Pielektazja to poszerzenie miedniczki nerkowej (ale bez towarzyszącego poszerzenia kielichów nerkowych) powyżej 4 mm mierzonej w wymiarze przednio-tylnym płaszczyzny poprzecznej w drugim trymestrze lub powyżej 7 mm w trzecim trymestrze ciąży. Przekroczenie granicy 10 mm jest wyznacznikiem wodonercza już niezależnie od tego czy poszerzeniu miedniczki nerkowej towarzyszy poszerzenie kielichów.

Pielektazja jest silnym predyktorem chorób układu moczowego u dzieci, lecz nie sprawdza się jako miękki marker w diagnostyce ultrasonograficznej zespołu Downa w ciążach niskiego ryzyka.

Epidemiologia

Pielektazje występują u 0,5-4,5 % płodów. Częściej dotykają płci męskiej – stosunek wystąpienia wady u chłopców do dziewczynek wynosi 2,6:1. Zdarza się jednostronne jak i dwustronne poszerzenie. Jeżeli jest wadą jednostronną – ponad 4-krotnie razy częściej występuje w lewej nerce.

Badanie Carbone i innych wykazało, że w 84,5% przypadkach poszerzenia miedniczek nerkowych była to wada izolowana. Zazwyczaj są wykrywane w 2 trymestrze, przy czym dochodzi do samoograniczenia i ustąpienia nieprawidłowości w kolejnych fazach ciąży.

Badanie USG układu moczowego-płciowego

Podczas pierwszego badania ultrasonograficznego wykonywanego pomiędzy 11 a 14 tydzień ciąży można uwidocznić podstawowe struktury układu moczowego: pęcherz moczowy i nerki, czy też rozpoznać niektóre pielektazje. Dopiero jednak badanie usg II-go trymestru pozwala na dokładniejszą ocenę układu moczowego.

Pielektazje mogą występować jako wada izolowana (jedno- lub dwustronnie) lub współtowarzyszyć zaburzeniom takim jak:

• zastawka cewki tylnej (0,2%),
• zwężenie moczowodu (1,2%),
• zwężenie połączenia moczowodowo-miedniczkowego (5%),
• refluks pęcherzowo-moczowodowy (5-10%).

Zaburzenia genetyczne, a pielektazje

Wśród płodów, u których stwierdzono izolowaną pielektazję zaburzenia liczby chromosomów wystąpiły w 0,3-3,3% przypadków. Natomiast u dzieci z zespołem Downa podczas badan prenatalnych rozpoznano pielektazje u 25% z nich.

Wykrycie izolowanej wady nie jest wskazaniem do inwazyjnej diagnostyki u kobiet w ciąży niskiego ryzyka. W populacji kobiet z ciążą wysokiego ryzyka wykrycie pielektazji podwyższa ryzyko zespołu Downa 2,78 – krotnie.

Pielektazje – jak postępować w czasie ciąży

Pierwsze pytanie, na które powinno się znaleźć odpowiedź w przypadku poszerzenie miedniczki nerkowej (4,0 – 9,9 mm) w trakcie przesiewowego badania USG drugiego trymestru to: czy jest to wada izolowana?

Jeżeli nie – warto omówić zagadnienie z pacjentką, ewentualnie skierować na konsultacje genetyczną. Najczęściej dalsza ocena następuje w kolejnym rekomendowanym badaniu usg pomiędzy 28-32 tygodniem ciąży.

Jeżeli szerokość w badaniu USG trzeciego trymestru nie przekracza 7 mm – można uznać zaburzenie z poprzedniego badania za fizjologię i nie musi się poddawać dalszej, szczegółowej obserwacji. Natomiast jeżeli poszerzenie się utrzymało i powiększyło, niezbędne jest badanie ultrasonograficznego układu moczowego tuż po urodzeniu, które cechuje się dużo większą czułością wykrywania wad układu moczowo-płciowego niż badania prenatalne. Badanie USG powinno zostać dokonane w 3-5 dobie życia oraz w 4-6 tygodniu lub w zależności od zaleceń lekarza oceniającego stan układu moczowego z ostatniego badania USG prenatalnego i pierwszego badania po urodzeniu.

Najkorzystniejszą opcją dla kobiet w ciąży powikłanej pielektazją jest poród przed ukończeniem 39 tygodnia – późniejsze rozwiązanie ciąży może być związane z gorszym stanem układu moczowego u dziecka.

Pielektazje – problemy po porodzie

Na wystąpienie i nasilenie zaburzeń po porodzie ma wpływ:

• stopień nasilenia poszerzenia miedniczki nerkowej,
• jedno- lub obustronność zmiany
• zanik w czasie trzeciego trymestru.

W ponad 90% przypadków rozpoznania poszerzenia miedniczek nerkowych w czasie życia płodowego zanika samoistnie w przeciągu początkowych 12-14 miesięcy życia. Najczęstszym (5-10%) powikłaniem jest refluks pęcherzowo-moczowodowy o różnym stopniu nasilenia. 3-7% dzieci będzie wymagać korekty operacyjnej, np. plastyki miedniczki lub przecięcia zastawki cewki tylnej.