Pośladki, czyli najważniejsze „fundamenty” kręgosłupa

Pośladki to bardzo ważna część ciała każdego człowieka. Choć większość ludzi nie związanych z zawodami medycznymi może je oceniać wyłącznie na poziomie estetycznym, to spełniają one bardzo ważną rolę w funkcjonowaniu kręgosłupa czy kończyn dolnych. Pośladek kryje w sobie szereg ważnych mięśni, których gołym okiem nie widać. Mięśnie te odpowiadają za ruchomość stawu biodrowego: wyprost, odwiedzenie, przywiedzenie, rotacja wewnętrzna, rotacja zewnętrzna. Jedynie mięśnie zginające staw biodrowy (również rotujące do wewnątrz) znajdują się na przedniej stronie miednicy. Jak widać, pośladek jest odpowiedzialny za funkcjonowanie  kończyny dolnej, dlatego jego niewydolność może mieć znaczne konsekwencje dla całego ciała.

O ile, pośladek ma wpływ na ustawienie stawu biodrowego, to podobna sytuacja będzie w przypadku połączenia lędźwiowo-krzyżowego kręgosłupa. Dobrze funkcjonujący pośladek będzie pośrednio wpływał na ustawienie kręgosłupa. W jaki sposób? Neutralna pozycja stawu biodrowego kontrolowana jest przez wzajemnie uzupełniającą się pracę mięśni go zginających i prostujących. Dzięki temu miednica ustawia się również w pozycji neutralnej, co jest bazą dla zachowania fizjologicznych krzywizn kręgosłupa. Znaczne osłabienie mięśni pośladkowych, których zadaniem jest głównie wyprost i rotacja zewnętrzna stawu biodrowego doprowadza do pochylenia miednicy ku przodowi i zwiększenie lordozy lędźwiowej.

Niestety z uwagi na obecny siedzący tryb życia i przewagę pracy biurowej przy komputerze pośladki w dużej mierze są rozciągane każdego dnia. Stąd też coraz więcej problemów bólowych kręgosłupa czy różnych dysfunkcji stawów biodrowych. Choć ból pojawia się na wyższych poziomach ciała, to powodem może być właśnie niewydolność pośladków.

Nieprawidłowe napięcie mięśniowe na miednicy

Balans mięśniowy to słowo-klucz w przypadku profilaktyki wszelkich dolegliwości bólowych narządu ruchu. Nie inaczej będzie w przypadku pośladków. Jak już zostało wspomniane powyżej, w pośladkach znajdują się mięśnie, które wykonują pracę przeciwstawną. Przykładowo jeden mięsień rotuje wewnętrznie, a drugi zewnętrznie kość udową w stawie biodrowym. Co więcej, nawet sam mięsień pośladkowy wielki może mieć inną funkcję w zależności od danej jego części. Przykładowo górna jego część wykonuje odwiedzenie w stawie biodrowym, natomiast dolna część odpowiedzialna jest za jego przywiedzenie.

Mięsień pośladkowy wielki z racji tego, że jest największym mięśniem pośladka pełni główną rolę w stabilizacji miednicy zarówno w płaszczyźnie czołowej (prawo-lewo), jak i strzałkowej (przód-tył). Jeśli jego napięcie jest zbyt niskie z uwagi na siedzący tryb życia, to nadmierną pracę muszą wykonać mniejsze mięśnie głębiej położone w pośladku. Zaburza się wspomniana w akapicie powyżej równowaga mięśniowa, a powstały dysbalans może powodować dolegliwości bólowe na poziomie kręgosłupa lędźwiowego oraz jego nieprawidłową kontrolę.

Niewydolność mięśni pośladkowych i problemy z tym związane

Stabilizacja miednicy w płaszczyźnie czołowej i strzałkowej jest kluczowa dla dobrego funkcjonowania stawów biodrowych i kręgosłupa. U pacjentów z niewydolnością mięśni pośladkowych obserwuje się tzw. objaw Trendelenburga. Jest to sytuacja, kiedy podczas obciążania kończyny dolnej podporowej miednica opada po stronie uniesionej kończyny. Objaw Trendelenburga świadczy o osłabionych mięśniach odwodzących staw biodrowy i niemożności utrzymania miednicy na poziomie w trakcie fazy podporu. W konsekwencji powoduje to niewłaściwą kompensację ze strony odcinka lędźwiowego kręgosłupa tak, aby móc wykonać fazę podporu i przenoszenia podczas chodu.

Jest takie powiedzenie, że łańcuch jest tak mocny jak jego najsłabsze ogniwo. Tą zasadę można przenieść na kompleks miedniczno-lędźwiowy. Takie czynności jak chód, schylanie się po przedmioty czy siadanie/wstawania są powtarzane wielokrotnie każdego dnia. Prawidłowa wzajemnie się uzupełniająca praca pośladków, brzucha czy grzbietu pozwala na efektywną kontrolę kręgosłupa, miednicy czy stawów biodrowych. W przypadku, kiedy pośladki są osłabione czy niewydolne, to większą pracę muszą przejąć inne składowe kompleksu miedniczno-lędźwiowego. Niestety najczęściej będzie to prostownik grzbietu, który generując zbyt duże napięcie będzie powodował dolegliwości bólowe na poziomie kręgosłupa.

Podsumowanie

Pośladki pełnią bardzo ważną funkcję w zachowaniu prawidłowej postawy ciała czy kontroli ustawienia miednicy. Są one niczym fundamenty dla nowopowstającego domu. Niewydolność pośladków powoduje zaburzenie fizjologicznych krzywizn kręgosłupa i dalsze problemy funkcjonalne nawet z dala od miednicy (jak przykładowo napięciowe bóle głowy).  

Bibliografia

1. Prometeusz. Atlas anatomii człowieka t.1. Medpharm, Wrocław 2014
2. Richardson C.,  Houdges P., Hides J. Kinezyterapia w stabilizacji kompleksu lędźwiowo-miednicznego. Urban&Partner 2009