Postawa ciała u kobiety w ciąży

Okres ciąży jest czasem, w którym zachodzi wiele ważnych procesów i zmian, a efektem tego są narodziny maluszka. Powiększająca się z miesiąca na miesiąc macica potrzebuje coraz więcej miejsca. Na skutek zmian w obszarze kompleksu miedniczno-lędźwiowego dochodzi do przesunięcia środka ciężkości ciała. Efektem tego jest kaskada zmian w postawie i napięciu mięśniowym, które mogą spowodować nieprzyjemne dolegliwości bólowe u kobiety w ciąży.

Patrząc na postawę ciała kobiety w ciąży warto swoją obserwację rozpocząć na stopach. Wpływ relaksyny w ciąży powoduje problemy ze stopami, które przejawiają się obniżeniem łuku podłużnego stopy i tymczasową koślawość. Ustawienie stóp ma bardzo bezpośredni związek z tym, co dzieje się powyżej. Co to oznacza? Jeśli stopy nieprawidłowo funkcjonują zarówno w staniu, jak i chodzie nie ma możliwości, aby stawy kolanowe czy miednica ustawiła się odpowiednio. Na końcu całego układu mięśniowo-szkieletowego jest szyja i głowa, co będzie istotne w przypadku szukania przyczyn przykładowo bólu głowy. Często pracę z zaburzeniami w górnej partii ciała trzeba rozpocząć poprzez poprawę wzorca ruchu w jego dolnej części.

Z drugiej jednak strony zmiany w postawie ciała w ciąży są nieuniknione. U jednych kobiet będą one bardziej zauważalne, a u innych mniej. Konsultacja u dobrego fizjoterapeuty uroginekologicznego pozwoli na bieżąco usuwać negatywne skutki zmian zachodzących podczas ciąży, które rzutują na układ ruchu( Sprawdź ofertę dla kobiet w ciąży w Centrum Medycznym Meavita – INDYWIDUALNY TRENING FUNKCJONALNY W CIĄŻY). Fizjoterapia dysponuje wieloma skutecznymi technikami leczenia dolegliwości bólowych u kobiet w ciąży.

Wpływ zmian zachodzących w ciąży na układ ruchu

Jak już wcześniej zostało wspomniane, zmiany ustawienia stóp wpływają na kolejne partie ciała kobiety w ciąży. Koślawość stóp i brak prawidłowo wykształconego łuku przyśrodkowego wpływa na ustawienie do wewnątrz stawów kolanowych i stawów biodrowych. „Zamknięte” biodra powodują przodopochylenie miednicy, które już w znaczący sposób wpływa na zmiany fizjologicznych krzywizn kręgosłupa. Warto pamiętać też o tym, że powiększająca się macica i osłabienie siły mięśni brzucha również doprowadza do przodopochylenia miednicy.

Miednica jest podstawą dla kręgosłupa tak, jak fundamenty dla nowo powstającego domu. Pogłębienie przodopochylenia miednicy (w związku ze zmianą położenia środka ciężkości ciała w ciąży) spowoduje zwiększenie lordozy lędźwiowej, a następnie zwiększenie kifozy piersiowej, dzięki czemu można przeciwdziałać sile grawitacji. Efektem nadmiernej kifozy piersiowa będzie wysunięcie głowy do przodu (protrakcja), a odcinek szyjny straci swoje naturalne krzywizny. Wszystkie zaburzenia fizjologicznych krzywizn powodują nieprawidłowy rozkład napięcia mięśniowego w całym układzie mięśniowo-szkieletowym.

Skutki przodopochylenia miednicy i nadmiernej lordozy lędźwiowej:

• Skrócone: mięśnie biodrowo-lędźwiowe, mięśnie proste uda, mięsień prostownik grzbietu w odcinku lędźwiowym
• Osłabione: mięśnie brzucha, mięśnie pośladkowe wielkie, mięśnie kulszowo-goleniowe, mięśnie dna miednicy

Skutki nadmiernej kifozy piersiowej i protrakcji barków:

• Skrócone: mięśnie piersiowe większe i mniejsze, mięśnie najszersze grzbietu, napięta przepona oddechowa
• Osłabione: mięsień prostownik grzbietu w odc. Th, mięsień czworoboczny grzbietu w części wstępującej

Skutki nieprawidłowego ustawienia szyi i głowy:

• Napięcie na całym obszarze podpotylicznym
• Zaburzenie ruchomości na przejściu szyjno-piersiowym kręgosłupa

Dolegliwości bólowe związane ze zmianą postawy

Po zapoznaniu się ze zmianami w postawie ciała, które determinowane są przez okres ciąży, można łatwo domyśleć się, z jakimi dolegliwościami bólowymi zawita kobieta w ciąży do gabinetu rehabilitacji. Układ ruchu mocno obciążony przez nową sytuację w życiu kobiety może manifestować swoje niezadowolenie przez przejściowy lub permanentny dyskomfort. Jednym z najczęstszych powodów pojawienia się pacjentki w ciąży u fizjoterapeuty jest ból kręgosłupa na różnym jego poziomie. Nadmiernie napięte mięśnie przykręgosłupowe będą powodować dolegliwości bólowe, które z czasem mogą ograniczyć funkcjonowanie kobiety w ciąży.

Ból głowy może być kolejnym przejawem zachodzących zmian w postawie ciała. Jednak w tym przypadku trzeba być bardzo uważnym. Ból głowy może mieć różnorodny powód i należy diagnostykę poszerzyć o konsultacje u specjalistów z innych dziedzin medycyny. Niemniej jednak duży odsetek kobiet w ciąży cierpi na tzw. napięciowe bóle głowy, które udaje się skutecznie wyleczyć za pomocą fizjoterapii.

Dolegliwości bólowe kończyn dolnych to kolejny temat warty poruszenia. Zwiększone obciążenie stawów biodrowych, stawów kolanowych i stawów stopy z uwagi na ciążę może być powodem, dla którego kobiety będą unikać aktywności fizycznej. Nic bardziej mylnego! Ogólne wzmacnianie mięśni u kobiet w ciąży oraz delikatna aktywność fizyczna będą zapobiegać osłabieniu mięśni kończyn dolnych.

Na koniec warto wspomnieć o miednicy i zaburzeniach na jej poziomie. Jednym z najczęściej pojawiających się problemów u kobiet w ciąży są bóle spojenia łonowego czy stawów krzyżowo-biodrowych. Na skutek działania hormonów utrzymujących ciążę dochodzi do rozluźnienia całego aparatu więzadłowego, co powoduje problemy ze stabilnością wymienionych powyżej stawów.

Najważniejsze co jest do zapamiętania to to, że dolegliwości bólowe z układu ruchu u kobiet w ciąży można leczyć za pomocą bezpiecznych metod fizjoterapeutycznych. Nie trzeba czekać z działaniem rehabilitacyjnym do porodu. Zmniejszenie, a nawet całkowite usunięcie bólu u kobiety w ciąży wpłynie pozytywnie na jej samopoczucie i komfort życia.

Możliwe działania fizjoterapeutyczne u kobiet w ciąży

Współczesna fizjoterapia posiada szereg działań, które pozwolą kobietom w ciąży zapobiegać negatywnym skutkom zmian zachodzących w postawie ciała. Profilaktyka jest jednak zdecydowanie bardziej zalecana niż późniejsze leczenie.

Co warto zrobić, aby zminimalizować ryzyko pojawienia się problemów bólowych z narządu ruchu w okresie ciąży?

• Być aktywną fizycznie na całym przebiegu ciąży (o ile nie ma przeciwwskazań medycznych)
• Odbyć wizytę konsultacyjną u fizjoterapeuty uroginekologicznego, który omówi wszelkie wątpliwości z pacjentką
• Dbać o różnorodność ćwiczeń wzmacniających i rozluźniających (równowaga mięśniowa)
• Prowadzić trening mięśni dna miednicy
• Znaleźć czas na regenerację i odpoczynek

Jeśli jednak pojawią się dolegliwości bólowe z układu mięśniowo-szkieletowego, można bez problemów umówić się do dobrego fizjoterapeuty uroginekologicznego, który skutecznie pomoże kobiecie w ciąży. Pierwsza wizyta konsultacyjna oparta będzie w głównej mierze na badaniu podmiotowym i wywiadzie medycznym. Po zebraniu najważniejszych informacji od pacjentki, doświadczony fizjoterapeuta uroginekologiczny zaplanuje proces przyszłej terapii tak, aby poprawić jej komfort życia.

Co do samych metod fizjoterapeutycznych: u kobiety w ciąży można pracować w różnoraki sposób. Zalecane pozycje do terapii to leżenie na boku lub leżenie tyłem (na plecach) oraz pozycja siedząca. Pozycja w leżeniu przodem (leżeniu na brzuchu) z wiadomych przyczyn odpada. W terapii fizjoterapeutycznej wykorzystywane są metody delikatnej pracy mięśniowo-powięziowej, elementy masażu głębokiego czy subtelna mobilizacja stawów. Z uwagi na rozluźnienie aparatu więzadłowego nie są wskazane żadne manipulacje stawowe nawet te na odległych od miednicy częściach ciała.

Konsultacja z dobrym fizjoterapeutą uroginekologicznym pozwoli także dobrać skuteczne i bezpieczne ćwiczenia wzmacniające czy rozciągające w zależności od potrzeby. Aktywność fizyczna w ciąży jest bardzo ważna, ponieważ nie tylko zapobiega pojawieniu się dyskomfortu z narządu ruchu, ale także przygotowuje do wysiłku, jakim będzie poród.

Podsumowanie

Dolegliwości bólowe u kobiet w ciąży wynikające ze zmienionej postawy ciała obniżają jej komfort życia i pogarszają samopoczucie. Na szczęście jednak istnieje wiele bezpiecznych metod badania i terapii oferowanych przez fizjoterapeutę uroginekologicznego, które mogą być zastosowane już na etapie ciąży. Zalecamy wizytę u dobrego fizjoterapeuty uroginekologicznego, który dokładnie zbada problem i zaprogramuje dalszy tok terapii. Niemniej jednak profilaktyka jest najważniejsza! Jeśli nie istnieją przeciwwskazania medyczne, to odpowiednio dostosowana aktywność ruchowa kobiety w ciąży będzie działać zapobiegawczo.

Bibliografia

1. Conder R, Zamani R, Akrami M. The Biomechanics of Pregnancy: A Systematic Review. J Funct Morphol Kinesiol. 2019 Dec; 4(4): 72.
2. Kozłowska J., Rehabilitacja w ginekologii i położnictwie, 2006 AWF Kraków
3. Majchrzycki M. I inni. Dolegliwości bólowe dolnego odcinka kręgosłupa u kobiet w ciąży. Ginekologia Polska 2010, 81, 851-855.