Cytomegalia – warto wiedzieć
Cytomegalia to powszechna choroba wirusowa, która najczęściej ma bezobjawowy lub bardzo łagodny przebieg (ok. 99% osób z prawidłowo funkcjonującym układem odpornościowym). Zakażenie cytomegalowirusem może być niebezpieczne np. dla osób z niedoborami odporności oraz dla płodu. Cytomegalia wrodzona jest właśnie skutkiem zakażenia drogą wertykalną (pionową) w okresie ciąży, kiedy w wyniku obecności wirusa we krwi matki dochodzi do wrodzonego zakażenia płodu. Ryzyko zakażenia płodu zależy od typu infekcji u kobiety ciężarnej. Jeżeli jest to zakażenie pierwotne (pierwszy w życiu kontakt matki z wirusem cytomegalii) to ryzyko zakażenia wewnątrzmacicznego sięga 50%. Jeżeli u kobiety ciężarnej doszło do uaktywnienia się uśpionego wirusa to ryzyko wrodzonej cytomegalii u płodu jest dużo mniejsze i wynosi nie więcej niż 1-3%. Jak diagnozuje się cytomegalię, jakie badania na cytomegalię w ciąży, co oznaczają wyniki przeciwciał IgM, IgG? Na te i wiele innych często zadawanych pytań odnośnie cytomegalii znajdziesz poniżej.
Spis treści
Cytomegalia zapobieganie
Wirus cytomegalii jest bardzo powszechny, a do zarażenia może dojść przez kontakt z wydzielinami i wydalinami człowieka chorego na cytomegalię. Podczas aktywnego zakażenia wirus w wysokiej koncentracji znajduje się m.in. w ślinie, moczu i we krwi. Do zarażenia może dojść również w wyniku kontaktów seksualnych na skutek obecności wirusa CMV w nasieniu i wydzielinach dróg rodnych.
Powszechność wirusa CMV sprawia, że zapobieganie cytomegalii jest trudne, tym bardziej, że większość infekcji przebiega bezobjawowo. Aktualnie nie istnieje również skuteczna szczepionka przeciwko cytomegalii. Dlatego też istotną sprawą, w przypadku kobiet w ciąży, jest znajomość statusu serologicznego związanego z zakażeniem CMV. Zapobieganie zakażeniu cytomegalią jest szczególnie istotne dla seronegatywnych kobiet ciężarnych (brak przeciwciał anty-CMV IgM, IgG). Ponieważ do większość zakażeń cytomegalowirusem dochodzi we wczesnym dzieciństwie, zaleca się, aby przyjąć, że wszystkie dzieci w wieku poniżej 3 roku życia stanowią potencjalne źródło zakażenia. Należy zachować szczególną higienę w sytuacjach kontaktu z dziećmi (np. dokładnie myć ręce mydłem i ciepłą wodą po takich czynnościach jak zmiana pieluchy, przebieranie dziecka, karmienie, kąpiel, wycieranie śliny lub wydzieliny z nosa, dotykanie zabawek, smoczków, szczoteczki do zębów) oraz higienę w miejscu pracy czy też miejscach publicznych. Nie zaleca się używania tych samych naczyń co dzieci, dzielenia się jedzeniem, całowania dziecko w usta lub ich pobliżu, używania wspólnych ręczników, spania w tym samym łóżku.
Cytomegalia zakażenie wtórne w ciąży
Zakaże wtórne cytomegalią w ciąży to zakażenie, do którego dochodzi w wyniku reaktywacji uśpionego wirusa cytomegalii. Zakażenia wtórne stanowią ok. 75% wszystkich przypadków cytomegalii w ciąży. W przypadku zakażenia wtórnego wirusem CMV również może dojść do transmisji wirusa cytomegalii od matki do płodu, jednak dzieje się to zdecydowanie rzadziej (1-3,5%) niż w przypadku zakażenia pierwotnego cytomegalią (30-50%).
Cytomegalia zaraźliwość
Jedynym rezerwuarem oraz źródłem wirusa cytomegalii jest człowiek. Zakażenie cytomegalią szerzy się łatwo poprzez bezpośredni kontakt z śliną, moczem, krwią, nasieniem lub wydzieliną z pochwy osoby chorej czy też nosiciela cytomegalowirusa. Częstość występowania zakażenia wirusem CMV w populacji ocenia się na 40-80%. W Polsce u prawie 90% kobiet w okresie rozrodczym stwierdza się u nich obecność przeciwciał świadczących o kontakcie z wirusem cytomegalii.
Cytomegalia w 1 trymestrze ciąży
Ryzyko dopłodowej transmisji wirusa cytomegalii jest takie samo w każdym trymestrze ciąży, natomiast konsekwencje zakażenia mogą różnić się w zależności od tego, na którym etapie ciąży doszło do zakażenia płodu. Cytomegalia w 1 trymestrze ciąży wiąże się z wysokim ryzykiem obumarcia płodu i poronienia (ok. 20-30% przypadków) lub ciężkiej infekcji płodu z poważnymi, mnogimi wadami wrodzonymi w obrębie układu nerwowego płodu i narządów zmysłów, układu moczowego, pokarmowego, układu krążenia.
Cytomegalia badania przed ciążą
Rutynowo nie wykonuje się badań w kierunku cytomegalii przed ciążą, ale nie ma żadnych przeciwwskazań, aby je wykonać. Diagnostyka cytomegalii opiera się w takim przypadku na badaniu w kierunku obecności przeciwciał anty- CMV (przeciwciała przeciwko wirusowi cytomegalii) w krwi kobiety planującej ciążę. Analizę wykonuje się w dwóch klasach przeciwciał: IgM i IgG. Optymalny wynik to wynik dodatni IgG (IgG wysokie) przy braku przeciwciał IgM (wynik ujemny IgM), który wskazuje na przebycie w przeszłości zakażenia cytomegalowirusem. Taka sytuacja jest korzystna, gdyż ryzyko transmisji wirusa CMV do płodu w przypadku wtórej cytomegalii u kobiety ciężarnej jest niskie i wynosi 1-3,5%, a 90% tych przypadków cytomegalii wrodzonej u płodów to zakażenia bezobjawowe lub skąpoobjawowe.
Należy jednak podkreślić, że obecność swoistych przeciwciał anty-CMV w klasie IgG przed ciążą lub na początku ciąży nie wyklucza ryzyka zakażenia u płodu w przypadku nawrotu infekcji, ale znacznie zmniejsza ryzyko przeniesienia infekcji na płód i zagrożenia dla Twojego dziecka.
Cytomegalia IgM o czym świadczy?
Przeciwciała IgM są produkowane przez komórki układu odpornościowego po kontakcie z wirusem cytomegalii. Jest to tzw. pierwsza linia obrony komórkowej układu immunologicznego. Ich obecność we krwi może więc świadczyć o świeżym zakażeniu cytomegalią. Może, ale nie musi, gdyż przeciwciała IgM przeciwko wirusowi cytomegalii mogą utrzymywać się we krwi nawet przez okres pół roku do roku. Dlatego do całościowego obrazu potrzebne jest również badanie poziomu przeciwciał IgG, awidności przeciwciał IgG, czy też badanie PCR na obecność DNA cytomegalowirusa.
Czy są leki na cytomegalowirusa?
Gancyklowir i walgancyklowir to leki, które wykazują aktywność przeciwko wirusowi cytomegalii, ale nie są w stanie wyeliminować go całkowicie z organizmu człowieka. Leki te są również obarczone ryzykiem wielu działań niepożądanych, dlatego nie są one stosowane powszechnie w leczeniu cytomegalii. Wykorzystywane są jedynie w ograniczonych sytuacjach, kiedy korzyści z ich stosowania przewyższają ryzyko skutków ubocznych np. u osób z niedoborami odporności oraz u noworodków z cytomegalią wrodzoną.
Cytomegalia ile trwa?
Rokowanie w przypadku cytomegalii zależy od postaci choroby oraz od tzw. statusu immunologicznego osoby zakażonej. Najczęściej u osób z prawidłowo funkcjonującym układem odpornościowym, cytomegalia ma krótki i łagodny przebieg, a występujące u nich objawy infekcji jak gorączka, osłabienie, bóle mięśniowe ustępują samoistnie. W leczeniu wykorzystuje się leki objawowe. U osób z zaburzeniami odporności cytomegalia ma zwykle dłuższy i cięższy przebieg, a rokowanie jest poważne. Wymaga podawania leków przeciwwirusowych, najczęściej przez ok. 2-4 tygodnie oraz innych leków w zależności od objawów i stanu chorego.
Szczególnie niebezpieczna jest cytomegalia wrodzona, która prowadzi do ciężkich powikłań, z którymi osoba chora boryka się przez całe życie.
Co się stanie jeżeli nie cytomegalia nie będzie leczona?
Leczenie cytomegalii jest uzależnione od objawów u osoby zarażonej. U osób z prawidłowo funkcjonującym układem odpornościowym choroba ta przebiega bezobjawowo lub ma przebieg łagodny, samoograniczający. Inaczej ma się sytuacja np. u osób z niedoborami odporności. Tutaj cytomegalia może mieć bardzo ciężki przebieg np. pod postacią zapalenia siatkówki i naczyniówki oka, śródmiąższowego zapalenia płuc, zapalenia mózgu, zapalenia błony śluzowej przewodu pokarmowego, trzustki, nadnerczy i bezwzględnie wymaga leczenia, gdyż nieleczona może zagrażać życiu osoby chorej.
Cytomegalia a zioła
Cytomegalia jest chorobą wirusową, która u większości osób przebiega bezobjawowo lub z łagodnymi objawami podobnymi do przeziębienia, jak np. osłabienie, gorączka, bóle mięśni i stawów. W sytuacji wystąpienia objawów należy zawsze skonsultować się z lekarzem pierwszego kontaktu. W przypadkach łagodnej infekcji stosujemy leczenie objawowe jak np. leki przeciwgorączkowe. Możemy więc po konsultacji z lekarzem sięgnąć również po zioła łagodzące objawy infekcji wirusowej jak np. imbir czy bez czarny. Należy jednak podkreślić, że tego typu zioła mają tutaj działanie wspomagające.
Jak długo cytomegalowirus pozostaje w organizmie?
Wirus cytomegalii pozostaje w organizmie człowiek przez całe jego życie. Może w nim przebywać w tzw. formie uśpionej (utajonej, latentnej). Wtedy nie jest on widoczny dla komórek układu odpornościowego i nie powoduje żadnych objawów choroby. Może dojść do reaktywacji uśpionego cytomegalowirusa (np. w okresie spadku odporności) i wtedy do ponownego, tzw. wtórnego aktywnego zakażenia cytomegalią.
Czy HPV i CMV to to samo?
CMV to cytomegalowirus, który powoduje cytomegalię. Wirus cytmegalii (CMV) to dwuniciowy wirus DNA, który należy do rodziny Herpes, czyli tej samej rodziny, do której należą wirusy opryszczki, półpaśca i ospy wietrzne.
HPV (ang. Human Papilloma Virus) to wirus brodawczaka ludzkiego. Wirus HPV jest również dwuniciowym wirusem DNA, ale należy on do rodziny Papillomaviridae. Wirusy HPV to wirusy onkogenne, co oznacza, że zakażenie wirusem HPV zwiększa ryzyko zachorowania na raka. Nie wszystkie wirusy HPV powodują raka. Dotychczas wyodrębniono ponad 200 różnych genotypów wirusów HPV, z których jedynie część jest wysokoonkogenna. Wirusy HPV są odpowiedzialne m.in. za raka szyjki macicy, odbytu, sromu, prącia, gardła i krtani. Za najbardziej onkogenne uważa się wirusy HPV 16 i HPV 18, które odpowiadają za 70% przypadków raka szyjki macicy. Niskoonkogenne typy wirusa HPV mogą powodować m.in. brodawki proste na skórze i błonie śluzowej lub brodawki płciowe (tzw. kłykciny kończyste).
Jak często występuje cytomegalia wrodzona?
Cytomegalia wrodzona występuje u 0,5-2% urodzonych noworodków.
CMV IgM co to jest?
CMV IgM to przeciwciała przeciw wirusowi cytomegalii (CMV). Są to specjalne białka pierwszej linii obrony, które wytwarzane są przez komórki układu odpornościowego człowieka w odpowiedzi na zakażenie cytomegalowirusem. Przeciwciała anty-CMV IgM są wytwarzane zarówno we wczesnej, jak i późnej fazie pierwotnego zakażenia cytomegalowirusem. Zaczynają pojawiać się we krwi osoby zakażonej CMV w okresie ok. 2 tygodni od momentu zakażenia i mogą utrzymywać się we krwi nawet 6-12 miesięcy. Przeciwciała IgM często są produkowane również podczas reaktywacji uśpionego wirusa i w czasie reinfekcji. Badanie obecności przeciwciał anty-CMV IgM oraz przeciwciał anty-CMV IgG to element diagnostyki cytomegalii. Najczęściej badania te wykonuje się u kobiet w ciąży lub planujących ciążę. Jest to związane z tym, że cytomegalia w ciąży jest szczególnie niebezpieczna. Infekcja u wirusem cytomegalii u kobiety ciężarnej może prowadzić do przeniesienia zakażenia na płód, tzw. zakażenie wewnątrzmaciczne, wrodzone.
CMV IgM ujemny co to oznacza?
Cytomegalia – CMV IgM ujemny (negatywny) oznacza brak przeciwciał IgM przeciwko wirusowi cytomegalii we krwi osoby badanej. Brak przeciwciał IgM we krwi może świadczyć o braku aktywnej infekcji wirusem CMV. Ujemny wynik IgM oraz IgG oznacza brak zakażenia cytomegalowirusem obecnie (w dniu badania) i w przeszłości. Ujemny wynik IgM i dodatni wynik IgG oznacza przebyte zakażenia CMV w przeszłości.
Cytomegalia wysokie IgM
Cytomegalia (CMV) IgM wysokie, czyli obecność przeciwciał IgM we krwi może wskazywać na świeże zakażenie wirusem cytomegalii. Może, ale nie musi. Wynik może być fałszywie pozytywny np. w związku z inną infekcją wirusową, jak chociażby mononukleoza, czyli zakażenie wirusem Epsteina- Barra. Fałszywie wysokie poziomy przeciwciał IgM zdarzają się również w ciąży. Ponadto przeciwciała przeciwko wirusowi cytomegalii IgM mogą utrzymywać się we krwi w skrajnych przypadkach nawet do 12 miesięcy. Dlatego należy podkreślić, że sam wynik wysokie IgM nie wystarczy do rozpoznania cytomegalii. Należy dodatkowo zbadać obecność i awidność przeciwciał IgG.
Cytomegalia IgM dodatni w ciąży
Przydatność samego badania przeciwciał IgM w diagnostyce cytomegalii jest bardzo ograniczona. Wynika to z tego, że przeciwciała te chociaż są tzw. przeciwciałami pierwszej linii obrony i są wytwarzane we wczesnej fazie zakażenia, to mogą utrzymywać się we krwi nawet do 12 miesięcy. Tak więc sam dodatni wynik przeciwciał IgM niewiele mówi nam na temat statusu zakażenia. Przeciwciała IgM anty-CMV mogą również powstawać w trakcie reinfekcji czy też reaktywacji wirusa cytomegalii. W ciąży przeciwciała IgM mogą dawać również fałszywie pozytywny wynik. Dlatego też sama obecność przeciwciał anty-CMV IgM nie oddaje sytuacji wirusologicznej.
Cytomegalia IgM wątpliwy
Wynik wątpliwy przeciwciał IgM cytomegalia jest wynikiem niejednoznacznym. W takim przypadku można powtórzyć badanie (jeżeli wymaga tego diagnostyka, w zależności od pozostałych wyników badań i sytuacji).
Cytomegalia IgG ujemne IgM dodatnie
Obecność przeciwciał IgM i brak przeciwciał IgG może wskazywać na świeże zakażenie cytomegalowirusem, ale nie musi. Sama obecność przeciwciał anty-CMV IgM nie wystarczy, aby stwierdzić cytomegalię, chociażby ze względu na możliwość wystąpienia wyników fałszywie dodatnich.
Czy cytomegalię w ciąży można wyleczyć?
Cytomegalii w rozumieniu pozbycia się wirusa z organizmu nie można wyleczyć, mówimy tu zarówno o cytomegalii w ciąży, jak i cytomegalii u dzieci i osób dorosłych. Leczenie cytomegalii o łagodnym przebiegu polega na niwelowaniu objawów np. poprzez podawanie leków przeciwgorączkowych. W przypadku powikłań cytomegalii leczenie jest uzależnione od stanu zdrowia i rodzaju objawów tej choroby wirusowej.
Cytomegalia awidność normy
Normy awidności przeciwciał IgG w diagnostyce cytomegalii zależą od danego laboratorium (wynik badania podaje normy, wartością graniczną, która mówi nam czy awidność jest niska czy wysoka w zależności od laboratorium jest 40-60%).
Cytomegalia w ciąży awidność wysoka?
Wysoka awidność przeciwciał IgG to wynik, który praktycznie wyklucza ostrą pierwotną cytomegalię w momencie wykonywania badania. Wysoka awidność IgG dotyczy ok. 60% przeciwciał IgG po ok. 20 tygodniach od momentu zakażenia.
Cytomegalia reaktywacja
Cytomegalowirus należy do wirusów z rodziny Herpes, tak jak wirus opryszczki. I tak jak wirusem opryszczki, wirusem cytomegalii zarażamy się na całe życie. Charakterystyczne dla tego wirusa jest to, że przebywając w organizmie człowieka może naprzemiennie wchodzić w okres uśpienia i reaktywacji. Przed reaktywacją nie chronią nas przeciwciała anty-CMV obecne we krwi. Do reaktywacji najczęściej dochodzi w sytuacjach obniżonej odporności organizmu.
Szczególne znaczenie może mieć reaktywacja wirusa cytomegalii u kobiety w ciąży, gdyż może dojść do zakażenia dziecka. Wrodzona cytomegalia może być zarówno następstwem pierwotnego zakażenia cytomegalią, jak i nawrotu (reaktywacji) zakażenia w czasie ciąży. Co ważne, ryzyko przeniesienia cytomegalowirusa na płód jest o wiele większe w czasie zakażenia pierwotnego (ok. 30-50% wobec nie więcej niż 1-3,5% w czasie reaktywacji). Dzieci zakażone w wyniku pierwotnego zakażenia CMV matki znacznie częściej chorują objawowo i są bardziej narażone na odległe, trwałe następstwa wrodzonej cytomegalii.
Cytomegalia a poronienia
Zakażenie wirusem cytomegalii w ciąży może powodować obumarcie płodu i poronienie. Najwyższe ryzyko poronienia dotyczy cytomegalii u kobiet w pierwszym trymestrze ciąży (2-3 na 10 przypadków).
Cytomegalia a dieta
W przypadku objawowej cytomegalii stosujemy dietę lekkostrawną. Dzięki temu chory, osłabiony walką z wirusem organizm nie wydatkuje zbędnie nadmiaru energii na procesy trawienia.
Czy jest szczepionka na cytomegalię?
Pomimo trwania badań klinicznych w tym zakresie, obecnie nie ma żadnej skutecznej szczepionki przeciwko wirusowi cytomegalii.
Cytomegalia skrót
Cytomegalia to choroba wirusowa wywoływana cytomegalowirusem, który w skrócie jest określany jako CMV od angielskiej nazwy cytomegalovirus.
Jeśli chcesz wiedzieć więcej na temat cytomegalowirusa, to przeczytaj artykuł CYTOMEGALIA — OBJAWY I LECZENIE. CYTOMEGALIA W CIĄŻY.