Twoje ciało w 20 tygodniu ciąży

Twoja ciąża jest już na półmetku! Gratulacje! W tym tygodniu, nawet w przypadku jeśli jesteś w ciąży po raz pierwszy, ruchy Twojego Malucha najczęściej są już wyczuwalne. U niektórych kobiet w okolicach 20. tygodnia ciąży mogą zacząć pojawiać się tzw. skurcze Alvareza (inaczej nazywane falami Alvareza).

Skurcze Alvareza w 20 tygodniu ciąży czy są niebezpieczne?

Są to fizjologiczne skurcze, które przygotowują macicę do porodu. Skurcze Alvareza to nieskoordynowane  skurcze o niskiej amplitudzie. Odczuwane są raczej jako napięcie, twardnienie mięśnia macicy w różnych miejscach. Część kobiet opisuje to jako odczucie podobne do tego, które wywołuje opasanie brzucha pasem uciskającym, czy też bandażem elastyczny. Pojawiają się nagle, najczęściej w sytuacji gdy się pochylasz, gwałtownie wstajesz bądź przyspieszasz w trakcie chodzenia czy też gdy pracujesz długo w pozycji siedzącej i szybko mijają.  Jest ich ok. 1-2 na godzinę i nie są to skurcze bolesne, jednak mogą być nieprzyjemne. Część z kobiet ciężarnych nawet ich nie zauważa.

Ulgę przy skurczach Alvareza może przynieść:

• spokojny, rytmiczny oddech (wdech nosem, wydech ustami),
• zmiana pozycji,
• położenie się na lewym boku w pozycji relaksacyjnej.

Skurcze Braxtona-Hicksa po 20 tygodniu ciąży

Drugim rodzajem fizjologicznych skurczów, które pojawiają się po 20. tygodniu ciąży są skurcze Braxtona-Hicksa. W przeciwieństwie do skurczy Alvareza, skurze Braxtona-Hicksasą pojawiają się na jedną, dwie lub kilka godzin, a później samoczynnie zanikają. Są wyraźne, często trwają ok. 15-30 sekund, czasami dłużej, nawet kilka minut. Skurcze te są bardziej bolesne, zwłaszcza im bliżej porodu. Czasami towarzyszy im dyskomfort,  ból krzyża i złe samopoczucie. Silniej odczuwają je kobiety, które już rodziły.

Jeśli odczuwane skurcze Braxtona-Hicksa są dla Ciebie dokuczliwe, pomocna może okazać się:

• zmiana pozycji,
• spokojny oddech,
• relaks w pozycji leżącej na lewym boku.

Ulgę może przynieść również bardzo delikatny masaż brzucha (głaskanie brzucha) oraz chodzenie. Warto pamiętać, że zarówno skurcze Alvareza, jak i Braxtona-Hicksa to skurcze fizjologiczne, będące oznaką prawidłowej ciąży. Zdarza się, że skurcze Braxtona-Hicksa mogą być trudne do odróżnienia od przedwczesnej czynności skurczowej macicy, która może doprowadzić do przedwczesnego porodu (rozwiązanie ciąży przed 259. dniem ciąży lub przed rozpoczęciem 37. tygodnia ciąży). Jeżeli częstotliwość, regularność, czas trwania i nasilenie skurczów Cię niepokoi skonsultuj się ze swoim lekarzem ginekologiem.

20 tydzień ciąży czy to czas na kolejną wizytę u ginekologa?

Zbliża się również termin Twojej kolejnej wizyty kontrolnej u ginekologa.

Badania diagnostyczne, które powinnaś wykonać wg wytycznych Ministerstwa do wizyty pomiędzy 21 a 26 tygodniem ciąży to:

• badanie stężenia glukozy we krwi po doustnym podaniu 75 g glukozy (badanie należy wykonać w 24.–26. tygodniu ciąży) – trzypunktowe oznaczenie stężenia glukozy: przed podaniem glukozy (na czczo), po 1 i 2 godz. od podania glukozy
• badanie ogólne moczu
• przeciwciała anty-D u kobiet Rh (–)
• u kobiet z ujemnym wynikiem w I trymestrze – badanie w kierunku toksoplazmozy (IgM)

Więcej informacji o trzypunktowym badaniu stężenia glukozy we krwi, jego roli w diagnostyce cukrzycy ciążowej oraz o samej cukrzycy dowiesz się w opisie 23. tygodnia ciąży (DWUDZIESTY TRZECI TYDZIEŃ CIĄŻY).

Informacje dotyczące konfliktu w układzie Rh znajdziesz w opisie 8. tygodnia ciąży w sekcji To ciekawe – ÓSMY TYDZIEŃ CIĄŻY

Rozwój Twojego dziecka w 20 tygodniu ciąży

W 20 tygodniu ciąży Twój Maluch osiąga rozmiary banana. Waży średnio ok. 330 g i w drugiej połowie ciąży Twoje Dziecko zwiększy swoją masę ciała ok. dziesięciokrotnie. Ma średnio ok. 16-18 cm w wymiarze ciemieniowo-siedzeniowym. 

CHL – pomiar całkowitej długości dziecka

Został również opracowany teoretyczny model pomiaru w USG całkowitej długości ciała dziecka. Jest to wymiar nazywany w skrócie CHL (ang. crown to heel length), czyli długość mierzona od czubka głowy po spód pięty. I chociaż w praktyce wymiar ten nie jest używany, wyobraź sobie, że w tym tygodniu CHL Twojej Kruszynki to średnio 25,6 cm.

W rozwoju fizycznym zachodzą spore zmiany. Rozpoczyna się porost włosów, brwi i rzęs. Pojawiająca się oprawa oczu sprawia, że twarz Maluszka coraz bardziej przypomina twarz noworodka. Intensywnie rozwijają się płuca w części obwodowej. Obecnie znajdują się one w fazie intensywnego unaczyniania oraz tworzenia kolejnych rozgałęzień drzewa oskrzelowego w postaci kanalików i oskrzelików oddechowych. 

W 20 tygodniu ciąży dużo się dzieje również w rozwoju układu nerwowego. W korze mózgowej tworzy się część, sprawująca kontrolę nad ruchami i czuciem ciała, powstają także połączenia nerwowe, które łączą korę mózgową z oddalonymi częściami ciała. Komórki nerwowe otacza osłonka mielinowa, która poza działaniem ochronnym, odpowiada za szybkie i efektywne przewodzenie impulsów nerwowych. Twoje Dziecko od pewnego czasu ćwiczy już ruchy ssące, uwypukla i wysuwa do przodu wargi. Ssie także palec.

Od początku 20. tygodnia ostatecznie kształtują się:

• odruch wargowy,
• odruch ssania
• koordynacja czynności ssania i połykania.

W tym czasie wzrasta również intensywność połykania wód płodowych przez Maluszka. Rozwijający się zmysł smaku pozwala Małej Istotce ocenić, który smak mu najbardziej odpowiada. Okazuje się, że im słodsze wody płodowe, tym płód wolniej je połyka. Połykanie wód płodowych służy rozwojowi układu pokarmowego, który funkcjonuje coraz sprawniej. Doskonali się również zmysł słuchu, który coraz lepiej zaczyna rozpoznawać odgłosy z zewnątrz. U Dziewczynek wykształca się macica, a w jajnikach powstają liczne pęcherzyki pierwotne zawierające oogonia.

20 tydzień ciąży, który to miesiąc?

Dwudziesty tydzień ciąży to kolejny tydzień piątego miesiąca życia płodowego Twojego dziecka. To również II trymestr ciąży.

Tygodnik ciąży – To już 20 tydzień ciąży

• Suplementuj codziennie kwas foliowy, kwasy omega 3, jod oraz witaminę D3.
• Prawdopodobnie masz już zaplanowany termin lub jesteś już po USG połówkowym? Jeżeli z jakiegokolwiek powodu nie masz jeszcze ustalonego terminu badania USG, koniecznie nadrób to niedopatrzenie i umów się na wizytę.
• Pamiętaj wkrótce kolejna wizyta kontrolna (pomiędzy 21. a 26. tygodniem ciąży). Potrzebujesz również wykonać niezbędne badania diagnostyczne. Pisaliśmy o tym wyżej.  
• Mogą zdarzać się dni, kiedy będziesz się czuła bardziej zmęczona. Pamiętaj o odpoczynku i relaksie, ale nie odpuszczaj codziennej aktywności fizycznej, jeżeli tylko nie masz do niej przeciwwskazań.

Wybrane wymiary biometryczne płodu w 20 tygodniu ciąży

*3% (3 centyl) **97% (97 centyl)

Aby określić wartości referencyjne dla poszczególnych wymiarów płodu, przy określaniu prawidłowości rozwoju, podaje się zazwyczaj tzw. średnią (medianę) – w poniższej tabeli jest to  kolumna środkowa (nazwana średnia, inaczej 50%). Warto pamiętać, że nie należy każdego z podanych wymiarów traktować oddzielnie i jako pojedynczy wyznacznik zdrowia dziecka.

Są to wartości referencyjne, podane jako średnie statystyczne, a przecież każde dziecko rozwija się we własnym tempie i nie jest średnią statystyczną. Dlatego też wartości referencyjne uwzględniają różnorodność i różne tempo rozwoju podając oprócz wartości średnich tzw. wartości skrajne. Są one wskazane w dwóch kolumnach – 5 i 95%, inaczej 5 i 95 centyli. Piąty centyl pokazuje nam taką wartość, poniżej której znajduje się tylko 5% dzieci – czyli np. obwód główki poniżej 16,70 cm dotyczy jedynie 5% płodów w 20. tygodniu ciąży. Natomiast dziewięćdziesiąty piąty centyl to wartość, powyżej której znajduje się również 5% – z kolei, największych dzieci (czyli np. obwód główki powyżej 19,40 cm dotyczy 5% płodów w 20. tygodniu ciąży). Są to tzw. siatki centylowe, które odwzorowują rozkład danej cechy (w tym przypadku poszczególnych pomiarów biometrycznych płodu) w populacji. Ponieważ dzieci rosną, to trudno byłoby zastosować u nich sztywne normy, tak jak w przypadku dorosłych.

Dlatego też do oceny rozwoju dziecka – zarówno w życiu pre-, jak i postnatalnym stosujemy siatki centylowe. Tutaj wartości graniczne, czyli tzw. normy wyznaczają centyle. Najczęściej jako wartości graniczne uznaje się centyle 3-97, 5-95 lub 10-90, co oznacza, że pomiary mieszczące się w podanych kanałach centylowych uznawane są za prawidłowe. Jeżeli określone wymiary zbliżone są do wartości granicznych, to taka sytuacja wymaga ostrożnej oceny i bacznej obserwacji, co zapewne uczyni lekarz  prowadzący.

Źródła

1. Merz E., Wellek S.”Normal Fetal Development Profiles A Model to obtain Standard Development Graphs for the Head and Abdominal Parameters and the Long Limb Bones” Ultraschall in der Medizin 17 (1996) 153-162.
2. Hadlock F.P., Harrist R.B., Martinez-Poyer J. „In Utero Analysis of Fetal Growth: A Sonographic Weight Standard“ Radiology.1991, 181: 129-133.

20 tydzień ciąży – Zapytaj psychologa

Czas szybko mija, a Ty jesteś już na półmetku ciąży. Za 20 tygodni powitasz na świecie swoje maleństwo. Jeśli ciąża rozwija się w sposób prawidłowy, coraz śmielej zaczynasz snuć plany na przyszłość. Wybierasz meble do pokoju dziecięcego, a nawet kupujesz pierwsze ubranka i zabawki.

W okresie dwudziestego tygodnia ciąży wiele kobiet decyduje się na skorzystanie z możliwości urlopu. To może być trudny moment, albowiem od tej pory większość podejmowanych przez Ciebie działań będzie skupiała się wokół przygotowania do porodu oraz przyjęcia do domu maluszka. Pamiętaj jednak, że mimo faktu, iż macierzyństwo dla wielu jest kwintesencją kobiecości, ciąża nie zmusza Cię do rezygnacji z realizowania swoich pasji oraz celów. Nie poddawaj się krytyce i ocenie otoczenia. Zadbaj o to, aby wszystkie podejmowane decyzje były w zgodzie z Tobą samą. W ten sposób unikniesz zjawiska obniżenia satysfakcji z życia, które zakłóca stan dobrostanu psychicznego, a tym samym pogarsza Twoje samopoczucie.

W dwudziestym tygodniu ciąży Twoja sylwetka wyraźnie się już zmieniła. Jeśli jest to dla Ciebie źródłem obniżenia samooceny, pamiętaj, że ciąża to wyjątkowy stan, który związany jest z szeregiem przemian zarówno fizycznych, jak i psychologicznych. Niemniej jednak, nie rezygnuj ze zdrowego stylu życia. Co więcej, jeśli sytuacja Ci na to pozwala, ćwicz na świeżym powietrzu.

Zapytaj dietetyka

Czy wiesz, że Dziecko rozpoczyna kształtowanie swoich preferencji żywieniowych i smakowych już w brzuchu mamy? To kolejny element tzw. płodowego programowania żywieniowego.

Już w okresie życia płodowego, w 3 trymestrze ciąży struktury odpowiedzialne za odczuwanie smaku są w pełni wykształcone (kubki smakowe, receptory, opuszka węchowa). Wiemy również, że do płynu owodniowego przenikają różne substancje chemiczne pochodzące z krwi kobiety ciężarnej, również takie, które nadają określony smak pożywieniu. W związku z tym, w trakcie rozwoju wewnątrzmacicznego Mały Człowiek jest eksponowany na różne smaki. Jak różnorodne one są i z jakich pokarmów pochodzą, to zależy od tego jak skomponowana jest dieta kobiety ciężarnej. W ostatnim trymestrze ciąży Maluch połyka od 500 do 1000 ml płynu owodniowego na dobę i w ten sposób stale styka się z różnymi smakami. Badania wskazują, że wiele smaków przedostaje się do płynu owodniowego oraz do mleka, są nimi chociażby wanilia, czosnek, marchew czy anyż. Więcej na ten temat pisaliśmy w artykule SMAK WÓD PŁODOWYCH.

W jednym z badań, w którym oceniano wpływ smakowej ekspozycji prenatalnej na preferencje żywieniowe dziecka wykorzystano właśnie marchew. Kobiety będące w 3 trymestrze ciąży podzielono na 2 grupy. Jedna z nich przez 3 tygodnie piła sok marchewkowy, a druga piła wodę i unikała również marchwi w potrawach. Po urodzeniu, niemowlęta mam, które piły sok marchwiowy preferowały kaszki o smaku marchwiowym, w przeciwieństwie do niemowląt, których mamy piły w ciąży wodę.

To jeszcze jeden ważny argument przemawiający za tym, aby Twój sposób żywienia w okresie ciąży był oparty o zasady zdrowego odżywiania, a Twoja dieta była jak najbardziej urozmaicona.

To ciekawe

Pamiętamy o tym, że w pierwszym trymestrze ciąży, do ok. 10 tygodnia życia płodowego pierwotne pętle jelitowe płodu z powodu braku miejsca są wypchnięte na zewnątrz jamy brzusznej. Taki stan jest prawidłowym elementem rozwoju Dziecka. Następnie, w 10 -11 tygodniu życia płodowego jelita wstępują do środka brzucha na swoje miejsce. Fałdy brzuszne powoli zamykają się wytwarzając ścianę przednią brzucha.

W II trymestrze ciąży cały układ pokarmowy płodu (tzn. jelita, wątroba, trzustka i żołądek) powinien być już zamknięty w powłokach brzusznych. W bardzo rzadkich przypadkach może dojść do zaburzenia tego procesu. Wtedy, najczęściej jelita pozostają poza jamą brzuszną Malucha aż do końca rozwoju wewnątrzmacicznego.

Możemy mieć do czynienia z tzw. wytrzewieniem wrodzonym, kiedy to jelita wystają na zewnątrz i pływają w płynie owodniowym lub z przepukliną pępowinową, kiedy to część narządów (np. jelita, żołądek, wątroba) wystaje z jamy brzusznej na zewnątrz brzucha przez przetrwały pierścień pępkowy. Bezpośredni kontakt narządów z płynem owodniowym może być przyczyną procesów martwiczych zachodzących w ścianie wytrzewionych narządów.

Przepuklina pępowinowa

W przypadku przepukliny pępowinowej wystające narządy pokryte są cienką błoną owodniową, która stanowi worek przepukliny. W tym przypadku ściana jelita, bądź innych narządów jest dobrze chroniona, natomiast problemem jest znacznie częstsze występowanie innych towarzyszących nieprawidłowości. Innymi słowy przepuklina pępowinowa rzadko występuje jako samodzielna wada wrodzona. Do najczęściej towarzyszących jej wad należą wady serca, wady genetyczne, wady ośrodkowego układu nerwowego, układu moczowego, pokarmowego i kostnego. 

Przepuklina pępowinowa może być również częścią bardzo poważnych, lecz bardzo rzadko występujących zespołów wad wrodzonych, takich jak:

• zespół Beckwitha-Wiedemanna,
• pentalogia Cantrella,
• kompleks OEIS (inaczej zespół braku pępowiny),
• zespół Frynsa,
• zespół CHARGE,
• zespół Pallistera-Killiana,
• zespół Edwardsa.

Prawidłowość zamknięcia powłok brzusznych można ocenić podczas USG, a lekarz z dużym doświadczeniem w badaniach prenatalnych jest w stanie dokładnie to ocenić już podczas usg prenatalnego wykonywanego pomiędzy 11 a 14 tygodniem ciąży.  Częstotliwość wystąpienia wrodzonego wytrzewienia jelit szacowana jest na ok. 1/5000-6000 żywych urodzeń, a przepukliny pępowinowej 1/2000-3000 żywych urodzeń. W obu przypadkach postawienie diagnozy w życiu płodowym jest istotne, gdyż umożliwia odpowiednią kontrolę i zaplanowanie niezbędnego leczenia operacyjnego po porodzie.