Ciało wraz z wiekiem zmienia się pod względem fizycznym, a także funkcjonalnym. Tym bardziej u kobiet po ciąży, porodzie zmiany są nieuniknione. W trakcie ciąży rosnący maluszek, rozciągająca się macica bezpośrednio wpływają na mięśnie brzucha, obciążając wszystkie jego warstwy. Konsekwencją czego jest osłabienie kresy białej i  rozejście mięśnia prostego brzucha. Podobnie jest z mięśniami dna miednicy, które w okresie ciąży i podczas porodu pod wpływem zwiększonego obciążenia oraz ciśnienia śródbrzusznego ulegają przeciążeniu. Często wydaje się nam, że wszystko „samo” wróci do normy, wystarczy schudnąć, zmienić nawyki żywieniowe. Jednak zdarza się, że i takie działania nie pomagają, a problem pozostaje.

Czy mięśnie dna miednicy i rozejście mięśnia prostego brzucha mają ze sobą jakiś związek?

Dla osób niezwiązanych z medycyną wydawać by się mogło, że mięśnie dna miednicy i rozejście mięśnia prostego brzucha (RMPB) nie mają ze sobą nic wspólnego. Nic bardziej mylnego. Rozejście mięśnia prostego brzucha dotyczy najczęściej kobiet w ciąży, jednak występuje również u kobiet po menopauzie, jaki i u mężczyzn z otyłością brzuszną.

MDM – mięśnie dna miednicy oraz mięśnie brzucha są ze sobą ściśle powiązane, są mięśniami synergistycznymi czyli współdziałają wspólnie podczas wykonywanie różnych ruchów ciała.

Stąd podczas wizyty u fizjoterapeuty, kiedy to pacjent/pacjentka ma problemy z rozejściem mięśnia prostego brzucha (RMPB), tak ważny jest szczegółowy wywiad, podczas którego terapeuta dowiaduje się o:

• wadach postawy,
• przebytych chorobach,
• operacjach,
• ciążach,
• porodach,
• dysfunkcjach dna miednicy takich jak: nietrzymanie moczu, stolca, bolesnym współżyciu.

Dodatkowo konieczne jest szczegółowe badanie pacjentki, wykonanie odpowiednich testów funkcjonalnych, sprawdzanie prawidłowej postawy ciała. Niezwykle ważne w ocenie dysfunkcji mięśni dna miednicy (MDM) oraz rozejścia mięśnia prostego brzucha (RMPB) jest badanie palpacyjne przez pochwę mięśni miednicy lub badanie metodami zewnętrznymi.

Meister i wsp. w 2018 roku w swoich badaniach pokazali, że takie badania cechują się łatwością i powinno być wprowadzane przesiewowo jako część oceny pacjentów z dysfunkcjami dna miednicy oraz bólu mięśniowo-powięziowego.

Ciało człowieka jest całością, na którą należy spojrzeć w sposób holistyczny czyli nie częściowo. Nie można skupiać się jedynie na danej jednostce chorobowej lecz także na innych objawach, symptomach które są ze sobą powiązane i dążyć do ich eliminacji aby jak najlepiej pomóc pacjentowi.

Organizm człowieka zbudowany jest z powiązanych ze sobą struktur oraz fizjologicznych czynników, które składają się na dobrostan zdrowia. Ze względu na występowanie wewnątrz organizmu człowieka różnych ciśnień w poszczególnych jamach ciała, ważna jest równowaga pomiędzy nimi i zminimalizowanie występowania czynników, które mogą zaburzyć tą równowagę.

Do tych czynników zaliczamy:

• prawidłową postawę ciała,
• codzienne nawyki (sposób poruszania, podnoszenia ciężkich przedmiotów, noszenie dziecka, nawyki podczas siedzenia, odpoczynku),
• stan zdrowia,
• występowanie chorób przewlekłych (np. astma),
• ciążę,
• równowagę mięśniowo-powięziową.

Głównym zadaniem mięśni miednicy oprócz utrzymywania prawidłowej funkcji zwieraczy pochwy i odbytu jest podtrzymywanie narządów znajdujących się wewnątrz jamy brzucha, utrzymanie prawidłowej postawy ciała oraz kontrolowanie obciążenia spowodowanego przez wspomniane wcześniej ciśnienia śródbrzuszne podczas naturalnych funkcji: kaszlu, kichania, śmiechu i defekacji.

Wielu specjalistów podkreśla jak ważne jest systematyczne ćwiczenie mięśni dna miednicy w celu zbudowania „dobrej warstwy”, która wytworzy odpowiednia podporę oraz wzrost ciśnienia w cewce moczowej. Badania pokazują, iż mięśnie dna miednicy nie pracują samodzielnie. Duży wpływ na ich prace mają wspomniane wcześniej mięśnie synergistyczne tj.: mięśnie brzucha, mięsień pośladkowy wielki oraz mięśnie przywodziciele ud. Połączenia anatomiczne między nimi jednoznacznie świadczą o tym, że przy rozejściu mięśnia prostego brzucha (RMPB) oczywistym jest wprowadzenie treningu dla mięśni brzuch oraz mięśni dna miednicy. Dotyczy to także odwrotnej sytuacji kiedy to terapia dotyczy dysfunkcji mięśni dna miednicy, należy wówczas wprowadzić rehabilitację mięśni brzucha. Aktywacja tych grup mięśniowych pokazuje, że mięśnie otaczające jamę brzucha działają w skoordynowany sposób, aby zwiększyć ciśnienie w jamie brzusznej i wspierać narządy miednicy.

Ze względu na rolę mięśni brzucha w utrzymaniu postawy ciała i ich współdziałaniu w różnych czynnościach fizjologicznych, obecność rozejście mięśnia prostego brzucha (RMPB) może mieć wpływ na stabilizację tułowia oraz miednicy, co prowadzi do złej postawy, ograniczeń podczas aktywności fizycznych. Zmiany hormonalne podczas ciąży, obciążenia ściany jamy brzusznej poprzez rosnący płód oraz przemieszczanie się narządów wewnętrznych jamy brzucha, zmiany ciśnienia śródbrzusznego prowadzi do zmian w obrębie mięśni brzucha oraz dna miednicy. Dodatkowo w wielu przypadkach dochodzi do pochylenia miednicy do przodu, a co za tym idzie skrócenie i przeciążenie odcinka lędźwiowego w postaci hiperlordozy lędźwiowej czyli nadmiernego wygięcia odcinka lędźwiowego. W następstwie dochodzi do zmian mechaniki tułowia i zmiany postawy ciała, do RMPB oraz zaburzenia funkcji dna miednicy oraz może prowadzić do problemów oddechowych i wydalniczych. Dlatego tak zwraca się uwagę na prawidłową postawę ciała oraz codzienne nawyki i ergonomiczną pracę podczas podnoszenia różnych ciężkich przedmiotów, noszenia dziecka, siedzenia.

Dowody naukowe wskazują wzajemny wpływ wspomnianych grup mięśniowych podczas normalnych czynności i w większości przypadków pacjentów z zaburzeniami uroginekologicznymi zdiagnozowano rozejście mięśnia prostego brzucha (RMPB). Jednakże należy pamiętać, że podczas terapii rozejścia mięśnia prostego brzucha (RMPB), mięśnie dna miednicy nie zawsze muszą być osłabione. Wszystko zależy od czynników indywidualnych takich jak: przebyte ciąże i porody, stres, świadomość itp.

W przypadku rehabilitacji mięśni dna miednicy (MDM) oraz rozejścia mięśnia prostego brzucha (RMPM) niezwykle ważne jest ustalenie indywidualnej terapii, odstępując od zajęć grupowych. Należy do każdej pacjentki podchodzić holistycznie mając na uwadze edukację w zakresie odpowiednich technik codziennych nawyków, trening postawy ciała, techniki wzmacniające mięśnie brzucha i  terapię manualną.

Bibliografia

1. Vesentini G, El Dib R, Righesso LAR, et al. Pelvic floor and abdominal muscle cocontraction in women with and without pelvic floor dysfunction: a systematic review and meta-analysis. Clinics (Sao Paulo). 2019;74:e1319.
2. Sapsford, R. R., & Hodges, P. W. (2001). Contraction of the pelvic floor muscles during abdominal maneuvers. Archives of Physical Medicine and Rehabilitation, 82(8), 1081–1088.
3. Bowman K. Rozejście mięśnia prostego brzucha: holistyczne rozwiązanie dla osłabionych mięśni brzucha. Wyd. Fizjopress, 2018
4. Bręborowicz G.H. Położnictwo. Wyd. Lekarskie PZWL, Warszawa 2005
5. Michalska A., Rokita W., Wolder D., Pogorzelska J., Kaczmarczyk K. Diastasis recti abdominis— a review of treatment methods. Ginekologia Polska 2018, vol. 89, no. 2, 97–101
6. Gluppe SL, Hilde G, Tennfjord MK, Engh ME, Bø K. Effect of a Postpartum Training Program on the Prevalence of Diastasis Recti Abdominis in Postpartum Primiparous Women: A Randomized Controlled Trial. Phys Ther. 2018;98(4):260-268.
7. Meister MR, Sutcliffe S, Ghetti C, et al. Development of a standardized, reproducible screening examination for assessment of pelvic floor myofascial pain. Am J Obstet Gynecol. 2019;220(3):255.
8. Thabet AA, Alshehri MA. Efficacy of deep core stability exercise program in postpartum women with diastasis recti abdominis: a randomised controlled trial. J Musculoskelet Neuronal Interact. 2019;19(1):62-68.