Zespół mikrodelecji 2q33.1

Spis treści

Zespół mikrodelecji 2q33.1 – informacje ogólne

Zespół mikrodelecji 2q33.1 jest kolejną, nowo odkrytą chorobą genetyczną. Do jego najważniejszych cech należą niepełnosprawność intelektualna, zaburzenia wzrostu, rozszczep podniebienia, problemy z karmieniem i zmiany dysmorficzne twarzy.
Częstość zespołu na razie jest trudna do oszacowania. Do roku 2011 stwierdzono zaledwie 20 przypadków na świecie.

Podstawy genetyczne zespołu mikrodelecji 2q33.1

Podczas delecji fragmentu 2q33.1 dochodzi do utraty różnej ilości DNA. Część chorych nie posiada zaledwie fragmentu jednego geny, podczas gdy u innych może to być znacznie dłuższy odcinek chromosomu, obejmujący kilka genów. Prawdopodobnie za większość występujących objawów odpowiada jeden gen – SATB2. Gen STAB2 wpływa za rozwój mózgu i twarzoczaszki. Brak jednej z kopii genu doprowadza do zaburzeń intelektualnych, dysmorficznych oraz rozszczepu podniebienia. Kolejnym zbadanym genem mogącym mieć wpływ na zaburzenia rozwoju twarzoczaszki jest PGAP1. Naukowcy postulują ponadto, że brak genu odpowiedzialnego za produkcję neurotransmitierów (gen GLS) leży u podłoża zaburzeń zachowania.
Delecje najczęściej powstają przypadkowo, wtedy ryzyko powtórzenia zespołu jest niewielkie. Prawdopodobnie osoby chore nie mają zaburzonej płodności, w takim przypadku ryzyko, że przekażą wadę genetyczną kolejnemu pokoleniu wynosi 50%. Zwiększone ryzyko występuje także w przypadku translokacji zrównoważonej, jeśli występuje u jednego z rodziców.

Objawy zespołu mikrodelecji 2q33.1

U chorych można zauważyć nietypowe, odbiegające od występujących w rodzinie cechy wyglądu zewnętrznego:

Podłużną twarz z wysokim czołem,
Rzadkie, jasne włosy,
Małe usta,
Nietypowo ustawione i ukształtowane zęby (krótkie, szerokie, o dziwnym kształcie lub bardzo duże, ułożone blisko siebie),
Nisko osadzone małżowiny uszne,
Małą dolna szczęka i podbródek,
Szerokie brwi, wybrzuszone po bokach,
Wydatny, zadarty nos,
Wąskie oczy, ustawione skośnie do dołu,
Małogłowie,
Cienką skórę z małą zawartość tkanki podskórnej, z widocznymi naczyniami krwionośnymi, a na brzuchu często pomarszczoną
Zniekształcone dłonie i stopy (zaobserwowano wiele możliwych deformacji, np.: długie palce, palce stożkowate płetwiaste palce, szósty palec u stóp, stopa końsko-szpotawa, płaskostopie),
Małe genitalia.

Poza charakterystycznymi cechami dotyczącymi wyglądu zewnętrznego inne objawy sugerują wystąpienie delecji 2q33.1, należą do nich:

Zaburzenia rozwoju – dotyczy wszystkich chorych. Stopień opóźnienia zależy od konkretnego przypadku, mieści się w zakresie od łagodnego do ciężkiego. Zaburzenia rozwoju dotyczą wielu stref: ruchu, intelektu, mowy. Podczas gdy rozwój ogólnie jest opóźniony, niektóre z tych stref mogą być bardziej dotknięte chorobą a inne mniej. Każdy z badanych do tej pory przypadków był nieco inny. Pewne jest, że wczesne wsparcie poprawia rokowanie we wszystkich tych aspektach. W przypadku rozwoju psychoruchowego „kroki milowe” były osiągane nieco później niż u zdrowych dzieci: niemowlaki opanowały siadanie w wieku 6-10 miesięcy, raczkowały między 11 a 17 miesiącem życia a chodziły od 2-3 roku życia. Pomimo początkowego opóźnienia, dzieci wykazują się sporą energię i chętnie się poruszają. W przypadku problemów ortopedycznych (np. stopy końsko-szpotawej) korekcje operacyjne oraz rehabilitacja pozwalają wykształcić prawidłowy wzorzec chodu. Większość dzieci jest w stanie opanować bardziej skomplikowane umiejętności jak jazda na rowerze, nartach czy mycie się i ubieranie. Przyswojenie ich wymaga jednak więcej czasu niż u zdrowych dzieci. Ograniczenia intelektualne także są indywidualne i mogą być łagodne, umiarkowane lub znaczne. Dzieci mają problemy w nauce, wymagają specjalnej uwagi. U większości nie wykształca się prawidłowa mowa. Chorzy są w stanie rozumieć słowa, oraz wypowiadać pojedyncze frazy, lecz są one niewyraźne. Potrzebne jest wypracowanie innej formy komunikacji.
Zaburzenia zachowania – u dzieci z delecją 2q33.1 często występuje nadpobudliwość, oraz chaotyczne zachowania. Łatwo u nich wywołać atak złości i agresji i lęku. Mają problemy ze snem oraz tendencję do samouszkodzeń. Nie powinno to jednak przysłonić obrazu, że dzieci są w większości radosne i szczęśliwe.
Nieprawidłowo ukształtowane podniebienie – rozszczepione lub wysokie (gotyckie). W obu przypadkach utrudnia to karmienie oraz mowę.
Problemy w karmieniu – wynikają z obniżonego napięcia mięśniowego, słabego ssania i połykania oraz częstego refluksu żołądkowo-przełykowego.
Napady drgawkowe – występują pod postacią napadów śmiechu, lub drgawek gorączkowych.
Zaburzenia wzroku – np.: zez, niedowidzenie, wady refrakcji, perforacja stożka rogówki.

Leczenie zespołu mikrodelecji 2q33.1

Gdy zostanie postawione podejrzenie wady genetycznej, dziecko musi być skonsultowane u wielu specjalistów, zgodnie z istniejącymi problemami. Wczesna interwencja, rehabilitacja, nauka mowy i kształtowanie komunikacji pozawerbalnej są kluczowe dla stymulowania rozwoju dzieci.
W pierwszym okresie życia podstawową interwencją jest wspomaganie karmienia – proste interwencje jak podawanie pokarmu małymi porcjami czy wysokie ulżenie podczas karmienia mogą okazać się wystarczające. Część noworodków niestety musi być karmiona przez sondę lub za pomocą przezskórnej gastrostomii. W przypadku napadów drgawkowych pomocne są leki przeciwpadaczkowe. Zalecana jest także diagnostyka obrazowa OUN. W przypadku wad ortopedycznych, rozszczepu podniebienie czy refluksu pomocne mogą być operacje korygujące.