunków seksualnych.

W nielicznych przypadkach zdarzać się może nawet, że mężczyzna, który uczestniczył w porodzie rodzinnym, doznaje urazu psychicznego, który odpowiada za przywoływanie w pamięci najbardziej drastycznych obrazów z tej wyjątkowej chwili. W takim przypadku może dojść nawet do rozwoju zjawiska określanego potocznie mianem „impotencji poporodowej”.

Co ciekawe, większość przeprowadzonych do tej pory badań klinicznych nie ujawnia zasadniczych różnic dotyczących zadowolenia z życia seksualnego wśród mężczyzn, którzy uczestniczyli i mężczyzn, którzy nie uczestniczyli w porodzie rodzinnym. Praktycy z dziedziny psychologii, seksuologii oraz ginekologii, zwracają jednak uwagę na fakt, iż spora ilość par po porodzie doświadcza problemów w sferze życia seksualnego. Często zdarza się, iż mężczyźni oceniają swoje partnerki jako mniej atrakcyjne, również ze względu na to, iż trudno jest im zapomnieć o tym, jak wiele cierpień musiały one znieść, aby wydać na świat upragnionego potomka.

Powrót do współżycia seksualnego po doświadczeniu porodu rodzinnego – z czego mężczyzna może nie zdawać sobie sprawy?

Zarówno ostatnie miesiące ciąży, jak i pierwsze tygodnie po narodzinach dziecka, stanowią czas całkowitej abstynencji seksualnej dla wielu partnerów. Dlatego też powrót do życia seksualnego po porodzie rodzinnym stanowi ważne wydarzenia w życiu pary. Ten pierwszy kontakt (po tak długiej przerwie) bezsprzecznie może warunkować na dalsze życie erotyczne młodych rodziców.

W związku z tym, bardzo ważne jest, aby do niniejszego zdarzenia przygotować się w odpowiedni sposób. Seksuologowie są zdania, że właściwe rozpoczęcie współżycia seksualnego po wspólnym doświadczeniu porodu, pozwoli partnerom na powrót do dawnej aktywności seksualnej, która stanowiła źródło satysfakcji.

Dla wielu par powrót ten wiąże się z ogromną presją, którą odczuwają zarówno kobiety, jak i mężczyźni. W tym miejscu warto jednak zaznaczyć, że decyzja o powrocie do życia seksualnego powinna poprzedzona być otwartą rozmową na temat oczekiwań partnerów i nigdy nie powinna podejmowana być pod wpływem presji jednej ze stron. W przeciwnym razie może doprowadzić do odczuwania niechęci wobec partnera, a także do niechęci podejmowania dalszych kontaktów seksualnych.

I chociaż mężczyźni uczestniczący w porodzie rodzinnym często są świadomi tego, jak wiele poświęcić musiała kobieta, aby sprowadzić na świat ich wspólne dziecko, warto, aby byli oni także świadomi tego, jakie inne czynniki mogą oddziaływać na opóźnienie chęci powrotu do współżycia.

Jak wspomniano we wcześniejszej części tekstu, nie tylko ciąża oraz poród, ale także okres karmienia piersią wpływa na życie seksualne młodych rodziców. W tym niezwykłym czasie, na skutek intensywnych zmian hormonalnych, kobieta może doświadczać spadku popędu seksualnego, jak i również niemożności odczuwania satysfakcji seksualnej, a w niektórych przypadkach nawet dyspareunii (piszemy o tym w artykule DYSPAREUNIA).

Tym, co odgrywa znaczącą rolę w procesie podejmowania przez kobietę decyzji o powrocie do współżycia seksualnego, jest także jej poczucie atrakcyjności. Okazuje się bowiem, że wiele młodych mam nie jest w stanie poradzić sobie ze zmianą wyglądu własnej sylwetki. Niniejsze zjawisko przybiera na sile szczególnie wtedy, gdy pomimo podejmowania wielu prób, nie udaje im się w szybkim tempie powrócić do dawnego wyglądu. I nawet wtedy, gdy partner może zapewnić ją o jej atrakcyjności, kobieta będzie czuła się na tyle niekomfortowo we własnym ciele, że będzie unikała jakichkolwiek form zachowań seksualnych.

Ponadto nawet gdy kobiety zdecydują się na współżycie, podczas aktu seksualnego nie są w stanie skupić się na odczuwaniu przyjemności, a jedynie na tym, jak w danej chwili wygląda ich ciało.

Mężczyźni powinni być świadomi, że w okresie poporodowym wiele kobiet zmaga się ze znacznie obniżonym poczuciem własnej atrakcyjności. Dlatego też, tak ważne jest, aby partnerzy wspierali siebie nawzajem w tym wyjątkowym czasie i kiedy sytuacja tego wymaga, nie wahali się przed skorzystaniem ze wsparcia specjalisty.

Znaczenie interwencji medycznych podczas porodu rodzinnego dla jakości życia seksualnego

Choć poród rodzinny bez wątpienia jest przeżyciem wyjątkowym i wiąże się z doświadczeniem cudu narodzin, warto pamiętać, że jest on nadal procedurą medyczną. Dlatego też, w sytuacji, w której dochodzi do komplikacji, niezbędne może okazać się podjęcie odpowiednich procedur chirurgicznych.

Jednym z najczęściej stosowanych zabiegów jest episiotomia (zabieg nacięcia krocza). Niniejsza procedura zazwyczaj przeprowadzana jest w celu poszerzenia końcowego odcinka kanału rodnego, aby w ten sposób ułatwić oraz przyspieszyć narodziny dziecka. Ponadto celem niniejszego zabiegu jest także zmniejszenie ryzyka powstania urazów okołoporodowych w okolicach krocza, jak również ochrona główki dziecka.

Pomimo, iż podczas porodu celem jest ochrona krocza, czasem konieczny jest zabieg episiotomii, który wiąże się z istotnym naruszeniem intymnej sfery kobiety. Dlatego też w niektórych przypadkach przeprowadzenie niniejszego zabiegu może stać się trudne do zaakceptowania, a także czasami wiązać się z wystąpieniem dolegliwości, zwłaszcza o charakterze psychologicznym.

Zdarzyć się może, że nacięcie krocza podczas porodu nie pozostanie bez wpływu na psychikę mężczyzny oraz na dalsze współżycie seksualne partnerów.

W tym miejscu warto jednak podkreślić, że to, jak episiotomia zostanie odebrana przez kobietę i jej partnera zależy od wielu czynników, w tym między innymi od: indywidualnej wrażliwości, przygotowania do porodu, przygotowania na możliwość wystąpienia konieczności przeprowadzenia nacięcia krocza, akceptacji własnej cielesności, samooceny, a także od atmosfery towarzyszącej porodowi.

Chociaż w założeniu ma temu zapobiec, nacięcie krocza w niektórych przypadkach może wiązać się z obniżeniem jakości życia po porodzie. Dotyczy to zwłaszcza sfery życia psychicznego oraz seksualnego. W związku z tym bardzo ważne jest, aby partnerzy byli przygotowani na takie zdarzenia i razem omówili związane z nim obawy. Dzięki rozmowie i zdobyciu wiedzy na ten temat, możliwe staje się zredukowanie lęku, napięcia, a także negatywnych konsekwencji niniejszego zabiegu.

Psychologowie, a także specjaliści z zakresu seksuologii zwracają uwagę, że w przypadku par na to nieprzygotowanych, episiotomia może wpłynąć na rozwój lęku przed ponownym podjęciem współżycia. Nie podlega wątpliwości również fakt, iż zabieg ten może wpływać na poczucie atrakcyjności i pewności siebie kobiet, a w efekcie na unikanie zbliżeń.

Profilaktyka poporodowych zaburzeń seksualnych u mężczyzn

Ważnym elementem profilaktyki zaburzeń seksualnych u mężczyzn biorących udział w porodzie rodzinnym jest przede wszystkim edukacja. Dlatego też tak ważne jest, aby jeszcze przed podjęciem decyzji, zdobyli oni niezbędną wiedzę na temat możliwości jego przebiegu, a także aby brali aktywny udział w zajęciach szkoły rodzenia. Ponadto należy pamiętać, że decyzja o wspólnym uczestnictwie w porodzie zawsze powinna być wyrazem chęci obu stron i nie powinna ona podejmowana być w sposób spontaniczny. Jeśli mężczyzna został w pewien sposób przymuszony do udziału w porodzie rodzinnym lub podjął decyzję na ten temat, nie będąc przygotowanym na możliwy jego przebieg, może on doświadczyć trudnych emocji, a nawet doznać urazu psychicznego, który może rzutować na dalsze relacje z partnerką, nie tylko w kontekście życia seksualnego.

Pomoc psychologiczna oraz seksuologiczna dla młodych ojców

Zgodnie z definicją opracowaną przez Światową Organizację Zdrowia (WHO), seksualność stanowi integralną część osobowości każdego z nas. Ponadto jest podstawową potrzebą, a także swoistym atrybutem człowieczeństwa, dlatego też nie powinna ona oddzielana być od innych aspektów życia.

W związku z tym, rozpoznanie problemów z seksualnością u mężczyzn, którzy brali udział w porodzie rodzinnym, a także omówienie z młodymi rodzicami wszelkich wątpliwości związanych z powrotem do aktywności seksualnej, powinno być zadaniem doświadczonego psychologa oraz/lub seksuologa.

To bardzo ważne, aby mężczyźni, którzy doznali trudnych emocji w czasie porodu, wraz ze swoimi partnerkami, nie wahali się przed skorzystaniem z pomocy specjalisty. Być może dzięki profesjonalnemu wsparciu, możliwe stanie się nie tylko przepracowanie trudnych doświadczeń związanych z porodem, ale także opracowanie nowych technik komunikacji z partnerem, które będą sprzyjały nawiązywaniu satysfakcjonujących relacji seksualnych.

Podsumowanie

Poród rodzinny to bezsprzecznie wyjątkowe wydarzenie, które w znaczny sposób wpływa na kształtowanie postaw rodzicielskich mężczyzn. Psychologowie już od wielu lat badają pozytywny wpływ niniejszego zjawiska w kontekście kształtowania się stabilnej relacji emocjonalnej między ojcem a dzieckiem. Wiele współczesnych badań potwierdza także, iż wspólne doświadczenie porodu zbliża do siebie małżonków i pozytywnie wpływa na atmosferę panującą w rodzinie. Chociaż większość badań tego nie potwierdza, wiele wątpliwości wzbudza zagadnienie jakości życia seksualnego po udziale rodziców we wspólnym porodzie.

Dane zawarte w literaturze przedmiotu nie wskazują na istotne różnice w kontekście doświadczanej satysfakcji z życia seksualnego u par, które zdecydowały się na tradycyjną oraz rodzinną formę porodu. Praktyka psychologów oraz specjalistów z zakresu seksuologii zwraca jednak uwagę na to, że nieodpowiednie przygotowanie partnerów do porodu rodzinnego, a także nieprzewidywalny przebieg, może wpływać negatywnie na jakość relacji między młodymi rodzicami, ze szczególnym uwzględnieniem jakości ich życia seksualnego. W takim przypadku bardzo ważne jest, aby otrzymywali oni odpowiednie wsparcie psychologiczne, dzięki któremu łatwiej będzie im na nowo zbudować intymną więź, stanowiącą źródło satysfakcji i wpływającą na poczucie ogólnego zadowolenia z życia. Warto bowiem pamiętać, że nawet w obliczu narodzin dziecka, rodzice nadal powinni zostać partnerami.

Bibliografia

1. Berkau A, Suchowiak S, Plagens-Rotman K. Poród rodzinny z perspektywy ojca. Polski Przegląd Nauk o Zdrowiu. 2016: 43(1): 16–23;
2. Bień A, Rzońca E, Iwanowicz-Palus G, i wsp. Factors affecting sexual activity of woman after childbirth. J Publ Health Nurs Med Rescue 2016; 2: 62–64;
3. Dąbkowska M. Obraz własnego ciała u kobiet a satysfakcja seksualna. Przegląd Badań Edukacyjnych 2015; 21(2): 107–118;
4. Gałązka I, Porembska K, Kobiołka A, i wsp. Porównanie zachowań intymnych kobiet w okresie przed ciążą i po porodzie. Zdrowie i Dobrostan 2013; 3: 54–67;
5. Hicks T.L., Goodall S.F., Quattrone E.M., Lydon-Rochelle M.T. Postpartum sexual functioning and method of delivery: summary of the evidence. J. Midwifery Womens Health. 2004; 49 (5): 430–436;
6. Klein K., Worda C., Leipold H., Gruber C., Husslein P., Wenzl R. Does the mode of delivery influence sexual function after childbirth? J. Womens Health. 2009; 18: 1227–1231;
7. Kornas-Biela D. Psychodynamiczny nurt w psychologii prenatalnej: wybrane problemy z obszaru prokreacji. Przegląd Psychologiczny. 2003; 46(2): 179–196;
8. Kucharski S, Rzepa T. Samoocena i jej komponenty a satysfakcja z życia seksualnego. Psychoseksuologia 2017; 3: 61–67;
9. Leite A.P., Campos A.A., Dias A.R., Amed A.M., De Souza E., Camano L. Prevalence of sexual dysfunction during pregnancy. Rev. Assoc. Med. Bras. 2009; 55(5): 563–568;
10. Lukacz E.S., Lawrence J.M., Contreras R., Nager C.W., Luber K.M. Parity, mode of delivery, and pelvic floor disorders. Obstet. Gynecol. 2006; 107 (6): 1253–1260;
11. Matusiak-Kita M., Zdrojewicz Z. Seksualność kobiet w ciąży, w okresie poporodowym i karmienia piersią. Przegląd Seksuologiczny. 2010; 6 (1): 12–16;
12. Mazurkiewicz B, Wierzyńska A, Dmoch-Gajzlerska E. Decyzja o porodzie rodzinnym: przyczyny, motywy, uwarunkowania. Zdrowie i Dobrostan 2014; 3: 89–105;
13. Rathfisch G., Dikencik B.K., Kizilkaya Beji N., Comert N., Tekirdag A.I., Kadioglu A. Effects of perineal trauma on postpartum sexual function. J. Adv. Nurs. 2010; 66 (12): 2640–2649;
14. Smoliński R. Seksualność kobiet w ciąży i połogu. W: Z. Lew- -Starowicz, V. Skrzypulec. Podstawy seksuologii. PZWL, Warszawa 2010; s. 133–138;
15. Stadnicka G, Pawłowska-Muc A. Poród rodzinny w opinii kobiet i ich współmałżonków/partnerów. Rocznik Teologiczny. 2015; 10: 149–159;
16. Stadnicka G, Łepecka-Klusek C, Pilewska-Kozak A, i wsp. Satysfakcja seksualna kobiet po porodzie – część I. Problemy Pielęgniarstwa 2015; 23(3): 359–360;
17. Więznowska-Mączyńska K., Pięta B., Opala T. Za i przeciw porodu rodzinnego. Prz. Ginekologia-Położnictwo. 2005; 5(6): 351–355;
18. Witting K., Stilla P. Alanko Kfemale sexual function and its association with number of children, pregnances and relationship satisfaction. J. Sex Maritial Ther. 2008, 34(2): 89–106;
19. Woolhouse H., McDonald E., Stephanie J., Brown S.J. Changes to sexual and intimate relationships in the postnatal period: women’s experiences with health professionals. Aust. J. Prim. Health. 2013; 20 (3): 298–304;
20. Yee LM, Kaimal AJ, Nakagawa S, et al. Predictors of postpartum sexual activity and function in a diverse population of women. J Midwifery Womens Health 2013; 58(6): 654–661;
21. Żak-Łykus A, Nawrat M. Satysfakcja seksualna, życiowa i partnerska. Family Forum 2013; 3: 171–186.