Zespół DiGeorge’a 2 (DEL 10P14-P13) – informacje ogólne

Prace z połowy lat 90 ubiegłego wieku opisywały przypadki chorych prezentujących objawy zespołu Di George’a bez zmian DNA w miejscu typowym dla tego zespołu (na 22 chromosomie). Dalsze badania wykazały u tych pacjentów braki materiału genetycznego w obrębie 10 chromosomu. Z tego względu zespół delecji 10p14-p13 jest także określany jako Zespół Di George’a 2. Obydwa zespoły charakteryzują podobne symptomy: dysmorfia twarzy, wrodzone wady serca, niewydolność przytarczyc, hipokalcemia, zaburzenia immunologiczne i opóźnienie umysłowe.

Podstawy genetyczne zespołu Di George’a 2

Region krytyczny zespołu Di George’a 2 (DGCR2) znajduję się na krótkim ramieniu 10 chromosomu. DNA tam zawarte odpowiada za prawidłowy rozwój serca oraz wpływa na funkcjonowanie limfocytów T, biorących udział w reakcjach odpornościowych. Nieco dystalnie od tego obszaru, w regionie 10p14 znajduję się gen GATA3. Kiedy dochodzi do jego utraty rozwija się charakterystyczny syndrom – HDR, obejmujący niedoczynność przytarczyc (H – hypoparathyroidism), głuchotę (D – deafness), zaburzenia pracy nerek (R – renal disorders). W przypadku gdy dochodzi do złamania dalej od centromeru, w regionie 10p14 objawy zespołu są słabiej wyrażone. 

Większość delecji w obrębie 10 chromosomu powstaje de novo, gdy rodzice posiadają prawidłowe DNA. Za część wad odpowiada translokacja zrównoważona u jednego z rodziców. W przypadku niewielkich delecji jeden z rodziców może być nosicielem wybrakowanego DNA.

Objawy zespołu Di George’a 2

Do najbardziej charakterystycznych objawów zespołu Di Geroge’a 2 należą:

• Niedoczynność przytarczyc – z następowym niedoborem parathormonu (PTH) regulującego gospodarkę fosforanowo-wapniową. Niewydolność narządu objawia się głównie niskim poziomem wapnia we krwi co może wywołać tężyczkę, zaburzenia rytmu serca, opóźnienie umysłowe, zaburzenia mineralizacji kości.
• Niedosłuch, głuchota – jest najczęściej występującym objawem z grupy HDR. Przyczyną zaburzeń słuchu jest degeneracja ślimaka (części ucha wewnętrznego), zachodząca już w życiu płodowym. U dzieci problem mogą pogłębić częste infekcje ucha środkowego.
• Zaburzenia pracy nerek – pod postacią wad wrodzonych np: małych nerek, pojedynczej nerki, wodonercza, refleksu moczowodowego.

U połowy osób z delecją 10p14-p13 występują wszystkie 3 objawy, jednak są i takie które nie wykazują żadnego z nich. 

Do innych zaburzeń zespołu zaliczamy:

• Wrodzone wady serca – najczęściej ubytek w przegrodzie międzyprzedsionkowej.
• Hipoplazja grasicy – niedorozwój tego organu wpływa na nieprawidłowe dojrzewanie limfocytów T, co skutkuje zaburzeniami odporności.
• Wady wrodzone rąk i stóp – np.: małe palce, dodatkowe palce, płaskostopie
• Wnętrostwo
• Zaburzenia widzenia – najczęściej pod postacią zaćmy i opadającej powieki
• Wysokie podniebienie, mała żuchwa, cofnięta bródka

Wzrost dzieci z zespołem Di George’a 2 jest zazwyczaj niższy od populacyjnego. Większa szansa prawidłowego rozwoju występuje, gdy u noworodka notuje się wymiary ciała mieszczące się w normie.

U części dzieci występują problemy z karmieniem, zarówno ze względu na budowę anatomiczną szczęki i podniebienia, jak i przez występowanie refleksu żołądkowo-przełykowego. Wrodzone wady serca mogą wywoływać zmęczenia podczas ssania i połykania co dodatkowo zaburza proces karmienia. Ponadto w późniejszym okresie obserwuje się problem z żuciem, co skutkuje preferencyjnym wybieraniem miękkich pokarmów.

Początkowo można zaobserwować niewielkie opóźnienie psychoruchowe, jednak większość dzieci, jeszcze przed pójściem do szkoły nie odbiega od rówieśników pod względem zdolności do chodu, biegu i koordynacji.

Większość dzieci wymaga wsparcia w procesie uczenia się, dzięki niemu ich osiągnięcia są znaczne. Opisywano przypadki dzieci czytających  i piszących proste zdania już w wieku 6 lat. Wielkość delecji wydaje się wpływać w dużym stopniu na tempo rozwoju. Podobnie rodzaj i rozmiar traconego materiału DNA wpływa na zdolności komunikacyjne. Część dzieci jest w stanie używać tylko pojedynczych słów, podczas gdy inne swobodnie wypowiadają się w wieku wczesnodziecięcym. Nieleczony niedosłuch może utrudnić naukę słów.

Leczenie zespołu Di George’a 2

Dzieci powinny być otoczone zintegrowaną opieką oraz wspierane w rozwoju od najmłodszych lat. Ze względu na występującą hipokalcemię zaleca się stosować dietę bogatą w wapń oraz witaminę D. Należy wykonywać częste kontrole oceniające poziom Ca we krwi. Leczenie należy kontynuować przez całe życie. W przypadku zaburzeń słuchu stosuje się aparaty słuchowe, które w wielu przypadkach całkowicie korygują występujący deficyt. U każdego noworodka podejrzanego o zespół Di George’a 2 należy ocenić obrazowo układ moczowy oraz serce i dostosować leczenie do występujących problemów. U części dzieci będzie wymagana operacja.

Rokowanie zespołu Di George’a 2

Zespół Di George’a 2 jest badany od niedawna, dlatego nie można przedstawić pełnego rokowania. W wielu przypadkach przebieg choroby jest łagodny, przez co można przypuszczać, że osoby dotknięte nim, mogą prowadzić samodzielne, długie życie.