Palenie papierosów od dłuższego czasu jest uważane za czynnik związany z naszym stylem życia, który – poza wieloma szkodliwymi skutkami zdrowotnymi – może mieć także istotny wpływ na przebieg ciąży.

Według większości aktualnych doniesień naukowych papierosy i substancje w nich zawarte udało skojarzyć się z komplikacjami położniczymi takimi jak:

• Spontaniczne poronienie
• Przedwczesne odklejanie się łożyska
• Przedwczesne pękanie błon płodowych
• Łożysko przodujące
• Poród przedwczesny
• Niska masa urodzeniowa (urodzenie dziecka o wadze mniej niż 2500 g)
• Ciąża ektopowa (pozamaciczna)

Mimo, że związek palenia papierosów z wyżej wymienionymi zjawiskami został dobrze udokumentowany, to ich przyczyny pozostają niestety wciąż nie do końca dobrze poznane. Przyjrzymy się teraz wszystkim wyżej wymienionym stanom, poza niską masą urodzeniową, gdyż to zagadnienie wymaga osobnego omówienia.

Poronienie jest definiowane jako utrata ciąży, która następuje przed 22 tygodniem jej trwania. Mimo iż palenie faktycznie niesie ze sobą zwiększenie ryzyka poronienia, to według obecnych danych i doniesień jest ono dość umiarkowane. Innym terminem związanym z poronieniem jest tzw. wewnątrzmaciczne obumarcie płodu które jest określeniem tożsamym, odnosi się jednak do śmierci płodu po 22 tygodniach trwania ciąży. Niewątpliwie jest to bardzo przykre i pełne stresu chwile dla ciężarnej kobiety, wymagany jest to jednak krótki komentarz. Otóż do niedawna przyjmowano, że palenie papierosów nie podnosi ryzyka tego zjawiska , niemniej jednak okazało się, iż ryzyko to jest większe u palaczek nawet o 20 – 40%, a zwłaszcza u kobiet palących dużo. Ryzyko to jest także wprost proporcjonalne do ilości wypalanych dziennie papierosów .Utrata ciąży wskutek palenia jest obarczona największym ryzykiem w I trymestrze, zagrożenie dla płodu utrzymuje się jednak także w III trymestrze. Warto w tym momencie nadmienić, iż w jednym z badań przeprowadzonych w 2002 w USA związek z paleniem miało 5-7% ciąż zakończonych przedwcześnie, a 13-19% ciąż zakończyło się urodzeniem dziecka z wewnątrzmacicznym zahamowaniem wzrastania (czyli tzw. IUGR z ang. Intrauterine growth retartadion). Dane z tego badania podały również, że związek z paleniem miało 5-7% ciąż zakończonych zgonem dziecka oraz aż 23-34% przypadków tzw. nagłej śmierci łóżeczkowej noworodków, czyli SIDS (a ang sudden infant death syndrome) – o takim zjawisku mówimy wtedy, gdy nagła śmierć niemowlęcia z nieznanych przyczyn nastąpi przed ukończeniem przez nie 1 roku życia.

Jak wcześniej wspomniano, palenie papierosów może także nawet czterokrotnie zwiększać ryzyko przedwczesnego pękania błon płodowych, i to po wykluczeniu innych znanych przyczyn wywołujących to zjawisko (chodzi głównie o infekcje układu moczowo-płciowego w III trymestrze ciąży).

Z patologii dotyczących łożyska, wiemy na pewno, iż aktywny nikotynizm nawet dwukrotnie zwiększa ryzyko przedwczesnego jego odklejania się w czasie ciąży. W tym wypadku ryzyko jest ściśle związane z ilością wypalanych dziennie papierosów, najbardziej dotykając kobiety palące dużo i często. Oczywiście odklejanie się łożyska ma głównie bezpośredni związek z infekcjami wewnątrzmacicznymi, proszę jednak pamiętać, że ich częstość w czasie ciąży także okazuje się mieć związek z paleniem papierosów. Inne nieprawidłowości w budowie i funkcji łożyska również wiążą się z paleniem papierosów, choć przyczyny nie są do końca poznane – zaobserwowano do tej pory, że u kobiet palących częściej występuje tzw. łożysko przodujące.

Poród przedwczesny jest zjawiskiem bardzo złożonym, na który wpływ ma bardzo wiele czynników. Dochodzi do niego, kiedy do rozwiązania ciąży dochodzi przed 37 tygodniem jej trwania. Przyczyn może być tu bardzo wiele: od tych nieznanych (mówimy wtedy o tzw. idiopatycznym przedwczesnym porodzie) do znanych komplikacji ciążowych, które mogą doprowadzić do wcześniejszego jej rozwiązania – za przykład mogą tu posłużyć chociażby stan przedrzucawkowy, przedwczesne pękanie błon płodowych, zapalenie błon płodowych i łożyska, czy wymienione przed chwilą przedwczesne odklejanie się łożyska. Podsumowując, palaczki narażone są około 2,5-krotnie częściej na poród przedwczesny, niż pozostała część niepalącej populacji. Co jednak najważniejsze: wśród wszystkich przyczyn wywołujących przedwczesne zakończenie ciąży, tylko papierosy i narkotyki okazują się być jedynymi czynnikami ryzyka, które całkowicie zależą od kobiety ciężarnej. Istnieją badania, które dowodzą, że całkowite zaprzestanie palenia w I trymestrze ciąży znacznie zwiększa szanse jej prawidłowego donoszenia.

Idąc dalej tym tropem największe korzyści odnosi się właśnie z całkowitego zaprzestania palenia w pierwszych etapach ciąży, chociaż tak naprawdę skończenie z nałogiem na innych etapach także wiąże się z odczuwalnymi korzyściami zarówno dla matki jak i płodu. Dla osób ceniących sobie stosowanie półśrodków – niestety istnieje sporo dowodów świadczących o tym, że zmniejszenie ilości wypalanych papierosów nie wiązało się z absolutnie żadnymi różnicami w częstotliwości występowania komplikacji ciążowych związanych z paleniem papierosów. Papierosy powinno się więc ostatecznie rzucić, gdyż ograniczenie palenia nie stanowi dla płodu wielkiej różnicy.