Twoje ciało w 36 tygodniu ciąży

Twój organizm powoli przygotowuje się do porodu. Spojenie łonowe zaczyna się rozluźniać, przez co możesz odczuwać na bóle miednicy. Szyjka macicy rozpulchnia, staje się bardziej miękka i powoli się skraca. 36 tydzień ciąży, to czas, kiedy dno macicy znajduje się najwyżej, pod łukami żebrowymi i od kolejnego tygodnia zacznie się opuszczać, a co za tym idzie ciążowy brzuszek też zacznie się obniżać . Z reguły w 40 tygodniu ciąży znajduje się ono ok. 1-2 palce poniżej łuków żebrowych. Ruchy Twojego Malucha możesz odczuwać bardzo silnie, czasem powodują już ból i uczucie twardnienia brzucha.

Ktg w ciąży

W internecie możesz również przeczytać informacje, że od 36. tygodnia ciąży powinnaś mieć raz w tygodniu wykonywaną analizę kardiotokograficzną zapisu tętna płodu (KTG). Nie jest to do końca prawdą. W przypadku ciąży prawidłowej, o fizjologicznym przebiegu, gdy nie obserwuje się niepokojących zmian aktywności ruchowej płodu, nie ma konieczności monitorowania kardiotograficznego. A więc nie musisz się niepokoić, jeśli nie miałaś wykonywanego KTG.

Zgodnie ze Stanowiskiem Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego (2014) poniższe sytuacje stanowią  wskazanie do rozpoczęcia nadzoru ciąży za pomocą zapisów KTG:

• obecność zmiany charakteru ruchów płodu – kiedy występuje ich znaczące osłabienie, zanik lub gwałtowne nasilenie
• u kobiet z ciążą powikłaną, której powikłania mogą mieć wpływ na dobrostan płodu
• w przypadku ciąży bliźniaczej – prowadzenie nadzoru KTG wykonuje się aparatem mającym dwie głowice, który umożliwia jednoczesne wykonanie zapisów tętna dwóch płodów, co daje możliwość przeprowadzenia prawidłowej analizy zapisów
• u kobiet hospitalizowanych w ciąży gdy stwierdza się: nieprawidłowe odczuwanie ruchów płodu, nadciśnienie tętnicze, zespół ograniczonego wzrastania płodu oraz inne stany mogące skutkować niewydolnością łożyska i niedotlenieniem wewnątrzmacicznym płodu (regularne monitorowanie raz na dobę)

Podróżowanie w ostatnich tygodniach ciąży

To ostatnie tygodnie ciąży. Radzimy, abyś na ten czas raczej nie planowała dalekich podróży, nawet jeśli dobrze się czujesz. To raczej spore ryzyko i poród może się rozpocząć w trakcie takiej podróży. W tym czasie nie są również wskazane loty samolotem, zresztą wiele linii lotniczych nie wpuszcza na pokład kobiet w zaawansowanej ciąży. Więcej o podróżowaniu w ciąży pisaliśmy w opisie 32. tygodnia ciąży (TRZYDZIESTY DRUGI TYDZIEŃ CIĄŻY).

Przygotowania do porodu – co zabrać do szpitala?

I chociaż do porodu teoretycznie jest jeszcze trochę czasu, raczej nie zostawiaj nic na ostatnią chwilę. Z każdym tygodniem może być Ci trudniej przygotować niezbędne do szpitala rzeczy. Przygotuj się na swój  wyjazd do szpitala (powinien już być wybrany). Jeżeli jeszcze nie spakowałaś tego co będzie niezbędne podczas pobytu w szpitalu dla Ciebie i Twojego Maleństwa – to dobry czas, aby to zrobić.

Możesz skorzystać z naszej listy propozycji najważniejszych i potrzebnych rzeczy, którą umieściliśmy w opisie 29 tygodnia ciąży (DWUDZIESTY DZIEWIĄTY TYDZIEŃ CIĄŻY). Przygotuj sobie również niezbędne dokumenty i wyniki badań – schowaj je do jednej teczki i włóż do szpitalnej torby, by nie szukać ich później podczas wyjazdu do szpitala. Zdarza się, że w momencie rozpoczęcia porodu trudno jest zebrać myśli i łatwo o czymś zapomnieć.  

Niezbędne dokumenty i wyniki badań do spakowania i zabrania do szpitala, to:

• dowód tożsamości
• numer NIP pracodawcy lub własny w przypadku prowadzenia działalności gospodarczej
• karta przebiegu ciąży
• plan porodu
• informacja o przyjmowanych lekach
• grupa krwi i czynnik Rh (oryginał)
• przy ujemnym Rh (Rh-) – badanie na obecność przeciwciał anty Rh
• wyniki ostatniej morfologia i badania moczu
• wyniki USG – pierwszego i ostatniego USG, a wersji optymalnej wyniki wszystkich badań USG z danej ciąży
• wynik badania antygenu HBs (antygen powierzchniowy wirusa zapalenia wątroby typu B – WZW B) – badanie wykonane po 32. tygodniu ciąży
• wynik posiewu z przedsionka pochwy i odbytu na nosicielstwo paciorkowców B (GBS) –  badanie wykonane po 35. tygodniu ciąży  
• odczyn WR ( badanie w kierunku kiły)
• wynik badania na obecność HIV
• inne istotne wyniki badań i/lub konsultacji np.: konsultacja okulistyczna, kardiologiczna, ortopedyczna itp.

Jak poznać, że to już poród?

Na filmach wygląda to najczęściej tak: nagle i niespodziewanie odchodzą nam jednym wielkim chlust wody płodowe i rozpoczynają się silne skurcze porodowe, które w szybkim tempie doprowadzają do przyjścia Malucha na świat. Rzeczywistość wygląda zgoła inaczej.

Co może wskazywać na to, że właśnie zaczęłaś rodzić lub ten moment jest dosyć blisko?

• skracanie i rozwieranie się szyjki macicy (którą przy każdym badaniu ginekologicznym sprawdza lekarz prowadzący ciążę)
•  zwiększenie ilości i zmiana wyglądu wydzieliny z pochwy (staje się gęstsza, czasem zaróżowiona), możesz również zobaczyć w niej krew
• odejście wód płodowych (wbrew pozorom nie jest to częste, pęcherz płodowy najczęściej pęka w czasie porodu)
• biegunka, mdłości i wymioty (organizm ma naturalną skłonność do oczyszczania się przed porodem, a ponadto hormony powodujące skurcze i rozwieranie się szyjki macicy mogą jednocześnie wywołać nudności)
• silny, uporczywy ból w okolicy krzyża, ból w okolicach miednicy, nacisk na miednicę oraz na odbyt
• regularne, bolesne skurcze trwające ok. 20 sekund każdy i występujące w odstępach nie większych niż 10 minut

Wkrótce dowiesz się również jak przebiegają kolejne etapy porodu – sprawdź opis 38 tygodnia ciąży.

Twoje dziecko w 36 tygodniu ciąży

To już 36 tydzień ciąży, Twój Maluch osiąga rozmiary porównywalne do melona miodowego. Może ważyć ok. 2813 g, a jego ciało ma ok. 47,4 cm długości.

Pamiętaj, że są to wartości średnie, rozmiary Twojego Dziecka mogą się od nich różnić. Zakresy wymiarów biometrycznych dla płodu na tym etapie ciąży znajdziesz w tabeli umieszczonej poniżej w naszym tygodniku.

Do planowanego porodu masz jeszcze 4 tygodnie.

W tym czasie Maluch może być już ułożony główką do dołu. Do czasu porodu długość jego ciała zmieni się nieznacznie i wzrośnie o mniej więcej 10%, czyli Dziecko urośnie jeszcze ok. 4 cm. Natomiast jeszcze sporo przybierze na wadze, bo ok. 800 g. Za przyrost masy ciała Twojego Potomka w ostatnich tygodniach ciąży w dużej mierze odpowiada tkanka tłuszczowa, której masa w każdym dniu życia płodowego zwiększa się teraz o ok. 14 g. Jak to wpłynie na wymiary Maleństwa? Obecnie jego główka i brzuszek  chociaż mają bardzo zbliżone obwody, to główka jest ciągle nieco większa – odpowiednio jest to ok. 33 i 30 cm. Do końca ciąży obwody te będą niemal identyczne, gdyż obwód głowy wzrośnie o ok. 1,5 cm, a obwód brzuszka o ok. 4 cm. 

Skóra Dziecka jest różowa i gładka, praktycznie zanikł już meszek na jego twarzy i coraz mniejsza ilość mazi płodowej pokrywa skórę Twojej Kruszynki (jeszcze tylko trochę jej zostaje w fałdach skóry i na plecach). To niesamowite jaką drogę rozwoju przeszła od początku ciąży. Na początku, pomiędzy 7 i 8 tygodniem skóra składała się zaledwie z pojedynczej warstwy komórek ektodermalnych (nabłonkowych) . W 16 tygodniu ciąży skóra miała już naskórek (warstwę zewnętrzną), skórę właściwą (warstwę środkową) i warstwę podskórną  (wewnętrzną). Każda z nich zbudowana była z pojedynczej warstwy komórek, które stopniowo namnażały się tworząc ostateczne powłoki skórne. W międzyczasie pojawiły się wyniosłości naskórkowe, które wnikając do skóry właściwej dały początek liniom papilarnym Malucha. Zaczęły rozwijać się gruczoły potowe, łojowe i sutkowe. Już pomiędzy 11 a 13 tygodniem ciąży rozpoczął się rozwój włosów, choć widoczne na powierzchni skóry były dopiero pomiędzy 18 a 20 tygodniem ciąży. Pierwsze włosy pojawiły się w okolicach brwi, górnej wargi i policzków.  Zawiązki paznokci powstały jeszcze zanim zaczęły rozwijać się włosy, najpierw zawiązki paznokci  dłoni, a kilka tygodni później stóp. Rosnąc powoli przez cały okres ciąży, 3-4 tygodnie temu paznokcie dłoni osiągnęły czubek palców, a teraz w 36 – 37 tygodniu ciąży przyszedł czas na paznokcie stóp.

Twoja Kruszyna ma coraz mniej miejsca, stąd najczęściej kuli swoje rączki i nóżki. Wyobraź sobie, że wielkość stopy Malucha to już całe 7,5 cm Jego narządy są już w pełni rozwinięte. Główne zadania na najbliższy okres to dojrzewanie płuc i praktyki oddechowe mięśni klatki piersiowej, nabieranie masy ciała wraz z ochronną warstwą tkanki tłuszczowej, która pomoże mu utrzymać odpowiednią temperaturę ciała po urodzeniu oraz nabieranie odporności, dzięki przyjmowaniu przeciwciał od mamy. Funkcjonują już wszystkie zmysły Twojego dziecka, co sprawia, że odbiera on różne, pobudzające je bodźce jak dźwięki, ton głosu, światło (jasność, ciemność), dotyk, zapachy i smak. Ciągle tworzą się nowe połączenia między neuronami, dzięki którym Maluch coraz lepiej zaczyna przetwarzać informacje odbierane za pomocą narządów zmysłów.

Czy wiesz, że za pomocą technologii USG 4D podczas dokładnej obserwacji Dziecka możemy zobaczyć jego zmieniający się wyraz twarzy? Czasem jest to uśmiech albo śmieszna minka. Obserwując Maluchy na tym etapie ciąży, naukowcy i lekarze zauważyli również  drżenie dolnej wargi, które jest charakterystyczne dla płaczącego noworodka. Płacz to dla noworodków oraz niemowlaków bardzo ważne narzędzie komunikacji i jak się okazuje tą umiejętność ćwiczą już w łonie matki.

Tygodnik ciąży – to już 36 tydzień ciąży

• Przypominamy o codziennej dawce kwasu foliowego, witaminy D3, kwasów omega 3 oraz jodu. Zgodnie z zaleceniami specjalistów powinnaś je suplementować przez cały okres ciąży.
• Przed wizytą kontrolną trzeciego trymestru ciąży wykonaj niezbędne badania diagnostyczne. Lista podstawowych rekomendowanych badań znajduje się w opisie 33. tygodnia ciąży (TRZYDZIESTY TRZECI TYDZIEŃ CIĄŻY).
• Pomiędzy 35. a 37. tygodniem ciąży należy również wykonać badanie na obecność paciorkowców z grupy B (czyli badanie GBS). Aby wykonać to badanie należy pobrać wymaz z pochwy i odbytu, co wykonuje lekarz. Dlaczego to badanie jest takie ważne? Pisaliśmy o tym w opisie 35. tygodnia ciąży (TRZYDZIESTY PIĄTY TYDZIEŃ CIĄŻY)
• To już ostatnie tygodnie ciąży. W okresie pomiędzy 33. a 37. tygodniem ciąży czeka Cię jeszcze wizyta kontrolna u Twojego lekarza. Jesteś przed czy już po tej wizycie?  
• Jeśli planujesz poród naturalny, warto również wykonywać masaż krocza. Regularnie i prawidłowo wykonywany poprawia elastyczność tkanek, ich odżywienie i krążenie, dzięki czemu zmniejsza ryzyko nacięcia oraz pęknięć krocza. Sprawdź jak wykonać masaż krocza (MASAŻ KROCZA).
• Przygotowując się do porodu możesz w domu ćwiczyć techniki oddychania oraz relaksację. A w przerwach między nimi monitoruj ruchy swojego Maluszka. O tym jak robić prawidłowo przeczytasz w opisie 28. tygodnia ciąży (DWUDZIESTY ÓSMY TYDZIEŃ CIĄŻY).
• Chociaż rosnący ciążowy brzuszek może przeszkadzać w codziennym funkcjonowaniu, niezmiennie zachęcamy Cię do ruchu i aktywności fizycznej. Możesz wybrać się na spacer, na basen czy też poćwiczyć w domu. Wybierz to co lubisz i to co sprawia Ci największą przyjemność. Ćwiczenia, pływanie będą doskonałym wsparciem dla Twoich mięśni grzbietu, gdyż zmieniający się w wyniku powiększania się brzucha środek ciężkości sprzyja napięciom mięśni wokół kręgosłupa.  

Wybrane biometryczne wymiary płodu w 36 tygodniu ciąży

*3% **97%

Aby określić wartości referencyjne dla poszczególnych wymiarów płodu, przy określaniu prawidłowości rozwoju, podaje się zazwyczaj tzw. średnią (mediana) – w powyższej tabeli jest to  kolumna środkowa (nazwana średnia, inaczej 50%). Warto pamiętać, że nie należy każdego z podanych wymiarów traktować oddzielnie i jako pojedynczy wyznacznik zdrowia dziecka. Są to wartości referencyjne, podane jako średnie statystyczne, a przecież każde dziecko rozwija się we własnym tempie i nie jest średnią statystyczną. Dlatego też wartości referencyjne uwzględniają różnorodność i różne tempo rozwoju podając oprócz wartości średnich tzw. wartości skrajne. Są one wskazane w dwóch kolumnach – 5 i 95%, inaczej 5 i 95 centyli. Piąty centyl pokazuje nam taką wartość, poniżej której znajduje się tylko 5% dzieci – czyli np. obwód główki poniżej 16,70 cm dotyczy jedynie 5% płodów w 20. tygodniu ciąży. Z kolei dziewięćdziesiąty piąty centyl to wartość, powyżej której znajduje się również 5% największych dzieci – czyli np. obwód główki powyżej 19,40 cm dotyczy 5% płodów w 20. tygodniu ciąży. Są to tzw. siatki centylowe, które odwzorowują rozkład danej cechy (w tym przypadku poszczególnych pomiarów biometrycznych płodu) w populacji. Ponieważ dzieci rosną, to trudno byłoby zastosować u nich sztywne normy, tak jak w przypadku dorosłych. Dlatego też do oceny rozwoju dziecka – zarówno w życiu pre-, jaki postnatalnym stosujemy siatki centylowe. Tutaj wartości graniczne, czyli tzw. normy wyznaczają centyle. Najczęściej jako wartości graniczne uznaje się centyle 3-97, 5-95 lub 10-90, co oznacza, że pomiary mieszczące się w podanych kanałach centylowych uznawane są za prawidłowe. Jeżeli określone wymiary zbliżone są do wartości granicznych, to taka sytuacja wymaga ostrożnej oceny i bacznej obserwacji, co zapewne uczyni lekarz  prowadzący.

Źródła:

1. Merz E., Wellek S.“Normal Fetal Development Profiles A Model to obtain Standard Development Graphs for the Head and Abdominal Parameters and the Long Limb Bones” Ultraschall in der Medizin 17 (1996) 153-162 (AC)
2. Hadlock F.P., Harrist R.B., Martinez-Poyer J. „In Utero Analysis of Fetal Growth: A Sonographic Weight Standard“ Radiology.1991, 181: 129-133

36 tydzień ciąży – zapytaj psychologa

Został już niecały miesiąc ciąży. Wkrótce powitasz na świecie swoje dziecko. To bez wątpienia wielkie wydarzenie w Twoim życiu. Nie dziwi więc fakt, iż w tym wyjątkowym czasie towarzyszą Ci liczne niepokoje. Zanim jeszcze dziecko przyjdzie na świat, jedną z Twoich największych obaw zdaje się być sam przebieg porodu (zwłaszcza wtedy, gdy robisz to po raz pierwszy). Młode mamy często mają sprzeczne wyobrażenia na temat niniejszego procesu. Swoją wiedzę czerpią bowiem nie tylko z poradników specjalistycznych, ale także z filmów oraz relacji bliskich osób. W tym miejscu warto jednak pamiętać, że poród nie zawsze przebiega zgodnie z odgórnie ustalonym scenariuszem. Wręcz przeciwnie, zarówno czas jego trwania, jak i natężenie bólu w trakcie wydawania na świat potomka, uzależnione są od wielu czynników.

Dlatego też, zalecamy, abyś do kwestii pierwszego porodu przygotowała się z rozwagą. W tym miejscu nie mówimy tylko o przygotowaniu do porodu Twojego ciała (co zostało opisane powyżej), ale także o przygotowaniu psychicznym. Okazuje się bowiem, iż nasze nastawienie może wywierać istotny wpływ na przebieg samego porodu.

A więc, jakie kroki należy podjąć, aby w odpowiedni sposób przygotować się do porodu?

Zdobądź rzetelną wiedzę.

Kiedy robimy coś po raz pierwszy, niejednokrotnie towarzyszy nam lęk. Warto jednak wiedzieć, że skutecznym sposobem na jego obniżenie jest poszukiwanie informacji. Niemniej jednak, w tym przypadku powinniśmy przywiązywać szczególną uwagę do źródeł, z jakich pochodzi nasza wiedza. Zanim zaczniemy przeprowadzać wywiady wśród najbliższych koleżanek, zapytajmy położną/ginekologa o informacje dotyczące porodu, które wzbudzają w nas wątpliwości.

Zadbaj o wsparcie.

Poród (bez względu na to, jaki będzie miał przebieg) zawsze stanowi ogromne wyzwanie dla przyszłej mamy. Jest to moment, w którym nasze życie wywraca się do góry nogami. Dlatego też, nie powinnaś być w tej sytuacji sama. Dobrze zastanów się nad tym, czy chcesz, aby w czasie porodu towarzyszył Ci Twój partner. Niejednokrotnie zdarza się, iż wspólne doświadczenie porodu istotnie wpływa na relację (zwłaszcza seksualne) między partnerami. Omów z partnerem niniejszą kwestię i poproś go, aby jego decyzja podparta została wiedzą. Zadbaj o to, aby obok Ciebie znalazła się osoba, dzięki której łatwiej będzie Ci znieść trudy porodu.

Poznaj szpital, w którym będziesz rodzić.

W 36 tygodniu ciąży powinnaś wiedzieć, w jakim szpitalu wydasz na świat swoje maleństwo. Jeśli w związku z pobytem w szpitalu towarzyszy Ci stres, razem z bliską Ci osobą odwiedźcie wybraną placówkę i zapoznajcie się z panującymi tam warunkami. Jeśli macie taką możliwość, poznajcie również położne oraz pielęgniarki pracujące na oddziale. Dzięki temu, uda Ci się ograniczyć lęk przed nieznanym w dniu samego porodu.

Zadbaj o swój komfort psychiczny.

Ostatnie tygodnie przed porodem mogą wywoływać silne emocje. Staraj się im nie poddawać. Poszukaj dobrego sposobu na oderwanie się od przytłaczających myśli i wątpliwości. Jeśli zdrowie Ci na to pozwala, relaksuj się poprzez zrównoważoną aktywność fizyczną. Pamiętaj także o tym, aby znaleźć czas na efektywny sen.

W sytuacji nasilonego lęku, poproś o pomoc specjalistę.

Jeśli w ostatnich tygodniach ciąży zaczyna towarzyszyć Ci natężony lęk przed porodem (O lęku przed porodem pisaliśmy w TRZYDZIESTY DRUGI TYDZIEŃ CIĄŻY), który w istotny sposób oddziałuje nie tylko na obniżenie Twojego nastroju, ale także na samopoczucie psycho-fizyczne, poproś o pomoc specjalistę. Być może w Twojej klinice położniczej lub centrum ginekologicznym, w którym prowadzona jest ciąża, pracuje doświadczony psycholog, który dzięki swojej wiedzy będzie w stanie podpowiedzieć Ci, jak poradzić sobie z lękiem przed porodem.

Zapytaj dietetyka

Czy w ciąży można jeść lody?

Wbrew pozorom to nie jest błahe pytanie, co więcej jest ono jednym z częściej zadawanych przez kobiety w ciąży.

Dlaczego? Z powodu surowych jajek, które w tradycyjnej recepturze są składnikiem lodów. Wiemy, że spożywanie surowych jaj może wiązać się z ryzykiem zatrucia pokarmowego bakterią z rodzaju Salmonella. I chociaż salmonelloza sama w sobie nie niesie bezpośredniego zagrożenia dla zdrowia płodu, to pogorszenie stanu zdrowia kobiety ciężarnej w wyniku infekcji Salmonellą już tak. Gorączka, wymioty i biegunka (objawy salmonellozy) stwarzają duże ryzyko odwodnienia oraz mogą spowodować deficyt składników odżywczych, co już może niekorzystnie wpływać na zdrowie Malucha.

A więc jak z tymi lodami?

Odpowiedź brzmi – to zależy. Jeżeli chodzi o lody produkowane przemysłowo, to do ich zrobienia używa się pasteryzowanych jajek, czyli takich, które zostały poddane obróbce termicznej właśnie po to, aby zapewnić higienę i bezpieczeństwo żywności. Dlatego takie lody będą bezpieczne. Natomiast lody tradycyjne, czyli takie które zostały przygotowane z surowych jaj nie są zalecane w ciąży.

Podobnie wygląda sytuacja jeżeli chodzi o majonez. Majonezy tzw. „sklepowe” – tak, są bezpieczne, również są produkowane z jaj pasteryzowanych. Majonezy domowe bazujące na surowych jajkach – nie należy ich spożywać będąc w ciąży.

W tym miejscu warto również wymienić desery takie jak tiramisu czy sernik na zimno. Klasyczne tiramisu jest przygotowywane z surowych jaj. Podobnie sernik na zimno – niektóre przepisy bazują również na surowych jajkach. Z takich deserów należy zrezygnować. Ale spokojnie – zarówno sernik na zimno, jaki tiramisu da się również przygotować w wersji bezjajecznej, więc jeśli jeden z nich to Twój ulubiony deser, spokojnie możesz taki przygotować.

Deserem, którego nie da się przygotować w wersji bezjajecznej jest kogel mogel. Nie należy również przygotowywać kremów do ciast z surowymi jajami bez obróbki termicznej. Oczywiście mówiąc o surowych jajach pozostaje nam jeszcze kwestia naszej tradycyjnej polskiej przekąski jaką jest tatar (befsztyk tatarski). I w tym przypadku bezwzględnie mówimy nie – tatar to nie tylko surowe jajko, lecz również mięso. Oba te produkty w wersji surowej niosą ze sobą ryzyko zakażenia nie tylko Salmonellą, lecz również innych patogenów, jak chociażby bakterie Campylobacter, Listeria monocytogenes czy też pierwotniak Toxoplasma gondii. Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej na temat zakażeń mikrobiologicznych, których źródłem może być żywność zajrzyj do artykułu – PRODUKTY PRZECIWWSKAZANE W CIĄŻY.

Jeszcze jedną ważną sprawą jest sam sposób „obchodzenia” się z jajkami, w czasie gdy przygotowujemy potrawy, bowiem nie trzeba zjeść tatara, by móc zarazić się Salmonellą.  Pamiętajmy, że bakterie, w tym Salmonella znajdują się przede wszystkim na skorupce jaj.

Jak więc postępować z jajkami, aby zachować bezpieczeństwo?

• Zakupione jajka przechowujemy w lodówce w przegródce przeznaczonej na jajka, bądź w zamykanym opakowaniu. Warto w lodówce wydzielić oddzielne miejsce na jajka, tak żeby nie stykały się z inną żywnością np. serem czy mięsem. Jajka można również przechowywać poza lodówką, ale musi to być suche i chłodne miejsce. Salmonella lubi wilgoć i ciepło, więc są to dla niej idealne warunki do namnażania i wzrostu. 
• Zakupionych jaj nie myjemy na czas ich przechowywania w lodówce. Wilgotna skorupka to idealne miejsce do rozwoju bakterii. Co więcej skorupka jaja jest porowata,  a wilgotne środowisko ułatwia przemieszczanie się bakterii, które w takiej sytuacji mogą łatwiej wniknąć do wnętrza jajka.
• Jeśli zakupione jaja przekładamy do innego pojemnika lub wkładamy do przegródek w lodówce uważamy, aby nie kłaść ich w międzyczasie na blacie kuchennym. Po przełożeniu jaj myjemy ręce.
• Po wyjęciu jajek z lodówki, przed rozpoczęciem ich przygotowywania myjemy jajka w ciepłej wodzie. Do mycia możemy użyć delikatnej szczoteczki lub szorstkiej ściereczki. Jeżeli jaja nie będą poddawane obróbce termicznej w całości (tzn. w skorupce) warto je jeszcze wyparzyć (np. zanurzyć w gorącej wodzie na sitku).  Uwaga – aby skorupka nie pękła, warto jajka wyjąć wcześniej z lodówki, aby osiągnęły temperaturę pokojową. Sparzanie jaj jest szczególnie ważne, jeżeli przygotowujemy posiłek, który wymaga rozbicia skorupki. Chociaż nawet w sytuacji gotowania jajek sparzanie nam nie zaszkodzi, a będzie dodatkowym elementem bezpieczeństwa. 
• Mycie jaj pozwala na usunięcie większej części drobnoustrojów z ich powierzchni, ale nie zabezpiecza nas w 100%.  Do tego potrzebna jest nam obróbka termiczna np. gotowanie, smażenie, pieczenie. Pałeczki Salmonelli ginie w temperaturze 60-65°C.
• Rozbijając jajko dobrze jest skorupki od razu wyrzucić, a ręce umyć mydłem pod bieżącą ciepłą wodą. Jeżeli nie umyjesz rąk, tylko np. wytrzesz je w ręcznik, to jeśli na skorupce lub w środku były bakterie, rozprowadzisz je po ręczniku. Jednym słowem – należy myć ręce za każdym razem, gdy dotkniemy skorupki jajka.
• Sprzęty i naczynia kuchenne (np. widelec, nóż, miska, talerz), które miały kontakt z surowym jajkiem lub skorupką myjemy zanim użyjemy je ponownie.

Mając już wiedzę dotyczącą tego jak sprawić, aby spożywanie jaj w ciąży było bezpieczne z punktu widzenia ewentualnych zatruć pokarmowych możemy zmierzyć się z jeszcze jednym pytaniem, które się czasem pojawia. Co w takim razie z jedzeniem jajek na miękko w ciąży? Czy jest bezpieczne? W naszej opinii tak – jeżeli zostaną zachowane zasady higieny, tzn. jajko przed ugotowaniem zostanie umyte, a skorupka sparzona wrzątkiem, co zniszczy bakterie, które ewentualnie mogłyby znajdować się na skorupce. Teoretycznie może się zdarzyć, że bakterie przenikną do środka jajka, ale przecież jajko jest następnie gotowane, a temperatura, która niszczy Salmonellę to 60-65°C. W trakcie gotowania temperatura jest wyższa, a więc taka obróbka termiczna daje nam bezpieczeństwo. Warto jeszcze zwrócić uwagę na to, aby skorupka jajka, które chcesz przygotować na miękko nie była uszkodzona (np. pęknięta czy też z odpryskiem na powierzchni skorupki).   

Na koniec jeszcze kilka słów o tym – czy warto jeść jajka w ciąży?

Tak, jak najbardziej. Zresztą nie tylko w ciąży, ale na przestrzeni całego życia (oczywiście wykluczając sytuacje, kiedy mamy alergię pokarmową na jajka). A więc dlaczego warto jeść jajka?

• Przede wszystkim jajka są źródłem łatwo przyswajalnego, bardzo dobrej jakości białka. Zawierają wszystkie aminokwasy (cegiełki budujące białka), których potrzebuje człowiek. 
• Są sycącym i bardzo odżywczym produktem.
• Są dobrym źródłem witaminy D, E, K, A, witamin z grupy B oraz wapnia, cynku, selenu.
• Zawierają dobre tłuszcze – jedno- i wielonienasycone kwasy tłuszczowe.
• Zawierają lecytynę, która ma działanie przeciwmiażdżycowe, przeciwutleniające i korzystnie wpływa na pracę wątroby oraz układu nerwowego. Lecytyna jest źródłem choliny, która stymuluje rozwój mózgu i pozytywnie działa na funkcjonowanie układu nerwowego.
• Zawierają ksantofile: luteinę i zeaksantynę, które wspierają narząd wzroku. Barwniki te gromadzą się w plamce żółtej oka. Jest to wyjątkowa cecha – tylko ssaki naczelne mają zdolność do kumulacji tych barwników w oczach. Działają ochronnie jak filtr, który chroni przed szkodliwym promieniowaniem UVA i UVB. Mają również silne działanie antyoksydacyjne i wymiatają wolne rodniki, dzięki czemu zapobiegają uszkodzeniom delikatnych naczyń włosowatych siatkówki oka oraz fotoreceptorów. Zapobiegają osadzaniu się złogów na ścianach tętnic. Oba barwniki odgrywają duże znaczenie w profilaktyce degeneracji plamki żółtej oraz zaćmy.

Rola choliny w ciąży 

Cholina (potocznie znana jako witamina B4), która jest zawarta w żółtku jajek jest bardzo ważnym składnikiem odżywczym na przestrzeni całego naszego życia, poczynając od życia płodowego. Uznawana za drugi po kwasie foliowym czynnik, który ma wpływ na zapobieganie wadom cewy nerwowej u płodu. Jest jednym z niewielu naturalnych związków, który przekracza barierę krew-mózg, co oznacza, że może oddziaływać na ośrodkowy układ nerwowy.

Pełni ważną rolę w rozwoju i funkcjonowaniu całego układu nerwowego. Cholina uczestniczy w tworzeniu błon komórkowych oraz poprawia integralność i płynność błon komórek nerwowych. Wpływa na rozwój nowych neuronów oraz pozwala na utrzymanie właściwej kondycji tych komórek. Usprawnia również procesy sygnalizacji zachodzące w mózgu. Jest niezbędna dla transportu międzykomórkowego, sygnalizacji komórkowej oraz syntezy neuroprzekaźników. Jest prekursorem acetylocholiny – neuroprzekaźnika, który odpowiada m.in. za powstawanie pamięci, zdolność do uczenia się, właściwy poziom uwagi i koncentracji oraz kierowanie pracą mięśni.

Niedobór choliny wiąże się z tym, że nie jest możliwa synteza neuroprzekaźnika, w wyniku czego następuje spadek poziomu koncentracji, pojawiają się także trudności w zapamiętywaniu oraz wahania nastroju. Cholina dostarcza również grupy metylowe, które przyłączając się do łańcucha DNA, wpływają na aktywność genów. Cholina jest składnikiem fosfatydylocholiny, która działa jako czynnik lipotropowy, czyli zapobiega odkładaniu się tłuszczów i cholesterolu w wątrobie. Dzięki temu wpływa na prawidłową czynność wątroby i pęcherzyka żółciowego, przez co usprawniają się procesy detoksykacji, metabolizmu i produkcji żółci. 

Odpowiedni poziom choliny w organizmie kobiety ciężarnej zapobiega wadom cewy nerwowej u płodu, korzystnie wpływa na prawidłowy rozwój mózgu i układu nerwowego począwszy już od życia płodowego oraz m.in. poprawę szybkości przetwarzania informacji, zdolność uczenia się, koncentracji oraz pamięć. Uważa się również, że substancja ta ma duże znaczenie w zmniejszeniu ryzyka powstawania aberracji chromosomowych. Chociaż ludzki organizm potrafi wyprodukować cholinę w wątrobie de novo, to jej ilości nie są wystarczające aby pokryć zapotrzebowanie na tą substancję. Stąd tak ważne jest spożywanie produktów zawierających cholinę.

National Academy of Medicine (Narodowa Akademia Medycyny, USA) rekomenduje dla kobiet w ciąży dziennie spożycie choliny na poziomie 450 mg, a dla kobiet karmiących piersią na poziomie 550 mg na dobę.

Co ciekawe badania populacyjne pokazują, że spożycie choliny jest niższe. W diecie europejskich kobiet ciężarnych średnie spożycie szacuje się na ok. 336 mg na dobę. Badania przeprowadzone z udziałem polskich kobiet w ciąży wykazały, że średnie spożycie choliny w tej grupie populacyjnej jest na poziomie 365-379 mg na dobę.

W okresie ciąży znaczne ilości choliny są przekazywane do płodu przez łożysko. Stężenie choliny w osoczu kobiety w ciąży jest dużo większe niż u kobiet nie będących w ciąży, a stężenie tej substancji w płynie owodniowym jest ok. 10 razy większe niż w krwi ciężarnej. U płodu i noworodka stężenie choliny we krwi jest ok. sześciokrotnie większe niż u dorosłego człowieka.

Jakie produkty spożywcze są dobrym źródłem choliny?

Najbogatsza w cholinę jest wątróbka wołowa i cielęca, a w następnej kolejności z kurczaka i z indyka. Należy jednak pamiętać, że w okresie ciąży nie jest wskazane jej spożywanie. Jest to związane z wysoką zawartością retinolu w wątrobie – pisaliśmy o tym w tym artykule – PRODUKTY PRZECIWWSKAZANE W CIĄŻY.

Jajko kurze zawiera ok. 125 mg choliny. Jakie inne produkty ją zawierają?

To ciekawe

Jajeczne ciekawostki

• Skorupka jajka ma porowatą strukturę. Na powierzchni jajka może znajdować się nawet 17 tys. porów. Dlatego jajka, które są długo przechowywane powoli wysychają. A jeżeli nie są w swoim „własnym” pojemniku to mogą chłonąć zapachy, które je otaczają.  Wysychanie jajka na przestrzeni czasu możemy również wykorzystać  do sprawdzenia świeżości jajka. Im świeższe jajko tym cięższe i tym mniejszą ma w środku komorę powietrza, a więc po zanurzeniu w wodzie takiej jako osiądzie na dnie. Jajka, które unoszą się na powierzchni wody nie są pierwszej świeżości.
• Produkcja jednego jajka zajmuje kurze od 24 do 26 godzin. Na przestrzeni roku kura w zależności od rasy potrafi znieść nawet 200-350 jaj. Kury mogą znieść jajko bez „udziału” koguta, ale oczywiście z takich jaj nie wylęgną się kurczęta. 
• Panuje przekonanie, że kolor żółtka świadczy o jakości jajka. Czy rzeczywiście tak jest? Głównymi składnikami, od których zależy intensywność żółtego, a czasem nawet pomarańczowego zabarwienia żółtka są ksantofile: luteina i zeaksantyna. I rzeczywiście – jeżeli dieta kur jest odpowiednio zbilansowana, to żółtka ich jaj mają piękne ciemnożółte zabarwienie. Możemy więc przypuszczać, że kura, która zniosła takie jajko była zdrowa i dobrze odżywiona. Natomiast… aby osiągnąć takie intensywne zabarwienie żółtka wystarczy karmić kury paszą bogatą w żółte i pomarańczowe barwniki – np. kukurydzą lub paszą, do której zostały dodane takie barwniki (naturalne lub sztuczne), np. karoteny, witamina B2. I w tym nie musi być nic złego – kukurydza czy karoteny nie są przecież szkodliwe. Natomiast takie praktyki stosowane przez hodowców powodują, że nie mamy szans na rozpoznanie tego co tam w tym jajku „siedzi”. Chyba, że kupujemy jajka z dobrze znanego nam źródła, o którym wiemy w jaki sposób prowadzona jest hodowla kur. Reasumując – kolor żółtka może, ale nie musi świadczyć o jakości jajka. 
• A od czego zależy kolor skorupki jajka? Badania pokazują, że Polacy preferują jajka ze skorupką beżową lub brązową. Jest to związane z nieprawdziwym  przekonaniem, że białe jajka są gorszej jakości i posiadają mniej wartości odżywczych. Tak naprawdę barwa skorupki jajka jest cechą genetyczną. Ponadto jest powiązana z kolorem piór kury. Im ciemniejsze zabarwienie piór, tym ciemniejsze będzie zabarwienie skorupki jaja. 
• Dlaczego jaja od kur zielononóżek uważane są za jaja bardzo dobrej jakości?  Kury zielononóżki cechuje wysoka odporność na choroby. Nie za bardzo nadają się do chowu klatkowego, dzięki temu hodowane są w warunkach, które bardziej sprzyjają produkcji jaj o wysokiej wartości odżywczej. Dodatkowo jaja te cechuje niższa zawartość cholesterolu (o ok. 30%) oraz zwiększoną ilość lecytyny.

Typy jaj w zależności od rodzaju chowu:

• 0 – są to jaja z chowu ekologicznego, kury biegają wolno i wracają do kurnika kiedy chcą, są karmione paszą z certyfikatem ekologicznym. W chowie ekologicznym maksymalna ilość kur niosek na 1 m² to 6 sztuk.
• 1 – są to jaja z wolnego wybiegu, kury w ciągu dnia mogą poruszać się swobodnie po terenie, a noc spędzają w zamkniętych pomieszczeniach. Ich pożywienie nie podlega ścisłej kontroli pod kątem ekologicznego pochodzenia.
• 2 – jaja pochodzące z chowu ściółkowego – kury mogą się poruszać po specjalnym kurniku, ale nie wychodzą na zewnątrz, całe życie spędzają w zamkniętym pomieszczeniu, podaje się im specjalne karmy. Chów ściółkowy dopuszcza trzymanie maksymalnie dziewięciu kur na 1 m²., co oznacza to, że na jedną kurę przypada powierzchnia niecałych dwóch kartek A4.
• 3 – jaja z chowu klatkowego – kury całe życie przebywają w klatce, podaje się im specjalne karmy (powierzchnia klatki w przeliczeniu na kurę nioskę powinna wynosić co najmniej 0,075 m²).

Klasa jajek:

• A – jajka przeznaczone do handlu
• B i C – do użytku przemysłowego

Rozmiary jajek – kategorie wagowe, które określają wielkość jajka:

• XL – bardzo duże  (73 g i więcej)
• L – duże (od 63 g do 73 g)
• M – średnie (od 53 g do 63 g)
• S – małe (poniżej 53 g)