Pierwszy tydzień ciąży
Spis treści
Twoje ciało w 1 tygodniu ciąży
Cykl miesiączkowy
Cykl miesiączkowy (menstruacyjny) to następujące po sobie regularne, cykliczne zmiany w organizmie kobiety dojrzałej płciowo, które przygotowują jej organizm do zajścia w ciążę. Długość cyklu może nieco różnić się wśród kobiet, średnio wynosi ona 28 dni. Poszczególne dni cyklu miesięcznego oznacza się kolejnymi cyframi, rozpoczynając od pierwszego dnia miesiączki. W podobny sposób określamy wiek ciąży.
W kalendarzu ciąży rozpoczynamy liczenie od pierwszego dnia cyklu, czyli pierwszego dnia krwawienia miesięcznego. Właśnie ten dzień rozpoczyna pierwszy tydzień ciąży. Jak się za chwilę przekonasz, czytając opis 1 i 2 tygodnia ciąży, wiek ciąży nie jest tożsamy z wiekiem płodu. W zależności od długości Twojego cyklu miesiączkowego, do zapłodnienia może dojść np. w 2 lub 3 tygodniu cyklu, a w przypadku bardzo nieregularnych miesiączek nawet w kilkunastym tygodniu cyklu. Stąd właśnie wynika różnica – czytając różne opracowania na temat ciąży warto zwrócić na to uwagę. Czasem możesz spotkać się z określeniem np. 1 tydzień życia płodowego. Co nie oznacza, że jest to 1 tydzień ciąży, a najczęściej 3 tydzień ciąży. Dlatego właśnie, aby usystematyzować i ujednolicić kalendarz ciąży, z medycznego punktu widzenia ciąża liczona jest nie od momentu zapłodnienia, a z uwzględnieniem daty ostatniej miesiączki. Warto o tym pamiętać.
Wszystkie zmiany zachodzące w trakcie cyklu zachodzą pod wpływem hormonów produkowanych w organizmie kobiety przez podwzgórze, przysadkę mózgową i jajniki. Głównymi graczami sterującymi tymi zmianami są przede wszystkim estrogeny i progesteron, wraz z dodatkowym wsparciem hormonu folikulotropowego (FSH, hormon pobudzający pęcherzyki, folitropina) oraz hormonu luteinizującego (LH, lutropina).
Prawidłowy cykl miesiączkowy może trwać od 21 do 35 dni, a odstęp między kolejnymi miesiączkami może różnić się do 8 dni (tzn. można mieć krwawienie miesiączkowe w nierównych odstępach czasu, np. w jednym miesiącu po 31 dniach od ostatniej miesiączki, a w kolejnym po 28 dniach od ostatniej miesiączki). Cały cykl dzielimy na 3 fazy: menstruacyjną, folikularną i lutealną. Ich długość różni się w zależności od tego jak długi jest cykl miesiączkowy. Najbardziej stałą cechą cyklu jest czas trwania fazy lutealnej, który wynosi 14 +/- 1 dzień. W prawidłowym cyklu, faza folikularna, w zależności od długości cyklu, może trwać od 10 do 22 dni, a faza menstruacyjna najczęściej 3-5 dni.
Warto pamiętać o tym, że cały proces zachodzi w sposób ciągły i jedna faza stopniowo przechodzi w kolejną. Podobnie jak cykle reprodukcyjne – w prawidłowych warunkach, u zdrowej kobiety zachodzą w sposób ciągły, miesiąc po miesiącu, aż do stałego ustania krwawienia miesiączkowego, czyli menopauzy.
Co się dzieje w poszczególnych fazach cyklu miesiączkowego i kiedy dochodzi do zapłodnienia?
Faza menstruacyjna
Za jej początek przyjmuje się pierwszy dzień krwawienia., trwa średnio ok. 5 dni. W sytuacji gdy nie dojdzie do zapłodnienia, poziom estrogenów i progesteronu spada, a warstwa czynnościowa endometrium (błona śluzowa macicy) ulega złuszczeniu i wydaleniu z pochwy wraz z niewielką ilością krwi (ok. 30-70 ml w trakcie menstruacji).
Faza folikularna
Nazywana jest również fazą proliferacyjną – wg kalendarza cyklu miesiączkowego jest to faza druga, natomiast w rzeczywistości to od tej fazy wszystko się rozpoczyna. Podwzgórze produkuje hormon uwalniający gonadotropiny (Gn-RH, gonadoliberyna), który z kolei pobudza przysadkę do wydzielania 2 innych hormonów, tzw. gonadotropin. Są to hormony FSH i LH. Jako pierwszy wydzielany jest hormon folikulotropowy, czyli FSH. Jego wysokie stężenie pobudza rozwój i dojrzewanie pęcherzyków jajnikowych oraz wydzielanie estrogenów przez komórki pęcherzykowe. W związku tym rośnie również stężenie estrogenów, które nie tylko pobudzają macicę do wzrostu, ale też wpływają na produkcję charakterystycznego dla dni płodnych śluzu, który zmienia swoją strukturę i z gęstej pasty staje się rzadszy, bardziej śliski i rozciągliwy.
Podczas każdego cyklu FSH pobudza wzrost kilku pęcherzyków jajnikowych, ale przeważnie tylko jeden z nich dojrzewa do tzw. stadium pęcherzyka Graafa (dojrzała komórka jajowa zawieszona w płynie pęcherzykowym i otoczona komórkami nabłonka pęcherzykowego, które produkują estrogeny). W międzyczasie przysadka wydziela hormon luteinizujący, czyli LH. Po osiągnięciu odpowiedniego stosunku stężeń FSH/LH następuje końcowe dojrzewanie komórki jajowej i otaczającego ją pęcherzyka. Wtedy wzrasta ilość estrogenów, co powoduje hamowanie wydzielania FSH. Do głosu dochodzi hormon luteinizujący (LH), który wyzwala owulację, tzn. następuje pęknięcie pęcherzyka Graafa i uwolnienie komórki jajowej.
W tym samym czasie, równolegle do procesu dojrzewania pęcherzyka Graafa, w endometrium (błona śluzowa) macicy zachodzą zmiany pod wpływem estrogenów wydzielanych przez komórki pęcherzykowe. W tym momencie estrogeny mają najwyższy poziom. Błona śluzowa macicy regeneruje się i pogrubia (dochodzi do 2-3-krotnego pogrubienia) przygotowując się na przyjęcie zapłodnionej komórki jajowej. Uwolniona komórka jajowa jest wychwytywana przez jajowody i tam dojrzewa.
To właśnie w tym momencie cyklu miesięcznego komórka jajowa jest gotowa do zapłodnienia. Oprócz materiału genetycznego zawiera ona także składniki odżywcze, które pozwalają jej przeżyć przez ok. 72 godziny po owulacji, ale prawdopodobnie czas, w którym jest zdolna do zapłodnienia jest krótszy niż połowa tego czasu. Najczęściej podaje się, że komórka jajowa znajduje się w gotowości do zapłodnienia przez ok. 24 godziny. Biorąc pod uwagę fakt, że plemniki mogą przeżyć w drogach rodnych kobiety średnio ok. 48 godzin (zdarza się, że w bardzo sprzyjających warunkach plemniki są w stanie przeżyć 5-7 dni), to „okno” zapłodnienia może trwać średnio 120 godzin. Warto więc pamiętać, że samo uwolnienie komórki jajowej, czyli moment owulacji wypada mniej więcej na 14 dni przez rozpoczęciem następnej menstruacji.
Faza lutealna
W trakcie tej fazy z komórek pękniętego pęcherzyka powstaje ciałko żółte, które produkuje głównie progesteron oraz niewielkie ilości estrogenów. Wzrost stężenia progesteronu hamuje wydzielanie LH przez przysadkę, a jednocześnie wpływa rozpulchniająco na endometrium. Ponadto ma działanie miorelaksacyjne, zmniejsza czynność skurczową macicy, indukuje produkcję śluzu szyjkowego nieprzenikliwego dla plemników oraz rozrost przewodów mlecznych sutka. Jeśli nie dojdzie do zapłodnienia, komórka jajowa zaczyna obumierać, a ciałko żółte zanika. Poziom progesteronu spada, a organizm kobiety zaczyna się przygotowywać do kolejnej menstruacji w nowym cyklu miesięcznym. Natychmiast po miesiączce zaczyna się regenerować i rozpoczyna się nowy cykl.
Mając już pełen obraz tego, jak wygląda pełen cykl miesiączkowy, wiemy, że w tym tygodniu u kobiet z regularnym 28-dniowym cyklem miesiączkowym stosunek płciowy najprawdopodobniej nie doprowadzi do zapłodnienia. Zanim komórka jajowa uwolni się z pęcherzyka jajnikowego plemniki zdążą już obumrzeć w ciele kobiety. Ale pamiętajcie, że seks nie musi służyć tylko i wyłącznie prokreacji.
1 tydzień ciąży, który to miesiąc?
Pierwszy tydzień ciąży, to początek pierwszego miesiąca ciąży. Rozpoczynasz I trymestr ciąży.
1 tydzień ciąży – Zapytaj psychologa
Jeśli planujesz zajście w ciążę, Twoje marzenie już wkrótce może się spełnić. Pamiętaj jednak o tym, że nie tylko narodziny dziecka, ale także okres ciąży to czas wielkich zmian w Twoim życiu. Zmiany te nie zawsze będą przyjmować wyłącznie pozytywne oblicze. Wraz z rozwojem ciąży czeka Cię wiele wyzwań, którym będziesz musiała stawić czoła. Pamiętaj zatem, aby zadać o to, by wokół Ciebie znalazły się osoby, na których zawsze możesz polegać. W czasie, gdy Twoje maleństwo będzie się rozwijać, musisz szczególnie zadbać o swój komfort psychiczny. Ogranicz udział stresu w swoim codziennym życiu i zadbaj o efektywny sen.
Jeśli do tej pory zmagałaś się z problemem niepłodności oraz/lub doświadczyłaś w przeszłości utraty dziecka na skutek poronienia, postaraj się zrównoważyć swoje emocje oraz oczekiwania. Nie myśl za dużo na temat tego, co może się stać. Pozwól sobie na radość wynikającą ze spełnienia Twoich największych marzeń i jednocześnie podchodź z rozwagą do kolejnych etapów rozwoju ciąży. Miej w pamięci, że zarówno stan Twojego zdrowia, jak i samopoczucie psychiczne wywierają niezwykle ważny wpływ na prawidłowy rozwój płodu.
W sytuacji, w której zmagasz się z lękiem dotyczącym możliwości doświadczenia straty dziecka na skutek poronienia, lub gdy strach przed możliwym niepowodzeniem wpływa na Twoje codzienne funkcjonowanie oraz nastrój, skorzystaj z pomocy doświadczonego psychologa i podziel się swoimi obawami z najbliższymi. Wsparcia psychologiczne zapewni Ci psycholog Centrum Medycznego Meavita.
Zapytaj dietetyka
Jeżeli planujesz ciążę zadbaj o siebie. Wysypiaj się. Gimnastykuj się i rozciągaj. Obligatoryjnie rzuć palenie. Zrezygnuj z alkoholu . Stosuj zdrową i dobrze zbilansowana dietę – więcej na ten temat przeczytasz w opisie kolejnego, 2 tygodnia ciąży (Drugi tydzień ciąży). Jeżeli nie jesteś pewna czy prowadzisz odpowiedni styl życia i o co jeszcze warto zadbać w kontekście zdrowotnym – umów się na wizytę prekoncepcyjną do swojego lekarza ginekologa.
Kwas foliowy w ciąży
Dowody naukowe niezaprzeczalnie wskazują na to, że niedobór kwasu foliowego sprzyja rozwojowi wad układu nerwowego. Należą do nich np. bezmózgowie, przepuklina oponowo – rdzeniowa czy rozszczep kręgosłupa. Co więcej, kwas foliowy jest niezbędny w procesie powstawania kwasów nukleinowych, czyli podstawowych „cegiełek” budujących DNA. A ponieważ DNA to nasze „centrum dowodzenia” i znajduje się w każdej komórce naszego organizmu (za wyjątkiem erytrocytów), możemy powiedzieć, że kwas foliowy jest niezbędny do powstawania każdej komórki. I to zarówno w czasie płodowym, jak i już dorosłym.
Jakie są w związku z tym rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników (PTGiP, 2018):
- Każda kobieta w wieku rozrodczym powinna w diecie uwzględnić produkty bogate w kwas foliowy (np. sałata, szpinak, zboża, wątróbka, kapusta, orzechy, jaja, sery) oraz produkty wzbogacone (fortyfikowane) kwasem foliowym.
- Kobieta planująca ciążę powinna zacząć przyjmować kwas foliowy już 12 tygodni przed ciążą oraz kontynuować przyjmowanie przez cały okres ciąży, połogu oraz karmienia piersią. W zależności od wskazań i stanu zdrowia, zostały wyodrębnione 3 grupy z odmienną rekomendowaną dawką folianów:
– Do grupy 1 należą zdrowe kobiety bez obciążonego wywiadu położniczego. Ta grupa powinna przyjmować tzw. dawkę podstawową, czyli 0,4 mg kwasu foliowego dziennie.
– Do grupy 2 należą: kobiety, które urodziły dziecko z wadą wrodzoną płodu lub wady wrodzone wystąpiły w najbliższej rodzinie, kobiety otyłe, kobiety z cukrzycą przedciążową zarówno typu I jak i typu II, kobiety z hipotrofią płodu (IUGR) i/lub stanem przedrzucawkowym w poprzednich ciążach, kobiety z chorobami przewodu pokarmowego mogącymi zaburzać wchłanianie (wrzodziejące zapalenie jelita grubego, choroba Crohna, celiakia), kobiety z niewydolnością wątroby, kobiety z niewydolnością nerek na dializoterapii, kobiety po operacji bariatrycznej, kobiety stosujące na stałe leki : metformina, metotreksat, leki przeciwpadaczkowe, cholestyramina, sulfasalazyna, kobiety palące lub nadużywające alkoholu, kobiety z obniżoną aktywnością MTHFR. Ta grupa powinna przyjmować 0,8 mg kwasu foliowego, w tym aktywne foliany oraz witaminę B12 (nie podano konkretnej dawki) przez okres 12 tygodni przed ciążą, cały okres ciąży oraz laktacji.
– Do grupy 3 należą kobiety, które mają już potomstwo z wadę cewy nerwowej lub ich partner ma potomstwo z wadę cewy nerwowej. Ta grupa powinna przyjmować 5 mg kwasu foliowego, w tym aktywne foliany i witaminę B12 (nie podano konkretnej dawki) przez okres 12 tygodni przed ciążą oraz przez cały I trymestr ciąży, a następnie 0,8 mg kwasu foliowego, w tym aktywne foliany i witaminę B12 (nie podano konkretnej dawki) przez okres II, III trymestru ciąży oraz laktacji.
To ciekawe
- Czy wiesz, że za proces spermatogenezy, czyli proces powstawania i dojrzewania plemników odpowiada testosteron oraz 2 gonadotropiny – FSH i LH, czyli te same hormony, które u kobiet regulują proces dojrzewania komórki jajowej.
- Na długość życia plemnika w drogach rodnych kobiety ma wpływ wiele czynników. Należą do nich m.in. warunki jakie plemnik zastanie w pochwie (preferowane jest wilgotne, ciepłe środowisko o zasadowym pH).
- W jednym wytrysku nasienia może znajdować się 100 – 500 mln plemników. Hormony odpowiedzialne za produkcję plemników są wydzielane co 60-90 minut, a tempo uwalniania plemników to ok. 3 tys. sztuk na sekundę!