Co to jest marker nowotworowy CA 72-4?

Marker nowotworowy Ca 72-4 (antygen nowotworowy CA 72-4) jest białkiem, mucynopodobną glikoproteiną, która występuje w tkankach płodowych przełyku, żołądka i okrężnicy. We krwi i tkankach zdrowych osób dorosłych stwierdza się go jedynie w śladowych ilościach. Jest produkowany przez komórki gruczolakoraków.

Prawidłowe stężenie CA 72-4 w surowicy krwi jest niskie, a zakresy referencyjne (norma)  dla CA 72-4 różnią się w zależności od wykorzystywanej przez laboratorium metody. 

Poziom CA 72-4 nieznacznie rośnie w niezanikowym zapaleniu błony śluzowej żołądka, w przypadku wrzodów i polipów żołądka oraz w przypadku zapalenia błony śluzowej żołądka wywołanej infekcją bakterią Helicobacter pylori, w łagodnych chorobach gruczołu piersiowego oraz wątroby . Podwyższony poziom CA 72-4 wykryto również w endometrium macicy w jej fazie wydzielniczej (pokrywa się z fazą lutealną cyklu miesięcznego).
Wartości podwyższone CA 72-4 może również występować u pacjentów z rakiem jelita grubego, przełyku, niedrobnokomórkowym rakiem płuc, rakiem dróg żółciowych, sutka i endometrium.

Jako marker nowotworowy CA 72-4 ma znaczenie w diagnostyce raka żołądka oraz jako marker drugiego rzutu w raku jajnika i raku trzustki. Podwyższony poziom CA 72-4 występuje w 36-94% raków żołądka.
Wysoki poziom markera CA 72-4 stwierdza się u pacjentów z dną moczanową – wartości te są nawet wyższe od stężenia CA 72-4 u pacjentów z rakiem żołądka, co może zwiększać ilość wyników fałszywie pozytywnych. 

Kiedy bada się marker nowotworowy CA 74-2?

Kiedy wykonuje się badanie antygenu nowotworowego CA 74-2:

• badanie CA 74-2 jest wykonywane w przypadku podejrzenia raka żołądka
• u osób ze zdiagnozowanym rakiem żołądka – przed rozpoczęciem leczenia, w trakcie i po leczeniu, w celu monitorowania przebiegu i skuteczności leczenia oraz ewentualnego pojawienia się wznowy choroby
• jako marker pomocniczy (II rzutu) w raku jajnika i raku trzustki

CA 72-4 – przydatność kliniczna

Marker nowotworowy CA 72-4 jest stosunkowo młodym markerem (np. w porównaniu do takich markerów nowotworowych jak CEA czy CA 125). Jego przydatność kliniczna jest ciągle na etapie walidacji. W praktyce klinicznej wykorzystywany jest w monitorowaniu przebiegu leczenia raka żołądka oraz postępów choroby. Służy jako element oceny skuteczność zastosowanego leczenia systemowego (np. chemioterapii) lub też do oceny radykalności wykonanej operacji chirurgicznej, której celem było usunięcie zmiany nowotworowej.

Dla raka żołądka czułość diagnostyczna CA 72-4 określana jest na poziomie ok. 50%,a swoistość diagnostyczna może dochodzić nawet do 95% (zależy od stopnia zaawansowania raka). Aktualne badania wskazują, że jego stężenie w surowicy krwi rośnie wraz z zaawansowaniem raka żołądka, dlatego uważa się, że mógłby on również służyć do celów prognostycznych i monitoringu przerzutowania. U 70–80% pacjentów z nawrotem choroby wzrost stężenia CA 72-4 wyprzedza o 1-4 miesiące objawy kliniczne i radiologiczne wznowy raka.

W przypadku raka trzustki, antygen nowotworowy CA 72-4 jest markerem pomocniczym dla oznaczenia markera CA 19-9, w przypadku raka jajnika markerem pomocniczym dla CA 125.

CA 72-4 wyniki interpretacja

Interpretacja wyników badania poziomu CA 72-4 zależy od kontekstu wykonywanych badań, stanu zdrowia, objawów choroby. Warto pamiętać, że CA 72-4 nie jest markerem swoistym narządowo i nie jest markerem diagnostycznym, tzn. na podstawie wyniku badania nie możemy postawić żadnej diagnozy. Dlatego interpretacji wyniku należy dokonywać w zestawieniu z wynikami innych badań diagnostycznych.

Podwyższony poziom CA 72-4 we krwi może świadczyć o rozwoju choroby nowotworowej, najczęściej jest to rak żołądka, ale może to być również inny nowotwór (np. rak jajnika, trzustki), ale może również świadczyć o chorobach zapalnych żołądka, zapaleniu wątroby, marskości wątroby czy też zapaleniu trzustki. Wysoki poziom CA 72-4 jest również znamienny w stanach zapalnych stawów w przebiegu dny moczanowej.  

U chorych na raka żołądka, u których przed rozpoczęciem leczenia poziom CA 72-4 był podwyższony, badanie to może być wykorzystane do oceny skuteczności leczenia (zarówno chirurgicznego, jak i  systemowego).

Ca 72-4 – materiał do badania i przygotowanie do badania

Badanie CA 72-4 wykonywane jest z krwi.

Ze względu na potencjalnie możliwy wpływ biotyny na wynik badania, wg niektórych rekomendacji na min. 48 godz. przed badaniem należy odstawić preparaty zawierające biotynę (witaminę H).

Poza tym warto zwrócić uwagę, aby: 

• nie wykonywać tego badania w sytuacji gdy mamy infekcję, jesteśmy przeziębieni, mamy katar, gorączkę itp.  
• w dniu poprzedzającym badanie zaleca się prowadzić higieniczny tryb życia, unikać alkoholu, papierosów i innych używek, zminimalizować stres, nie wykonywać nadmiernego wysiłku fizycznego, a na badanie należy udać się po przespanej nocy

Bibliografia

1. Xu Y, Zhang P, Zhang K, Huang C. The application of CA72-4 in the diagnosis, prognosis, and treatment of gastric cancer. Biochim Biophys Acta Rev Cancer. 2021 Dec;1876(2):188634. doi: 10.1016/j.bbcan.2021.188634. Epub 2021 Oct 14. PMID: 34656687.
2. Li M, Xue F, Yang J, Pan X. Correlation between tumor marker CA72-4 and prognosis of patients with gastric cancer: A protocol for systematic review and meta-analysis. Medicine (Baltimore). 2020 Dec 24;99(52):e23723. doi: 10.1097/MD.0000000000023723. PMID: 33350753; PMCID: PMC7769321.
3. Hu PJ, Chen MY, Wu MS, Lin YC, Shih PH, Lai CH, Lin HJ. Clinical Evaluation of CA72-4 for Screening Gastric Cancer in A Healthy Population: A Multicenter Retrospective Study. Cancers (Basel). 2019 May 27;11(5):733. doi: 10.3390/cancers11050733. PMID: 31137895; PMCID: PMC6562516.
4. Zhang Y, Zhang M, Bai X, Li C, Zhang L. Increased serum CA724 levels in patients suffering gout vs cancers. Prog Mol Biol Transl Sci. 2019;162:177-186. doi: 10.1016/bs.pmbts.2018.12.005. Epub 2019 Feb 20. PMID: 30905448.
5. Mariampillai AI, Cruz JPD, Suh J, Sivapiragasam A, Nevins K, Hindenburg AA. Cancer Antigen 72-4 for the Monitoring of Advanced Tumors of the Gastrointestinal Tract, Lung, Breast and Ovaries. Anticancer Res. 2017 Jul;37(7):3649-3656. doi: 10.21873/anticanres.11735. PMID: 28668856.
6. Neumeister B, Besenthal I, Böhm BO. Diagnostyka Laboratoryjna. Poradnik kliniczny. Wyd.4, Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2013.
7. Cappellani A, Zanghi A, Di Vita M, Zanet E, Veroux P, Cacopardo B, Cavallaro A, Piccolo G, Lo Menzo E, Murabito P, Berretta M. Clinical and biological markers in gastric cancer: update and perspectives. Front Biosci (Schol Ed). 2010 Jan 1;2(2):403-12. doi: 10.2741/s73. PMID: 20036956.
8. Ucar E, Semerci E, Ustun H, Yetim T, Huzmeli C, Gullu M. Prognostic value of preoperative CEA, CA 19-9, CA 72-4, and AFP levels in gastric cancer. Adv Ther. 2008 Oct;25(10):1075-84. doi: 10.1007/s12325-008-0100-4. PMID: 18821070.
9. Goral V, Yesilbagdan H, Kaplan A, Sit D. Evaluation of CA 72-4 as a new tumor marker in patients with gastric cancer. Hepatogastroenterology. 2007 Jun;54(76):1272-5. PMID: 17629087.