Za co odpowiedzialne są mięśnie dna miednicy?

Bez znajomości podstaw funkcjonowania mięśni dna miednicy ciężko jest rozmyślać nad tym, czy powinno się je wzmacniać czy rozluźniać. Dno miednicy pełni wiele ważnych funkcji, które to często różnią się od siebie pod każdym względem. Podstawowym zadaniem mięśni dna miednicy jest reagowanie odruchowe na zwiększenie ciśnienia śródbrzusznego. Inaczej mówiąc funkcją dna miednicy jest ochrona przed nietrzymaniem moczu czy nietrzymanie stolca. Rolą mięśni dna miednicy jest otwieranie i zamykanie otworów ciała takich jak cewka moczowa oraz odbyt.

Mięśnie dna miednicy pełnią także funkcję nośną i stabilizującą dla narządów znajdujących się w miednicy mniejszej. Współtworzą również tzw. core stability, czyli stabilizację tułowia jako ochronę dla kręgosłupa. Nie można także zapominać o funkcji reagowania seksualnego czy możliwości przeprowadzenia porodu naturalnego. Czy zatem powinno się wzmacniać czy rozluźniać mięśnie dna miednicy? Spróbujmy na to pytanie odpowiedzieć!

Kiedy wprowadzić trening wzmacniający mięśni dna miednicy?

Pierwszym krokiem skutecznej terapii uroginekologicznej powinno być odpowiednie badanie przedmiotowe i podmiotowe. To właśnie wywiad i badanie kliniczne pozwoli określić cele oraz zadania terapii. Jeśli na podstawie wykonanych pomiarów i testów okaże się, że mięśnie dna miednicy nie generują odpowiedniego skurczu, a ich napięcie spoczynkowe jest poniżej normy, to zasadny będzie trening wzmacniający.

Jak można sprawdzić napięcie wyjściowe i siłę skurczu mięśni dna miednicy?

Jednym ze sposobów jest wykorzystanie protokołu badania subiektywnego PERFECT. Badanie palpacyjne pozwala terapeucie uroginekologicznemu na określenie tego, czy pacjentka potrzebuje wzmocnienia czy jednak rozluźnienia mięśni dna miednicy. Co dla wielu może okazać się zaskoczeniem, również obserwacja oddechu może sugerować kierunek terapii uroginekologicznej. Na rynku dostępne są także urządzenia pomiarowe wykorzystujące elektromiografię czy inne sposoby zbierania informacji na temat wielkości napięcia.Można z nich skorzystać w celu poszerzenia diagnostyki w gabinecie oraz jako formę autoterapii w domu.

Trening wzmacniający mięśni dna miednicy zastosowany w przypadku ich osłabienia przyniesie zadowalające efekty, jeśli będzie odpowiednio dostosowany. W sytuacji, kiedy mięśnie dna miednicy mają bardzo niskie napięcie spoczynkowe, a pacjentka nie jest w stanie właściwie wygenerować skurczu, potrzebne będą ćwiczenia świadomościowe. Do poprawy zdolności odczuwania swojego ciała konieczne będzie wykorzystanie takich metod jak dotyk, wizualizacje czy kontrola wzrokowa.

Kiedy to rozluźnienie mięśni dna miednicy będzie bardziej wskazane?

Od wielu lat obecne jest przeświadczenie, że mięśnie, które nie spełniają swojej głównej funkcji, powinno się wzmacniać. Jak już wcześniej zostało wspomniane, podstawą terapii uroginekologicznej jest odpowiednie badanie diagnozujące problem. Wbrew pozorom znaczna część kobiet może mieć mięśnie dna miednicy w zbyt dużym napięciu spoczynkowym, czego efektem będzie ich niewydolność funkcjonalna.

Wystarczy sobie wyobrazić przykładową sytuację. Mięśnie, które w spoczynku pracują ponad normę, nie są w stanie wygenerować skurczu, by wykonać swoją pracę w razie konieczności. Przykładowo, kiedy w ręce utrzymywana jest szklanka z wodą przez choćby 15 minut bez podparcia o stół, próba uniesienia jej po upływie tego czasu może okazać się niepowodzeniem. Mięśnie nie będą w stanie „mocniej zapracować”, ponieważ będą już zmęczone. Podobnie będzie z mięśniami dna miednicy. Jeśli ich napięcie spoczynkowe jest wyższe niż powinno być, to w momencie, kiedy podczas kaszlu czy biegania mają za zadanie chronić przed inkontynencją (nietrzymaniem moczu), mogą okazać się niewydolne. Ciekawostką jest fakt, że mięśnie dna miednicy jako nieliczne z grupy mięśni szkieletowych posiadają już wstępne napięcie spoczynkowe z uwagi na pełnione funkcje.

Są także sytuacje z życia wzięte, które to w pewien sposób narzucają sposób ćwiczeń. Z pewnością jedną z nich jest przygotowanie do porodu naturalnego. Narodziny dziecka to moment „otwierania” dna miednicy. Dlatego też kilka tygodni przed planowanym porodem powinno się zacząć pracę nad świadomym rozluźnieniem mięśni dna miednicy. Skuteczne rozluźnienie mięśni, które przez ostatnie miesiące były mocno obciążone przez rozwijającą się ciążę, to sposób na ochronę krocza podczas porodu.

Kluczem do sukcesu – elastyczność mięśni dna miednicy

Co w takim razie jest najważniejsze w terapii uroginekologicznej? Balans i elastyczność mięśni dna miednicy! Wydolne mięśnie to takie, które potrafią się zarówno napinać, jak i rozluźniać. Pozwala to na ich prawidłowe funkcjonowanie i reagowanie odruchowe. Mięśnie dna miednicy pełnią swoje funkcje na dwóch poziomach – w spoczynku i w dynamice.

Skuteczna terapia uroginekologiczna to praca nad elastycznością mięśni dna miednicy. Oznacza to naukę generowania odpowiedniego skurczu oraz świadomość utrzymania wystarczającego napięcia spoczynkowego. Reagowanie odruchowe na zmieniające się ciśnienie śródbrzuszne może być efektywne tylko w przypadku, kiedy mięśnie dna miednicy będą odpowiednio przygotowane. Należy pamiętać, że żadna skrajność nie jest dobra. Nie jest wskazane ani zbyt wysokie, ani za niskie napięcie spoczynkowe.

Wzmacniać czy rozluźniać mięśnie dna miednicy – podsumowanie

Jak widać, nie zawsze trening wzmacniający mięśnie dna miednicy to droga do sukcesu w terapii uroginekologicznej. Bez odpowiedniego badania klinicznego i zebranego wywiadu nie można ustalać planu ćwiczeń, ponieważ można zaszkodzić. Jest to również bardzo ważna wskazówka dla pacjentek. W Internecie można znaleźć gotowe zestawy ćwiczeń dla każdej pacjentki, która chciałaby zacząć ćwiczyć w domu. Rekomendujemy jednak, aby były one skonsultowane z fizjoterapeutą, a najlepiej zostały poprzedzone konsultacją i badaniem w gabinecie.

Bibliografia

1. Keller Y, Krucker J, Seleger M. W drodze do istoty kobiecości, AEM, Kraków 2015.
2. Jóźwik M, Jóźwik M, Adamkiewicz M, Szymanowski P, Jóźwik M. Budowa i czynność dna miednicy u kobiet – uaktualniony przegląd z podkreśleniem wpływu porodu drogami natury. Developmental Period Medicine, 2013, XVII, 1.
3. Jóźwik M, Szymanowski P. Uroginekologia – algorytmy postępowania terapeutycznego, PTUG, 2017.