Dwudziesty czwarty tydzień ciąży
Spis treści
Twoje ciało w 24 tygodniu ciąży
Twój ciążowy brzuszek jest coraz bardziej zaokrąglony. W 24 tygodniu ciąży możesz zauważyć, że pępek, który do tej pory był wklęsły zaczyna robić się płaski. Jest to związane z tym, że Twój Maluch rosnąć zaczyna wypychać i rozciągać skórę brzucha. Z każdym tygodniem Twoje Dziecko będzie rosło coraz szybciej. Ponieważ Maluch stale rośnie, w Twoim łonie zaczyna się robić coraz ciaśniej. Możesz więc zacząć odczuwać duszności, trudniej jest Ci złapać oddech (Dziecko może uciskać przeponę), zwłaszcza gdy mówisz lub wchodzisz po schodach. Jeżeli zaczynasz odczuwać tego typu dolegliwości, pozwól sobie na częstszy odpoczynek.
Koniec II trymestru oraz III trymestr mogą również przynieść nasilające się objawy zgagi. Jest to związane m.in. z tym, że przybierający na masie ciała Maluszek zaczyna uciskać żołądek, co powoduje cofanie się treści pokarmowej z żołądka do przełyku, a znajdujący się w żołądku kwas solny podrażnia błonę śluzową wyściełającą przełyk. Do objawów zgagi należą m.in. palenie i pieczenie w przełyku, odbijanie, nudności, czasem wymioty, palenie i bóle w okolicy mostka, kwaśny posmak w ustach. Pamiętaj, że nieprawidłowa dieta może nasilać objawy zgagi. Jeżeli cierpisz z jej powodu przede wszystkim unikaj tłustych, ciężkostrawnych i pikantnych, ostrych potraw. Pomocna może okazać się również zmiana pozycji leżącej na lewy bok. Więcej sposobów na to jak radzić sobie ze zgagą w ciąży znajdziesz w opisie 9 tygodnia ciąży (DZIEWIĄTY TYDZIEŃ CIĄŻY).
Cukrzyca ciążowa
W ubiegłym tygodniu pisaliśmy o tym, że w najbliższych tygodniach (pomiędzy 24 a 26 tygodniem ciąży) obowiązkowo należy wykonać doustny test obciążenia glukozą ( 75 g OGTT), który jest badaniem przesiewowym w kierunku cukrzycy ciążowej.
Dlaczego jest to takie ważne i tak duży nacisk kładzie się na wykonanie tego badania?
Nieuregulowana gospodarka węglowodanowa objawiająca się podwyższonym poziomem glukozy we krwi jest czynnikiem ryzyka wielu powikłań zdrowotnych zarówno u Mamy, jak i jej Dziecka.
Jakie zagrożenia dla Dziecka niesie za sobą cukrzyca ciążowa?
Nieuregulowana hiperglikemia (podwyższony poziom glukozy we krwi) może przyczynić się do makrosomii (masa urodzeniowa dziecka jest za duża w stosunku do wieku ciążowego, często powyżej 4 kg), co wiąże się z trudnościami w przebiegu porodu i urazami okołoporodowymi.
Noworodki matek chorych na cukrzycę w pierwszych godzinach po porodzie narażone są na występowanie zaburzeń metabolicznych. Należą do nich hipoglikemia (obniżony poziom glukozy we krwi), hipokalcemia (obniżony poziom wapnia we krwi) i hipomagnezemia (obniżony poziom magnezu we krwi). Zaburzenia te mogą manifestować się objawami ze strony układu nerwowego i układu krążenia — noworodki są senne, apatyczne, może występować u nich niepokój, drżenie kończyn, drgawki, napady sinicy i bezdech, w skrajnych przypadkach z niewydolnością krążenia i zatrzymaniem czynności serca.
W grupie kobiet chorych na cukrzycę wcześniactwo dotyczy 10–30% przypadków i jest wyższe niż u matek zdrowych. A to z kolei niesie za sobą ryzyko wielu powikłań jak: zaburzenia oddychania, niedotlenienie, krwawienia około- i dokomorowe i infekcje. Dzieci matek z cukrzycą ciężarnych częściej narażone są na wrodzone wady układu sercowo-naczyniowego, nerek i układu nerwowego. Szacuje się, że wady rozwojowe u dzieci kobiet z cukrzycą ciążową występują 6-9 krotnie częściej niż w populacji ogólnej.
Do odległych powikłań u dzieci matek cukrzycowych należą:
- otyłość,
- wyższe ryzyko wystąpienia cukrzycy
- gorszy rozwój psychosomatyczny i intelektualny.
Z kolei u mam, cukrzyca ciążowa niesie ze sobą takie zagrożenia jak częste infekcje dróg moczowych, wzrost ciśnienia tętniczego i wielowodzie (nadmierna ilość płynu owodniowego), ryzyko poronienia.
Opisane powyżej negatywne skutki cukrzycy ciążowej zarówno dla Dziecka, jak i Mamy mogą być przerażające, mogą budzić strach i niepokój oraz obawy o to co będzie. Pamiętaj, że naszym celem nie jest straszenie. Cukrzyca ciążowa jest zaburzeniem metabolicznym, które można bardzo dobrze kontrolować, co minimalizuje ryzyko jej negatywnych skutków.
Podstawowym elementem, który wpływa na unormowanie glikemii (poziomu glukozy we krwi) jest styl życia, na który składa się przede wszystkim prawidłowa dieta (więcej informacji o diecie w cukrzycy ciążowej znajdziesz w opisie kolejnego tygodnia), aktywność fizyczna (dostosowana do możliwości) oraz sen. Na każdą z tych składowych mamy wpływ i możemy ją zmienić, dostosować do naszych potrzeb zdrowotnych. Czasem zdarzają się też sytuacje, kiedy oprócz odpowiednio dobranych zmian w stylu życia, aby utrzymać prawidłowy poziom glukozy we krwi, może być nam dodatkowo potrzebna farmakoterapia w postaci insuliny. Taka terapia jest skuteczna i bezpieczna dla Mamy i Dziecka.
Jednym słowem – cukrzyca ciążowa, chociaż może być niebezpieczna, to wiemy jak ją kontrolować, aby nie miała negatywnego wpływu na zdrowie. Pod opieką lekarza diabetologa, a czasem również dietetyka możesz spokojnie przejść przez ten czas. I to jest najważniejsze przesłanie jakie chcemy przekazać. Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej na temat cukrzycy ciążowej – np. kto jest najbardziej narażony na rozwinięcie tego zaburzenia w trakcie ciąży, jak się leczy cukrzycę ciążową – zajrzyj do artykułu CUKRZYCA CIĄŻOWA – PRZYCZYNY.
Twoje dziecko w 24 tygodniu ciąży
W 24 tygodniu ciąży Twój Maluch osiąga wielkość, którą można porównać do rozmiarów melona kantalupa. Waży średnio 670 g i ma ok. 30 cm długości.
Powoli zaczyna stroić miny – marszczy czoło, otwiera i zamyka oraz krzywi usta, uwypukla („wydyma”) usta. Dziecko cały czas ćwiczy mięśnie przewodu pokarmowego połykając wody płodowe oraz praktykuje ruchy oddechowe. Nie są to jeszcze stałe, ciągłe ruchy oddechowe, tak jak to będzie po urodzeniu (od urodzenia oddychamy cały czas, 24 godziny na dobę).
W ostatnich 8 tygodniach ciąży, ten czas ćwiczeń oddechowych wydłuży się do 8 godzin. Oczywiście należy pamiętać o tym, że w życiu płodowym chociaż Dziecko wykonuje ruchy oddechowe, to płuca nie służą mu do oddychania. Cała wymiana gazowa, czyli pobór tlenu i oddanie dwutlenku węgla zachodzi w łożysku i odbywa się poprzez krew. Pisaliśmy o tym szerzej w opisie 18. tygodnia ciąży – OSIEMNASTY TYDZIEŃ CIĄŻY.
Twoje Maleństwo ma również coraz lepiej rozwiniętą sieć naczyń krwionośnych zaopatrujących płuca w krew. A w samej krwi zaczynają pojawiać się pierwsze wyprodukowane leukocyty (białe krwinki), czyli komórki krwi odpowiedzialne m.in. za odporność organizmu.
Rozwój zębów w życiu płodowym
W okresie pomiędzy 24 a 30 tygodniem życia płodu zaczynają pojawiać się zawiązki zębów stałych. Uformowane zawiązki zębów stałych umiejscawiają się za zębami mlecznymi w drugim rzędzie, patrząc od strony języka. Proces mineralizacji zębów stałych rozpocznie się już w okresie okołoporodowym. Jako pierwsze będą się mineralizować zęby trzonowe, czyli tzw. szóstki.
W okresie płodowym nastąpi jeszcze początek rozwoju i mineralizacji z zawiązków siekaczy i kłów. Oczywiście nawet te zęby, pomimo, że ich rozwój rozpoczął się jeszcze w okresie ciąży, swą „pełną dojrzałość” osiągną dopiero po urodzeniu się Dziecka. Rozwój pozostałych zębów stałych z zawiązków i mineralizacja tkanek korony zębów, tzn. ich uwapnienie jest również ściśle określone w czasie i zachodzi od 1m-ca życia do ok. 10 roku życia (jako ostatnie mineralizują się „ósemki” tzw. zęby mądrości). Natomiast sam proces wyrzynania zębów stałych przebiega pomiędzy 6. a 14. rokiem życia (poza „ósemkami”, które mają bardzo zróżnicowane terminy wyrzynania, najczęściej pomiędzy 17. a 25. rokiem życia). W bardzo rzadkich przypadkach – ok. raz na 3000 urodzeń zdarza się, że Maluch urodzi się z zębem, który już wydostał się z dziąsła.
24 tydzień ciąży – rozwój zmysłu smaku
Twoja Kruszynka ma już kubki smakowe, dzięki którym czuje smak połykanego płynu. Możesz więc już teraz zacząć przyzwyczajać swoje Dziecko do różnych smaków, gdyż część substancji zawartych w pokarmach ma zdolność przenikania przez barierę łożyskową, która oddziela krążenia płodu od krążenia matczynego. Dzięki temu już podczas życia płodowego Twojego Potomka masz szansę rozpocząć kształtowanie jego preferencji żywieniowych.
Zwracaliśmy już na to uwagę kilkukrotnie (np. w opisie 20 tygodnia ciąży – DWUDZIESTY TYDZIEŃ CIĄŻY), gdyż jest to bardzo ważna kwestia, z której często nie zdajemy sobie sprawy. Mogłoby się bowiem wydawać, że realny wpływ na preferencje i wybory żywieniowe naszych dzieci, a co za tym idzie, również na ich zdrowie, mamy wpływ dopiero po ich urodzeniu. Okazuje się, że możemy zrobić wiele dobrego dużo wcześniej.
Jednym z ciekawych badań, które obrazuje nasz wpływ na preferencje smakowe naszych dzieci już w okresie ich życia płodowego było badanie, w którym wykorzystano sok marchwiowy. Kobiety ciężarne zostały podzielone na 3 grupy: pierwsza piła sok z marchwi w III trymestrze ciąży, druga grupa piła sok marchwiowy w I i II trymestrze ciąży, a trzecia grupa nie piła go wcale przez cały okres ciąży. Następnie obserwowano reakcję niemowlaków na smak marchwi po upływie 4 tygodni od momentu wdrożenia u nich diety rozszerzonej o warzywa. Okazało się, że dzieci mam, które w trakcie ciąży spożywały sok z marchwi dużo chętniej i bardziej entuzjastycznie reagowały na to warzywo w diecie. Natomiast u niemowląt urodzonych przez kobiety, które nie piły soku marchwiowego podczas ciąży zaobserwowano wyraźne niezadowolenie i grymasy w reakcji na wprowadzoną do ich diety marchew.
Nieustannie rozwija się układ nerwowy Twojego Malucha. Na tym etapie jest już wykształcona część odruchów noworodkowych, czyli pewnego rodzaju automatyzmów ruchowych, takich stereotypowych (czasem nazywane też pierwotnymi) wzorców zachowania w reakcji na bodziec. Do tych odruchów należą m.in. odruch ssania i połykania, odruch chwytny oraz tzw. odruch Moro (dziecko w reakcji na hałas, ostre światło czy też utratę oparcia dla głowy gwałtownie prostuje ręce i otwiera dłonie, plecy wygina w łuk oraz prostuje nogi, a następnie przytula zaciśnięte w piąstki dłonie do piersi).
24 tydzień ciąży, który to miesiąc?
Dwudziesty czwarty tydzień ciąży to szósty miesiąca życia płodowego Twojego dziecka. Jesteś w II trymestrze ciąży.
Tygodnik ciąży – to już 24 tydzień ciąży
- Niezmiennie przypominamy o codziennej suplementacji kwasem foliowym, kwasami omega 3, jodem i witaminą D3.
- Jeżeli jeszcze nie odwiedziłaś swojego lekarza, to zrób to w najbliższym czasie. Pomiędzy 21 a 26 tygodniem ciąży powinna odbyć się Twoja kolejna wizyta kontrolna. Aby być do niej odpowiednio przygotowaną, sprawdź listę badań, które należy wykonać rutynowo przed tą wizytą. Znajdziesz je w opisie 20 tygodnia ciąży.
- W okresie pomiędzy 24 a 26 tygodniem ciąży powinnaś również wykonać badanie przesiewowe (doustny test obciążenia glukozą) w kierunku cukrzycy ciążowej. Umów się na badanie w laboratorium oraz zakup glukozę 75g w aptece – jest ona niezbędna do przeprowadzenia tego testu.
- Nie zaniedbuj codziennej aktywności fizycznej. Dbaj o siebie i ruszaj się codziennie dostosowując jej intensywność do swoich możliwości. Pamiętaj, że nawet zwykły półgodzinny spacer, na który pójdziesz codziennie poprawi Twoją wydolność i kondycję fizyczną.
Wybrane biometryczne wymiary płodu w 24 tygodniu ciąży
24 tydzień ciąży | 5% | 50% | 95% | |
5 centyl | średnia | 95 centyl | ||
BPD | Wymiar dwuciemieniowy | 5,70 cm | 6,20 cm | 6,70 cm |
HC | Obwód główki | 21,60 cm | 23,00 cm | 24,40 cm |
AC | Obwód brzucha | 16,80 cm | 18,60 cm | 20,40 cm |
FL | Długość kości udowej | 4,00 cm | 4,40 cm | 4,80 cm |
HL | Długość kości ramiennej | 3,70 cm | 4,00 cm | 4,40 cm |
TL | Długość kości piszczelowe | 3,50 cm | 3,80 cm | 4,20 cm |
EFW | Przybliżona masa ciała | 503 g* | 670 g | 838 g** |
*3% **97%
Aby określić wartości referencyjne dla poszczególnych wymiarów płodu, przy określaniu prawidłowości rozwoju, podaje się zazwyczaj tzw. średnią (mediana) – w powyższej tabeli jest to kolumna środkowa (nazwana średnia, inaczej 50%).
Warto pamiętać, że nie należy każdego z podanych wymiarów traktować oddzielnie i jako pojedynczy wyznacznik zdrowia dziecka. Są to wartości referencyjne, podane jako średnie statystyczne, a przecież każde dziecko rozwija się we własnym tempie i nie jest średnią statystyczną. Dlatego też wartości referencyjne uwzględniają różnorodność i różne tempo rozwoju podając oprócz wartości średnich tzw. wartości skrajne.
Są one wskazane w dwóch kolumnach – 5 i 95%, inaczej 5 i 95 centyli. Piąty centyl pokazuje nam taką wartość, poniżej której znajduje się tylko 5% dzieci – czyli np. obwód główki poniżej 21,60 cm dotyczy jedynie 5% płodów w 24. tygodniu ciąży. Z kolei dziewięćdziesiąty piąty centyl to wartość, powyżej której znajduje się również 5% największych dzieci – czyli np. obwód główki powyżej 24,40 cm dotyczy 5% płodów w 24. tygodniu ciąży. Są to tzw. siatki centylowe, które odwzorowują rozkład danej cechy (w tym przypadku poszczególnych pomiarów biometrycznych płodu) w populacji. Ponieważ dzieci rosną, to trudno byłoby zastosować u nich sztywne normy, tak jak w przypadku dorosłych. Dlatego też do oceny rozwoju dziecka – zarówno w życiu pre-, jaki postnatalnym stosujemy siatki centylowe. Tutaj wartości graniczne, czyli tzw. normy wyznaczają centyle. Najczęściej jako wartości graniczne uznaje się centyle 3-97, 5-95 lub 10-90, co oznacza, że pomiary mieszczące się w podanych kanałach centylowych uznawane są za prawidłowe. Jeżeli określone wymiary zbliżone są do wartości granicznych, to taka sytuacja wymaga ostrożnej oceny i bacznej obserwacji, co zapewne uczyni lekarz prowadzący.
Źródła
- Merz E., Wellek S.“Normal Fetal Development Profiles A Model to obtain Standard Development Graphs for the Head and Abdominal Parameters and the Long Limb Bones” Ultraschall in der Medizin 17 (1996) 153-162 (AC)
- Hadlock F.P., Harrist R.B., Martinez-Poyer J. „In Utero Analysis of Fetal Growth: A Sonographic Weight Standard“ Radiology.1991, 181: 129-133
24 tydzień ciąży – zapytaj psychologa
Już wkrótce staniesz się mamą. Jeśli dzieje się to w Twoim życiu po raz pierwszy, z pewnością towarzyszy Ci wiele obaw. Niemniej jednak, nie powinnaś poddawać się negatywnym emocjom. Pamiętaj o tym, że bez względu na to, jaką ilość poradników przeczytasz i tak podczas opieki nad maluszkiem będziesz kierować się przede wszystkim swoim instynktem oraz aktualnymi potrzebami dziecka.
Jeśli obawiasz się, że dziecko zmieni w Twoim życiu wiele – to prawda. Niemniej jednak, narodziny dziecka nie oznaczają, że Twoje poczucie satysfakcji z życia ulegnie osłabieniu. Pojawienie się dziecka w rodzinie jest ogromnym wydarzeniem, które z pewnością wpłynie na Twoją codzienność, a także na relacje z Twoim partnerem. Jeśli do tej pory byliście tylko we dwoje, czas przygotować się na to, że już za kilkanaście tygodni w centrum waszej uwagi znajdzie się mały człowiek, który za waszym przewodnictwem będzie poznawać świat. To nie tylko ogromna odpowiedzialność, ale także wielka radość.
Pamiętaj także o tym, że po narodzinach malucha w Twoim życiu powinna nadal gościć intymność oraz romantyzm. Nie bój się rozmawiać ze swoim partnerem o tym, co przyniesie przyszłość. Już teraz spróbujcie sobie wyobrazić, jak mogą wyglądać wasze chwile we dwoje i jak utrzymać romantyzm w waszym związku.
Dla tych par, które spełniają się już w roli rodzica, przyjście na świat kolejnego dziecka może budzić obawy o zazdrość i niesnaski między przyszłym rodzeństwem. Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej na temat tego, jak przygotować Twoje dziecko na pojawienie się kolejnego członka rodziny, zapoznaj się z poniższym artykułem – NOWE DZIECKO W RODZINIE – JAK PRZYGOTOWAĆ DZIECI NA NARODZINY RODZEŃSTWA.
Ponadto, jeśli obawiasz się reakcji swojego starszego dziecka na przyjęcie nowego członka rodziny, możesz skorzystać z pomocy psychologa dziecięcego
Zapytaj dietetyka
Mija 24 tydzień ciąży i pewnie nie raz usłyszysz pytanie „ile do tej pory przytyłaś”?
Mamy często dzielą się takimi informacjami i porównują się do siebie. Wiele zależy m.in. od Twojej wyjściowej masy ciała – czyli tej przed zajściem w ciążę oraz oczywiście od Twoich zachowań żywieniowych w trakcie ciąży.
Przyrost masy ciała w tym okresie powinien być w miarę stały, dla kobiet, które przed zajściem w ciążę miały prawidłową masę ciała (BMI poniżej 25) to średnio 0,45 kg na tydzień, a u kobiet, u których masa ciała była podwyższona to średnio ok. 0,2 – 0,27 kg na tydzień. Licząc od początku ciąży całkowity przyrost masy ciała na tym etapie może wahać się w granicach 2,3-7 kg.
Pamiętaj, że każdy przypadek należy rozpatrywać indywidualnie. Najważniejsze jest zdrowie Twoje i Twojego Dziecka, dlatego też nie bazuj na porównywaniu się do innych kobiet z Twojego otoczenia, czy też z internetu, a opieraj się przede wszystkim na opinii swojego lekarza. Jeżeli chcesz sobie przypomnieć jakie są rekomendacje odnośnie przyrostu masy ciała na poszczególnych etapach ciąży – zajrzyj do opisu 8. tygodnia ciąży. (ÓSMY TYDZIEŃ CIĄŻY)
To ciekawe
Aktywność fizyczna w ciąży
Konsekwentnie namawiamy Cię do codziennej aktywności fizycznej w okresie ciąży. Oczywiście jej rodzaj i intensywność należy dostosować do swoich potrzeb i możliwości na danym etapie ciąży.
Warto wziąć pod uwagę:
- stan Twojego zdrowia,
- przebieg ciąży,
- rodzaj pracy, który wykonujesz (np. czy jest to praca siedząca, czy praca fizyczna)
- jak aktywna fizycznie byłaś do tej pory (przed ciążą i w jej trakcie).
Jeżeli masz wątpliwości, czy i jaki rodzaj aktywności będzie dla Ciebie i Twojego Malucha odpowiedni, przede wszystkim porozmawiaj ze swoim lekarzem. Pomocna może się również okazać porada fizjoterapeuty (sprawdź ofertę Centrum Medycznego Meavita – OFERTA FIZJOTERAPIA) bądź trenera personalnego specjalizującego się w aktywności fizycznej kobiet ciężarnych.
Wiele towarzystw naukowych podkreśla korzystny wpływ aktywności u wszystkich ciężarnych. Opracowane przez The Royal College of Obstetricians and Gynaecologists (RCOG, Stowarzyszenie założone w Wielkiej Brytanii, które obecnie posiada ok. 12500 członków na całym świecie) rekomendacje systematyzują sposób wprowadzania aktywności fizycznej w okresie ciąży.
Założenia proponują rozpoczęcie aktywności fizycznej u kobiet, które do tej pory nie były aktywne i prowadziły siedzący tryb życia od 15 minutowych ćwiczeń trzy razy w tygodniu. Ich intensywność należy stopniowo zwiększać do 30 minut każdego dnia.
Ważne jest również stosowanie się do ogólnych zasad dotyczących aktywności fizycznej w ciąży:
- każdorazowe rozpoczęcie ćwiczeń rozgrzewką i rozciąganiem (5-10min),
- unikanie ćwiczeń w wysokich temperaturach (szczególnie przy aktywności trwającej ponad 45 min),
- kontrola tętna i ciśnienia tętniczego (pozwala na regulację intensywności wysiłku),
- kontrola nawodnienia,
- odpowiednia – różnorodna i urozmaicona dieta,
- obserwacja własnego organizmu i jego reakcji na wysiłek fizyczny.
Jakie są bezwzględne przeciwwskazania do aktywności fizycznej w ciąży:
- ciężkie choroby serca
- ciężkie choroby układu oddechowego
- przewlekłe krwawienie w II lub III trymestrze ciąży
- ciężka anemia
- stan przedrzucawkowy lub nadciśnienie tętnicze rozpoznane w trakcie ciąży
- ciąża mnoga zagrożona porodem przedwczesnym
- przerwanie błon owodniowych
- przedwczesny poród podczas obecnej ciąży
- niewydolność szyjki macicy
- łożysko przodujące po 26. tygodniu ciąży
Rekomendowane rodzaje aktywności dla kobiet w ciąży wg American College of Obstetricians and Gynecologists (ACOG, Amerykańskie Kolegium Położników i Ginekologów):
- pływanie
- spacerowanie
- umiarkowany aerobik
- ćwiczenia na rowerku stacjonarnym
- joga
- pilates
- bieganie (po konsultacji z lekarzem)
- trening siłowy (po konsultacji z lekarzem)