Rwa barkowa – kilka słów wyjaśnienia

Rwa barkowa to potocznie nazywany zespół objawów wynikających z ucisku i/lub podrażnienia nerwów zaopatrujących kończynę górną. Ucisk może wystąpić na całym przebiegu unerwienia, dlatego też objawy będą się znacząco od siebie różnić biorąc pod uwagę ocenę wielu pacjentów. Jest to swego rodzaju wskazanie do tego, aby badanie szczegółowe było obszerne i w efekcie pomogło odnaleźć przyczynę problemu. Pacjenci mogą wskazywać na takie objawy jak uczucie mrowienia czy drętwienia wybranych części kończyny górnej lub obręczy barkowej. Mogą również uskarżać się na osłabienie czy ból mięśni ramienia, przedramienia i ręki.

Nerw może zostać uciśnięty lub podrażniony zarówno w jego części bliższej, jak i części dalszej. Jednym z najczęstszych miejsc kolizji jest wyjście korzenia nerwu z danego segmentu kręgosłupa. Powodem ucisku w tym miejscu będzie zazwyczaj przepuklina dysku międzykręgowego. To jednak nie jedyne miejsce potencjalnego podrażnienia nerwu. Kolejnym będzie tzw. splot barkowy, czyli „skrzyżowanie” nerwów, które zaopatrują czuciowo i ruchowo kończyny górne. Splot barkowy (ramienny) znajduje się za obojczykiem. Analizując dalszy przebieg nerwów takich jak przykładowo nerw pośrodkowy, łokciowy czy promieniowy, można zauważyć, że miejscami potencjalnego ucisku może być także staw łokciowy czy stawy nadgarstka.

Topografia objawów i ich zróżnicowanie pozwala fizjoterapeucie ocenić, gdzie prawdopodobnie jest przyczyna problemu. Zgłaszane dolegliwości i dobra znajomość zagadnień neurologicznych to droga do tego, aby określić poziom zaburzeń oraz zaplanować dalszą terapię. Badanie szczegółowe i wywiad medyczny jest nieodłączny w terapii dolegliwości bólowych kończyny górnej.

Unerwienie kończyny górnej – splot barkowy i nerwy

Nerwy, które zaopatrują czuciowo i ruchową obręcz barkową oraz kończyny górne wychodzą z segmentów kręgosłupa od C4 do Th1. W okolicy obojczyka schodzą się ku sobie i tworzą wspólnie splot barkowy.

Jakie nerwy wchodzą w jego skład?

Część nadobojczykowa splotu barkowego:

• Nerw grzbietowy łopatki C4-C5
• Nerw nadłopatkowy C4-C6
• Nerw piersiowy długi C5-C7
• Nerw podobojczykowy C5-C6

Część podobojczykowa splotu barkowego:

• Nerwy podłopatkowe C5-C8
• Nerw piersiowo-grzbietowy C6-C8
• Nerw piersiowy przyśrodkowy i boczny C5-Th1
• Nerw skórny przyśrodkowy ramienia Th1
• Nerw skórny przyśrodkowy przedramienia C8-Th1
• Nerw mięśniowo-skórny C5-C7
• Nerw pachowy C5-C6
• Nerw promieniowy C8-Th1
• Nerw pośrodkowy C6-Th1
• Nerw łokciowy C8-Th1

Większość z tych nerwów ma zarówno funkcję ruchową, jak i czuciową. Co to oznacza? Jeśli nerw unerwia mięsień to mówimy o jego funkcji ruchowej. Jeśli jednak unerwia wybrany obszar skóry to mowa wtedy o funkcji czuciowej. Stąd też bardzo dobra znajomość unerwienia kończyny górnej ułatwi różnicowanie objawów. Jeśli pacjent/pacjentka wskażą obszar i charakter dolegliwości na obręczy barkowej czy kończynie górnej, to na podstawie topografii unerwienia będzie można przypuszczać, który nerw mógł zostać podrażniony.

Oczywiście diagnostyka różnicowa pozwala na wyeliminowanie także innych problemów, które mogą dawać podobny objaw. Przykładem jest ból barku, którego przyczyna może być zarówno podrażnienie nerwów zaopatrujących tą okolicę, jak i również uraz mechaniczny samego stawu barkowego. Badanie szczegółowe i wywiad medyczny to podstawa planowania dalszej terapii!

Ciąża, a problemy ze splotem barkowym

Rwa barkowa może pojawić się u każdego w każdym wieku – od nastolatków po osoby starsze. Są jednak czynniki, które mogą predysponować do pojawienia się objawów u kobiet w ciąży. Zmiana postawy ciała podczas ciąży nie pozostaje bez echa na większość struktur. Zamknięta klatka piersiowa, która jest wynikiem zwiększonych krzywizn kręgosłupa czy też stale powiększającego się biustu może powodować ucisk na splot barkowy w przestrzeni za obojczykiem.

Nadmierna kifoza piersiowa w ciąży będzie stwarzać warunki także do ustawienia głowy w równie niekorzystnym ustawieniu, czyli w protrakcji (wysunięciu w przód). Efektem tego będzie zwiększona lordoza w górnej części odcinka szyjnego i zwiększona kifoza na przejściu szyjno-piersiowym (tzw. wdowi garb). Jak już z wcześniejszego rozdziału można się było dowiedzieć, miejscem konfliktu z nerwami może być ich wyjście z segmentów kręgosłupa szyjnego. Naturalne krzywizny kręgosłupa są najbardziej dostosowanie do codziennych funkcji. Natomiast wszelkie nieprawidłowości mogą zwiększać ryzyko urazów dysków międzykręgowych, co w efekcie da podrażnienie korzeni nerwowych.

Fizjoterapia w ciąży – bezpieczny „lek” na ból

Fizjoterapia kobiet w ciąży jest bezpiecznym sposobem na to, aby poradzić sobie z uciążliwymi dolegliwościami. Jeśli nie występują przeciwwskazania medyczne ze strony lekarza prowadzącego, to jak najbardziej można się zgłosić do fizjoterapeuty uroginekologicznego, który oceni problem i skutecznie poprowadzi terapię.

Rwa barkowa nie jest problemem, z którego wyleczeniem trzeba czekać do rozwiązania ciąży. Warto o tym wiedzieć i przekazywać tą informację dalej, aby kobiety w ciąży mogły spokojnie korzystać z pomocy fizjoterapeuty uroginekologicznego i bez przeszkód przygotowywać się do narodzin dziecka. Komfort życia przyszłej mamy jest bardzo ważny również dla nienarodzonego jeszcze dziecka.

Wizyta u fizjoterapeuty – jakie są możliwości terapeutyczne?

Na pierwszej wizycie konsultacyjnej u fizjoterapeuty uroginekologicznego przeprowadzany jest dokładny wywiad medyczny. Uzyskane odpowiedzi na zadawane pacjentce pytania będą pomocne w ocenie problemu, z którym kobieta zgłosiła się do gabinetu fizjoterapeutycznego. Kolejnym równie ważnym elementem wizyty konsultacyjnej jest badanie szczegółowe. Opiera się ono zarówno na ocenie obszaru dotkniętego dolegliwościami, jak również odległych od niego rejonów ciała.

Czego można się spodziewać podczas badania fizjoterapeutycznego przy podejrzeniu rwy barkowej?

• Oceny ruchomości odcinka szyjnego kręgosłupa oraz stawów kończyny górnej
• Oceny długości, siły i czucia mięśni kończyny górnej
• Testów prowokacyjnych w celu wywołania objawów (mogą one potwierdzić źródło problemu)
• Oceny postawy ciała i krzywizn kręgosłupa
• Innych testów, które fizjoterapeuta uzna, że należy wykonać u tej konkretnej pacjentki

Po analizie otrzymanych z badania i wywiadu informacji fizjoterapeuta uroginekologiczny będzie mógł zaplanować dalszą terapię, ułożyć plan ćwiczeń domowych czy przepisać zalecenia co do codziennej aktywności ruchowej i postawy ciała. Na sukces procesu terapeutycznego zazwyczaj składa się wspólna praca pacjentki i fizjoterapeuty w gabinecie, zalecona praca domowa indywidualnie wykonywana przez pacjentkę oraz zdrowy styl życia, który nie ogranicza się wyłącznie do przysłowiowego leżenia na kanapie (o ile ciąża przebiega prawidłowo).

Rwa barkowa w ciąży – podsumowanie

Wszelkie dolegliwości bólowe kobiet w ciąży warto przedyskutować z lekarzem prowadzącym oraz fizjoterapeutą uroginekologicznym. Większość problemów ze strony układu mięśniowo-szkieletowego można usunąć już na etapie ciąży. Nie ma potrzeby, by czekać z wizytą u fizjoterapeuty do okresu poporodowego. Po pierwsze komfort życia i zdrowie kobiety w ciąży jest bardzo ważne, a po drugie po narodzinach maluszka mogą być już ograniczone możliwości czasowe na wizytę u specjalisty. Co więcej, poród może być czynnikiem, które zintensyfikuje problem bólowy.