Aktywny poród – co to jest?

Poród przebiegający w sposób aktywny jest ściśle związany z fizjologią narodzin dziecka. Aktywne uczestnictwo matki w procesie narodzin jej dziecka to podstawowa zasada aktywnego porodu. Wykorzystanie ruchów miednicy i rotacji stawów biodrowych, świadomy oddech czy przyjmowanie przez kobietę różnych pozycji wpływa na lepsze przechodzenie dziecka przez kanał rodny. Co więcej, ruch każdemu z nas poprawia krążenie krwi i dotlenia całe ciało. Podczas porodu odżywienie dziecka przez łożysko jest bardzo ważne, ponieważ nie tylko kobieta wykonuje ogromną pracę podczas porodu, ale także jej rodzące się dziecko. Aktywne uczestnictwo w porodzie własnego dziecka daje również wymierne korzyści psychiczne i emocjonalne.

Poród to ruch – założenia aktywnego porodu

„Aktywny poród” to idea, której podstawy zostały nakreślone w Wielkiej Brytanii w latach 80. XX wieku. Na przestrzeni wielu następnych lat koncepcja ta jest coraz bardziej propagowana na całym świecie nie bez przyczyny. Otóż aktywny poród opisywany jest jako poród spontaniczny i naturalny, czyli oparty w dużej mierze na odczuciach i instynkcie rodzącej. Poród to ruch, zatem należy umożliwić kobiecie rodzącej przebywanie w dowolnie wybranych pozycjach, które dla niej są najlepsze w danym momencie.

Aktywny poród to w dużej mierze świadoma praca kobiety z własnym ciałem. Przede wszystkim właściwy oddech, wyciszenie się między skurczami czy swobodne ruchy miednicy będą ułatwiać naturalny postęp porodu siłami natury. Im większa świadomość rodzącej, tym lepsze zrozumienie przez nią sygnałów płynących z ciała. Poród naturalny powinien polegać na tzw. „spontanicznym wypieraniu dziecka” (ang. bearing down). Oznacza to, że macica wykonuje samoistne skurcze i korzysta z siły grawitacji, aby wyprzeć maluszka. Kobieta pomaga w tym procesie poprzez ruch miednicą, przyjmowanie pozycji wertykalnych czy oddech.

Zalety aktywnego porodu dla kobiety i dziecka

Poród naturalny oparty na koncepcji „aktywnego porodu” to podążanie za potrzebami kobiety rodzącej, która instynktownie wybiera dobry dla niej ruch i pozycję. Odpowiedzialność za cały przebieg porodu daje kobiecie poczucie pewności siebie i przede wszystkim poczucie sprawczości. Ma to ogromny wpływ na wiarę w jej umiejętności. Aktywny poród to wspomaganie naturalnego procesu narodzin dziecka, zatem wspieranie tego, co natura sama wymyśliła.

Spontaniczne parcie podczas aktywnego porodu to kierowanie się impulsem płynącym z zewnątrz. Inaczej mówiąc, dziecko jest “wydychane” przy pomocy świadomego wydechu. Rola wydechu jest zatem bardzo ważna w aktywnym porodzie. Co innego parcie kierowane (tzw. parcie metodą Valsalvy), które polega  na wymuszonym i wydłużonym bezdechu. Przede wszystkim dochodzi wtedy do zwiększenia poziomu dwutlenku węgla we krwi i kompresji żyły głównej dolnej. W trakcie trwania porodu dalej aktywny jest transport krwi przez łożysko, dlatego też wszelkie zmiany we krwi u matki będą wpływać na możliwe pogorszenie parametrów życiowych dziecka.

Podczas porodu aktywnego parcie spontaniczne jest krótsze i nie obciążone tyloma skutkami ubocznymi, co parcie na manewrze Valsalvy. Dodatkowo przybieranie pozycji wertykalnych znacznie ułatwia parcie i powoduje, że jest ono tylko niewielkim dodatkiem do naturalnych procesów porodowych. Aktywny poród to także mniejsze ryzyko okołoporodowych urazów krocza czy powikłań. Przede wszystkim największą zaletą jest to, że kobieta świadomie kieruje procesem porodu, co wpływa na jej motywację i determinację. Poczucie sprawczości i wewnętrznej mocy to nieodłączny element aktywnego porodu.

Przygotowanie do aktywnego porodu w ciąży

Świadome przejście przez aktywny poród wymaga odpowiedniego przygotowania się pacjentki przez cały okres ciąży. Ważne jest, aby kobieta już na etapie ciąży poznała fizjologię porodu naturalnego i wiedziała, w jaki sposób może w nim czynnie uczestniczyć. Przygotowanie do porodu to głównie nauka  oddechu i świadomości swojego ciała.

Na co warto zwrócić uwagę podczas przygotowania do porodu?

• świadomość własnej miednicy i jej elementów kostnych oraz położenia mięśni dna miednicy
• stan napięcia mięśni dna miednicy (w tym warstwy zewnętrznej)
• wpływ ruchomości miednicy i stawów biodrowych podczas I i II fazy porodu
• rola wydechu (“wydychanie dziecka”)
• pozycje porodowe – zalety i wpływ na postęp porodu np. wpływ pozycji na ustawienie guzów kulszowych ( zwiększanie/zmniejszanie przestrzeni kostnej)

Psychika i ciało są ze sobą nierozerwalnie połączone, dlatego też, przygotowanie do porodu nie może opierać się wyłącznie na ćwiczeniach ruchowych czy ćwiczeniach oddechowych, ale także na aspekcie mentalnych. Dobrym rozwiązaniem są różnego rodzaju afirmacje zwiększające pewność siebie kobiety. Wizualizacja porodu naturalnego będzie także na plus w przygotowaniu mentalnym do aktywnego porodu. Coraz więcej pojawia się również informacji o pozytywnym wpływie hipnozy w ciąży i podczas porodu. Chodzi tutaj o wchodzenie w stan głębokiej relaksacji w trakcie porodu, co wzmaga wydzielanie naturalnej oksytocyny i endorfin. Redukcja stresu i lęku przy pomocy relaksacji wpływa pozytywnie na przebieg porodu naturalnego.

Aktywny poród – rola fizjoterapeuty

Podczas przygotowania do aktywnego porodu można współpracować z położną i fizjoterapeutą uroginekologicznym. W trakcie wizyty w gabinecie fizjoterapeutycznym kobieta w ciąży uzyska informacje na temat stanu swoich mięśni dna miednicy i otrzyma zalecenia/ćwiczenia indywidualnie dobrane. Spotkania z fizjoterapeutą uroginekologicznym dają również możliwość wspólnej pracy nad ruchomością miednicy za pomocą ćwiczeń i wybranych technik manualnych. Wizyta fizjoterapeutyczna to także sposób na pozbycie się nadmiernych napięć mięśniowych, które mogą być przeszkodą dla sprawnego przebiegu porodu naturalnego.

Fizjoterapeuta uroginekologiczny dysponuje szerokim wachlarzem technik i metod, które pozwolą przygotować ciało kobiety do porodu. Warto skorzystać z wizyty u specjalisty, który na podstawie rozmowy oraz badania fizykalnego dobierze odpowiedni plan terapii i ćwiczeń, by wspomóc ciało przed porodem. Z pomocy fizjoterapeuty można skorzystać nie tylko, jak coś dolega, ale także jako działanie profilaktyczne!

Aktywny poród – ćwiczenia

Przygotowanie do aktywnego porodu w dużej mierze opiera się na pracy własnej kobiety w domu. Kierunek działań może być wspólnie wybrany z fizjoterapeutą uroginekologicznym i położną, ale to systematyczna praca przyszłej mamy w domu będzie najważniejsza. Codzienne ćwiczenia czy afirmacje będą skuteczne tylko, jeśli będą wykonywane regularnie.

Organizm kobiety przygotowuje się do porodu przez cały czas trwania ciąży, warto o tym pamiętać!

Jakie ćwiczenia będą pomocne w przygotowaniu do aktywnego porodu?

• Ruchy miednicą w pozycji stojącej, siedzącej, czworaczej, kolankowo-łokciowej
• Ćwiczenia uruchamiające przejście piersiowo-lędźwiowe i lędźwiowo-krzyżowe kręgosłupa
• Ćwiczenia oddechowe
• Ćwiczenia mięśni dna miednicy (dostosowane indywidualnie na podstawie badania fizjoterapeutycznego)
• Ćwiczenia zwiększające ruchomość stawów biodrowych (np. głęboki przysiad)
• Ćwiczenia świadomego rozluźniania całego ciała

Podsumowanie

Świadomość własnego ciała, poczucie sprawczości, kobieca intuicja i siła płynąca z wewnątrz to fundamenty aktywnego porodu. Bez wątpienia jest to idealna droga do zakończenia ciąży zarówno dla matki, jak i nowonarodzonego dziecka. Jeśli nie ma wskazań do interwencji medycznej podczas porodu, to zdecydowanie najlepszym rozwiązaniem jest umożliwienie kobiecie kierowanie się jej własną potrzebą przyjmowania różnych pozycji porodowych. To ona najlepiej wie, co w danym momencie potrzebuje.