Twoje ciało w 38 tygodniu ciąży

To już naprawdę ostatni miesiąc. Możesz czuć się zmęczona, czasem zniecierpliwiona, czy też pełna obaw związanych z samym przebiegiem porodu. Jak to będzie? Poznaj poszczególne fazy porodu naturalnego. Pamiętaj, że chociaż poszczególne etapy przyjścia Dziecka na świat siłami natury są u wszystkich bardzo podobne, to czas ich trwania, intensywność czy przeżycia i emocje każdej kobiety będą inne.

Fazy porodu naturalnego

1 faza porodu – faza skurczów i rozwierania szyjki macicy

Za ciążę donoszoną uznaje się taką, w której poród nastąpił po skończonym 37. tygodniu  ciąży. Pierwszy etap porodu to regularne skurcze macicy, które prowadzą do rozwarcia szyjki macicy. Na początku ich intensywność i częstotliwość jest niewielka, z czasem coraz bardziej się nasilają i pojawiają się częściej. Najczęściej każdy skurcz ma taki swój punkt kulminacyjny, czyli moment w którym siła skurczu jest największa. Istotna jest ilość i jakość skurczów, bowiem nie każdy pojawiający się skurcz, czy kilka skurczy w ciągu dnia świadczy o tym, że rozpoczęcie porodu jest blisko. Zdarza się, że już kilka dni wcześniej pojawiają się skurcze przepowiadające, które są łagodne, mogą potrwać godzinę czy kilka godzin i samoistnie zanikają. Ważne jest nasilanie się częstości i intensywności skurczów oraz regularność ich występowania. U większości kobiet pojawia się również jednoczesny ból w podbrzuszu i okolicy krzyżowej (czas jego pojawienia się i intensywność różnią się wśród kobiet).

O tym, że rozpoczęła się akcja porodowa świadczą skurcze, które występują w odstępach nie większych niż 10 min. i trwają ok. 20 s. każdy. Jeśli do tego czasu byłaś w domu, to teraz jest ten moment, kiedy powinnaś szykować się do szpitala. Pierwsza faza porodu to czas kiedy dobrze jest jak najdłużej utrzymywać się w ruchu. Możesz spokojnie spacerować, siedzieć na piłce czy też ćwiczyć na niej, kucać. Wszystko zależy od tego jaka pozycja czy technika jest w tym czasie dla Ciebie najbardziej odpowiednia. Czas trwania tego etapu porodu naturalnego jest bardzo różny, od 1-2 godzin do 14 godzin, a czasem nawet dłużej. Wszystko zależy od tego w jakim tempie będzie dochodziło do rozwarcia szyjki macicy i obniżaniu się główki Dziecka w kanale rodnym. Pełne rozwarcie szyjki macicy to rozwarcie na 10 cm. Lekarz lub położna oceniają postęp porodu poprzez badanie per vaginum, podczas którego oceniają szyjkę macicy, grubość jej brzegów i jej stopień rozwarcia. Oceniają również ułożenie części przodującą Dziecka i jej położenie w stosunku do linii międzykolcowej, którą wyznaczają odpowiednie punkty kostne w kanale rodnym kobiety. W tym czasie może być również wykonywany zapis KTG (co 15-30 minut), żeby zobaczyć jakie jest tętno Dziecka, jak serce Twojego Malucha reaguje na skurcze i czy jest wszystko w porządku. Czas rozwierania się szyjki na tym ostatnim etapie, czyli od 6 do 10 cm jest przez większość kobiet odczuwany, jako bardziej bolesny od początkowego etapu. Wtedy też skurcze stają się coraz silniejsze. Najpierw co 2-5 min. i trwają ok. 60 sekund. Zdarza się, że skurczom na tym etapie mogą towarzyszyć nudności, wymioty bądź biegunka. Następnie skurcze będą występować jeszcze częściej, co 1-3 min. , będą trwały dłużej, a szczyt skurczu będzie pojawiał się praktycznie od razu po jego rozpoczęciu. Możesz odczuwać mocny ból pleców, u niektórych kobiet zdarza się czkawka, może ci się “odbijać”. Dla części kobiet pomocnym środkiem łagodzącym ból są w tym czasie wydawane dźwięki (np. jęczenie, gwizdanie), czy też okrzyki. To wyzwala endorfiny, które działają jak naturalne środki przeciwbólowe. Dlatego jeśli masz ochotę czy potrzebę pokrzyczeć – po prostu zrób to. O tym jaka jest rola bólu porodowego i w jaki sposób można go złagodzić pisaliśmy w tym artykule – ŁAGODZENIE BÓLU PORODOWEGO.

W pierwszej fazie porodu siłami natury mogą również odejść Ci wody płodowe, ale wcale nie muszą. Optymalnie, gdy dzieje się to dopiero w drugiej fazie.

A więc kiedy jechać do szpitala?

• w sytuacji wystąpienia regularnej czynności skurczowej, sam moment kiedy wyjechać powinien zależeć od tempa nasilania się skurczów (najczęściej podaje się takie graniczne wartości – odstępy między skurczami trwają 5-10 minut) oraz tak prozaicznych kwestii jak np. Twój  czasu dojazdu do szpitala. Nasza sugestia, jeśli masz wątpliwości czy to już – skontaktuj się ze swoim lekarzem lub położną;, a jeżeli nie masz takiej możliwości lepiej podjechać do szpitala i sprawdzić, jeżeli “alarm” okaże się fałszywy to nic się nie stało, po prostu uspokojona wrócisz do domu.
• odeszły Ci wody płodowe
• gdy zauważysz krwawienie z dróg rodnych
• w każdej sytuacji, w której masz wątpliwości i nie jesteś pewna czy poród właśnie się zaczyna, i czy Maluszek jest bezpieczny. Życie pisze różne scenariusze i dlatego w takich sytuacjach lepiej po prostu zgłosić się do Szpitala celem oceny stanu położniczego.

2 faza porodu – narodziny

Druga faza porodu, czyli narodziny Dziecka rozpoczyna się w momencie kiedy szyjka osiąga pełne rozwarcie (10 cm). Pojawiają się skurcze parte i następuje uwypuklenie się krocza i odbytu, co jest wynikiem obniżenia się główki dziecka. Skurcze parte następują co 1-1,5 min. po sobie i trwają ok. 60 sekund. To jak długo potrwa ten etap zależy od efektywności Twojego parcia. Ważne, abyś zrozumiała jak to zrobić. Czasem mówi się, że parcie przy porodzie jest instynktowne. Nie zawsze tak jest. W tym czasie dużo się dzieje, jesteś pełna emocji, często towarzyszy Ci ból i to wszystko może spowodować, że Twoje parcie nie będzie efektywne. Pomimo tego, że przygotowywałaś się do porodu i zapewne w teorii, przed akcją porodową wszystko to znałaś celująco. Możesz poprosić położną, aby wytłumaczyła Ci jak to robić prawidłowo.

Parcie powinno być płynne i ciągłe, zgrane ze skurczami macicy. Zauważ jak przebiega skurcz – czujesz jak on narasta, staje się coraz silniejszy, a potem maleje. Przeć powinnaś wtedy, gdy skurcz jest u szczytu, czyli jest najsilniejszy, gdyż to gwarantuje efektywność Twojego wysiłku.

Nabierasz powietrza do płuc, głowę możesz pochylić do klatki piersiowej i wtedy przesz. Co bardzo ważne – pomiędzy skurczami zadbaj o właściwe oddychanie, dzięki temu będziesz miała siły a kolejne parcie. Najczęściej gdy urodzi się główka, największy ból jest za Tobą.

Przy kolejnym skurczu pojawią się barki i tułów, a na końcu nóżki. Zdarza się, że główka wraz z tułowiem rodzi się podczas jednego skurczu. W trakcie parcia, kiedy główka naciska na odbyt, możesz czuć potrzebę wypróżnienia. Nie bój się tego i nie powstrzymuj parcia. To naturalna, fizjologiczna reakcja, do której wszyscy na sali porodowej są przyzwyczajeni. Możesz również wcześniej poprosić o zrobienie lewatywy.

Po narodzeniu się Maleństwa, jest on od razu przykładany mamie do piersi zgodnie z zasadą kontaktu skóra do skóry. W tym czasie ma zakładaną bransoletkę identyfikacyjną wokół nadgarstków obu rąk lub kostek obu nóg z następującymi danymi noworodka: nazwisko i imię matki, płeć dziecka, data i godzina urodzenia. Czas trwania drugiej fazy porodu nie powinien przekroczyć dwóch godzin, a w przypadku rodzących z zastosowaniem znieczulenia zewnątrzoponowego do trzech godzin.

Noworodek bezpośrednio po urodzeniu jest osuszany i jeżeli tylko nie ma medycznych przeciwwskazań, powinien zostać położony na brzuchu mamy i pozostać w kontakcie skóra do skóry przez min. 2 godziny. W tym czasie kiedy Maluch jest z mamą, lekarz neonatolog lub położna oceniają stan zdrowia Dziecka w skali Apgar oraz powinna odbyć się próba karmienia (noworodek najczęściej sam wykazuje gotowość do ssania piersi). Oprócz oceny podstawowych parametrów w skali Apgar, w trakcie pierwszego badania oceniane są też proporcje ciała, obecność nieprawidłowości anatomicznych lub urazów okołoporodowych. Następnie wykonywane są pomiary ciała noworodka: masa ciała, obwód głowy, obwód klatki piersiowej, obwód brzucha, długość ciała, odległość obojczykowo-pępkowa.

Pomiędzy 2. a 24. godziną życia noworodka wykonywany jest jeszcze test pulsoksymetryczny, który sprawca jakie jest wysycenie krwi tlenem. Badanie to wykonywane jest przezskórnie, urządzeniem o nazwie pulsoksymetr i jest ono bezbolesne. U wszystkich noworodków urodzonych drogami natury, po urodzeniu zaleca się wykonanie zabiegu Credégo. Jest to podanie jednej kropli 1% azotanu srebra do worka spojówkowego w celu zapobiegania rzeżączkowemu zapaleniu spojówek. W ciągu pierwszych 6 godzin od urodzenia zgodnie z aktualnymi wytycznymi Polskiego Towarzystwa Neonatologicznego, uwzględniającego wytyczne ESPGHAN (Europejskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii Dziecięcej i Żywienia) noworodek powinien mieć również podana witaminę K w ramach profilaktyki krwawienia wywołanego niedoborem witaminy K.

Skala Apgar – ocena kondycji noworodka po porodzie

Skala Apgar została stworzona w 1952 roku przez Virginię Apgar, amerykańską anestezjolog i pediatrę. Ocena wg skali Apgar bazuje na sprawdzeniu pięciu głównych parametrów świadczących o kondycji noworodka. Każdy parametr jest oceniany w skali od 0 do 2 punktów. Łączna suma punktów daje informację o stanie noworodka i dalszym postępowaniu. Maksymalna punktacja wynosi 10, a najmniejsza 0. Parametry ocenia się dwukrotnie w 1. i 5. minucie życia u noworodków urodzonych w stanie dobrym (które otrzymały 8–10 pkt Apgar) oraz czterokrotnie w 1., 3., 5. i 10. minucie życia – u noworodków urodzonych w stanie średnim (4–7 pkt Apgar) i ciężkim (0–3 pkt Apgar). Wyniki te pokazują nam jak Dziecko zniosło poród i jak radzi sobie w pierwszych chwilach po urodzeniu. Poniższa tabela pokazuje jakie parametry obejmuje ocena wg skali Apgar. 

3 faza porodu – faza łożyskowa

Po urodzeniu Dziecka pępowina zostaje zabezpieczona narzędziami i po ustaniu tętnienia pępowiny  wykonuje się odpępnienie, czyli przecięcie pępowiny. Macica dalej kontynuuje skurcze, aby urodzić łożysko i błony płodowe. W tym celu będziesz musiała jeszcze przeć, zazwyczaj wystarczy raz i nie trzeba wkładać w to tyle siły, ile przy porodzie Dziecka. Ta faza porodu jest najkrótsza, zazwyczaj bezbolesna i u większości kobiet trwa mniej niż 10 minut. O przedłużonym trzecim okresie porodu mówimy, gdy przekracza on 30 minut. Po urodzeniu tzw. popłodu lekarz dokona jego oceny, aby upewnić się, że żaden jego fragment nie został w macicy. Gdyby jednak tak się stało, lekarz wykona tzw. łyżeczkowanie jamy macicy. Jeżeli Twoje krocze zostało nacięte, to po urodzeniu łożyska zostanie ono zszyte.

4 faza porodu – wczesny połóg

Po porodzie, jeśli wszystko jest w porządku i nie było żadnych komplikacji zostaniesz na obserwacji na sali porodowej przez 2 godziny. W tym czasie sprawdza się m.in. jak obkurcza się macica, jak wygląda kwestia ewentualnych krwawień z dróg rodnych, jaki jest stan kanału rodnego oraz oceniane są Twoje ogólne parametry życiowe, jak ciśnienie krwi, temperatura i tętno.

Twoje dziecko w 38 tygodniu ciąży

To już 38 tydzień ciąży. Maluch cały czas rośnie, waży średnio 3236 g i mierzy ok. 49,8 cm, co możemy porównać do długości rabarbaru.

Są to oczywiście wartości uśrednione, na poziomie 50 centyli. Gdyby Maluch teraz przyszedł na świat mógłby być mniejszy lub większy od tych wartości i dalej te parametry mieściłyby się w normach. Więcej pomiarów biometrycznych znajdziesz w tabeli poniżej.

Twoja Pociecha jest praktycznie gotowa do przyjścia na świat, co nie znaczy, że kolejne 2 tygodnie nie są mu potrzebne. Każdy kolejny dzień w łonie mamy powoduje, że jest jeszcze lepiej przygotowany do nowych warunków życia. Oprócz tego, że rozwinięte są wszystkie narządy i układy, to dobrze funkcjonują również narządy zmysłów. Jak już wiesz Maleństwo reaguje na różne bodźce jeszcze w trakcie życia płodowego. Jako pierwszy zaczął u niego funkcjonować zmysł dotyku, a następnie narząd równowagi, węch, smak, słuch i wzrok. Rozwój i dojrzewanie poszczególnych narządów zmysłów jest wzajemnie od siebie zależne. Zmysły stymulują się nawzajem do rozwoju oraz wspólnie korzystają z informacji przesyłanych do mózgu przez każdego z nich. Jest to tzw. zjawisko intersensoryczności, które właśnie ma miejsce u Twojej Kruszynki.
Dzieci urodzone po ukończeniu 37. tygodnia ciąży nie są już wcześniakami, a noworodkami urodzonymi terminowo.

Tygodnik ciąży – to już 38 tydzień ciąży

• Nie zaniedbuj codziennej suplementacji, która jest zalecana dla każdej kobiety w ciąży: kwas foliowy, witamina D3, kwasy omega 3 oraz jod.
• W okresie pomiędzy 38. a 40. tygodniem ciąży będziesz miała kolejną wizytę kontrolną u swojego lekarza. Przed wizytą, zgodnie z rekomendacjami Ministerstwa Zdrowia powinnaś wykonać morfologię krwi i badanie ogólne moczu.
• Twój Maluch ma coraz mniej miejsca w macicy, co powoduje, że jego ruchy mogą być mniej dynamiczne i energiczne. Niemniej jednak Dziecko jest aktywne, często nie tylko to czujesz, ale również widzisz gdy Twoje fałdy brzuszne ruszają się razem z nim. Nadal powinnaś monitorować ilość ruchów Dziecka. W jaki sposób to robić pisaliśmy już w DWUDZIESTYM ÓSMYM TYGODNIU CIĄŻY.
• Poród coraz bliżej, pamiętaj o tym, że cały czas możesz przygotowywać się do niego również pod kątem fizycznym. Ćwiczenia rozciągające i oddechowe pomogą Ci lepiej i łatwiej przejść przez poród. A jeśli planujesz poród siłami natury do tych przygotowań możesz dołączyć masaż krocza. Jak to robić przeczytasz w artykule – MASAŻ KROCZA

Wybrane biometryczne wymiary płodu w 38 tygodniu ciąży

*3% **97%

Aby określić wartości referencyjne dla poszczególnych wymiarów płodu, przy określaniu prawidłowości rozwoju, podaje się zazwyczaj tzw. średnią (mediana) – w powyższej tabeli jest to  kolumna środkowa (nazwana średnia, inaczej 50%). Warto pamiętać, że nie należy każdego z podanych wymiarów traktować oddzielnie i jako pojedynczy wyznacznik zdrowia dziecka. Są to wartości referencyjne, podane jako średnie statystyczne, a przecież każde dziecko rozwija się we własnym tempie i nie jest średnią statystyczną. Dlatego też wartości referencyjne uwzględniają różnorodność i różne tempo rozwoju podając oprócz wartości średnich tzw. wartości skrajne.

Są one wskazane w dwóch kolumnach – 5 i 95%, inaczej 5 i 95 centyli. Piąty centyl pokazuje nam taką wartość, poniżej której znajduje się tylko 5% dzieci – czyli np. obwód główki poniżej 16,70 cm dotyczy jedynie 5% płodów w 20. tygodniu ciąży. Z kolei dziewięćdziesiąty piąty centyl to wartość, powyżej której znajduje się również 5% największych dzieci – czyli np. obwód główki powyżej 19,40 cm dotyczy 5% płodów w 20. tygodniu ciąży. Są to tzw. siatki centylowe, które odwzorowują rozkład danej cechy (w tym przypadku poszczególnych pomiarów biometrycznych płodu) w populacji. Ponieważ dzieci rosną, to trudno byłoby zastosować u nich sztywne normy, tak jak w przypadku dorosłych. Dlatego też do oceny rozwoju dziecka – zarówno w życiu pre-, jaki postnatalnym stosujemy siatki centylowe. Tutaj wartości graniczne, czyli tzw. normy wyznaczają centyle. Najczęściej jako wartości graniczne uznaje się centyle 3-97, 5-95 lub 10-90, co oznacza, że pomiary mieszczące się w podanych kanałach centylowych uznawane są za prawidłowe. Jeżeli określone wymiary zbliżone są do wartości granicznych, to taka sytuacja wymaga ostrożnej oceny i bacznej obserwacji, co zapewne uczyni lekarz  prowadzący.

Źródła

1. Merz E., Wellek S.“Normal Fetal Development Profiles A Model to obtain Standard Development Graphs for the Head and Abdominal Parameters and the Long Limb Bones” Ultraschall in der Medizin 17 (1996) 153-162 (AC)
2. Hadlock F.P., Harrist R.B., Martinez-Poyer J. „In Utero Analysis of Fetal Growth: A Sonographic Weight Standard“ Radiology.1991, 181: 129-133

Zapytaj dietetyka

Czy w ciąży można jeść sushi?

Wiele kobiet w ciąży zadaje sobie to pytanie, tym bardziej, że w niektórych internetowych poradach możemy znaleźć odpowiedź – nie, absolutnie nie jedz sushi, gdy jesteś w ciąży. Troska o zdrowie swoje i Malucha jest jak najbardziej zrozumiała. Dla fanek sushi mamy dobrą wiadomość – TAK, możesz jeść sushi będąc w ciąży pod warunkiem, że zamówisz sobie sushi maki czy też inne przysmaki kuchni japońskiej, w których ryba bądź owoce morza zostały poddane obróbce termicznej, tzn. były gotowane, pieczone czy też grillowane. To czego należy unikać to surowa ryba i owoce morza.

Dlaczego?

Surowe mięso ryb oraz owoce morza mogą być źródłem zakażenia bakteriami, m.in. Listeria monocytogenes oraz pasożytami (m.in nicienie, przywry, tasiemce). Z powodu zagrożeń mikrobiologicznych kobiety w ciąży nie powinny również jeść surowego mięsa, surowych jajek, niepasteryzowanego mleka i produktów mlecznych (np. serów) na bazie niepasteryzowanego mleka oraz generalnie zachować odpowiednią higienę w kuchni, o czym pisaliśmy w opisie 8. tygodnia ciąży – ÓSMY TYDZIEŃ CIĄŻY oraz w opisie 36 tygodnia ciąży – TRZYDZIESTY SZÓSTY TYDZIEŃ CIĄŻY.

To ciekawe

Jakie hormony odgrywają rolę podczas porodu?

• Oksytocyna – to hormon, który jest produkowany przez podwzgórze i czasem nazywany jest hormonem miłości. Jej poziom wzrasta w trakcie porodu, powoduje skurcz mięśni gładkich macicy, wpływa również na oddzielenie i wydalenie łożyska. Wrażliwość mięśnia macicy na oksytocynę zwiększają estrogeny, których ilość wzrasta sukcesywnie w trakcie trwania ciąży, a hamowana jest przez progesteron, którego ilość z kolei maleje. Oksytocyna jest również odpowiedzialna za uwolnienie mleka z piersi, gdyż powoduje skurcz komórek mięśni gładkich, które wyściełają przewody gruczołów sutkowych. Bierze również rolę w budowaniu poczucia bliskości i więzi emocjonalnej matki z dzieckiem, stąd właśnie jej potoczna nazwa hormon miłości. Różne negatywne czynniki oddziałujące na mamę po porodzie, jak np. brak snu, zmęczenie, stres czy strach mogą niekorzystnie wpływać na produkcję oksytocyny, a co za tym idzie – negatywnie wpływać na laktację, czy też prowadzić do obniżenia nastroju u młodej mamy. Ciekawostką jest to, że u kobiet karmiących piersią pobudzenie narządów płciowych również powoduje wydzielanie oksytocyny, co czasem skutkuje wypływem mleka z gruczołów sutkowych podczas uprawiania seksu.
• Adrenalina – czyli hormon wydzielany przez korę nadnerczy w sytuacjach stresu, często nazywany właśnie hormonem stresu lub hormonem walki i ucieczki. Najwyższy poziom adrenaliny występuje pod koniec pierwszej i podczas drugiej fazy porodu. Ma ona działać mobilizująco na organizm, aby pomimo zmęczenia „dodać kobiecie sił i energii” w najtrudniejszym okresie porodu.   
• Endorfiny – wytwarzane przez przysadkę mózgową swoją budową chemiczną przypominają opiaty i działają na te same receptory w mózgu, co leki opioidowe. Dzięki temu działają jak naturalne leki przeciwbólowe, które pomagają znieść nadmierne odczuwanie bólu w trakcie porodu. Poza tym wywołują uczucie euforii i przyjemności. Najwyższy poziom endorfin pojawia się tuż po urodzeniu dziecka, co powoduje, że prawie nie czujemy wtedy bólu, nie pamiętamy o trudach porodu, natomiast mamy w sobie uczucie olbrzymiej radości.
• Prolaktyna – podobnie jak endorfiny jest produkowana przez przysadkę mózgową i jest nazywana hormonem macierzyństwa lub hormonem mlecznym. Jej poziom wzrasta stopniowo w trakcie ciąży, po czym spada w trakcie porodu, aby znowu wzrosnąć pod koniec porodu wraz z wydaleniem łożyska. Prolaktyna to hormon odpowiedzialny za laktację, czyli proces wytwarzania mleka w piersiach mamy. Poza tym ma również istotny wpływ na zachowanie i emocje młodej mamy powodując, że staje się ona jednocześnie czułą opiekunką i groźnym obrońcą swojego Dziecka.

• W niektórych badaniach podnosi się również wpływ hormonu uwalniającego kortykotropinę  (CRH) na rozpoczęcie porodu. Hormon ten jest wytwarzany przez podwzgórze, a w czasie ciąży również przez łożysko. Zdaniem badaczy może on działać jako rodzaj katalizatora, który stymuluje nadnercza płodu do wydzielania kortyzolu. Ten z kolei miałby wpłynąć na zwiększoną produkcję innego hormonu łożyskowego należącego do grupy estrogenów – estriolu (E3). A sygnałem do rozpoczęcia porodu byłby odpowiedni stosunek stężeń matczynego estradiolu (E2) i właśnie estriolu (E3), czyli hormonu, który jest produkowany głównie przez łożysko. Swoje wnioski oparli m.in. o wyniki badania poziomu tych dwóch rodzajów estrogenów u kobiet w ciąży. Kiedy stosunek E2 do E3 był  bliski jeden, wówczas nie dochodziło jeszcze do porodu. Natomiast poród rozpoczynał się, gdy poziom E3 przewyższał poziom E2. Stąd powstała hipoteza, że łożyskowy hormon uwalniający kortykotropinę może działać jako swoisty rodzaj „biologicznego zegara ciąży”. Hipoteza ta wymaga jeszcze wielu badań, aby móc ją potwierdzić.