Na czym polega poród lotosowy?

Poród, w którym po urodzeniu dziecka nie przeprowadza się procedury odpępnienia nazywa się porodem lotosowym. W takich przypadkach nowonarodzone dziecko połączone jest, poprzez sznur pępowinowy, z łożyskiem.

Struktury te następnie stopniowo wysychają i zazwyczaj w przeciągu kilku dni (przeważnie od 3 do 10, najczęściej po 7, nieznacznie wcześniej u dziewczynek) dochodzi do samodzielnego odpadnięcia sznura pępowinowego z okolicy pępka noworodka. Z kolei w standardowo przebiegającym porodzie po wydobyciu dziecka z dróg rodnych kobiety i ustaniu tętnienia pępowiny przeprowadza się tzw. odpępnienie. Odpępnieniem nazywamy, najogólniej, podwiązanie i następcze przecięcie pępowiny, czyli struktury, która odpowiada wraz z łożyskiem za dostarczanie rozwijającemu się dziecku substancji odżywczych i tlenu.

Początki współczesnej wiedzy na temat porodu lotosowego sięgają roku 1974, kiedy to młoda Amerykanka kwestionująca sens podwiązywania i przecinania pępowiny w szpitalu podjęła decyzję, za zgodą lekarza, o nieodpępnianiu dziecka. Tak narodził się Trimurti – pierwszy udokumentowany przypadek noworodka urodzonego poprzez poród lotosowy. Jego matka miała na imię Clair Lotus Day i to właśnie jej zawdzięczamy nazwę ’’poród lotosowy’’.

Zazwyczaj motywację kobiety do podjęcia decyzji o porodzie lotosowym stanowi chęć przedłużenia okresu adaptacji nowonarodzonego dziecka do życia, w którym nie jest ono bezwględnie zależne od organizmu matki. Nierzadko poród lotosowy w oczach matek stanowi również wyraz chęci umocnienia więzi duchowej pomiędzy nią, a potomkiem.

Wpływ momentu podwiązania i przecięcia pępowiny na dobrostan noworodka

Moment podwiązania pępowiny ma znaczący wpływ na dobrostan dziecka. Wyróżnić można wczesne (przeprowadzone w ciągu 60 sekund po porodzie) i opóźnione (przeprowadzone po upływie 60 sekund) odpępnienie noworodka.

Ocenia się, że opóźnione odpępnienie zmniejsza częstość m.in. wymaganych transfuzji preparatów krwi, występowania u noworodków krwawień dokomorowych czy martwiczego zapalenia jelit (ang. necrotizing enterocolitis, NEC). Korzyści te wynikają m.in. z faktu, że dodatkowa objętość krwi zawarta po porodzie w łożysku ma więcej czasu na przepłynięcie do organizmu noworodka, co wpływa pozytywnie na wydolność jego układu krwionośnego (większa objętość krwi krążącej) i krwiotwórczego (zwiększone zapasy żelaza w pierwszych miesiącach życia).

Z uwagi na powyższe informacje Światowa Organizacja Zdrowia, czyli WHO (ang. World Health Organization) zaleca, aby zaciskanie pępowiny (zwane również klemowaniem) i jej następcze przecięcie przeprowadzać około 1-3 minut po porodzie u wszystkich dzieci. Wczesnego odpępnienia należy dokonać tylko w przypadku stanu niedoboru tlenu u noworodka, czyli tzw. asfiksji i konieczności jego natychmiastowej resuscytacji.

Z tej argumentacji niekiedy wyciągany jest wniosek, że skoro opóźnione odpępnienie jest uznawane za korzystne to brak odpępnienia może być jeszcze korzystniejszy. W taki sposób rozumiane potencjalne korzyści płynące z przedłużonego połączenia noworodka ze sznurem pępowinowym sprawiają, że niektóre mamy nie zgadzają się na jego przerwanie po porodzie (co nazywamy porodem lotosowym).

Poród lotosowy, a medycyna oparta na faktach

Mogłoby się zatem wydawać, że im później (lub najlepiej w ogóle) dokona się zaciśnięcia i następczego przecięcia pępowiny, tym większe będą korzyści dla nowonarodzonego dziecka.
Niestety, na dzień dzisiejszy żadne prospektywne badanie kohortowe nie wykazały dodatkowych korzyści i przewagi porodu lotosowego nad standardowo przeprowadzanym opóźnionym odpępnianiem. Dodatkowo pojawiają się doniesienia, że poród lotosowy może prowadzić u noworodka do rozwoju zapalenia wątroby.

Należy zdawać sobie sprawę, że połączone z noworodkiem łożysko zawiera krew, która w sprzyjających warunkach (m.in. w wilgotnym i ciepłym środowisku) może ulec zakażeniu, a zakażenie to poprzez sznur pępowiny, może bezpośrednio przenieść się na nowonarodzone dziecko. Z tego powodu Brytyjskie Stowarzyszenie Royal College of Obstetricians and Gynaecologists zaleca ścisłe monitorowanie stanu noworodka (m.in. tętna, temperatury, liczby oddechów na minutę) pod kątem rozwoju infekcji w przypadku, gdy ciężarna podjęła decyzję o porodzie lotosowym.

Chociaż w literaturze opisywane są przypadki porodów lotosowych regularnie od roku 1974, w tym porodów zarówno w domu, jak i w szpitalu, to w dalszym ciągu nie oceniono jednoznacznie tego sposobu rozwiązania ciąży na przyszły rozwój i stan dziecka.