Nace® (Non-invasive Analysis for Chromosomal Examination) jest testem typu NIPT (ang. Non-Invasive Prenatal Testing), czyli nieinwazyjnym testem prenatalnym. Należy do przesiewowych badań genetycznych, czyli badań, w których określa się ryzyko wystąpienia wybranych zaburzeń genetycznych u płodu. Dzięki temu, że test Nace®, jak wszystkie testy NIPT, wykonywany jest z krwi obwodowej pobieranej od kobiety w ciąży, jest całkowicie bezpieczny dla matki i jej dziecka. Test jest przeprowadzany w oparciu o analizę i porównanie obecnego we krwi kobiety ciężarnej wolnego pozakomórkowego DNA (cfDNA, ang. cell free DNA) zarówno matki, jak i płodu (cffDNA, ang. cell free fetal DNA).

Test Nace® pozwala oszacować ryzyko wystąpienia u dziecka najczęstszych nieprawidłowości chromosomowych, które mogą powodować wady genetyczne i dostępny jest w 2 wersjach: podstawowej (Nace) i rozszerzonej (Nace Extended 24). W obu wersjach testu dodatkowo dostępna jest możliwość weryfikacji płci dziecka. Zakres testowanych zaburzeń w zakresie struktury materiału genetycznego płodu jest różny w zależności od wersji testu:

• test Nace(wersja podstawowa) – nieprawidłowości chromosomowe autosomalne: trisomia 21 chromosomu (zespół Downa), trisomia 18 chromosomu (zespół Edwardsa), trisomia 13 chromosomu (zespół Patau) oraz zaburzenia liczby chromosomów płci: zespół Turnera (monosomia X), zespół Klinefeltera (XXY), zespół Jacobsa (XYY), zespół XXX (trisomia X)
  
• test Nace Extended 24 (wersja rozszerzona) – obejmuje zakres nieprawidłowości chromosomowych wersji podstawowej oraz dodatkowo: zaburzenia liczby wszystkich pozostałych chromosomów autosomalnych i 6 mikrodelecji: zespół DiGeorge’a (zespół delecji 22q11), zespół delecji 1p36, zespół Cri-du-Chat – kociego krzyku (zespół delecji 5p, zespół monosomii 5p), zespół Pradera-Williego (delecja w regionie 15q11.2-q13 chromosomu 15 pochodzącego od ojca), zespół Angelmana (delecja w regionie 15q11.2-q13 chromosomu 15 pochodzącego od matki), zespół Wolfa-Hirschhorna (zespół delecji 4p16.3)
  

Test Nace można wykonać od 10. tygodnia ciąży. Test w obu wersjach – podstawowej i rozszerzonej został zwalidowany dla ciąży pojedynczej, również po zapłodnieniu in vitro bez względu na zastosowaną metodę (czyli również w ciąży, w której komórka jajowa pochodzi od dawcy). Dla ciąży bliźniaczej test wykonuje się wyłącznie w opcji podstawowej, bez aneuploidii chromosomów płci. Ponadto – w przypadku zespołu Angelmana i zespołu Pradera-Williego, gdzie region mikrodelecji jest taki sam (15q11.2), a choroby te różnicuje pochodzenie delecji (chromosom 15 od matki bądź ojca), test rozszerzony NACE 24 może stwierdzić wysokie ryzyko wystąpienia jednego z tych zespołów, ale ich nie rozróżnia. Do potwierdzenia, który z tych dwóch zespołów może wystąpić u dziecka, wymagane jest przeprowadzenie dodatkowego testu. Test nie określa ryzyka wystąpienia częściowych trisomii, mozaikowatości i translokacji.

*w przypadku ciąży bliźniaczej test NACE stwierdza obecność lub brak chromosomu Y oznaczającego płeć męską, a płeć każdego z płodów ustalana jest szacunkowo; stwierdzenie obecności chromosomu Y oznacza, że przynajmniej jednego z dwóch płodów ma płeć męską

Metodologia testu Nace® i przebieg badania

Producentem testu Nace® jest firma Igenomix, S.L. z siedzibą główną w Walencji (Hiszpania). Na rynku polskim wyłącznym partnerem firmy Igenomix w zakresie testu NACE jest firma Invicta Sp. z o.o. (Kliniki i Medyczne Laboratoria Diagnostyczne INVICTA). Test bazuje na technologii amerykańskiej firmy Illumina, Inc. (światowego lidera w dziedzinie sekwencjonowania nowej generacji).

Wykonanie testu Nace rozpoczyna się od pobrania niewielkiej ilości krwi (10 ml) od kobiety ciężarnej. Do pobrania krwi nie trzeba się specjalnie przygotowywać, nie musi ono być również wykonywane na czczo. Z pobranej krwi matki izoluje się obecny w osoczu krwi materiał genetyczny, tzw. wolne pozakomórkowe DNA (cfDNA, ang. cell free DNA), które u kobiety w ciąży jest mieszaniną pozakomórkowego DNA matki i płodu, przy czym to drugie stanowi ok. 10-15% całego cfDNA. Badanie ryzyka wystąpienia ewentualnych nieprawidłowości chromosomowych u płodu opiera się na analizie i porównaniu sekwencji cffDNA, tj. wolnego pozakomórkowego DNA płodu (ang. cell free fetal DNA) oraz cfDNA matki. Test NACE wykorzystuje techniki sekwencjonowania nowej generacji MPS (ang. Massively Parallel Sequencing). Metoda polega na jednoczesnym namnożeniu i sekwencjonowaniu całego badanego materiału DNA (cfDNA matki i płodu) oraz dodatkowo oceniana jest zawartość cffDNA (wolne pozakomórkowe DNA płodu, ang. cell free fetal DNA) w całej puli wolnego pozakomórkowego DNA w danej próbce. Następnie dane z cfDNA matki oraz frakcji płodowej cffDNA są zliczane i zestawiane z dostępnymi bazami danych genomu ludzkiego. Przy użyciu własnych algorytmów analizy bioinformatycznej porównywane są ilościowo fragmenty DNA odpowiadające danym chromosomom. Jeśli ilość fragmentów jest różna od oznaczonych we wzorcu – można mieć do czynienia z aneuploidią. Takie działania umożliwiają ocenę ryzyka wystąpienia nieprawidłowości genetycznych u dziecka wynikających z nadmiaru lub niedoboru całych, bądź fragmentów chromosomów. Stosowane metody sekwencjonowania nowej generacji pozwalają utrzymać wysoką skuteczność testu nawet przy niskiej zawartości frakcji płodowej (cffDNA, ang. cell free fetal DNA). Według producenta wynik jest uzyskiwany nawet przy zawartości wolnego płodowego, pozakomórkowego DNA (cffDNA) poniżej 2% Specyficzność testu Nace® wynosi 99,92% (wynik skumulowany dla trisomii 21, 18, 13), przy jednocześnie bardzo niskim wskaźniku wyników fałszywie pozytywnych – poniżej 0,1%.

Wyniki testu Nace®

Test Nace® wykonywany jest w Hiszpanii (wersja podstawowa) i w USA (zespoły delecyjne), a czas oczekiwania na wyniki 14 dni roboczych dla testu NACE i 21 dni roboczych dla testu NACE Extended 24 od momentu przyjęcia próbki przez laboratorium

Przeprowadzając test Nace® można określić ryzyko wystąpienia u płodu następujących nieprawidłowości genetycznych:

NIEPRAWIDŁOWOŚCI CHROMOSOMOWE:

• zespół  Downa (trisomia 21)
• zespół Edwardsa (trisomia 18)
• zespół Patau (trisomia 13)
• trisomie pozostałych chromosomów autosomalnych

ZABURZENIA LICZBY CHROMOSOMÓW PŁCI:

• zespół Turnera (monosomia X)
• zespół Klinefeltera (XXY)
• zespół Jacobsa (XYY)
• zespół XXX (trisomia X)

ZESPOŁY DELECYJNE:

• zespół DiGeorge’a (22q11)
• zespół delecji 1p36
• zespół Cri-du-Chat – kociego krzyku (zespół delecji 5p, zespół monosomii 5p)
• zespół Wolfa-Hirschhorna (zespół delecji 4p16.3)
• zespół Pradera-Williego (delecja w regionie 15q11.2-q13 chromosomu 15 pochodzącego od ojca)
• zespół Angelmana (delecja w regionie 15q11.2-q13 chromosomu 15 pochodzącego od matki)

ROZPOZNANIE PŁCI DZIECKA:

• dziewczynka/chłopiec
  

Efektywność testu Nace® dla aneuploidii chromosomowych

 Efektywność testu Nace® dla rozpoznawania płci

²Specyficzność testu określa jaką dany test ma zdolność do wykrywania/rozpoznania wyników prawidłowych, oznaczających brak choroby (wynik ujemny), np. w przypadku testu Nace® jego specyficzność dla badania trisomii 21 (zespołu Downa) wynosi 99,8%, co oznacza, że na wszystkie wyniki zbadane jako prawidłowe, czyli oznaczające brak choroby w 99,8% przypadkach będzie to wynik prawdziwy.

²Wynik fałszywie pozytywny określa jakie jest prawdopodobieństwo, że otrzymany wynik testu określający ryzyko wystąpienia danej nieprawidłowości genetycznej jako wysokie, nie jest prawidłowy. Tabela pokazuje jaki jest % wyników fałszywie dodatnich dla poszczególnych nieprawidłowości genetycznych oraz w przypadku rozpoznania płci.

³Czułość testu określa jaką dany test ma zdolność do wykrywania/rozpoznania choroby, np. w przypadku testu Nace® czułość testu dla trisomii 21 wynosi >99,9%, co oznacza, że test ten prawidłowo weryfikuje obecność trisomii 21 w ponad 99,9% przypadków.

⁴Wynik fałszywie negatywny określa jakie jest prawdopodobieństwo, że otrzymany wynik testu określający ryzyko wystąpienia danej nieprawidłowości genetycznej jako niskie, nie jest prawidłowy. Tabela pokazuje jaki jest % wyników fałszywie negatywnych dla poszczególnych nieprawidłowości genetycznych oraz w przypadku rozpoznania płci.

Otrzymane wyniki testu Nace® powiedzą nam jaka jest płeć dziecka lub dzieci (w przypadku ciąży bliźniaczej wykrycie obecności chromosomu Y oznacza, że przynajmniej jeden z bliźniaczych płodów to chłopiec) oraz jaki jest stopień ryzyka wystąpienia nieprawidłowości chromosomowej dla chromosomów pary 21, 18, 13 oraz chromosomów płci, a przy wyborze testu w wersji rozszerzonej dodatkowo stopień ryzyka wystąpienia badanych zespołów mikrodelecyjnych (zespół DiGeorge’a, zespół delecji 1p36, zespół kociego krzyku, zespół Wolfa-Hirschhorna, zespół Angelmana i zespół Pradera-Williego) oraz ryzyko aneuploidii pozostałych chromosomów autosomalnych. Wynik prawidłowy oznacza, że nie wykryto aneuploidii i w związku z tym ryzyko badanych wad genetycznych jest niskie. Natomiast wynik nieprawidłowy dla konkretnej aberracji chromosomowej oznacza wysokie ryzyko choroby. Należy pamiętać, że określenie wysokie ryzyko wystąpienia wady genetycznej nie jest tożsame i jednoznaczne z diagnozą i rozpoznaniem choroby genetycznej. Dlatego też interpretacja wyników każdego testu NIPT, w tym testu NACE powinna zostać wykonana przez lekarza. Jeżeli otrzymane wyniki będą wskazywać na ryzyko wystąpienia nieprawidłowości genetycznych (wysokie ryzyko) zaleca się weryfikację wyniku poprzez przeprowadzenie inwazyjnych badań prenatalnych, jak np. amniopunkcja, gdzie analizie podlega materiał genetyczny pochodzącego z komórek płodu. W sytuacji gdy rodzice nie zdecydują się na przeprowadzenie badania inwazyjnego, po urodzeniu dziecko kierowane jest do poradni genetycznej, gdzie wykonuje się genetyczne badania kariotypu.

Wskazania i przeciwwskazania do wykonania testu Nace®

Wskazania do wykonania testu Nace®:

• wiek kobiety ciężarnej powyżej 35 lat
• nieprawidłowe wyniki badań przesiewowych: USG płodu oraz wyniki testów biochemicznych i związane z tym podejrzenie wystąpienia jednej z trisomii (21, 18, 13)
• urodzenie w poprzedniej ciąży dziecka obciążonego aberracją chromosomową
• występowanie w rodzinie nieprawidłowości genetycznych
• ciąża po zapłodnieniu pozaustrojowym (in vitro) lub u biorczyni komórki jajowej
• przeciwwskazania do diagnostyki inwazyjnej (np. poronienie zagrażające, łożysko przodujące, wirusowe zapalenie wątroby) lub obawa pacjentki przed potencjalnymi powikłaniami związanymi z diagnostyką inwazyjną
• niepokój rodziców o zdrowie ich dziecka, pomimo prawidłowych wyników badań przesiewowych

Testu Nace® nie wykonuje się w następujących sytuacjach:

• wiek ciąży poniżej 10. tygodni
• ciąża mnoga powyżej 2 płodów (np. ciąża trojacza, czworacza itp.)
• kobieta w ciąży jest po przeszczepie szpiku bądź narządu
• kobieta po transfuzji krwi