Twoje ciało w 22 tygodniu ciąży

Twoje ciało ciągle się zmienia, macica i rosnący w niej Maluch stają się coraz większe. Wyobraź sobie, że Jego obwód główki i obwód brzucha w ciągu ostatnich 2 tygodni powiększyły się średnio o 2,5 cm, a długość np. kości ramiennej i kości piszczelowej wzrosła średnio o 0,5 cm! Niewątpliwie Twoje Dziecko rośnie, a Twój ciążowy brzuszek z każdym tygodniem robi się coraz bardziej widoczny i zaokrąglony. Wraz z powiększającymi się rozmiarami macicy i Dziecka, rośnie również ich ciężar. Może to spowodować ucisk na pęcherz moczowy i znów częstsze wizyty w toalecie.

Prawidłowa postawa ciała w ciąży – jak o nią zadbać

Aby utrzymać prawidłową postawę ciała i równowagę oraz wzmocnić mięśnie warto wykonywać przynajmniej ćwiczenia rozciągające (stretching) i rozluźniające. Taki podstawowy zestaw ćwiczeń jest łatwy do wykonania, więc jeśli tylko nie masz przeciwwskazań do ruchu warto go wykonywać codziennie. Pomaga on zachować gibkość, elastyczność i sprężystość ruchów, jest relaksujący, zapobiega również dolegliwościom, które mogą nasilać się wraz z rozwojem ciąży, jak chociażby bóle pleców. Poza tym pomoże on w trakcie i po porodzie.

Uelastycznione mięśnie sprawiają, że ból i dyskomfort stają się mniej odczuwalne, a ciało szybciej się regeneruje. Takie ćwiczenia możesz wykonywać w domu. Warto wcześniej poradzić się fizjoterapeuty czy też trenera współpracującego z kobietami w ciąży. Możesz również wykorzystać wiele darmowych materiałów i porad udostępnianych przez takich specjalistów w internecie.

Pamiętaj również, aby rozciąganie wykonywać w sposób efektywny, ale jednocześnie bezpieczny dla Twoich więzadeł i mięśni. Przede wszystkim zwróć uwagę na to, aby wykonując ćwiczenia rozciągające utrzymywać rozciągnięte mięśnie na granicy dyskomfortu, ale nie bólu. Ważny jest również czas wykonywania każdego ćwiczenia – utrzymuj daną pozycję przez 30 sekund, a następnie powoli i bezpiecznie zmień stronę lub przejdź do kolejnej pozycji.

Szyjka macicy w ciąży

Szyjka macicy znajduje się w jej dolnej części i łączy macicę z pochwą. Jest to narząd, który swoim wyglądem przypomina rurkę o długości różniącej się między kobietami (najczęściej u kobiet nie będących w ciąży pomiędzy 3 a 5 cm).

Jej ułożenie, kształt i twardość zmieniają się w poszczególnych fazach cyklu miesiączkowego. Po owulacji i w trakcie miesiączki szyjka macicy jest twarda i jest położona dość nisko, aby krew menstruacyjna mogła swobodnie wypływać na zewnątrz. W czasie owulacji szyjka macicy mięknie, rozpulchnia się, otwiera i unosi w kierunku pochwy, przygotowując się w ten sposób na przyjęcie plemników.

Po zapłodnieniu szyjka macicy zostaje zamknięta i zalepiona tzw. czopem śluzowym. W ten sposób spełnia swoją funkcję ochronną (chroni wnętrze macicy i płód przed szkodliwymi czynnikami, np. patogenami). Jest również dość twarda, a rozpulchnia się i otwiera dopiero przed porodem, czemu towarzyszy również skracanie się szyjki macicy.  

Zdarza się, że szyjka macicy zaczyna skracać się wcześniej – w II trymestrze lub na początku III trymestru ciąży. Taki stan może być niebezpieczny, gdyż może prowadzić do poronienia lub przedwczesnego porodu. Dlatego też ocena szyjki macicy jest istotnym, a zdarza się, że wręcz kluczowym parametrem ocenianym podczas ciąży.

Podczas kontrolnych wizyt ginekologicznych wykorzystuje się dwie metody analizy stanu szyjki macicy.

Pierwsza z nich palpacyjna wykonywana podczas każdego badania dwuręcznego. W trakcie tego badania ocenia się długość szyjki macicy, położenie, konsystencję oraz czy ujście szyjki macicy jest rozwarte czy zamknięte.

Drugą metodą używaną rzadziej, jest pomiar długości szyjki macicy podczas badania USG przezpochwowego. Podczas USG przezpochwowego można bardzo dokładnie uwidocznić ujście zewnętrzne, ujście wewnętrzne oraz przebieg kanału szyjki, a jednocześnie wykorzystując możliwość ucisku na brzuch ocenić czy podczas niego szyjka nie zmienia długości. W trakcie badania USG przezpochwowego mierzona jest długość szyjki macicy od jej ujścia wewnętrznego do ujścia zewnętrznego.

Zmierzona długość jest pomocna w trakcie analizy ryzyka porodu przedwczesnego. Niemniej zasada jest jedna – im dłuższa szyjka macicy tym lepiej. Pomimo, że długość szyjki macicy jest istotnym parametrem w trakcie całej ciąży, to szczególne znaczenie ma w pierwszej połowie II trymestru. W sytuacjach szczególnych, gdy nie można wykonać oceny długości szyjki macicy podczas USG głowicą przezpochwową, można spróbować ocenić jej długość przy pomocy głowicy do USG przezbrzusznego. Niemniej jednak pomiar ten nie zawsze jest możliwy i najczęściej obarczony jest znacznie większym błędem pomiaru.

W przypadku gdy lekarz prowadzący ciążę nie ma możliwości wykonania takiego pomiaru, warto poprosić lekarza wykonującego USG prenatalne pomiędzy 18 a 23 tygodniem ciąży o taki pomiar. 

Dobry ginekolog mający w gabinecie aparat ultrasonograficzny najczęściej pomiar ultrasonograficzny długości szyjki macicy traktuje jako nieodłączny element dokładnego badania pacjentki w II trymestrze ciąży i początkowych tygodniach III trymestru.

Ocena stanu szyjki macicy oraz pomiar jej długości są podstawowymi parametrami wykorzystywanymi w diagnostyce niewydolności szyjki macicy i w ocenie zagrożenia porodem przedwczesnym. Chociaż ultrasonograficzny pomiar długości szyjki macicy nie jest doskonałym markerem (u części kobiet u których wystąpił poród przedwczesny nie dochodzi do skracania się szyjki macicy), obecnie uważany jest za najlepszy i niezależny czynnik predykcyjny porodu przedwczesnego.

Takie stanowisko i rekomendacje prezentuje m.in. Fetal Medicine Foundation (FMF), czyli stowarzyszenie zrzeszające specjalistów – lekarzy i naukowców zajmujących się perinatologią (medycyną płodową).  Według dostępnych danych u kobiet, u których długość szyjki macicy zmierzona pomiędzy 18 a 22 tygodniem ciąży wynosi poniżej 25 mm, występuje zdecydowanie większe ryzyko porodu przedwczesnego. Na szczególną uwagę zasługują tutaj kobiety w ciąży będące w grupie podwyższonego ryzyka wystąpienia porodu przedwczesnego.

Do grupy podwyższonego ryzyka należą m.in. kobiety:

• z porodem przedwczesnym w wywiadzie (ryzyko kolejnego porodu przedwczesnego jest u nich 1,5-2 razy większe),
• kobiety w ciąży wielopłodowej,
• kobiety po urazach i operacjach z powodu patologii szyjki macicy.

W sytuacji gdy lekarz podczas badania stwierdzi, że doszło do przedwczesnego skrócenia szyjki macicy dobierze odpowiedni sposób postępowania w zależności od przyczyny i stopnia nasilenia problemu. Zdarza się na przykład, że do nieznacznego skrócenia szyjki macicy dochodzi w wyniku infekcji w obrębie dróg rodnych. W takiej sytuacji podstawowym działaniem jest wyleczenie infekcji.

W innych przypadkach, szczególnie gdy dochodzi do znacznego skrócenia szyjki macicy najczęściej stosuje się poniższe rozwiązania:

• założenie szwu okrężnego na część pochwową szyjki macicy
• założenie pessara kołnierzowego (pessar to niewielki, silikonowy krążek na szyjkę, który  umieszczany jest wokół ujścia szyjki macicy)
• odpowiednie leczenie (np. podanie progesteronu)
• oszczędny tryb życia, odpoczynek i leżenie

Skrócenie szyjki macicy może, ale nie musi dawać niepokojące objawy, jak ból w podbrzuszu, ból w okolicy lędźwiowej kręgosłupa, krwawienie lub plamienie z dróg rodnych. W sytuacji pojawienia się takich symptomów, należy zgłosić się do lekarza.

Rozwój Twojego dziecka w 22 tygodniu ciąży

W 22 tygodniu ciąży Twoja Kruszyna waży średnio ok. 480 g. Jego ciało ma średnią długość ok. 28 cm i możemy przyrównać je do rozmiarów kokosa.

Skóra Malucha staje się powoli coraz mniej przezroczysta dzięki rozwijającej się pod nią tkance tłuszczowej. Jego twarz jest już dobrze uformowana, posiada rzęsy i brwi oraz pojawiają się na niej różne grymasy, które czasem udaje się uchwycić w obrazie USG 3D. W tym okresie, choć jeszcze nieregularnie, Maluszek wykonuje ruchy podobne do czynności ssania, jak uwypuklanie warg do przodu, wysuwanie języka z jamy ustnej i cofanie go, układanie języka w „miseczkę”. Między nosem, a górną wargą zaczyna pojawiać się pionowa bruzda. Małżowiny uszne osiągają ostateczny kształt.

U Twojego Dziecka może pojawić się czkawka, którą czasem udaje się wyczuć jako rytmiczne, regularne ruchy. Czkawka jest jednym z elementów ćwiczenia przepony. Może być również reakcja Malucha na zmiany temperatury.

Rozwój płuc płodu w 22 tygodniu ciąży

Ciągle rozwijają się płuca Małej Istotki. Obecnie znajdują się w tzw. fazie kanalikowej, w trakcie której tworzą się pierwotne oskrzeliki oddechowe, przewody pęcherzykowe oraz pneumocyty typu I i typu II, czyli komórki budujące ściany pęcherzyków płucnych. Co więcej, właśnie rozpoczyna się wytwarzanie przez pneumocyty typu 2 surfaktantu, czyli specjalnej mieszaniny fosfolipidów i białek, która tworzy rodzaj filmu wyścielającego wewnętrzną stronę pęcherzyków płucnych, na granicy płyn – powietrze. Surfaktant obniża napięcie powierzchniowe i jego główną funkcją jest zapobieganie nadmiernemu rozciągnięciu pęcherzyków płucnych w trakcie wdechu, a także przeciwdziałanie zapadaniu i sklejaniu się ich ścian w trakcie wydechu. Surfaktant spełnia bardzo ważną rolę tuż po urodzeniu.

Noworodek po przyjściu na świat wykonuje kilka silnych wdechów, dzięki którym powietrze dociera do płuc. Pęcherzyki płucne wypełniając się powietrzem rozciągają się, a surfaktant zabezpieczenia je przed ponownym zapadnięciem. Należy jednak pamiętać, że to dopiero początek wytwarzania tego bardzo ważnego dla funkcjonowania płuc czynnika. I chociaż w okolicach 24 tygodnia ciąży można już wykryć surfaktant w wodach płodowych, to pełna zdolność wydzielnicza do pęcherzyków płucnych występuje ok. 36 – 38 tygodnia ciąży. Dlatego też, dzieci urodzone przedwcześnie wymagają opieki medycznej, gdyż ich płuca nie są jeszcze w pełni rozwinięte, aby samodzielnie funkcjonować. Więcej informacji o surfaktancie, jego budowie i roli znajdziesz w sekcji To ciekawe.

22 tydzień ciąży, który to miesiąc?

Dwudziesty drugi tydzień ciąży to ostatni tydzień piątego miesiąca życia płodowego Twojego dziecka. Jesteś w II trymestrze ciąży.

Tygodnik ciąży – to już 22 tydzień ciąży

• Suplementuj codziennie kwas foliowy, kwasy omega 3, jod i witaminę D3.
• Pamiętaj, że pomiędzy 21. a 26. tygodniem ciąży powinna odbyć się Twoja kolejna wizyta kontrolna. Jeśli jeszcze tego nie zrobiłaś – zaplanuj wykonanie zleconych przez lekarza badań diagnostycznych. Listę badań, które należy wykonać rutynowo znajdziesz w opisie 20. tygodnia ciąży. (DWUDZIESTY TYDZIEŃ CIĄŻY) 
• Nie odpuszczaj i ruszaj się codziennie, dbaj o systematyczną aktywność fizyczną. Ona pomoże Ci utrzymać kondycję i dobrą formę, co będzie procentować zarówno w kolejnych tygodniach ciąży, w trakcie porodu oraz połogu.

Wybrane biometryczne wymiary płodu w 22 tygodniu ciąży

*3% **97%

Aby określić wartości referencyjne dla poszczególnych wymiarów płodu, przy określaniu prawidłowości rozwoju, podaje się zazwyczaj tzw. średnią (mediana) – w powyższej tabeli jest to  kolumna środkowa (nazwana średnia, inaczej 50%). Warto pamiętać, że nie należy każdego z podanych wymiarów traktować oddzielnie i jako pojedynczy wyznacznik zdrowia dziecka.

Są to wartości referencyjne, podane jako średnie statystyczne, a przecież każde dziecko rozwija się we własnym tempie i nie jest średnią statystyczną. Dlatego też wartości referencyjne uwzględniają różnorodność i różne tempo rozwoju podając oprócz wartości średnich tzw. wartości skrajne. Są one wskazane w dwóch kolumnach – 5 i 95%, inaczej 5 i 95 centyli. Piąty centyl pokazuje nam taką wartość, poniżej której znajduje się tylko 5% dzieci – czyli np. obwód główki poniżej 19,20 cm dotyczy jedynie 5% płodów w 22. tygodniu ciąży. Z kolei dziewięćdziesiąty piąty centyl to wartość, powyżej której znajduje się również 5% największych dzieci – czyli np. obwód główki powyżej 22,00 cm dotyczy 5% płodów w 22. tygodniu ciąży.

Są to tzw. siatki centylowe, które odwzorowują rozkład danej cechy (w tym przypadku poszczególnych pomiarów biometrycznych płodu) w populacji. Ponieważ dzieci rosną, to trudno byłoby zastosować u nich sztywne normy, tak jak w przypadku dorosłych. Dlatego też do oceny rozwoju dziecka – zarówno w życiu pre-, jaki postnatalnym stosujemy siatki centylowe. Tutaj wartości graniczne, czyli tzw. normy wyznaczają centyle. Najczęściej jako wartości graniczne uznaje się centyle 3-97, 5-95 lub 10-90, co oznacza, że pomiary mieszczące się w podanych kanałach centylowych uznawane są za prawidłowe. Jeżeli określone wymiary zbliżone są do wartości granicznych, to taka sytuacja wymaga ostrożnej oceny i bacznej obserwacji, co zapewne uczyni lekarz  prowadzący.

Źródła

1. Merz E., Wellek S.“Normal Fetal Development Profiles A Model to obtain Standard Development Graphs for the Head and Abdominal Parameters and the Long Limb Bones” Ultraschall in der Medizin 17 (1996) 153-162 (AC)
2. Hadlock F.P., Harrist R.B., Martinez-Poyer J. „In Utero Analysis of Fetal Growth: A Sonographic Weight Standard“ Radiology.1991, 181: 129-133

Zapytaj dietetyka

Czy w ciąży można jeść miód? – to jedno z często zadawanych pytań przez kobiety ciężarne.

Jeżeli nie jest uczulona na miód możesz go spożywać będąc w ciąży. Może on okazać się pomocny m.in. w walce z przeziębieniem, bólem gardła, infekcjami układu moczowego czy też dolegliwościami ciążowymi jak nudności czy wymioty.

To co czasem niepokoi przyszłe mamy, to fakt, że miodu nie wolno podawać dzieciom do ukończenia 1. roku życia i czy w takiej sytuacji miód nie zaszkodzi rozwijającemu się w brzuchu mamy Maluszkowi. Powód, dla którego miód jest przeciwwskazany u najmniejszych dzieci jest związany z tym, że zdarza się, że miód może zawierać bakterie Clostridium botulinum (bakterie jadu kiełbasianego), które produkują toksynę botulinową (tzw. jad kiełbasiany). 

Skąd takie bakterie w miodzie?

Formy przetrwalnikowe tych bakterii (tzw. spory) znajdują się w glebie, skąd mogą zostać przeniesione przez pszczoły. Po zjedzeniu miodu bakterie uaktywniają się i zaczynają produkować botulinę, która jest silną neurotoksyną powodującą skurcze mięśniowe. Ilość bakterii w miodzie jest niewielka i nie są one szkodliwe dla dorosłego człowieka, w tym kobiet w ciąży. Dzieje się tak dzięki temu, że w naszych żołądkach znajduje się kwas solny, który powoduje, że środowisko żołądka ma silnie kwaśne pH, które zapobiega wzrostowi bakterii botulinowych, a co za tym idzie zapobiega produkcji przez nie jadu kiełbasianego.  Czyli – bakterie Clostridium botulinum są zabijane w żołądku ciężarnej i dzięki temu nie są groźne dla znajdującego się w brzuchu mamy Dziecka. W przypadku noworodków i niemowląt (przed ukończeniem 1. roku życia), ich przewód pokarmowy nie jest jeszcze wystarczająco dojrzały, aby poradzić sobie z tymi bakteriami.

Jeżeli chodzi o inne produkty pszczele, jak np. propolis (kit pszczeli) czy też pyłek kwiatowy – one również mogą być stosowane w ciąży, jeżeli kobieta ciężarna nie ma alergii na produkty pszczele (w tym miód). Jedna bardzo ważna uwaga dotyczy formy tych produktów, zwłaszcza propolisu. Często występuje on w formie nalewek, których kobieta ciężarna nie powinna stosować ze względu na zawartość alkoholu. Można za to wykorzystać produkty niealkoholowe z propolisem czy pyłkiem kwiatowym.

Jaki rodzaj miodu będzie odpowiedni dla kobiety ciężarnej?

Najważniejsze, aby wybierać miód naturalny, który pochodzi z pewnego źródła i jest certyfikowany, czyli na etykiecie jest umieszczona nazwa i dokładny adres pasieki, z której miód pochodzi. Należy unikać produktów, na których etykiecie widnieje informacja, że są mieszanką miodów wyprodukowaną w krajach Unii Europejskiej lub poza nią. W takich przypadkach trudno jest o potwierdzenie ich jakości. Warto również wiedzieć jak odróżnić miód naturalny od sztucznego. W tym pomoże nam etykieta, a konkretnie data produkcji czy też data przydatności do spożycia. Prawdziwy, naturalny miód jest zdatny do spożycia przez 3 lata od daty produkcji. Jeżeli np. kupujemy miód, który został wyprodukowany rok lub dwa lata temu, a jest on nadal płynny i się nie skrystalizował, oznacza to, że miód na pewno nie jest naturalny. Prawdziwy miód zazwyczaj krystalizuje w okresie od kilku do kilkunastu tygodni.

Jakie właściwości mają różne rodzaje miodu:

• miód lipowy – polecany przy przeziębieniu, pomoże również łagodzić kaszel, działa uspokajająco
• miód akacjowy – polecany przy infekcjach dróg oddechowych oraz układu moczowego, regulacji procesu trawienia i zapobieganiu zaparciom
• miód rzepakowy – pomaga przy zapaleniach dróg oddechowych, pomaga w walce ze zgagą, wzdęciami, wrzodami żołądka
•  miód wielokwiatowy – działa wzmacniająco na organizm, pomaga w schorzeniach żołądkowo-jelitowych, ma działanie wyciszające, uspokajające
• miód gryczany – polecany przy chorobach układu krążenia, obniża ciśnienie krwi, ma działanie przeciwmiażdżycowe, działa uspokajająco
• miód spadziowy – reguluje przemianę materii, wspomaga leczenie infekcji dróg oddechowych i moczowych, poprawia krążenie, działa przeciwmiażdżycowo, zmniejsza napięcie nerwowe
• miód wrzosowy – stosowany w walce z grypą, przeziębieniem, bólami gardła, pomocny przy zaparciach
• miód manuka – pozytywnie wpływa na pracę układu pokarmowego oraz stan flory bakteryjnej jelit, pomaga w przypadku wzdęć, gazów, zgagi oraz wspomaga organizm w walce z bakteriami, np. w przypadku infekcji układu pokarmowego, zapalenia gardła, zatok oraz błony śluzowej nosa

To ciekawe

Czym jest surfaktant?

Surfaktant (inaczej czynnik powierzchniowy) produkowany przez komórki pęcherzyków płucnych zawiera 70 -80% fosfolipidów, około 10% białek oraz 10% tłuszczów obojętnych, głównie cholesterolu.

Głównymi lipidami surfaktantu są:

• fosfatydylocholina,
• fosfatydyloinozytol,
• fosfatydyloglicerol.

Jeżeli chodzi o białka, które stanowią 10% składu surfaktantu, to głównym białkiem jest tzw. białko Sp-A, a dodatkowo, chociaż w mniejszej ilości, są to białka Sp-B, Sp-C i Sp-D. Taki lipidowo-białkowy kompleks budujący surfaktant warunkuje jego działanie jako czynnika zmniejszającego napięcie powierzchniowe pęcherzyków płucnych. Co więcej, to nie jest jedyna funkcja surfaktantu. Prawdopodobnie jego białka Sp-A i Sp-D odgrywają ważną rolę w mechanizmach obronnych płuc przed czynnikami bakteryjnymi i wirusowymi oraz przed wolnymi rodnikami.

Słowo surfaktant pochodzi od angielskiej nazwy grupy związków: Surface Active Agent, co oznacza właśnie związek powierzchniowo czynny. Bowiem surfaktant w płucach, to nie jest jedyny surfaktant obecny w naszym życiu. Istnieje cała masa substancji, które właśnie ze względu na te swoje unikalne właściwości jest wykorzystywana w różnych procesach technologicznych i jest składnikiem wielu produktów, których używamy na co dzień.

Wśród różnorodnych surfaktantów znajdziemy m.in. substancje powierzchniowo czynne takie jak:

• substancje antypienne, których zadaniem jest redukcja piany,
• substancje zwilżające, powodujące zwiększenie rozpływalności cieczy,
• substancje myjąco-piorące, które wspierają usuwanie zanieczyszczeń,
• substancje emulgujące umożliwiające łączenie się oleju z wodą,
• substancje pianotwórcze mające zdolność wytwarzania piany.

Surfaktanty są składnikami m.in. detergentów (np. proszków i żeli do prania, płynów do kąpieli, mleczek do czyszczenia, szamponów, żeli pod prysznic), mydeł czy past do zębów. Są również stosowane w procesie produkcji artykułów spożywczych, farb, lakierów, papieru, środków farmaceutycznych, tekstyliów oraz artykułów budowlanych.