W dzisiejszych czasach coraz częściej słyszy się o kobietach, dla których okres po narodzinach dziecka stał się początkiem emocjonalnych problemów. Coraz więcej mam doświadcza depresji poporodowej, która uniemożliwia w pełni cieszenie się macierzyństwem.

Dane statystyczne stworzone na podstawie licznych badanych pokazują, że około 10-20% kobiet po porodzie cierpi właśnie na tę chorobę.

Aby móc zmierzyć się z depresją poporodową i skutecznie ją leczyć, warto dowiedzieć się co to jest depresja poporodowa, jakie są jej objawy, przyczyny i skutki oraz gdzie szukać pomocy.

Czym jest depresja poporodowa?

Depresja poporodowa jest poważnym zaburzeniem nastroju w okresie okołoporodowym, które w znaczący sposób wpływa na funkcjonowanie świeżo upieczonej mamy, na jej relacje z dzieckiem i resztą rodziny. Czas trwania depresji jest sprawą bardzo indywidualną. Zwykle depresja pojawia się od miesiąca do sześciu miesięcy po narodzinach dziecka, ale zdarza się, że pierwsze objawy pojawiają się dopiero rok po porodzie. Znajomość charakterystycznych objawów depresji oraz szybka pomoc psychologa i psychiatry ma ogromny wpływ na to, jak długo trwa oraz jaki ma przebieg.

Jak rozpoznać pierwsze objawy depresji poporodowej?

Objawy depresji poporodowej można podzielić na dwa obszary:

• związany z typowymi objawami klinicznej depresji
• związany z relacją z dzieckiem.

Do najbardziej charakterystycznych objawów zaliczamy nasilenie się objawów w godzinach porannych, w miarę upływu dnia objawy stają się mniej dokuczliwe aż do kolejnego poranka. Do objawów klinicznych zaliczamy przede wszystkim wszechogarniający smutek, przygnębienie i poczucie beznadziei ( po prostu nic nas nie cieszy, nie potrafimy odczuwać radości z najprostszych wydarzeń, to co wcześniej sprawiało radość teraz drażni a kontakt z bliskimi osobami nie daje przyjemności). Widzenie świata w czarnych barwach i odczuwanie lęku, który może utrzymywać się stale lub pojawiać się co jakiś czas to również jeden z objawów depresji.

Pacjenci często doświadczają natrętnych myśli związanych ze śmiercią, chorobą, zrobieniem krzywdy sobie lub bliskim (w tym dziecku). Najczęściej pojawia się brak prawidłowego rytmu snu (może on być fragmentaryczny, spłycony – pacjent często budzi się w nocy i wstaje wcześnie rano). Pacjenci cierpią również na brak apetytu, który prowadzi do spadku wagi. Często obserwuje się również brak zainteresowania życiem seksualnym.

Wszystkie te czynniki powodują problemy z koncentracją uwagi i poczucie niemocy do wykonywania najprostszych czynności. A to prowadzi do złości i agresji, która jest kierowana we własną stronę lub na bliskich, a to z kolei powoduje ogromne wyrzuty sumienia. Pacjenci odczuwają również wiele objawów somatycznych jak kołatanie serca, duszności, bóle brzucha i głowy czy ucisk w mostku i problemy z przełykaniem.

Najniebezpieczniejszym objawem depresji poporodowej są myśli i próby samobójcze.

W depresji poporodowej, bardzo ważnym czynnikiem prowadzącym do rozpoznania tej choroby, są relacje z dzieckiem. W relacji z dzieckiem brakuje zdolności do przeżywania radości, okazywania uczuć. Kobiecie bardzo trudno jest się zajmować dzieckiem, każdy kontakt z maluszkiem sprawia ogromny lęk, podstawowe czynności jak przewinięcie pieluszki, nakarmienie sprawia ogromny wysiłek, taka sytuacja może doprowadzić do zaniedbywania potrzeb dziecka nie z braku miłości ale braku sił i pewności siebie. Może pojawić się niechęć do dziecka, w skrajnych przypadkach odrzucenie ( dlatego tak ważna jest pomoc bliskich w tym czasie). Z drugiej strony pojawia się silny strach o dziecko, kobieta boi się, że coś złego może mu się stać, że ktoś mógłby skrzywdzić dziecko.

Jak zrozumieć na czym polega depresja poporodowa?

Bardzo często trudno jest zrozumieć osobę cierpiąca na depresję, a w szczególności jeśli chodzi o matkę, która właśnie urodziła zdrowe dziecko. Dla wielu osób zachowanie takiej osoby mogą być kompletnie niezrozumiałe, bo przecież jej sytuacja życiowa powinna cieszyć a nie smucić. Warto jednak pamiętać, że ciąża i narodziny dziecka oprócz radości i spełnienia mogą dawać również całkowicie przeciwne emocje jak: lęk, smutek obawy przed niespełnienie w roli matki czy złość na siebie i bliskich.

Kobieta cierpiąca na depresję poporodową naprawdę nie udaje, że codzienność ją przerasta. To, że nie ma siły wstać z łóżka, zjeść, ubrać się czy zająć się dzieckiem, jest ciężkim doświadczeniem. Dla osoby, która ma świadomość, że dzieje się coś złego (a w depresji ta świadomość jest) sprawia to ogromny ból i cierpienie. Każdy dzień to walka o nawet najmniejszą wykonaną czynność, która w zdrowiu wykonana byłaby automatycznie, bez żadnego wysiłku. Ogromny ból sprawia, oddalanie się od dziecka, które nie jest spowodowane brakiem miłości do maluszka ale chorobą, która zabiera siły nawet do tak instynktownych zachowań jak opieka nad własnym dzieckiem.

Osoba cierpiąca na depresję poporodową bardzo potrzebuje wsparcia, pokazania, że małymi kroczkami dochodzi do zdrowia. Warto pokazywać nawet małe sukcesy ( np. to, że właśnie dzisiaj udało jej się umyć zęby, czy przebrać maluszkowi pieluszkę, a przecież jeszcze wczoraj nie miała na to siły). To właśnie te małe sukcesy pomagają utwierdzać w przekonaniu, że ja potrafię i, że pomału dam radę wyjść z depresji.

Obok psychoterapii i pomocy psychiatry to właśnie wiara rodziny, a finalnie pacjentki, że będzie lepiej jest kluczem do sukcesu radzenia sobie z depresją poporodową.

Depresja poporodowa – dlaczego się pojawia?

Do tej pory nie udało się jasno ustalić dlaczego pojawia się depresja poporodowa. Jednak są pewne czynniki, które pod wpływem ogromnego stresu i wysiłku podczas porodu oraz zaburzeń hormonalnych mogą prowadzić do powstania tej choroby. Dodatkowym czynnikiem predysponującym do pojawienia się depresji są silne emocje przeżywane podczas przebytych ciąż, porodów i wczesnego macierzyństwa. Pojawienie się depresji może być również skutkiem nierozwiązanych problemów partnerskich czy rodzinnych.

Jakie są przyczyny depresji poporodowej?

Hormony wpływają na sprawność układu nerwowego, a on z kolei na prawidłowe funkcjonowanie organizmu w tym ludzkiej psychiki. Nawet niewielkie zmiany w poziomie hormonów mogą mieć ogromny wpływ na nasz stan psychiczny.

W mechanizmie powstawania depresji bardzo duże znaczenie mogą odgrywać hormony tarczycy, a zwłaszcza:

• ich spadek (niedoczynność tarczycy),
• choroba Hashimoto (zapalenie tarczycy),
• nadczynność tarczycy.

Głównymi objawami psychicznymi we wszystkich przypadkach są rozdrażnienie i przygniecenie, duża uczucie zmęczenia a zarazem bezsenność, ogólne osłabienie organizmu, które prowadzi do problemów z koncentracją uwagi. Wszystkie te czynniki mogą prowadzić do rozwoju depresji poporodowej lub innych chorób psychicznych. Dlatego tak bardzo ważne jest, aby badać poziom tych hormonów już przed ciążą, aby w razie potrzeby jak najszybciej zacząć się leczyć. Dzięki temu, nie tylko możemy zminimalizować problemy z zajściem w ciąże, ale również zmniejszyć prawdopodobieństwo problemów emocjonalnych w okresie okołoporodowym.

Z czynników psychologicznych, które mogą mieć wpływ na powstawanie depresji poporodowej można wymienić:

• widzenie świata w czarnych barwach,
• nadmierne zamartwianie się,
• brak wsparcia zarówno emocjonalnego jak i socjoekonomicznego,
• problemy w relacji partnerskiej ( samotne matki oraz te kobiety, które deklarują brak satysfakcji ze związku częściej zapadają na depresję poporodową)
• złe relacje z własną matką.

Do tych czynników można zaliczyć również traumatyczne wspomnienia z wcześniejszych ciąż i porodów oraz wcześniejsze choroby psychiczne zarówno u kobiety jak i jej bliskiej rodziny (depresja, schizofrenia, zaburzenia nerwicowe potocznie zwane nerwicą czy uzależnienia).

Jak leczyć depresję poporodową?

Leczenie depresji poporodowej jest ustalane indywidualnie z każdym pacjentem. To jakie metody leczenia zostaną podjęte oraz do jakiego lekarza powinniśmy się zgłosić zależy od stopnia nasilenia objawów oraz od czynników indywidualnych każdej osoby.

Podstawową metodą walki z depresją jest pomoc psychologa i psychiatry. Terapia psychologiczna daje zrozumienie i akceptację w chorobie, pomaga w zrozumieniu i przerwaniu depresyjnych schematów myślenia, uczy jak rozmawiać o emocjach i radzenia sobie z nimi. Ułatwia pozbycia się poczucia winy i nadodpowiedzialności. Psychoterapia może być również bardzo pomocna dla rodziny osoby chorej, dzięki której bliscy nauczą się rozumieć zachowania kobiety i dowiedzą się jak jej pomóc.

Podczas podejmowania decyzji o procesie terapeutycznym pomocne są również testy na depresję. Kiedy objawy są mocno nasilone i utrudniają normalne funkcjonowanie konieczna będzie wizyta u lekarza psychiatry, który pomoże dobrać odpowiednie leki. W sytuacji, kiedy kobieta ma myśli samobójcze lub jest obawa, że może zrobić krzywdę dziecku, najlepiej udać się do szpitala psychiatrycznego. W szpitalu kobieta otrzyma całodobową pomoc, co może znacznie ułatwić i skrócić czas choroby oraz zapobiec tragedii.

Istnieją również telefony zaufania i grupy wsparcia dla osób chorujących na depresję. Warto jednak pamiętać, że są one tylko dodatkową pomocą, natomiast główną formą leczenia depresji poporodowej jest terapia psychologiczna i psychiatryczna.

Skutki nieleczonej depresji poporodowej

Skutki nieleczonej depresji poporodowej mogą być bardzo poważne. Mają one wpływ nie tylko na kobietę, ale na całą jej rodzinę. Warto pamiętać, że depresja poporodowa nie mija sama, natomiast szybka pomoc może nie tylko poprawić komfort życia, ale również uratować życie matki i dziecka.

Nieleczona depresja u matki może powodować coraz większe oddalanie się od bliskich i znajomych. W konsekwencji skutkuje to ogromną samotnością i pogłębieniem braku satysfakcji i chęci do życia. Istnieje wtedy wysokie ryzyko popełnienia samobójstwa lub zabicia dziecka.

Nieleczona depresja może mieć również ogromny wpływ na relacje partnerskie. Coraz większe oddalanie się od siebie skutkuje częstymi kłótniami, brakiem satysfakcji seksualnej a nawet rozstaniem.

Brak skutecznego leczenia może powodować coraz większą niechęć do dziecka. Kobieta coraz bardziej wycofuje się z roli matki, osłabia się więź między matką a dzieckiem.

Skutki nieleczonej depresji poporodowej a dziecko

Nieleczona depresja poporodowa u matki ma również ogromny wpływ na dziecko. Może oddziaływać na rozwój fizyczny i emocjonalny dziecka. W wyniku zaburzonej więzi między matką a maluszkiem oraz brakach w zaspokajaniu podstawowych potrzeb, mogą pojawić się problemy z koncentracją uwagi, problemy emocjonalne czy nadpobudliwość psychoruchowa ( dzieci mogą być niespokojne, bardzo płaczliwe, nadmiernie aktywne).

Czy depresja poporodowa może wrócić w kolejnej ciąży?

Depresja poporodowa może wrócić w kolejnej ciąży, ale nie musi. Pocieszające jest to, że jeśli już coś znamy, czyli w tym przypadku kobieta przeszła już depresję poporodową, może ona być znacznie łagodniejsza. Powodem jest po prostu znajomość pierwszych symptomów, wiemy już co robić kiedy pojawiają się objawy i jak zapobiegać ich nasileniu. Rodzina i znajomi tym razem są już dużo bardziej wyczuleni, nawet na drobne problemy emocjonalne młodej mamy.

Kiedy depresja poporodowa pojawiła się już w pierwszej ciąży, warto w ramach profilaktyki w kolejnej ciąży, umówić się na spotkania z psychologiem. Specjalista będzie mógł również obserwować nastrój przyszłej mamy ( stwierdzić na przykład czy jest to syndrom baby blues czy już depresja), zaufany psychiatra na wypadek silnego pogorszenia objawów również bardzo się przyda.

Ogromną rolę odgrywa również położna środowiskowa tuż po narodzinach dziecka. Nie warto bać się mówić położnym o tym jak się czujecie, często to właśnie ona może pomóc w szybkim kontakcie ze specjalistą. Bardzo ważna jest również świadomość, że to czy depresja wróci w kolejnej ciąży, nie zależy zupełnie od tego, czy jest to poród przez cesarskie cięcie czy naturalnie. Znaczenie tutaj ma tylko nastawienie, jeśli kobieta będzie odczuwała poczucie winy ze sposobu porodu, jest większe prawdopodobieństwo, że pojawią się problemy emocjonalne.