Suplementacja w SIBO

Odpowiednio dobrana suplementacja może być pomocna w leczeniu SIBO, przyśpieszyć proces osiągania remisji, zapobiec powikłaniom i poprawić ogólny stan zdrowia. Wybór suplementów powinien być jednak poprzedzony konsultacją z lekarzem i dietetykiem, aby ocenić jakie składniki będą potrzebne i przydatne. Zespół przerostu bakteryjnego może doprowadzić do niedoborów pokarmowych, jednak u każdego pacjenta niedobory mogą dotyczyć innych witamin, czy składników mineralnych, a także mieć inny stopień nasilenia. Dlatego suplementacja zawsze powinna być indywidualna i dopasowana do konkretnej sytuacji.

Suplementy, które warto rozważyć w przypadku SIBO to:

• Witamina D – niedobory tej witaminy są bardzo powszechne również wśród ogólnej populacji osób zdrowych, jednak u pacjentów z SIBO występują jeszcze częściej. Wynika to z faktu, że witamina D jest witaminą rozpuszczalną w tłuszczach, a proces trawienia i metabolizmu tłuszczów jest upośledzony w sytuacji przerostu bakteryjnego, dlatego wchłanianie witaminy D również jest utrudnione. U pacjentów z rozpoznanym SIBO zaleca się oznaczenie stężenia metabolitu 25(OH)D, aby ocenić poziom tej witaminy w organizmie. Standardowa, zalecana dawka wynosi 2000 IU dziennie, jednak w przypadku stwierdzenia niedoboru warto ją zwiększyć do 4000 IU.
• Witamina B12 – niedobory tej witaminy występują w szczególności u tych pacjentów z SIBO, u których występują jednocześnie nieprawidłowości w funkcjonowaniu żołądka, wydzielaniu kwasu solnego i soków żołądkowych. Witamina B12, aby mogła być prawidłowo zmetabolizowana i wchłonięta, wymaga udziału czynnika Castle’a, który jest produkowany przez komórki ścian żołądka, pod warunkiem, że panuje w nim fizjologiczne, niskie pH. Jeśli SIBO współwystępuje z niedokwasotą żołądka zaleca się oznaczenie poziomu witaminy B12 w surowicy krwi i jej suplementację w przypadku wykrycia niedoboru.

• Cynk – u pacjentów z przerostem bakteryjnym obserwuje się niższe poziomy cynku w organizmie oraz jego niższe spożycie wraz z dietą, ze względu na liczne ograniczenia. Wskazane jest rozważenie suplementacji cynkiem w ilości 5 mg dziennie, zwłaszcza u osób, u których jednocześnie występują częste infekcje i przeziębienia. Wysoka podaż cynku wzmacnia pracę układu immunologicznego, co może poprawić odporność i zmniejszyć częstotliwość infekcji, a tym samym przyczynić się do szybszego osiągnięcia remisji SIBO. Każde dodatkowe osłabienie organizmu jest bowiem dodatkowym stresem dla organizmu i opóźnia proces zdrowienia.
• Żelazo – ze względu na zaburzenia wchłaniania w jelitach u osób z SIBO częściej niż w populacji ogólnej obserwuje się niedobory żelaza i wynikającą z nich niedokrwistość (anemię). W przypadku stwierdzenia bardzo silnych niedoborów niezbędna może okazać się suplementacja, jednak należy pamiętać że duże dawki żelaza przyjmowane długotrwale mogą nasilać stan zapalny w jelitach i dysbiozę jelitową. Dlatego rozpoczęcie suplementacji powinno być zawsze poprzedzone odpowiednią diagnostyką i konsultacją ze specjalistą, który oceni zarówno korzyści, jak i ryzyko.

Zioła w terapii SIBO

Ziołoterapia w leczeniu SIBO to temat dość nowy, jeszcze nie do końca poznany. Wiadomo, że istnieją pewne naturalne preparaty, których zastosowanie może przynieść korzyści w leczeniu przerostu bakteryjnego, jednak wciąż brakuje konkretnych zaleceń dotyczących ich dawek, czasu trwania kuracji, możliwości łączenia ze sobą różnych ziół lub ziół i leków, a także dopasowania konkretnych preparatów do rodzaju SIBO. Dlatego, podkreśla się, że ziołoterapia powinna stanowić wyłącznie dodatek i uzupełnienie, a nie podstawę leczenia i zawsze powinna być skonsultowana ze specjalistą wykwalifikowanym w leczeniu zespołu przerostu bakteryjnego. Na chwilę obecną, najbardziej obiecujące wyniki badań oraz skutecznośc i bezpieczeństwo stosowania u pacjentów z SIBO obserwuje się po zastosowaniu olejku z oregano, allicyny, berberyny i triphali.

• Olejek z oregano – oregano to jedna z najpopularniejszych przypraw śródziemnomorskich, której zastosowanie w medycynie naturalnej sięga czasów starożytnych. Główne składniki aktywne obecne w olejku z oregano to karwakrol i tymol. Mają one bardzo silne działanie przeciwbakteryjne i przeciwdrobnoustrojowe. Dodatkowo mogą działać korzystnie na produkcję śliny, soku żołądkowego i żółci, a tym samym wspomagać proces trawienia. Dlatego właśnie zastosowanie kuracji z wykorzystaniem olejku z oregano często polecane jest osobom z rozpoznanym przerostem bakteryjnym. Jego skuteczność, w niektórych badaniach klinicznych, porównywana jest do tej wykazywanej przez antybiotyki stosowane w leczeniu SIBO. Wybierając olejek z oregano należy zwrócić uwagę na to, aby zawierał on od 55% do 75% karwakrolu. Podczas jego stosowania trzeba też pamiętać o kilku zasadach. Przede wszystkim, nie należy przekraczać ilości zalecanej przez producenta, najczęściej są to 3-4 krople. Dodatkowo olejek z oregano zawsze należy przyjmować po jego wcześniejszym rozpuszczeniu w innym oleju – np. do łyżki oliwy z oliwek należy dodać kilka kropel olejku i przyjąć w takiej formie. Olejek przyjęty bez rozpuszczenia jest niezwykle ostry i silny w smaku, może spowodować silny kaszel, uczucie duszności i bardzo silne podrażnienia błon śluzowych. Kuracja olejkiem z oregano nie powinna też trwać dłużej niż 7 dni. Zabronione jest również jego przyjmowanie w trakcie antybiotykoterapii, można go wprowadzić dopiero po jej zakończeniu.
• Wyciąg z czosnku (allicyna) – czosnek, ze względu na wysoką zawartość FODMAP, jest często źle tolerowany przez pacjentów z przerostem bakteryjnym, dlatego konieczne bywa całkowite wyeliminowanie go z diety, lub chociaż ograniczenie. Jednak jednocześnie, ze względu na zawartość allicyny o bardzo silnym działaniu przeciwbakteryjnym, uznawany jest on za naturalny antybiotyk, który może naturalnie wspomóc leczenie przerostu bakteryjnego. Dlatego, pacjentom z SIBO nierzadko poleca się specjalne wyciągi z czosnku o wysokiej zawartości allicyny, które wykazują wysoką aktywność bakteriobójczą, a jednocześnie nie powinny nasilać objawów SIBO. W niektórych badania wykazano skuteczność wyciągów z czosnku w leczeniu SIBO na poziomie zbliżonym do skuteczności antybiotyków – metronidazolu i neomycyny. Najlepszym wyborem będzie czysty wyciąg z czosnku, bez zbędnych dodatków np. cukru. Dawka oraz czas trwania kuracji zawsze powinny być zgodne z zaleceniami konkretnego producenta.

• Berberyna – ma działanie przeciwbakteryjne, przeciwzapalne i przeciwbiegunkowe. Od ponad 3 tysięcy lat stosowana jest w medycynie chińskiej, ludowej, coraz częściej jest również przedmiotem nowoczesnych badań klinicznych. Berberyna wykazuje aktywność przeciwbakteryjną zarówno w stosunku do bakterii tlenowych jak i beztlenowych, zwiększa wytwarzanie krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych, które działają ochronnie na błonę śluzową. Jej zastosowanie w SIBO daje bardzo obiecujące wyniki badań, jednak brakuje jednoznacznych zaleceń klinicznych na temat jej dawkowania i czasu trwania kuracji. Najprawdopodobniej może mieć też wiele skutków ubocznych, nie powinna być stosowana przez osoby z zaburzeniami lipidowymi, ani zaburzeniami gospodarki węglowodanowo-insulinowej, ani podczas przyjmowania jakichkolwiek leków. Dlatego przed zastosowaniem berberyny zawsze należy się skontaktować ze specjalistą.
• Triphala – to mieszanka trzech owoców: Amla, Haritaki i Bibhitak – ich ekstraktów lub suszu. Pochodzi z Indii, gdzie od wielu lat jest bardzo częstym elementem diety i od pokoleń wykorzystywana jest w medycynie naturalnej. Jej działanie polega na poprawie perystaltyki, rytmu wypróżnień, również zapobiega zaparciom i wzdęciom. W kuracji SIBO korzystne może być wypijanie naparów z suszu triphali, przygotowanych poprzez zalanie jednej łyżeczki suszu szklanką wrzątku i gotowaniu ok. 5 minut na średnim ogniu.

Probiotykoterapia w SIBO

Kwestia przyjmowania probiotyków przez pacjentów z SIBO jest bardzo kontrowersyjna i wciąż nie wypracowano w tym zakresie jednoznacznych zaleceń i stanowisk. Niektórzy uważają, że probiotyki są niezbędne do osiągnięcia remisji, inni, że jakakolwiek probiotykoterapia jest całkowicie zabroniona u osób z przerostem bakteryjnym. Prawdą jest, że nieprzemyślana, źle dobrana i zbyt wcześnie włączona probiotykoterapia może przynieść więcej szkód, niż korzyści i nigdy nie powinna być włączana na własną rękę.

Po pełnym przeprowadzeniu antybiotykoterapii, dietoterapii i ustaniu większości objawów można rozważyć włączenie preparatów probiotycznych po konsultacji ze specjalistą, pamiętając o następujących kwestiach:

• Najlepsze i najbezpieczniejsze są preparaty zawierające jeden, konkretny szczep bakterii. Preparaty wieloszczepowe w przypadku SIBO najczęściej przynoszą więcej szkód niż korzyści, a w przypadku pojawienia się dolegliwości niemożliwe będzie stwierdzenie, który szczep się do nich przyczynił.
• Probiotykoterapię najlepiej rozważyć na samym końcu leczenia, kiedy większość objawów już ustała. Najwcześniej można ją włączyć po zakończeniu drugiej fazy diety low fodmap.
• Najczęściej wybieranym i najpopularniejszym probiotykiem są szczepy bakterii Lactobacillus. Jednocześnie u osób z SIBO to właśnie te bakterie są najgorzej tolerowane i w wielu przypadkach prowadzą do nawrotu dolegliwości.
• Największą skutecznością i bezpieczeństwem dla osób z zespołem przerostu bakteryjnego charakteryzują się Sacharomyces boulardi oraz bakterie Bifidobacterium, i od tych preparatów najczęściej zaleca się rozpoczęcie probiotykoterapii. 

Probiotyków nie należy też stosować w sposób ciągły. Po wprowadzeniu konkretnego preparatu, jeśli jest on dobrze tolerowany i nie powoduje żadnych dolegliwości zaleca się jego stosowanie przez maksymalnie 30 dni, a następnie zrobienie 30 dniowej przerwy.

Zastosowanie prokinetyków w SIBO

Prokinetyki to substancje roślinne, których zadaniem jest wspomaganie pracy kompleksu mioelektycznego MMC, ułatwiają więc oczyszczanie przewodu pokarmowego z zalegających w nich resztek pokarmowych co zapobiega nadmiernej fermentacji bakteryjnej i kolonizacji przez bakterie jelitowe. Prokinetyki u osób z przerostem bakteryjnym warto wprowadzić już po zakończeniu antybiotykoterapii, na początku stosowania diety low fodmap i kontynuować przez cały proces leczenia. Największą skuteczność prokinetyków obserwuje się przy ich zastosowaniu na noc, po ostatnim posiłku.

Do prokinetyków należą imbir, Iberogast oraz prokit:

• Imbir – działanie prokinetyczne można zaobserwować po wypiciu szklanki wody z dodatkiem dwóch łyżeczek naturalnego soku z imbiru lub żując dwa plasterki imbiru po ostatnim posiłku w ciągu dnia.
• Iberogast – jest to najczęściej polecany i wykorzystywany prokinetyk. Jest to wyciąg ziołowy dostępny bez recepty. Zaleca się jego stosowanie na noc, po ostatnim posiłku poprzez dodanie 20 kropki do odrobiny wody.
• Prokit – często wykorzystywanym w leczeniu SIBO prokinetykiem jest też Prokit, jest to lek dostępny wyłącznie na receptę. Często jest zalecany jaki pierwszy prokinetyk. 

Największą skuteczność obserwuje się przy regularnych zmianach prokinetyków. Najczęściej poleca się stosowanie Prokitu przez 30 dni, następnie przejście na Iberogast na kolejny miesiąc, a potem wykorzystanie Imbiru.

Podsumowanie

Suplementacja, ziołolecznictwo, probiotykoterapia oraz prokinetyki mogą znaleźć zastosowanie w leczeniu SIBO i przynieść pozytywne skutki, jednak należy pamiętać, aby włączenie jakichkolwiek preparatów zawsze skonsultować ze specjalistami. Nie wszystkie preparaty w takich samych dawkach będą odpowiednie dla wszystkich pacjentów, a ich nieprzemyślane włączenie może przynieść więcej szkód niż pożytku