Czynniki wpływające na poziom aktywności seksualnej mężczyzn po 60 roku życia

Na seksualność mężczyzn po 60 roku życia wpływa wiele czynników. Wśród nich wyróżnia się te o znaczeniu fizjologicznym, psychologicznym (emocjonalnym), interpersonalnym, a także społeczno-kulturowym. Wszystkie pokrótce omówione zostaną w dalszej części artykułu. Psychologowie zwracają uwagę, że niezwykle ważnym czynnikiem, który w znacznym stopniu warunkuje poziom aktywności seksualnej w wieku senioralnym, jest to, jak seks traktowany był na wcześniejszych etapach życia.

W takiej sytuacji możemy mieć do czynienia z 2 grupami mężczyzn:

• Mężczyźni, którzy w poprzednich fazach życia wykazywali wysokie zainteresowanie sferą życia seksualnego i którzy w wieku senioralnym nie utracili tego zainteresowania (choć poziom aktywności pod wpływem różnych czynników mógł ulec zmianie);
• Mężczyźni, dla których życie seksualne nigdy nie było szczególnie istotne i nie nabiera ono dla nich większego znaczenia w wieku senioralnym.

Ponadto, w literaturze psychologicznej możemy znaleźć podział na 4 grupy zachowań seksualnych mężczyzn po 60 roku życia.

• GRUPA 1 – w której mężczyźni kontynuują dotychczasową aktywność seksualną w niezmienionej formie. Ważną informację stanowi fakt, iż do tej grupy zalicza się mężczyzn, którzy do tej pory podejmowali się aktywności seksualnej o umiarkowanej intensywności.
• GRUPA 2 – związana z ograniczeniem samej aktywności seksualnej, przy równoczesnym utrzymywaniu się zainteresowania sferą seksualną, a także przy jednoczesnym trwaniu w swoim schemacie funkcjonowania seksualnego.
• GRUPA 3 – w której mężczyźni (pod wpływem różnych czynników) dokonali zmiany formy dotychczasowych zachowań seksualnych.
• GRUPA 4 – związana z całkowitym wycofaniem się ze sfery życia seksualnego, co może spowodowane być różnymi czynnikami.

Jak wspomniano we wstępie, aktywność seksualna mężczyzn może warunkowana być przez wiele różnych czynników. Jednym z nich bez wątpienia jest model wychowania seksualnego, w którym dany mężczyzna dorastał. Nie bez znaczenia dla aktywności seniora są nauki kościoła katolickiego oraz fałszywy rygoryzm moralny, który może kształtować się pod wpływem przekonań społecznych na temat seksualności osób starszych.

W kontekście sytuacji seksualnej mężczyzn po 60 roku życia nie możemy także przejść obojętnie obok sprawności fizycznej, jak i również zdrowia w wymiarze somatycznym. Część chorób przewlekłych (np. nadciśnienie tętnicze) wpływa bezpośrednio na sprawność seksualną. Ponadto, uszkodzenia narządu ruchu (np. ograniczenie ruchomości bioder) może doprowadzić do ograniczenia sprawności seniora.

W tym miejscu pragniemy jednak pochylić się przede wszystkim nad tym, jaki wpływ na aktywność seksualną mężczyzn po 60 roku życia ma sytuacja psychologiczna. Zdajemy sobie bowiem sprawę z tego, że depresja stanowi obecnie jeden z kluczowych problemów zdrowotnych, który w wielu przypadkach wymaga zastosowania zintegrowanego leczenia (psychoterapii oraz farmakoterapii).

Co ważne, problemy seksualne związane z depresją mogą związane być nie tylko ze specyficznymi objawami niniejszego zaburzenia, ale także ze stosowaną farmakoterapią. Psychologowie zwracają również uwagę na to, że samo obniżenie się sprawności seksualnej u mężczyzn może potęgować objawy depresji, a w niektórych przypadkach nawet stanowić przyczynę niniejszego zaburzenia.

Specjaliści zwracają uwagę, że samoocena mężczyzn po 60 roku życia w wielu przypadkach nie jest optymistyczna, co wpływa na ich nastrój, a także ocenę własnych możliwości w kontekście życia seksualnego. Jednocześnie psychologowie podkreślają, że mężczyźni wykazujący się wysoką samooceną oraz stopniem zadowolenia z dotychczasowych osiągnięć życiowych wykazują nie tylko wyższe zainteresowanie sferą życia seksualnego, ale także wyższy poziom zadowolenia z własnej seksualności.

W dalszej części artykułu pragniemy również zwrócić uwagę na to, jak istotne znaczenie dla seksualności mężczyzn w wieku senioralnym posiadają wciąż obowiązujące w społeczeństwie stereotypy na temat życia seksualnego osób starszych.

Problemy seksualne mężczyzn po 60 roku życia

Mężczyźni po 60 roku życia zmagają się ze zróżnicowanymi problemami seksualnymi. Czy jednak skala tych problemów jest taka sama, jak w przypadku kobiet mierzących się z objawami menopauzy? Przez lata sądzono, iż charakterystyczne dla procesu starzenia się organizmu (związanego między innymi z procesem andropauzy) jest obniżenie aktywności seksualnej mężczyzny. Przyjmuje się bowiem, że ten okres w życiu człowieka sprzyja występowaniu specyficznych objawów fizjologicznych, a przede wszystkich psychologicznych, wśród których wyróżnia się: obniżenie samooceny (w tym własnej atrakcyjności fizycznej), problemy z koncentracją oraz zapamiętywaniem, nadmierne poczucie zmęczenia, trudności z podejmowaniem decyzji.

Psychologowie zwracają uwagę, że chociaż powszechnie uznaje się, że wymienione wyżej objawy dotyczą obydwu płci w okresie klimakterium, w wielu przypadkach u mężczyzn starzenie się gruczołów płciowych przebiega w sposób stopniowy (mniej gwałtowny niż u kobiet), a ponadto pozwala na zachowanie zdolności rozrodczych aż do okresu późnej starości.

Mimo to nadal znaczna część mężczyzn po 60 roku życia mierzy się z istotnymi problemami seksualnymi. Szacuje się, że:

• trudności w osiąganiu erekcji;
• problemy z utrzymaniem wzwodu;
• problemy z osiągnięciem orgazmu; 

mogą dotyczyć nawet 30% mężczyzn po 60 roku życia.

Specjaliści zwracają uwagę, że wyżej wymienione problemy seksualne często stanowią następstwo chorób przewlekłych, charakterystycznych dla niniejszej grupy wiekowej. Wśród najczęstszych problemów zdrowotnych wymienia się nie tylko wspomnianą wcześniej depresję i nadciśnienie tętnicze, ale także cukrzycę, problemy urologiczne i inne choroby serca. W tym miejscu warto nadmienić, że podjęcie w takim przypadku odpowiedniego leczenia (na które składa się przede wszystkim wprowadzenie zaleceń zdrowego stylu życia do codzienności) może wpłynąć na poprawę zdrowia we wszystkich wymiarach, w tym zdrowia seksualnego.

Wpływ satysfakcji seksualnej na jakość życia mężczyzn po 60 roku życia

Jak dowodzą współczesne obserwacje, satysfakcja z życia seksualnego w istotny sposób wpływa na poczucie jakości życia mężczyzn po 60 roku życia. W dalszej części artykułu znajdziesz więcej informacji na ten temat. Poddając analizie jakość życia mężczyzn w wieku senioralnym, w pierwszej kolejności warto zwrócić uwagę na czynniki, które wpływają na jej ocenę. Specjaliści z zakresu psychologii społecznej podkreślają znaczenie zadowolenia z ekonomicznej, społecznej oraz kulturowej sfery życia. Seksuologowie oraz psychoterapeuci wyróżniają szczególne znaczenie wysokiej satysfakcji z życia erotycznego. Nic w tym dziwnego, bowiem dobrze zdajemy sobie sprawę z tego, iż seks może pozytywnie wpływać na funkcjonowanie człowieka, poprzez poprawę jego samopoczucia psychofizycznego.

Współczesne badania zwracają uwagę, że osoby wysoko usatysfakcjonowane ze swojego życia seksualnego są obarczone mniejszym ryzykiem rozwoju depresji.

Dodatkowo:

• Systematyczna, a przede wszystkim satysfakcjonująca aktywność seksualna pozwala na zredukowanie doświadczanego napięcia emocjonalnego;
• Aktywność seksualna pozwala na doświadczanie większej ilości radości oraz przyjemności w ciągu dnia, co przekłada się na podniesienie ogólnego poziomu zadowolenia z dnia codziennego;
• Wielu specjalistów podkreśla pozytywny wpływ aktywności seksualnej na pracę układu krążenia, a tym samym zmniejszenie ryzyka chorób przewlekłych o charakterze sercowo-naczyniowym;
• Systematyczna aktywność seksualna stanowi możliwość doświadczania bliskości oraz wzmacniania więzi z drugim człowiekiem, co w efekcie może doprowadzić do czerpania wyższej satysfakcji ze związku.

Specjaliści z zakresu seksualności są zdania, że tłumienie potrzeb seksualnych w wieku senioralnym może doprowadzić do niekorzystnych konsekwencji, wśród których wyróżnia się: zwiększenie ryzyka rozwoju zaburzeń nerwicowych, intensyfikację neurotycznych cech osobowości, skłonność do podejmowania zachowań dewiacyjnych, narastające poczucie frustracji, a przez to problemy z regulacją emocji.

Z jakimi stereotypami seksualnymi mogą mierzyć się mężczyźni po 60 roku życia?

Jednym z wymienianych w niniejszym artykule czynników wpływających na aktywność seksualną mężczyzn po 60 roku życia są stereotypy płci oraz stereotypu starości, których oddziaływanie na niniejszą sferę życia człowieka coraz częściej opisywane jest w literaturze przedmiotu. Zgodnie z definicją, stereotypy płci obejmują powszechnie funkcjonujące w społeczeństwie osądy na temat istnienia cech charakterystycznych oraz typowych dla danej płci. Natomiast stereotypy starości odnoszą się nie tylko do płci, ale przede wszystkim do określonych grup wiekowych. Socjologowie zwracają uwagę, że większość stereotypów seksualnych dotyczących mężczyzn po 60 roku życia związana jest z brakiem aktualnej wiedzy na niniejszy temat. Część osób nadal jest przekonana, że seks w pewnym wieku jest groźny dla zdrowia i może doprowadzić do zwiększenia ryzyka zawału.

To jednak tylko jeden z krzywdzących stereotypów, z którymi muszą zmagać się mężczyźni. Wciąż część społeczeństwa wierzy, że po ukończeniu 60 roku życia zainteresowanie sferą życia seksualnego istotnie spada, albowiem większość mężczyzn w wieku senioralnym mierzy się z problemem impotencji. Inne stereotypy koncentrują się natomiast na warstwie moralnej. Zgodnie z nimi, seks osób starszych jest niemoralny, a samo myślenie, czy „co gorsza” rozmawianie o seksie odbierane jest jako przejaw infantylizmu.

Zgodnie ze stereotypowym myśleniem, sfera życia seksualnego łączy się z młodością, sprawnością fizyczną i prężnością ciała. Stąd tendencja do postrzegania osób po 60 roku życia jako tych, którzy nie są zainteresowani niniejszą sferą życia. Tymczasem wiemy, że osoby starsze, podobnie jak na wcześniejszych etapach życia,  odczuwają pragnienie realizacji potrzeb seksualnych. Ich zaspokojenie związane z poczuciem rozładowania napięcia, a także możliwością poczucia bliskości z drugą osobą, w znacznym stopniu wpływa na podniesienie poziomu ogólnej satysfakcji życiowej, a tym samym przeżywanie starości. Dodatkowo powinniśmy podkreślić, że dzięki poszerzaniu świadomości medycznej części społeczeństwa, coraz częściej zdajemy sobie sprawę z niesłuszności przekonań dotyczących szkodliwości aktywności seksualnej w wieku senioralnym. Co więcej, jesteśmy świadomi korzyści zdrowotnych z niej wypływających.

Znaczenie jakości relacji partnerskiej w kontekście problemów seksualnych mężczyzn po 60 roku życia

Dane zawarte w literaturze przedmiotu jednoznacznie wskazują, iż stan cywilny w znacznym stopniu warunkuje częstotliwość oraz jakość życia seksualnego mężczyzn po 60 roku życia. W świetle badań, mężczyźni posiadający żonę lub stałą partnerkę / partnera seksualnego deklarują bardziej intensywne życie erotyczne w porównaniu do samotnych mężczyzn w wieku senioralnym. Literatura podaje, że mężczyźni po 60 roku życia (posiadający stałą partnerkę) deklarują częstotliwość współżycia na poziomie 1-2 stosunków tygodniowo. Co więcej, u mężczyzn pozostających w stałych związkach odnotowuje się lepsze zdrowie seksualne oraz lepsze zdrowie w ogóle, co pozwala na przewidywanie dłuższego życia. W tym miejscu warto podkreślić, że utrzymywanie systematycznych kontaktów seksualnych wśród par po 60 roku życia zwiększa nie tylko poczucie satysfakcji życiowej, ale także bliskości i satysfakcji ze związku, co także jest ważnym czynnikiem wpływającym na podniesienie odczuwanej jakości życia.

Niemniej jednak, jeśli w związku pojawiają się problemy na poziomie komunikacyjnym oraz emocjonalnym, sfera życia seksualnego również może ulec zakłóceniu. Przyczyną takiego stanu rzeczy może być doświadczanie przez partnerkę objawów menopauzy, które istotnie mogą zmniejszyć jej potrzebę aktywności seksualnej. Taka „oziębłość seksualna” ze strony partnerki, która nie jest wyjaśniona poprzez szczerą i konstruktywną rozmowę, może sprawiać, że mężczyzna zaczyna czuć się nieatrakcyjny oraz odtrącony. To z kolei wpływa na jego samopoczucie, a w dłuższej perspektywie może doprowadzić nawet do rozwoju objawów zaburzeń nastroju.

Problemy z nawiązywaniem nowych relacji seksualnych przez mężczyzn po 60 roku życia

Problem realizacji potrzeb seksualnych wśród mężczyzn po 60 roku życia dotyczy szczególnie tych, którzy zmagają się z samotnością. Podczas badań psychologicznych, seniorzy deklarują znaczne trudności ze znalezieniem nowego partnera po odejściu współmałżonka. Może to dotyczyć chęci dochowania wierności zmarłej partnerce / partnerowi. Ponadto, pod wpływem panujących stereotypów, mężczyzna po 60 roku życia może odczuwać trudności z ekspresją własnych potrzeb seksualnych, a także potrzeb bliskości emocjonalnej, które są niezbędne dla rozpoczęcia poszukiwania nowej partnerki / partnera. Psychologowie zwracają także uwagę, że wielu mężczyzn mierzy się z kompleksami, które stanowią istotną przeszkodę w nawiązywaniu nowych relacji, zwłaszcza z młodszymi od siebie osobami. Mężczyźni są skłonni surowo oceniać własną atrakcyjność fizyczną oraz sprawność seksualną, przez co w znacznym stopniu obawiają się odrzucenia. To z kolei rodzi lęk przed nawiązywaniem nowych znajomości o charakterze romantycznym / seksualnym. W takim przypadku kluczowe może okazać się podjęcie współpracy z psychologiem / psychoterapeutą, a także odbycie rozmowy z członkami bliskiej rodziny i upewnienie się, że nie są oni przeciwni, aby mężczyzna rozpoczął poszukiwania nowej miłości.

Podsumowanie

Faktem jest, iż życie ludzkie wydłuża się. Dlatego też specjaliści starają się podejmować działania, które służą podniesieniu jego jakości. Współcześni seniorzy coraz częściej angażują się w aktywność edukacyjną, społeczną i sportową – niezależnie od środowiska, w którym mieszkają. To dobry krok w stronę profilaktyki licznych chorób somatycznych, a przede wszystkim niezastąpiony składnik dobrego samopoczucia, który przyczynia się do utrzymania dobrego zdrowia psychicznego. Mimo tego, iż stereotypowy obraz seniora podlega intensywnym przemianom, nadal rzadkością jest rozmawianie o jakości doświadczanego przez niego życia seksualnego. Tymczasem, nie powinniśmy zapominać, że satysfakcja seksualna jest czynnikiem istotnie wpływającym na poczucie ogólnego dobrostanu. Dlatego też, dbanie o zdrowie seksualne jest równie ważne, co profilaktyka chorób przewlekłych związanych z układem krążenia, czy też zaburzeń afektywnych. To niezwykle istotne, abyśmy normalizowali temat seksu w wieku dojrzałym, albowiem z powodu wciąż obowiązujących, krzywdzących stereotypów, wielu mężczyzn wzbrania się przed skorzystaniem ze specjalistycznej pomocy, co może doprowadzić do pogorszenia ich samopoczucia we wszystkich wymiarach zdrowia.

Bibliografia

1. Baumeister R.F., Catanese K.R., Vohs K.D. (2001), Is There a Gender Difference in Strength of Sex Drive? Theoretical Views, Conceptual Distinctions, and a Review of Relevant Evidence. Personality and Social Psychology Review, 5(3), 242–273;
2. Błajet, P. (2018). Zdrowie i seks seniorów, Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika;
3. Buczkowski, A. (2015). Seksualność osób starszych w dyskursie eksperckim, Społeczeństwo i Edukacja, 16 (1), 131-144;
4. Cichocka, M. (2004). Starość i seks, w: M. Beisert (red.). Seksualność w cyklu życia człowieka, Zakład Wydawniczy K. Domke, Poznań;
5. Cichocka, M. (2006). Biopsychospołeczne uwarunkowania seksualności ludzi starych (w:) Seksualność w cyklu życia człowieka, M. Beisert (red.), 214-236, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN;
6. Fabiś, A., Fabiś A. (2008). Aktywność seksualna osób starszych (w:) Tabu seksuologii, A. Jodko (red.), 158-164, Warszawa: Wydawnictwo Acamedica Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej;
7. Grabowska M. (2007), Gender Identity and Sexual Behaviors in Adulthood. Polish Journal of Social Science, vol. 2, No. 1, 151–175;
8. Jaczewska, A. (2006). Seks osób w wieku podeszłym (w:) Problematyka osób w wieku starszym, J. Rzepka (red.), Mysłowice: Górnośląska Wyższa Szkoła Pedagogiczna imienia Kardynała Augusta Hlonda;
9. Jakiel G. (2010). Seksualność mężczyzn w okresie andropauzy. [W:] Lew-Starowicz Z., Skrzypulec V., Podstawy seksuologii. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa;
10. Krasuski, T., Owczarek, K. (2015). Seksualność seniorów (w:) Pogoda na starość. Podręcznik skutecznego wspierania seniorów, K. Owczarek, M.A. Łazarewicz (red.), 86-96, Warszawa: Wolters Kluwer;
11. Leiblum, S., Segraves, R. (2005). Terapia seksualna osób w podeszłym wieku, w: S. Leiblum, R. Rosen (red.) Terapia zaburzeń seksualnych, GWP, Gdańsk;
12. Lew-Starowicz, Z. (2000). Seks w jesieni życia. Bellona, Warszawa;
13. Luber, D. (2013). Seksualność starszych kobiet i mężczyzn – na podstawie badań (w:) Społeczny kontekst życia w okresie senioralnym, A. Barczyk-Nessel (red.), 47-63, Mysłowice: Wydawnictwo Górnośląska Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Kardynała A. Hlonda;
14. Oettingen J. (2014). Propozycja postępowania terapeutycznego w przypadku zaburzeń erekcji. Podejście poznawczo-behawioralne. Psychoterapia; 2(169): 91-105;
15. Sipiński A. (2010). Zaburzenia erekcji. [W:] Lew-Starowicz Z., Skrzypulec V. Podstawy seksuologii. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa: 192-209;
16. Stankowska I. (2008), Funkcjonowanie seksualne człowieka w okresie starzenia się i starości, Przegląd Terapeutyczny nr 4/2008;
17. Trafiałek,E. (2006). Starzenie się i starość. Wybór tekstów z gerontologii społecznej, Kielce: Wydawnictwo Uczelniane Wszechnica Świętokrzyska.