Przyczyny i rodzaje infekcji intymnych

Infekcje intymne stanowią problem, z którym boryka się wiele kobiet. Za ich wystąpienie w większości przypadków odpowiedzialne są patogenne bakterie lub grzyby, których nadmierny rozwój świadczy o zaburzeniu równowagi mikrobiologicznej. Objawiają się m.in. świądem i pieczeniem, upławami oraz bólem lub dyskomfortem w trakcie stosunku płciowego. Mimo, iż możliwe jest ich leczenie, jest to proces długotrwały, a problem często powraca.

Wśród najczęstszych infekcji dróg rodnych wyróżnia się:

• waginozę bakteryjną (bakteryjne zakażenie pochwy) wywołane przez bakterie beztlenowe tj. Gardnerella vaginalis czy Mycoplasma hominis
• rzęsistkownicę spowodowaną pierwotniakiem – rzęsistkiem pochwowym
• grzybicę pochwy, inaczej zwaną kandydozą bądź drożdżycą, wywołaną przez Candida albicans
• chlamydiozę spowodowaną rozwojem bakterii Chlamydia trachomatis
  

Organizm kobiety posiada naturalną ochronę przed infekcjami intymnymi, którą stanowi flora bakteryjna narządu rodnego. Jej skład jakościowy i ilościowy zależy w dużej mierze od diety, środowiska i warunków życia, przebytych chorób i terapii. W fizjologicznej wydzielinie pochwy znajduje się ok. 10⁸-10⁹ mikroorganizmów, zarówno korzystnych jak i patogennych szczepów. Zaburzenia pH, które prawidłowo powinno mieć odczyn kwaśny, powodują zmniejszenie ilości i aktywności pożytecznych bakterii, szczególnie pałeczek kwasu mlekowego Lactobacillus. Dominację przejmują natomiast patogenne bakterie beztlenowe. Zaburzenie równowagi flory bakteryjnej zwiększa również podatność na zakażenia grzybicze, najczęściej wywołane przez drożdżaki Candida albicans, które w nieprawidłowych warunkach szybko się namnażają. Do wzrostu liczebności patogennych mikroorganizmów dochodzi głownie w warunkach obniżonej odporności.

Do głównych czynników zwiększających podatność na infekcje należą:

• antybiotykoterapia,
• stosowanie antykoncepcji dopochwowej lub hormonalnej,
• zmiany hormonalne (m.in. przed menstruacją, w trakcie ciąży, menopauzy),
• niewłaściwa higiena, 
• wysoka aktywność seksualna oraz częste zmiany partnerów,
• cukrzyca,
• przewlekły stres, zmęczenie.

Sposób odżywiania się w profilaktyce i leczeniu infekcji intymnych

Niezwykle ważnym, czynnikiem wpływającym na zdrowie intymne kobiet jest sposób żywienia. Niewłaściwa dieta może przyczynić się do zwiększonego ryzyka infekcji dróg rodnych – prawidłowe zachowania żywieniowe powinny być zatem nie tylko elementem ich leczenia, ale również profilaktyki.

Ogólne zasady żywienia w profilaktyce i leczeniu infekcji intymnych bazują na powszechnie przyjętych zaleceniach opracowanych przez Instytut Żywności i Żywienia. Przede wszystkim, należy dbać o codzienne urozmaicanie diety, ponieważ jest to jedyny sposób na zapewnienie właściwej podaży wszystkich niezbędnych składników odżywczych.

Kobiety borykające się z problemem infekcji intymnych powinny zwrócić szczególną uwagę na następujące kwestie:

Węglowodany

Ich jakość oraz ilość w diecie mają szczególne znaczenie w kontekście infekcji intymnych. Stanowią one główne źródło energii dla organizmu, dlatego powinny być spożywane w ilości równej ok. 50% energetyczności diety. Z żywieniowego punkty widzenia węglowodany dzielimy na złożone i proste.

Węglowodany złożone obecne są w produktach pełnoziarnistych i z pełnego przemiału, kaszach, otrębach. Ich rozkład w organizmie przebiega powoli, dzięki czemu nie powodują gwałtownych zmian glikemii oraz zapewniają dłuższe uczucie sytości.

Z kolei węglowodany proste występują głównie w wysoko przetworzonych produktach zbożowych, pieczywie cukierniczym, słodyczach, owocach oraz mleku. Mają wysoki indeks glikemiczny, co oznacza, iż wywołują szybki i gwałtowny wzrost stężenia glukozy we krwi oraz stymulują trzustkę do dużego wyrzutu insuliny. Wydzielina pochwy zawiera substancje przenoszone wraz z krwią, więc w przypadku stosowania diety bogatej w cukry proste, dochodzi do wzrostu ich stężenia glukozy we krwi, a w efekcie i w wydzielinie dróg rodnych.

Glukoza zmienia fizjologiczne pH pochwy oraz stanowi pożywkę dla bakterii i drożdżaków, które zaczynają się intensywnie namnażać, w wyniku czego dochodzi do rozwoju infekcji. Spożycie cukrów prostych wraz z dietą u kobiet borykających się z problemem infekcji intymnych powinno być ograniczone do minimum. Z jadłospisu należy wyeliminować zatem produkty z białej mąki, przede wszystkim białe pieczywo, słodycze, produkty cukiernicze, słodzone napoje, soki i nektary, smakowe produkty mleczne, płatki śniadaniowe. Należy uważać na ukryte źródła cukru pod postacią np. syropu fruktozowego. Warto zrezygnować także ze słodzenia herbaty oraz kawy. Cukier można zastąpić naturalnymi słodzikami np. erytrytolem bądź ksylitolem, które nie stanowią pożywki dla patogenów. Nie powodują wzrostu glikemii, dodatkowo mają niższą niż tradycyjny cukier wartość energetyczną, mogą być więc stosowane przez osoby z nadmierną masą ciała.

Probiotyki

Probiotyki to żywe drobnoustroje, które mają prozdrowotne korzyści. Są coraz częściej rekomendowane zarówno w profilaktyce jak i leczeniu nawracających infekcji pochwy. Można je stosować w postaci doustnej oraz dopochowowej.

Preparaty doustne oprócz częściowej kolonizacji pochwy wpływają na mikrobiotę jelit, a tym samym poprawiają funkcjonowanie całego układu immunologicznego. Szczególnie korzystne są szczepy bakterii Lactobacillus rhamnosus, Lactobacillus gasseri i Lactobacillus reuteri, które wiążą się z receptorami komórek nabłonka pochwy i w ten sposób hamują przyleganie innych patogenów. Ponadto bakterie te produkują kwas mlekowy, który utrzymuje właściwe, kwaśne pH pochwy, warunkując tym samym właściwą ilość i aktywność korzystnych bakterii, jednocześnie ograniczając wzrost niekorzystnych.

Probiotyki są pomocne w zapobieganiu i leczeniu m.in.:

• waginozy bakteryjnej,
• grzybicy pochwy,
• chorób wenerycznych,
• infekcji dróg moczowych.

Korzystne jest ich łączenie z prebiotykami – składnikami, które nie są trawione w organizmie, ale stanowią pożywkę dla korzystnych szczepów bakterii, stymulując ich wzrost i aktywność. Najlepszymi, naturalnymi źródłami prebiotyków są korzeń cykorii i mniszka lekarskiego, karczochy, topinambur, cebula, por oraz ziemniaki. Znanym prebiotykiem jest również czosnek, który dodatkowo ma działanie przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze.

Kiszonki

Kiszonki powinny bezwzględnie znaleźć się w diecie kobiet borykających się z problemem infekcji intymnych. Oprócz dużej zawartości witaminy C, wspierającej odporność organizmu, charakteryzują się one właściwościami probiotycznymi, zawierają bowiem korzystne bakterie kwasu mlekowego. Proces kiszenia jest również korzystny ze względu na obniżenie zawartości cukrów w produkcie.

Fermentowane produkty mleczne

Fermentowane produkty mleczne tj. ukwaszone mleko, naturalne jogurty, kefiry i maślanki są również bardzo dobrym źródłem bakterii probiotycznych. Mimo, iż mleko jest źródłem cukru prostego – laktozy, nie należy całkowicie wykluczać go z diety, poniewąż stanowi najlepsze źródło dobrze przyswajalnego wapnia. Jego prawidłowa podaż jest bardzo ważna, zaobserwowano bowiem większą podatność na infekcje intymne u kobiet z niedoborem tego składnika. Przy wyborze produktów mlecznych należy kierować się składem i wybierać te bez dodatku cukru, aromatów, barwników, konserwantów, mleka w proszku, czy syropu fruktozowego.

Witamina D

Niedobór Witaminy D jest czynnikiem zwiększającym podatność na infekcje intymne. Jej głównym źródłem jest synteza skórna, do której dochodzi podczas ekspozycji na światło słoneczne. Suplementacja tą witaminą jest zalecana w okresie od września do kwietnia w ilości 800-2000 UI na dobę.

Warzywa i owoce

Warzywa i owoce powinny być obecne w każdym posiłku. Stanowią źródło witamin i antyoksydantów, które pozytywnie wpływają na odporność organizmu, a także rozpuszczalnego błonnika pokarmowego regulującego gospodarkę węglowodanową oraz pracę jelit. Z pośród owoców, należy wybierać te o niskiej zawartości cukru prostego – fruktozy m.in. awokado, owoce jagodowe (jeżyny, maliny, truskawki, borówki) oraz cytrusowe (grejpfruty, pomarańcze, mandarynki). Do owoców o wysokiej zawartości cukrów prostych zaliczamy przede wszystkim banany oraz winogrona, a także wiśnie, śliwki oraz jabłka. Nie należy zastępować świeżych owoców owocami suszonymi, charakteryzują się one bowiem większą zawartością cukru w jednostce masy.

Orzechy, pestki i nasiona

Orzechy, pestki i nasiona mogą stanowić przekąskę lub dodatek do posiłku w jadłospisach kobiet z infekcjami intymnymi. Stanowią bardzo dobre źródło składników mineralnych m.in. fosforu, żelaza, wapnia i magnezu. Orzechy włoskie, siemię lnianie oraz nasiona chia dostarczają również cennych kwasów omega-3 mających działanie przeciwzapalne, wspomagające pracę układu immunologicznego w walce z infekcjami. Aby zapewnić ich prawidłową podaż zaleca się spożywanie 2 porcji tłustych ryb morskich tygodniowo oraz dodawanie olejów roślinnych np. oliwy z oliwek, oleju rzepakowego lub lnianego do przygotowywanych potraw.

Przyprawy

Korzystne jest również stosowanie przypraw o działaniu antyoksydacyjnym, wspomagającym pracę układu odpornościowego np. imbir, goździki, kurkuma, bazylia, oregano. Silne działanie przeciwgrzybicze wykazują olejek z oregano, jednak aby jego stosowanie było bezpieczne należy bezwzględnie przestrzegać wskazówek producenta dotyczących dawkowania. W przypadku grzybicy pochwy pomocne jest przyjmowanie ziołowych naparów np. z szałwii, kwiatostanu lipy lub pokrzywy.

Aloes

W walce z infekcjami intymnymi dobrze sprawdzają się także preparaty z aloesu Znajdują się w nim substancje aktywne tj. mannoza oraz antraglikozydy, które są pomocne w zwalczaniu drożdżaków oraz wykazują działanie grzybobójcze. Dodatkowo, aloes działa jak prebiotyk, stymulując wzrost bakterii z grupy Lactobacillus. Należy pamiętać, iż wybierając napoje aloesowe dokładnie należy przeanalizować skład i wybrać taki, który nie ma dodatku cukru. Korzystne działanie wykazuje również suplementacja laktoferyną – białkiem wspomagającym pracę układu odpornościowego oraz skutecznie hamującym namnażanie się drożdżaków.

Infekcje intymne – produkty, których należy unikać

Do produktów zawierających składniki sprzyjające występowaniu infekcji bakteryjnych i grzybicznych, które należy wyeliminować z diety należą słodycze, słodzone napoje, smakowe produkty mleczne i gotowe desery, wysoko przetworzone produkty zbożowe, wysoko oczyszczone mąki, dania typu instant oraz alkohol.

Należy jednak pamiętać, aby do żadnej diety nie podchodzić zbyt rygorystycznie. Mimo pewnych ograniczeń, dieta powinna pokrywać zapotrzebowanie na energię oraz wszystkie składniki odżywcze, ponieważ niedobory składników pokarmowych oraz niedożywienie powodują znaczne osłabienie organizmu w walce z infekcjami. W przypadku każdej infekcji intymnej konieczna jest również konsultacja ze specjalistą, ponieważ niektóre z nich mogą przejść w stan przewlekły i rozprzestrzenić się na pozostałe narządy układu rozrodczego, prowadząc do niebezpiecznych powikłań, a nawet niepłodności.