Witamina A w ciąży

Witamina A to witamina, której spożycie w trakcie ciąży budzi wiele wątpliwości wśród przyszłych mam. Z jednej strony jest ona niezbędna m.in. do prawidłowego rozwoju i funkcjonowania narządu wzroku u dziecka, wpływa na rozwój układu immunologicznego, skóry oraz błon śluzowych. Z drugiej strony jednak, jej nadmiar jest bardzo niebezpieczny dla przebiegu ciąży i rozwoju dziecka, dlatego przyszłe mamy przestrzega się przed przyjmowaniem jakichkolwiek suplementów z witaminą A, czy nawet stosowaniem kosmetyków, które ją zawierają. Mimo, że to właśnie nadmiarowi witaminy A i jego negatywnym skutkom poświęca się najwięcej uwagi, nie należy całkowicie ograniczać jej w diecie ponieważ jej niedobór również może mieć wiele konsekwencji.

Przede wszystkim, należy mieć świadomość, że witamina A występuje w żywności pod dwoma postaciami – retinolu (w produktach odzwierzęcych) oraz beta-karotenu (w produktach pochodzenia roślinnego). To właśnie nadmiar retinolu może powodować m.in. występowanie wad wrodzonych i na jego spożycie należy uważać. Dlatego w ciąży nie poleca się jedzenia podrobów, które dostarczają go w największej ilości. Z kolei beta-karoten, obecny m.in. w warzywach i owocach, jest bezpieczny dla kobiet ciężarnych i nie wymaga ograniczania w diecie. Dlatego, aby zrealizować zapotrzebowanie na witaminę A poleca się przede wszystkim spożywanie różnorodnych warzyw i owoców, zwłaszcza tych żółtych, pomarańczowych i czerwonych, nasion, pestek i orzechów, a także produktów mlecznych, jaj, czy masła – mimo, że są produktami odzwierzęcymi ilość zawartej w nich witaminy A nie stwarza ryzyka przedawkowania i stanowią one jej wartościowe źródło.

Witamina E w ciąży

Witamina E ma silne działanie antyoksydacyjne oraz korzystnie wpływa na układ odpornościowy, zarówno matki jak i dziecka. Jej niedostateczne spożycie może być natomiast związane ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia m.in. stanu przedrzucawkowego w ciąży oraz przedwczesnego pęknięcia błon płodowych. Niedobory witaminy E w ciąży obserwuje się jednak niezwykle rzadko, ponieważ występuje ona w wielu produktach spożywczych, zarówno roślinnych, jak i odzwierzęcych. Dlatego stosowanie urozmaiconej, zdrowej diety jest w stanie w pełni zrealizować zapotrzebowanie kobiet w ciąży i nie wymaga wprowadzenia dodatkowej suplementacji, czy innych interwencji.

Do dobrych źródeł witaminy E zalicza się:

• oleje roślinne,
• orzechy,
• nasiona,
• pestki,
• masło,
• margaryny,
• jaja kurze,
• produkty mleczne,
• pełnoziarniste produkty zbożowe.

Witamina K w ciąży

Witamina K to jedna z niewielu witamin, na które zapotrzebowanie w ciąży nie zwiększa się. Nie oznacza to jednak, że nie spełnia istotnych funkcji. Witamina K wpływa m.in. na prawidłową krzepliwość krwi, a także budowę kości oraz zębów. Jej niedobory u kobiet w ciąży obserwuje się rzadko, ponieważ występuje w wielu produktach spożywczych, głównie zielonych warzywach, orzechach, nasionach roślin strączkowych, suszonych owocach. Co więcej, jest częściowo wytwarzana w jelicie grubym przez obecne tam bakterie jelitowe. W zdecydowanej większości przypadków stosowanie urozmaiconej, niskoprzetworzonej diety jest w pełni wystarczające do pokrycia zapotrzebowania i nie wymaga stosowania suplementacji, ani innych interwencji.

Witamina D w ciąży

Witamina D to jedna z kluczowych witamin dla prawidłowego przebiegu ciąży i rozwoju dziecka. Wpływa na budowę kości, zębów, rozwój układu nerwowego oraz odpornościowego u dziecka. Dodatkowo, może mieć znaczenie w profilaktyce stanu przedrzucawkowego, cukrzycy ciążowej, infekcji, a także zaburzeń nastroju. Niedobór witaminy D w ciąży zwiększa ryzyko depresji poporodowej, a także osteoporozy u kobiety i krzywicy oraz chorób autoimmunologicznych, m.in. cukrzycy typu 1 u dziecka.

Zawartość witaminy D w żywności jest niewystarczająca do pokrycia zapotrzebowania w ciąży, dlatego przez wszystkie 9 miesięcy konieczna jest suplementacja. Naturalnym źródłem witaminy D jest synteza skórna, do której dochodzi pod wpływem ekspozycji na promienie słoneczne – z tego względu w okresie wiosenno-letnim, często mówi się o braku konieczności jej suplementowania. Jednak w przypadku ciąży, bez względu na porę roku, należy suplementować witaminę D w dawce minimum 2000 IU.

Witamina C w ciąży

Witamina C korzystnie wpływa na odporność przyszłej mamy oraz rozwój układu immunologicznego dziecka. Jest niezbędna do syntezy kolagenu, dzięki czemu zapewnia prawidłowy rozwój skóry, tkanek i kości. Ma działanie antyoksydacyjne, co oznacza, że chroni wszystkie komórki organizmu przed uszkodzeniami. Dodatkowo, zwiększa przyswajalność żelaza, na którego niedobory narażone są kobiety ciężarne.

Suplementy witaminy C to jedne z najczęściej przyjmowanych suplementów, jednak w większości przypadków jest to całkowicie bezzasadne. Realizacja zapotrzebowania na tą witaminę jest w pełni możliwa za pomocą zdrowej, urozmaiconej diety opartej o niskoprzetworzone produkty. Głównym źródłem witaminy C są świeże owoce i warzywa – już jedna średnia papryka, czy szklanka truskawek dostarczają jej niezbędnych ilości. Warto jednak pamiętać, że wysoka temperatura obniża zawartość witaminy C w produkcie, dlatego przynajmniej jedna porcja warzyw i/lub owoców w ciągu dnia powinna być spożywana w formie surowej.

Witaminy z grupy B w ciąży

W okresie ciąży znacząco wzrasta zapotrzebowanie na większość witamin z grupy B. Ich dostarczenie do organizmu w odpowiednich ilościach jest bardzo ważne dla prawidłowego rozwoju układu nerwowego i mózgu dziecka oraz efektywny przebieg wszystkich procesów biochemicznych, hormonalnych oraz metabolicznych.

Witaminy z grupy występują powszechnie w żywności i na ogół nie ma problemów z ich dostarczeniem do organizmu w odpowiednich ilościach, pokrywających ciążowe, zwiększone zapotrzebowanie. Obecne są przede wszystkim w pełnoziarnistych produktach zbożowych, produktach mlecznych, mięsie, rybach, jajach oraz orzechach, pestkach i nasionach.

Najważniejsze dla prawidłowego przebiegu ciąży są witaminy B4 (cholina) oraz B9 (kwas foliowy).

Cholina w ciąży

Wpływ choliny na przebieg ciąży to zagadnienie stosunkowo nowe. Wiele z najnowszych badań i obserwacji klinicznych potwierdza niezwykle istotną rolę odpowiedniego spożycia choliny w ciąży na rozwoju mózgu i całego układu nerwowego dziecka, a także funkcje poznawcze i procesy myślowe w kolejnych latach życia. Przypuszcza się, że dzieci kobiet, które w ciąży spożywały odpowiednie ilości choliny, w porównaniu do tych, u których zaobserwowano niedobory, mogą mieć większe zdolności do nauki, zapamiętywania, czy koncentracji. Dodatkowo niedobór choliny w ciąży może zwiększać również ryzyko wad cewy nerwowej.

Dobrymi, pokarmowymi źródłami choliny jest mięso, jaja kurze, ryby, nasiona roślin strączkowych oraz pełnoziarniste produkty pszenne. Coraz częściej mówi się również o pracach nad oficjalnymi rekomendacjami dotyczącymi suplementacji choliny w okresie ciąży. U wielu kobiet może mieć ona bardzo pozytywny wpływ na przebieg ciąży i rozwój dziecka, przed rozpoczęciem przyjmowania jakichkolwiek preparatów warto jednak skonsultować się z lekarzem i dietetykiem.

Kwas foliowy w ciąży

Kwas foliowy, to często pierwsza witamina o której myślą kobiety, w odpowiedzi na pytanie, która jest najważniejsza. Rzeczywiście jest to niezbędny składnik, o którego odpowiednią podaż należy zadbać najlepiej jeszcze przed ciążą. Wynika to z faktu, że już od momentu zapłodnienia kwas foliowy wpływa na prawidłową organogenezę, czy rozwój i wzrost wszystkich narządów, zwłaszcza układu nerwowego. Dodatkowo, warunkuje właściwą syntezę DNA. Niedobór kwasu foliowego w trakcie ciąży zwiększa ryzyko wad cewy nerwowej, rozszczepu wargi lub podniebienia. Istnieją również przesłanki sugerujące możliwy związek niedoboru kwasu foliowego ze zwiększonym ryzykiem wad genetycznych u płodu.

Ze względu na tak istotną rolę kwasu foliowego w prawidłowym rozwoju dziecka, oprócz codziennego stosowania diety bogatej w kwas foliowy, zalecana jest jego suplementacja w dawce 400 μg kwasu foliowego na dobę, już ok. 3 miesięcy przed planowaną ciążą i kontynuowanie przez cały okres jej trwania. Do produktów bogatych w kwas foliowy należą przede wszystkim zielone warzywa liściaste oraz nasiona roślin strączkowych.

Która witamina jest najważniejsza w ciąży? – podsumowanie

Dla prawidłowego przebiegu ciąży i rozwoju dziecka bardzo ważne jest codzienne dostarczanie do organizmu wszystkich witamin. Każda z nich odgrywa istotną rolę, a ich niedobory mogą mieć wiele negatywnych konsekwencji, dlatego jednoznaczne określenie, która witamina jest najważniejsza w ciąży nie jest możliwe. Najwięcej uwagi poświęca się witaminie D oraz B9, które należy suplementować przez całe 9 miesięcy, a najlepiej jeszcze przed planowanym poczęciem. W ostatnim czasie bardzo dużo mówi się również o cholinie, ze względu na najnowsze badanie, potwierdzające jej wpływ na rozwój mózgu i funkcji poznawczych u dziecka. Najważniejsze jest jednak codzienne stosowanie urozmaiconej, doborowej, niskoprzetworzonej diety zapewniającej obecność wszystkich witamin oraz stosowanie suplementacji dedykowanej kobietom ciężarnym zgodnie z zaleceniami lekarza.