Zarówno w Polsce jak i na świecie zaobserwować można, w przeciągu ostatnich lat i dekad, stopniową zmianę podejścia i stosunku kobiet do kwestii macierzyństwa oraz zakładania rodziny. Oceniono, że coraz częściej kobiety odkładają decyzję o zajściu w ciążę „na później” – sytuacja ta dotyczy praktycznie całej Unii Europejskiej, w tym i Polski.

Liczba żywych urodzeń i wiek kobiet w chwili urodzenia pierwszego dziecka w Europie

Europejskie Urząd Statystyczny, czyli tzw. Eurostat, opublikował w roku 2017 (na podstawie danych zebranych w roku 2015) raport dotyczący m.in. liczby żywych urodzeń dzieci oraz płodności kobiet na terenie Unii Europejskiej. Na podstawie danych szacunkowych określono, że w roku 2015 na terenie Unii Europejskiej urodziło się ponad 5 milionów dzieci, z czego w samej Polsce prawie 370 tysięcy. Ustalono również, że średni wiek, w którym kobieta w Unii Europejskiej decyduje się na pierwsze dziecko wynosi prawie 29 lat. Natomiast w Polsce wiek, w którym kobieta rodzi swoje pierwsze dziecko jest wyraźnie niższy i wynosi 27 lat – sprawia to, że Polska obok krajów takich jak Bułgaria, Rumunia czy Łotwa należy do grona, w którym kobiety najwcześniej decydują się na macierzyństwo.

Dokładniejsze dane dotyczące naszego kraju opracowane zostały przez Główny Urząd Statystyczny (GUS). Na początku lat 90-tych ubiegłego wieku, w Polsce, najwięcej dzieci rodziły kobiety w wieku 20-24 lat. Wraz z upływem czasu zaobserwować można jednak tendencję do stopniowego odkładanie macierzyństwa przez kobiety ’’na później’’- i tak w roku 2013 najwięcej kobiet rodzących dzieci znajdowało się w przedziale wiekowym 25-29 lat. Jednocześnie spada stopniowo wskaźnik matek mających 19 i mniej lat – w przeciągu ostatnich 23 lat zmniejszył się on praktycznie dwukrotnie.

Płodność kobiet w Europie

Płodnością, najogólniej, określa się u kobiet zdolność do zachodzenia w ciążę, jej donoszenia oraz urodzenia i wychowania dziecka. Ze statystycznego punktu widzenia, płodność określa się m.in. na podstawie tzw. współczynnika płodności kobiet. Współczynnik płodności kobiet jest ilorazem urodzeń żywych dzieci do kobiet w wieku rozrodczym w danej populacji. Dla przykładu współczynnik płodności wynoszący 2 świadczy o tym, że na jedną kobietę w wieku rozrodczym w danym kraju przypadają 2 żywe urodzenia.
Współczynnik płodności równy 2 teoretycznie oznacza, że dana populacja jest ustabilizowana – nowonarodzeni obywatele ’’zastąpią’’ w przyszłości swoich rodziców. Europejski Urząd Statystyczny przyjmuje, w swoich opracowań, współczynnik płodności kobiet równy 2,1 (z powodu m.in. zdarzeń losowych) jako zapewniający stałą liczbę obywateli w danym kraju.
Współczynnik płodności większy od dwóch oznacza, że dana populacja się rozwija, a mniejszy od dwóch, że wymiera (mniej dzieci się rodzi, niż umiera obywateli).
W porównaniu z rokiem 2001 współczynnik płodności odnotowany w roku 2015, na terenie Unii Europejskiej, wzrósł z poziomu 1,46 do 1,58. Największy wzrost zaobserwowano na Łotwie – z 1,22 do 1,70. Z kolei największy spadek na Cyprze – z 1,57 do 1,32.
Polska, na tle innych krajów należących do Unii Europejskiej, cechuje się współczynnikiem płodności będącym poniżej średniej – 1,32. W porównaniu z rokiem 2001 nie zaobserwowano w Polsce praktycznie wzrostu tego współczynnika – na początku wieku jego wartości oscylowała w granicach 1,31.

Metody regulacji urodzeń, a wzrost średniego wieku matki

Na podstawie odpowiedzi udzielonych przez kobiety w wieku 15-50 lat w kwestionariuszu Głównego Urzędu Statystycznego dostrzec można także stopniową zmianę nastawienia Polek do poszczególnych metod regulacji urodzeń, czyli do antykoncepcji. Określono, że najpopularniejszą metodą antykoncepcji, wśród kobiet w 2004 roku, było stosowanie prezerwatywy – decydowało się na nią aż 36,9% ankietowanych kobiet. Drugie miejsce zajęły pigułki antykoncepcyjne i inne środki hormonalne, które przyjmowała średnio co czwarta Polka (26,9%). Dalsze miejsca zajęły tzw. naturalne metody planowania rodziny (21,2%) i stosunek przerywany (19,5%). Z kolei w analogicznej ankiecie przeprowadzonej u kobiet w roku 2009 dalej najchętniej wybierano prezerwatywę (37,3%) i pigułki antykoncepcyjne (29,1%). Nastąpił natomiast spadek udziału metody naturalnego planowania rodziny (15,6%) i stosunku przerywanego (15,5%) jako docelowej sposobu regulacji urodzeń