Zespół Wolfa-Hirschhorna – informacje ogólne

Zespół Wolfa-Hirschhorna jest zespołem wad wrodzonych po raz pierwszy opisanym w latach 60. XX wieku. Szacuje się, że częstość jego występowania wynosi 1:50 000 urodzeń, przy czym częściej stwierdza się go u dziewczynek. Jest to ciężka choroba genetyczna w przebiegu której dochodzi do wielu wad wrodzonych w obrębie różnych układów i narządów organizmu.

Podłoże genetyczne zespołu Wolfa-Hirschhorna

Istotą zespołu Wolfa-Hirschhorna jest delecja dystalnej części krótkiego ramienia chormosomu 4 w regionie 4p16.3. W regionie tym znajduje się tzw. gen kandydacki zespołu – WHSC1 (z ang. Wolf Hirschhorn Syndrome Candidate 1), a także wiele innych genów, których delecja odpowiedzialna za wystąpienie charakterystycznych objawów. Objawy te mogą jednak różnić się u poszczególnych osób w zależności od wielkości i dokładnego miejsca delecji. Przykładowo, utrata genu NSD2 odpowiada za zmiany w obrębie twarzoczaszki oraz zaburzenia rozwoju, delecja genu LETM1 może powodować napady drgawek, a powstawianie rozszczepów wargi i podniebienia może być spowodowane utratą genu MSX1.

Delecje charakterystyczne dla zespołu Wolfa-Hirschhorna w większości przypadków powstają de novo, na wczesnym etapie rozwoju prenatalnego dziecka, a rodzice mają prawidłowe DNA. Znacznie rzadziej zdarza się, że za wystąpienie choroby odpowiedzialna będzie translokacja genetyczna u jednego z rodziców.

Objawy zespołu Wolfa-Hirschhorna

U dzieci z zespołem Wolfa-Hirschhorna obserwuje się wiele charakterystycznych objawów. Jeszcze w okresie prenatalnym może dojść do wyraźnego opóźnienia wzrostu wewnątrzmacicznego, a po narodzinach – zaburzeń wzrastania i przybierania na masie. Problem ten jest pogłębiany przez hipotonię, czyli obniżone napięcie mięśniowe, które często utrudnia prawidłowe karmienie. Natomiast najbardziej charakterystyczne objawy dotyczą twarzoczaszki, której wygląd często porównuje się do hełmu greckiego wojownika.

Zmiany te obejmują m.in.:

• Wysokie czoło z wydatną gładzizną
• Hiperteloryzm oczny, czyli zwiększoną ponad normę odległość między gałkami ocznymi
• Zmarszczki nakątne wokół oczu
• Wysokie łuki brwiowe
• Krótką rynienkę podnosową
• Szeroką nasadę nosa
• Skierowanie kącików ust ku dołowi
• Małą żuchwę
• Nisko osadzone uszy
• Rozszczep wargi/podniebienia.
  

Dodatkowo, w budowie ciała dziecka można zaobserwować również kifozę lub skoliozę, nieprawidłową budowę kręgów i/lub żeber, a także stopę końsko szpotawą.

U dzieci z zespołem Wolfa-Hirschhorna dochodzi do znacznego opóźnienia w rozwoju, wiele z nich ma problem w opanowaniu umiejętności samodzielnego jedzenia i poruszania się. Niepełnosprawność umysłową pacjentów ocenia się jako umiarkowaną lub ciężką. Porozumiewanie się jest bardzo ograniczone i najczęściej ogranicza się do gardłowych, dwusylabowych dźwięków, niewielki odsetek dzieci ma zdolność wypowiadania pełnych zdań.

U średnio połowy pacjentów występują także napady padaczkowe oraz wrodzone wady serca. Możliwe są także nawracające zapalenia ucha środkowego i płuc spowodowane zaburzeniami odporności i niedoborami przeciwciał.

Leczenie zespołu Wolfa-Hirschhorna

Leczenie zespołu Wolfa-Hirschhorna ogranicza się wyłącznie do minimalizowania objawów i poprawy komfortu i jakości życia pacjentów. Wymaga wielodyscyplinarnego podejścia specjalistów wielu dziedzin oraz stałej, całodobowej opieki. Szczegółowe postępowanie zależne jest od dominujących objawów u konkretnego dziecka, najczęściej wymagają one regularnych programów rehabilitacyjnych, a także farmakoterapii, zwłaszcza w przypadku występowania napadów padaczkowych. W związku z częstymi problemami w przyjmowaniu pokarmów konieczne mogą być specjalistyczne terapie żywieniowe i/lub żywienie przez sztuczny dostęp.

Rokowania zespołu Wolfa-Hirschhorna

Pacjenci z zespołem Wolfa-Hirschhorna mogą dożyć wieku dorosłego (według niektórych statystyk średnio do 34 roku życia) ze względu na stałe postępy w medycynie. Rokowania są zależne od skuteczności podejmowanych działań terapeutycznych, ewentualnych chorób współwystępujących, a także rozmiaru delecji na chromosomie 4.