Odchudzanie w ciąży
Spis treści
Problem nadmiernej masy ciała osiągnął już skalę epidemii, co więcej, coraz częściej dotyczy on kobiet w okresie prekoncepcyjnym oraz będących w ciąży. Jest to bardzo niepokojące zjawisko, ponieważ nadwaga i otyłość u przyszłych mam są czynnikiem ryzyka wielu komplikacji i powikłań ciążowych m.in. wystąpienia cukrzycy, stanu przedrzucawkowego, porodu przedwczesnego, krwotoków okołoporodowych oraz konieczności wykonania cięcia cesarskiego.
Jednak najlepszym momentem na redukcję masy jest okres prekoncepcyjny, jeszcze przed rozpoczęciem starań o powiększenie rodziny – w tym czasie, „zrzucenie” nawet 5% wyjściowej masy ciała może wiązać się z poprawą stanu zdrowia oraz zmniejszać ryzyko powikłań ciążowych.
Jak natomiast powinna postępować kobieta z nadwagą/otyłością, która zachodzi w ciążę?
Sytuacja ta niejednokrotnie jest bardzo skomplikowana. Otóż, należy pamiętać, że ciąża to czas bardzo wielu zmian zachodzących w organizmie – oprócz widocznie powiększającego się brzucha i piersi, mają miejsce również dziesiątki niewidocznych przemian, których celem jest przygotowanie mamy na wszystkie 9 miesięcy ciąży, poród oraz okres karmienia piersią. Zmiany te stanowią pewnego rodzaju obciążenia dla całego organizmu, dlatego jakiekolwiek restrykcje kaloryczne w tym okresie są przeciwwskazane. Z każdym kolejnym trymestrem ciąży wzrasta zapotrzebowanie energetyczne, które musi zabezpieczyć potrzeby organizmu kobiety, jak również dziecka. Stosowanie diety o energetyczności niższej niż indywidualne zapotrzebowanie może być bardzo niebezpieczne i powodować szereg komplikacji ciążowych, dlatego nie istnieje zdrowe, ani bezpieczne odchudzanie w ciąży.
Dlaczego nie należy odchudzać się w ciąży?
Stosowanie diety odchudzającej w ciąży może doprowadzić do wielu niedoborów pokarmowych. Zapotrzebowanie na większość składników mineralnych i witamin znacząco wzrasta u przyszłych mam, dlatego restrykcje żywieniowe nasilają ryzyko ich niedostatecznego spożycia. Wiele badań naukowych, jak również obserwacji w prywatnej praktyce dietetycznej pokazuje, że kobiety które dążyły do odchudzania w trakcie ciąży miały większe ryzyko porodu przedwczesnego, poronienia, urodzenia dziecka z niską masą urodzeniową. Restrykcje kaloryczne w ciąży zwiększają również ryzyko zaburzeń rozwoju układu nerwowego i odporności dziecka, a także wystąpienia chorób metabolicznych. Dodatkowo, mogą powodować również problemy z karmieniem piersią po porodzie.
Jak powinna więc postępować kobieta z nadwagą/otyłością w trakcie ciąży?
Rekomendacje i szczegółowe postępowania dotyczące kontroli i optymalizacji masy ciała w tej grupie nie zostały dotychczas ustalone. Podejmowane działania są niezwykle indywidualne, zależące od wielu czynników – zaleca się, aby każda ciężarna z nadmierną masą ciała była pod stałą kontrolą dietetyka i lekarza już od pierwszych miesięcy ciąży.
Dieta ta powinna być prawidłowo zbilansowana, odżywcza, zgodna ze wszystkimi zaleceniami – największą uwagę należy zwrócić na:
- unikanie produktów będących źródłem dużej ilości cukrów prostych i tłuszczów (słodyczy, słonych przekąsek) oraz żywności przetworzonej, charakteryzującej się wysoką wartością energetyczną przy jednocześnie znikomej wartości odżywczej
- regularne spożywanie niewielkich objętościowo posiłków (najlepiej 4-5 w odstępach czasowych wynoszących ok. 3 godzin)
- rezygnację ze słodzenia herbaty/kawy cukrem, a w przypadku dużego przyzwyczajenia do słodkiego smaku zastąpienie ich naturalnymi słodzikami o obniżonej kaloryczności np. ksylitolem, czy erytrytolem
- wypijanie odpowiednich ilości wody (minimum 2-2,5 l dziennie) i unikanie słodkich napojów gazowanych
- stosowanie odpowiedniej suplementacji przez cały okres ciąży – nadmierna masa ciała często pociąga za sobą konieczność zwiększenia dawek poszczególnych składników i witamin (zwłaszcza witaminy D), dlatego najlepiej jest skonsultować to z dietetykiem i lekarzem
Jeśli chodzi o zapotrzebowanie energetyczne ciężarnej z nadmierną masą ciała, niezbędne informacje na temat jego wyliczania znajdują się w tekście ZAPOTRZEBOWANIE ENERGRTYCZNE W CIĄŻY. Biorąc jednak pod uwagę ryzyko jakie niosą ze sobą zarówno nadmierne, jak i niedostateczne spożycie energii, kobiety z nadwagą i otyłością powinny skonsultować się z dietetykiem. Zaproponuje on najoptymalniejszy sposób postępowania, dopasowany do danego przypadku.
Na ogół, przyjmuje się, że kobiety z otyłością w całej ciąży powinny przytyć nie więcej niż 9 kg. Za optymalny uznaje się przyrost od 5 do 9 kg masy ciała. Nie znaczy to jednak, że jeśli ciężarna z nadmierną masą ciała przybierze mniej niż 5 kg, należy „na siłę” starać się o zwiększenie przyrostów – jeśli dziecko rozwija się prawidłowo, a jego masa mieści się w granicach normy, w większości przypadków nie stanowi to powodu do obaw.
Podsumowanie
Ciąża jest czasem wielu przemian w ciele kobiety i odchudzanie jest jedną z ostatnich rzeczy na jakie powinna decydować się. Nie istnieje zdrowe i bezpieczne odchudzanie w ciąży. Celowa redukcja masy ciała, stosowanie niskokalorycznej diety i podejmowanie aktywności fizycznej, mogą przysporzyć wielu problemów. Dlatego, postępowanie w przypadku nadmiernej masy ciała w ciąży powinno opierać się przede wszystkim na stosowaniu zasad racjonalnej diety oraz regularnej kontroli masy ciała, aby uniknąć nadmiernych przyrostów.