Znaczenie jakości życia seksualnego dla poczucia ogólnej satysfakcji z życia mężczyzny

W literaturze psychologicznej potrzeba seksualna opisywana jest w kategoriach właściwości organizmu jednostki, która polega na okresowym tworzeniu się napięcia o charakterze psychofizycznym możliwego do zredukowania lub zminimalizowania za sprawą próby podjęcia czynności seksualnej doprowadzającej do poczucia satysfakcji.

Nie podlega wątpliwości fakt, iż w większości przypadków seksualność jest nieodłącznym elementem życia człowieka. Przyglądając się definicji Deklaracji Praw Seksualnych sformułowanej przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) – przyjemność seksualna jest źródłem nie tylko fizycznego, ale także psychologicznego, intelektualnego, a nawet duchowego dobrostanu człowieka.

Wiele badań psychologicznych potwierdza, iż zaspokojenie popędu płciowego posiada duże znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania jednostki, albowiem potrzeby seksualne uznawane są za jedne z najsilniejszych motywów ludzkiego działania.

Zdaniem psychologów, a także specjalistów z zakresu seksuologii, problemy dotyczące sfery życia płciowego mogą w znacznym stopniu przyczynić się do powstania zaburzeń zarówno o charakterze fizycznym, jak i psychologicznym. Niektóre z nich mogą doprowadzić nawet do problemów z płodnością. Dlatego też, tak ważne jest poszukiwanie fachowej pomocy w sytuacji ich doświadczania.

Nie powinniśmy bowiem zapominać o tym, że aktywność seksualna jednostki stanowi część jego społecznych zachowań. Natomiast satysfakcja z życia seksualnego, a także osiągnięcie seksualnego spełnienia, w znacznym stopniu podnoszą ogólną jakość naszego życia.

Na potrzeby seksualne mężczyzn wpływa wiele czynników, w tym tych o znaczeniu osobowościowym. Okazuje się, że większą potrzebę kontaktów seksualnych wykazują ekstrawertycy, którzy jednocześnie deklarują wyższy poziom satysfakcji z kontaktów intymnych z partnerką. Mężczyźni, których osobowość zdominowana jest przez cechy neurotyczne, niejednokrotnie (w czasie stosunku seksualnego) doświadczają niepokoju, co przekłada się na obniżenie poczucia satysfakcji seksualnej, a także ogólnej satysfakcji z życia.

W tym miejscu warto także zaznaczyć, że istotnym czynnikiem wpływającym na jakość życia seksualnego mężczyzn, jest proces starania się o poczęcie dziecka. Niniejszy czynnik, jak również wpływ rozpoznania niepłodności męskiej na jakość życia seksualnego, omówione zostaną w dalszej części artykułu.

Rozpoznanie i leczenie niepłodności a poczucie męskości

Analizując literaturę psychologiczną skupiającą się wokół problemu męskiej niepłodności możemy dostrzec wiele stojących z sobą w sprzeczności poglądów. Niektórzy badacze sugerują bowiem, że diagnoza niepłodności u mężczyzn doprowadza do mniejszych konsekwencji psychologicznych niż w przypadku kobiet. Inne badania sugerują natomiast, że w przypadku mężczyzn, podobnie jak w przypadku ich partnerek, możemy mówić o doświadczaniu silnych reakcji emocjonalnych w obliczu diagnozy niepłodności. Wśród tych reakcji wyróżnia się zarówno smutek, żal, jak i długotrwałe obniżenie nastroju, które może doprowadzić do rozwoju pełnoobjawowej depresji.

Coraz więcej współczesnych analiz naukowych zwraca uwagę na fakt, iż mężczyzna w obliczu diagnozy niepłodności odczuwa silny niepokój oraz lęk. Ważną informację stanowi także fakt, iż rozpoznanie przyczyn niepowodzeń prokreacyjnych po stronie mężczyzny, w znacznym stopniu wpływa na ich samoocenę, a także postrzeganie siebie. Psychologowie zauważają, że u niepłodnych mężczyzn częściej można rozpoznać niskie poczucie własnej wartości.

W tym miejscu warto zwrócić uwagę na to, że zdolność do zapłodnienia przez wielu mężczyzn postrzegana jest jako jedna z najważniejszych składowych szeroko rozumianej męskości. Natomiast poddanie męskiej płodności pod wątpliwość, stanowi dla psychiki mężczyzny potężny cios, który może doprowadzić do istotnych zaburzeń w sferze życia seksualnego.

Wpływ zaburzeń płodności na poczucie męskości wyrażany jest między innymi poprzez niechęć mężczyzn do podejmowania się badań diagnostycznych, które mogą jednoznacznie zakwestionować ich płodność.

Wpływ problemów z płodnością na poczucie męskości nasilany jest także przez powszechnie obowiązujące stereotypy. Dlatego też, mężczyźni niejednokrotnie odczuwają konieczność tłumienia własnych emocji, a doświadczenie własnej niepłodności odbierają jako swoistą stygmatyzację. Psychologowie dostrzegają, że mężczyźni, częściej niż ich partnerki, postrzegają niepłodność jako kwestię wstydliwą, co utrudnia poszukiwanie przez nich nie tylko wsparcia społecznego, ale także fachowej pomocy. Zdaniem specjalistów, problemy z poczęciem dziecka przez wielu mężczyzn postrzegane są jako pewna forma niesprawności seksualnej, co w konsekwencji istotnie wpływa na ich poczucie męskości, a także pewności siebie.

Jakość życia seksualnego mężczyzn starających się o poczęcie dziecka

Mimo, iż niniejsze zagadnienie wymaga dalszych badań oraz obserwacji naukowych, już dziś możemy wysnuć tezę, że leczenie niepłodności w znacznym stopniu wpływa na jakość życia seksualnego mężczyzn. Psychologowie zwracają uwagę, iż częste wizyty w gabinecie specjalisty, a także wielokrotne zabiegi i związane z nimi pobyty w szpitalu, doprowadzają u większości par do nadmiernej koncentracji na problemie, definiowanym jako niepłodność.

Wiele par leczących się z powodu niepłodności przyznaje, że w czasie intensywnych starań o poczęcie dziecka, znacznemu ograniczeniu uległo ich życie towarzyskie, natomiast czas wolny, a także urlopy w znacznej mierze podporządkowane zostały kolejnym etapom leczenia.

Taka sytuacja może z kolei doprowadzić u mężczyzn (jak i ich partnerek) do przedłużających się stanów napięcia emocjonalnego, które skutkują zmianami w zachowaniu, a w rezultacie generują większe ryzyko konfliktów, poczucia zmęczenia oraz zniechęcenia.

Psychologowie zwracają uwagę także na inny aspekt związany z leczeniem niepłodności u mężczyzn, dostrzegają oni, że na skutek wielokrotnych procedur może dojść do problemów ze wzajemną akceptacją, a także do zaniku pozytywnych emocji względem siebie, co w znacznym stopniu oddziałuje na jakość życia seksualnego.

W takim przypadku dostrzega się pewną prawidłowość, im wyższy poziom ponoszonych przez mężczyznę kosztów psychologicznych, tym niższa jakość nie tylko życia seksualnego, ale także samej relacji partnerskiej.

Specjaliści zwracają uwagę na to, że w przypadku wielu mężczyzn, którzy wraz ze swoją partnerką starają się o poczęcie dziecka, dochodzi do zaniku satysfakcji oraz spontaniczności w obszarze życia seksualnego. Dostrzegany jest także spadek libido zarówno u mężczyzn, jak i u kobiet.

W wielu przypadkach stosunek płciowy, zamiast intymnej sytuacji będącej źródłem satysfakcji, staje się przytłaczającą powinnością, która obdarta zostaje z hedonizmu i nie służy już więcej do umacniania więzi emocjonalnej między partnerami, a jedynie do celów prokreacyjnych.

Mężczyźni starający się o poczęcie dziecka dostrzegają często, iż niniejszy proces oddala ich od swoich partnerek. Na niniejszą sytuację ma wpływ medykalizacja stosunku seksualnego. Dodatkowo, na spadek satysfakcji z życia intymnego mężczyzn wpływa ingerencja osób trzecich w te wyjątkowo prywatną sferę. Omawiając niniejsze zagadnienie warto bowiem zwrócić uwagę na fakt, że udział w życiu seksualnym pary starającej się o poczęcie dziecka biorą udział nie tylko przedstawiciele środowiska medycznego, ale także członkowie bliskiej rodziny i przyjaciele.

Mężczyznom niejednokrotnie zdaje się bowiem słyszeć „co Ty nie wiesz jak dzieci robić”. I chociaż to zdanie w większości przypadków, choć źle sformułowane, jest wyrazem troski, może doprowadzić do znacznego obniżenia poczucia własnej wartości, wzrostu frustracji, a tym samym problemów w sferze życia seksualnego.

Wpływ stresu na jakość życia seksualnego mężczyzn starających się o poczęcie dziecka

Obserwacje psychologiczne par, które starają się o poczęcie dziecka zwracają uwagę na zwiększoną intensywność sytuacji konfliktowych, a także niepokoju. Specjaliści sugerują, że przyczyną niniejszego stanu rzeczy jest przede wszystkim silne napięcie emocjonalne związane z oczekiwaniem na efektywną próbę zapłodnienia. Psychologowie dostrzegają, że wielu mężczyzn mierzących się z niniejszą sytuacją narażonych jest na oddziaływanie silnego stresora.

Bez wątpienia niepłodność jest istotnym czynnikiem doprowadzającym do rozwoju przewlekłego stresu u mężczyzn. Psychologowie dostrzegają, iż doświadczany przez nich chroniczny stres odciska szczególne piętno na jakości życia seksualnego, co dalej wpływa na inne pozapłciowe sfery życia, w tym sferę życia zawodowego.

Zgodnie z obecnym stanem wiedzy, problemy prokreacyjne stanowią jedno z najbardziej stresujących wydarzeń życiowych. Psychologowie dostrzegają, że to właśnie długo utrzymujący się w niniejszej sytuacji stan napięcia stanowi jedną z głównych przyczyn problemów w relacji. Badania potwierdzają także, iż mężczyźni bezskutecznie starający się o poczęcie dziecka i odczuwający w związku z tym chroniczny stres, w aspekcie życia seksualnego często doświadczają poczucia braku pożądania, a nawet awersji seksualnej. Na skutek przewlekłego stresu związanego z niepłodnością może u nich także dojść do zaburzeń seksualnych obejmujących przedwczesny wytrysk.

Znaczenie komunikacji partnerskiej dla satysfakcji seksualnej mężczyzn leczących się z powodu niepłodności

Zarówno przedstawiciele polskich, jak i zagranicznych środowisk psychologicznych, podejmują się próby zbadania wpływu komunikacji na jakość życia seksualnego niepłodnych układów partnerskich. Przeprowadzone do tej pory badania zwracają bowiem uwagę na zakłócenie komunikacji między partnerami, a co za tym idzie na zmianę poczucia wzajemnej percepcji.

Psychologowie dostrzegają, że pojawienie się trudności komunikacyjnych u par starających się o poczęcie dziecka, może doprowadzać do odczuwania osamotnienia w relacji, a także istotnych przeszkód w swobodnym okazywaniu sobie uczuć.

Przeprowadzone do tej pory badania sugerują, iż posiadanie potomstwa jest ważniejsze dla kobiet niż dla mężczyzn, a zatem niejednokrotnie zdarza się, że to właśnie kobiety więcej miejsca w komunikacji z partnerem poświęcają na omawianie niniejszego problemu, co może rodzić u mężczyzn narastającą frustrację.

Ciekawą informację stanowi również fakt, że zarówno zaangażowanie, jak i nastawienie mężczyzn do leczenia niepłodności, istotnie oddziałuje na komunikację, a tym samym jakość relacji między partnerami.

W tym miejscu należy bowiem zaznaczyć, że zgodnie z przeprowadzonymi do tej pory badaniami, jakość komunikacji u niepłodnej pary, koreluje z satysfakcją z życia seksualnego.

Jakość życia seksualnego mężczyzn opiera się nie tylko na libido, ale także na relacji z partnerką. Jak dowodzą badania, obniżeniu zadowolenia z intymnej sfery życia u mężczyzn sprzyja nadmierna koncentracja w komunikacji na problemach związanych z poczęciem dziecka.

Pojawiający się na skutek problemów z komunikacją stres, a w jego następstwie napięcie, a nawet lęk, nie sprzyjają atmosferze swobody i radości między małżonkami. Dodatkowo, te negatywne emocje odbierają parze możliwość swobodnego i spontanicznego wyrażania uczuć, co w znacznej mierze odbija się na jakości życia seksualnego.

Zdaniem psychologów, zaburzenia w obrębie komunikacji niepłodnych par, związane z nadmierną koncentracją na problemie, skutkują obniżeniem się jakości życia seksualnego zwłaszcza u mężczyzn.

Dlatego też to bardzo ważne, aby w sytuacji pojawienia się problemów w obrębie komunikacji, para jak najszybciej postarała się podjąć działania zaradcze, które mogą obejmować skorzystanie z pomocy doświadczonego psychologa oraz/lub psychoterapeuty.

Podsumowanie

Problemy prokreacyjne, związane z niemożnością poczęcia dziecka, uznawane są za jedne z najbardziej stresujących wydarzeń życiowych zarówno dla kobiet, jak i dla mężczyzn. Niniejsze zjawisko w znacznym stopniu oddziałuje na wiele sfer życia, w tym życia intymnego. Okazuje się, że na skutek problemów z płodnością, mężczyźni wielokrotnie odczuwają obniżenie poczucia satysfakcji seksualnej. Niemożność poczęcia dziecka sprzyja bowiem obniżeniu poczucia własnej wartości, a także nasileniu stresu, co stanowi możliwe przyczyny rozwoju dysfunkcji seksualnej. Dodatkowo, obniżeniu poczucia satysfakcji seksualnej sprzyja także schematyczność podejmowanych stosunków seksualnych, zanik spontaniczności oraz radości z nich wypływających, a także nadmierna koncentracja na problemie w komunikacji. To bardzo ważne, aby zarówno mężczyźni, jak i ich partnerki, stawiający czoła trudom niepłodności skorzystali z fachowej pomocy psychologicznej. Dzięki temu możliwe stanie się nie tylko wypracowanie adaptacyjnych metod radzenia sobie z sytuacją kryzysową, ale przede wszystkim ograniczenie jej negatywnego wpływu na życie codzienne, w tym na sferę życia seksualnego.

Bibliografia:

1. Bidzan M. Psychologiczne aspekty niepłodności, Kraków: Oficyna Wyd. „Impuls”; 2006;
2. Bidzan, M. Niepłodność w ujęciu bio-psycho-społecznym, Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”; 2010;
3. Bielawska-Batorowicz, E. Trudności w realizacji planów prokreacyjnych i ich skutki dla rodziny, (w:) Psychologia rodziny, I. Janicka, H. Liberska (red.), 412-436, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN; 2014;
4. Chodecka A.: Seksualność mężczyzn w okresie wczesnej dorosłości. Seksuologia Polska 2007; 5(2): 57-65;
5. Dembińska A. Rola personelu medycznego we wsparciu kobiet poddawanych leczeniu niepłodności. Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu 2012; 4(18): 366–370;
6. Grabowska, M. Seksualność w związkach małżeńskich. W: I. Janicka, H. Liberska (red.), Psychologia rodziny. Warszawa: 2014; PWN, 167-184;
7. Harwas-Napierała, B. Komunikacja interpersonalna w rodzinie. Poznań: 2016; UAM;
8. Holka-Pokorska, J., Jarema, M., Wichniak, A. Kliniczne uwarunkowania zaburzeń psychicznych występujących w przebiegu terapii niepłodności, Psychiatria Polska, 2015; 49 (5), 965-982;
9. Jędrzejczak P, Łuczak Wawrzyniak J, Szyfter J, Przewoźna J, Taszarek Hauke G, Pawelczyk L. Odczucia i emocje u kobiet leczących się z powodu niepłodności. Przegląd Lekarski 2004; 61(12): 1334–1337;
10. Jędrzejczak P., Serdyńska M.: Niepłodność męska. [W:] Słomko Z (red.): Ginekologia Wydawnictwo Lekarskie PZWL. Warszawa 2008: 510-516;
11. Kalus A. Bezdzietność w małżeństwie. Opole: Wyd. Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego; 2002;
12. Krok, D. Satysfakcja ze związku małżeńskiego a poziom hedonistycznego i eudejmonistycznego dobrostanu psychicznego małżonków. 2015; Family Forum, (5);
13. Libera A., Misiuda M. i wsp.: Selected Psychological aspects of married couples’ life in the context of infertility causes. Gin Pol Med Project 2013; 4(30): 65-73;
14. Mendel, A. Psychologiczne aspekty diagnozy i leczenia niepłodności, (w:) Niepłodność – zagadnienie interdyscyplinarne, E. Lichtenberg-Kokoszka, E. Janiuk, J. Dzierżanowski (red.), 73-80, Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”; 2009;
15. Nomejko, A., Dolińska-Zygmunt, G. Sexual satisfaction’s contribution to a sense of quality of life in early adulthood. Polish Journal of Applied Psychology, 2011; 9(1), 65-73;
16. Peterson BD, Newton CR, Rosen KH. Examining congruence between partners’ perceived infertility-related stress and its relationship to marital adjustment and depression in infertile couples. Family Process 2003; 42(1): 59–70;
17. Pash LA, Dunkel-Schetter C, Christensen A. Differences Between Husband’s and Wives’ Approach to Infertility Affect Marital Comunication and Adjutment. Fertility and Sterility 2002; 6: 1241–1247;
18. Radwan J. Epidemiologia niepłodności. W: Niepłodność i rozród wspomagany. Red. Radwan J., Wołczyński S. Poznań: Termedia Wydawnictwa Medyczne 2011; 11-14;
19. Shahraki, Z., Afshari, M., Ghajarzadeh, M., Tanha, F. D. How Different are Men with Infertility-Related Problems from Fertile Men in Prevalence of Depression, Anxiety and Quality of Life?, Maedica – a Journal of Clinical Medicine, 2019; 14 (1), 26-29;
20. Wdowiak A.: Problemy psychologiczne w niepłodności. [W:] Makara-Studzińska M., Iwanowicz Palus G. (red.): Psychologia w położnictwie i ginekologii. Wydawnictwo Lekarskie PZWL. Warszawa 2008: 137-144.