Twoje ciało w 30 tygodniu ciąży

Wahania nastroju u kobiety w 30 tygodniu ciąży

Chociaż u każdej z kobiet ciąża przebiega w nieco inny sposób, to często na tym etapie może się pojawić huśtawka nastrojów. Hormony, zmęczenie i obciążenie fizyczne to główni winowajcy takiego stanu rzeczy. Okresy euforii, dobrego humoru, kiedy to z dużą dawką energii będziesz przygotowywała dom na przywitanie nowego Członka Rodziny mogą przeplatać się z rozdrażnieniem, irytacją, płaczem czy też obawami o to, jak to będzie i czy sprostasz wyzwaniom, jakie przyniesie Ci macierzyństwo.

Jeśli Ty i Twoi domownicy będziecie wiedzieli, że to dość naturalny stan rzeczy, łatwiej będzie przetrwać te trudniejsze momenty. Nie bój się prosić swoich najbliższych o wyrozumiałość. Warto też skupić się na pozytywnych aspektach ciąży i zadbać o relaks i ruch. Możesz wyjść na spacer, wybrać się na zajęcia jogi czy pilatesu dla ciężarnych lub wybrać się na basen. Jeśli nie masz przeciwwskazań możesz skorzystać z masażu, który skutecznie redukuje napięcie mięśni. Wielu kobietom niesamowitą przyjemność sprawia pójście do kosmetyczki czy odwiedzenie SPA, które oferuje zabiegi pielęgnacyjne dla kobiet w ciąży. 

Twoje Dziecko rośnie teraz intensywnie, w związku z czym możesz odczuwać bardzo duży apetyt. Uważnie komponuj swoją codzienną dietę tak, aby dostarczała Maluchowi wszystkich niezbędnych składników odżywczych. Sięgaj przede wszystkim po warzywa, kasze, chude mięso, ryby, owoce, produkty zbożowe z pełnego przemiału, dobre tłuszcze roślinne (np. oliwa z oliwek). Tak skomponowana dieta pozwoli Ci również  utrzymać sytość i dzięki temu nie przytyć nadmiernie, a tylko tyle ile wymaga tego zdrowy rozwój ciąży. W trzecim trymestrze rekomendowany przyrost masy ciała wynosi od 0,18 do 1,36 kg tygodniowo w zależności od Twojej wyjściowej masy ciała sprzed ciąży. Jeśli chcesz sprawdzić która z wartości jest zalecana dla Ciebie, wróć do opisu 8. tygodnia ciąży (ÓSMY TYDZIEŃ CIĄŻY).

Szczepienie przeciw krztuścowi

W trzecim trymestrze ciąży, w okresie pomiędzy 27 a 36 tygodniem ciąży zalecane jest szczepienie kobiet w ciąży przeciw krztuścowi.

Dlaczego akurat to szczepienie jest rekomendowane jako szczepienie ochronne dla kobiet w ciąży?

Krztusiec jest ostrą chorobą układu oddechowego wywoływaną przez bakterię Bordatella pertussis. Do zakażenie dochodzi drogą kropelkową. Charakterystycznym objawem choroby jest kaszel – najpierw napadowy, z wymiotami z powodu krztuszenia się lepką wydzieliną. Następnie przechodzi on w suchy, męczący kaszel, który może utrzymywać się przez wiele miesięcy.

U osób dorosłych w przebiegu krztuśca rzadko występuje zapalenie płuc, częściej zapalenie oskrzeli. Ciężej chorują osoby starsze, osoby otyłe, chorzy na cukrzycę, chorzy z przewlekłą obturacyjną chorobą płuc (POChP). Możemy powiedzieć, że krztusiec, chociaż czasem ma ciężki przebieg, to nie jest aż tak bardzo groźny dla osób dorosłych. Natomiast jest bardzo niebezpieczny dla noworodków i niemowląt przez cały pierwszy rok życia. Najbardziej niebezpieczne jest zachorowanie noworodków oraz niemowląt do 6 m-ca życia, a wystąpienie choroby wiąże się z ciężkimi powikłaniami prowadzącymi nawet do śmierci dziecka. Dlatego szczepienie ochronne przeciwko krztuścowi jest tak ważne. Dzięki podaniu szczepionki kobiecie ciężarnej, jej układ odpornościowy produkuje przeciwciała przeciwko bakteriom krztuśca, które następnie przedostają się przez łożysko do krwi dziecka, dając mu ochronę od razu po urodzeniu. To ważne, gdyż pierwsza dawka szczepienia przeciwko krztuścowi jest podawana Maluchom dopiero w drugim miesiącu życia, a immunizacja u 80-90% dzieci następuje po podaniu trzeciej dawki, czyli w 5-6 miesiącu życia.

Szczepienie kobiety w ciąży przeciwko krztuścowi ma na celu zmniejszenie ryzyka zakażenia noworodka i niemowlęcia w pierwszych miesiącach życia dzięki temu, że:

• zapewnia transfer przeciwciał z krwi matki przez łożysko do krwi dziecka
• zapewnia produkcję specyficznego dla krztuśca przeciwciała w mleku matki
• zmniejsza potencjalne ryzyko zakażenia dziecka przez matkę (oboje mają przeciwciała)

Średni okres półtrwania przeciwciał przeciwkrztuścowych przetransferowanych od matki wynosi od 6 do 7 tygodni, czyli momentu, kiedy niemowlę ma podawaną pierwszą dawkę szczepionki. Badania wykazały, że skuteczność ochrony przeciwko krztuścowi przez pierwsze 2 miesiące życia u dzieci, których mamy zostały zaszczepione w ciąży wynosi 91%. Szczepionka została również przebadana pod kątem bezpieczeństwa jej podawania u kobiet w ciąży i nie stwierdzono ryzyka dla mamy i płodu. Zgodnie z zaleceniami kobiety w ciąży można szczepić szczepionkami inaktywowanymi (zabitymi) i taką szczepionką jest dostępna w Polsce szczepionka przeciw krztuścowi. Jest to szczepionka w formie skojarzonej przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi (DTaP lub DTPa).

Warto również wiedzieć, że szczepionka przeciw krztuścowi jest zalecana dla kobiet w ciąży m.in. w Wielkiej Brytanii, Stanach Zjednoczonych, Nowej Zelandii, Australii, Izraelu i Belgii.

Często zadawanym pytaniem jest, czy kobieta, która w poprzedniej ciąży zaszczepiła się na krztusiec musi się szczepić ponownie w kolejnej ciąży? Odpowiedź brzmi: tak, powinna się zaszczepić.

Badania wykazały, że po dwóch latach tylko 40% zaszczepionych kobiet w okresie do dwóch lat przed ciążą ma minimalny zalecany poziom przeciwciał.

Zdarza się również pytanie, czy trzeba szczepić niemowlęta, jeżeli ich matka była szczepiona będąc w ciąży?

Odpowiedź na to pytanie znajduje się w powyższym tekście. Przeciwciała przeciwko krztuścowi, które Maluch otrzymał od swojej mamy chronią go przez okres ok. 2 m c-y (średni okres półtrwania tych przeciwciał u dziecka wynosi 6-7 tygodni). Dlatego warto pamiętać, że ochronę przed krztuścem zapewnia szczepionka, która jest podawana dzieciom (4 dawki w pierwszych dwóch latach życia, wg kalendarza szczepień z 2021 roku w  2, 3-4 , 5-6  i 16-18 miesiącu życia oraz dawka przypominająca w 6 r.ż.) oraz młodzieży (14 r.ż. dawka przypominająca).  Ponieważ z upływem czasu, po podaniu szczepionki przeciw krztuścowi obserwujemy spadek odporności u dorosłych, najczęściej w ciągu 5–12 lat po szczepieniu podstawowym, to jedynym sposobem utrzymania odporności poszczepiennej jest podawanie przypominających dawek szczepionki.

Zalecane jest również podawanie dawek przypominających co 10 lat osobom dorosłym:    

• personelowi medycznemu mającemu kontakt z noworodkami i niemowlętami
• osobom starszym
• kobietom planującym ciążę lub w ciąży (27-36 tyg. ciąży)
• osobom z otoczenia noworodków i niemowląt

Nadciśnienie tętnicze w ciąży

Nadciśnienie tętnicze w ciąży dotyczy 6-10% wszystkich ciąż w Europie oraz Stanach Zjednoczonych. Jest to bardzo istotny problem zdrowotny, który niesie ze sobą zagrożenie dla zdrowia i życia zarówno mamy, jak i jej dziecka. W ciągu ostatnich 20 lat odnotowano wzrost częstości występowania nadciśnienia w ciąży aż o 25%. Dlatego też monitorowanie ciśnienia krwi i rozpoznanie nadciśnienia tętniczego w ciąży jest bardzo ważne, bowiem powikłania nadciśnienia tętniczego mogą być groźne dla zdrowia i życia zarówno kobiety, jak i rozwijającego się płodu.

Kiedy mówimy o nadciśnieniu tętniczym?

Prawidłowe ciśnienie krwi to ciśnienie o wartościach do 140/90 mmHg. Gdy przekracza ono następujące wartości: ciśnienie skurczowe ≥ 140 mmHg i/lub rozkurczowe ≥ 90 mmHg, wtedy rozpoznajemy nadciśnienie tętnicze.

U kobiet w ciąży możemy mieć do czynienia z:

• nadciśnieniem tętniczym występującym przed ciążą – jest to nadciśnienie, które rozwinęło się jeszcze przed ciążą i utrzymuje się 6 tygodni po porodzie. Tutaj mogą wystąpić 2 sytuacje. Pierwsza gdy już przed zajściem w ciążę kobieta ma rozpoznane nadciśnienie. I druga – gdy nadciśnienie rozpoznajemy dopiero w ciąży, ale przed upływem jej 20. tygodnia. Jeżeli nadciśnienie rozwija się przed upływem 20. tygodnia ciąży, najczęściej oznacza to, że występowało ono już wcześniej, tylko było jeszcze niezdiagnozowane.
• nadciśnieniem tętniczym indukowanym ciążą (nadciśnienie tętnicze ciążowe) – jest to nadciśnienie, które rozpoznajemy po 20. tygodniu ciąży i które ustępuje 6 tygodni po porodzie.

U kobiet planujących ciążę z już rozpoznanym nadciśnieniem tętniczym przeprowadza się badania diagnostyczne, które mają na celu ocenę stanu zdrowia i wdrożenie odpowiedniego leczenia. Bardzo ważną sprawą jest to, że leczenie nadciśnienia tętniczego składa się z dwóch głównych elementów: odpowiednio dobranej przez lekarza farmakoterapii oraz zmiany stylu życia. W przypadku planowania ciąży ważne jest poinformowanie o tym lekarza, tak, aby mógł odpowiednio dobrać leki – niektóre z leków obniżających ciśnienie krwi nie powinny być stosowane w ciąży. Niejednokrotnie zmiana stylu życia może być wystarczająca do tego, aby opanować i obniżyć ciśnienie lub jest bardzo ważną częścią procesu leczenia, wspierającą pozytywnie farmakoterapię i przyczyniającą się do zmniejszenia ryzyka rozwoju powikłań nadciśnienia.

Najważniejsze zmiany w stylu życia, czyli co możemy zrobić, aby unormować nasze ciśnienie krwi przed zajściem w ciążę:

• wprowadzić regularną aktywność fizyczną
• zredukować masę ciała (w przypadku nadwagi lub otyłości) lub kontrolować masę ciała (gdy jest ona prawidłowa) – obniżenie masy ciała o 10 kg pozwala obniżyć ciśnienie o 20 mmhg
• zrezygnować z używek (papierosy, alkohol i inne)
• ograniczyć ilość sodu w codziennym żywieniu – ograniczenie ilości sodu wiąże się tak naprawdę z ograniczeniem ilości spożywanej soli kuchennej; jako maksymalne dzienne spożycie zaleca się 5g soli czyli 1 łyżeczkę. więcej informacji o tym w jaki sposób ograniczyć ilość soli w diecie i na co zwracać uwagę znajdziesz poniżej w sekcji zapytaj dietetyka.
• opierać codzienne żywienie na zasadach diety dash (ang. dietary approach to stop hypertension), która jest dedykowana dla osób  z nadciśnieniem (zasady diety dash znajdziesz poniżej w sekcji zapytaj dietetyka

Zalecenia dotyczące stylu życia u kobiet w ciąży z nadciśnieniem tętniczym:

• Bardzo ważnym czynnikiem wpływającym na ciśnienie krwi jest masa ciała. Przed zajściem w ciążę, jeżeli mamy nadwagę lub otyłość, zalecane jest obniżenie masy ciała do wartości prawidłowych. Natomiast ciąża to czas, w którym nie stosuje się żadnych diet odchudzających. Najważniejsze będzie więc utrzymanie zalecanego wzrostu masy ciała w ciąży, który uwzględnia to jaka była wyjściowa masa ciała (przed ciążą). Dla przypomnienia: zalecany wzrost masy ciała u kobiet w ciąży z wcześniejszym prawidłowym BMI (18,5−24,9 kg/m² ) wynosi 11,5–16,0 kg. U kobiet z nadwagą (25-29,9 kg/m²)  i otyłością (powyżej 29,9 kg/m²) zalecany przyrost masy ciała wynosi odpowiednio 7–11,5 kg i 5–9 kg. Pomocne w utrzymaniu czy też nie przekraczaniu rekomendowanego wzrostu masy ciała jest odpowiednie dopasowanie kaloryczności swojej codziennej diety – informacje te znajdziesz w opisie 5 tygodnia ciąży (PIĄTY TYDZIEŃ CIĄŻY).
• Ograniczenie spożywania napojów zawierających kofeinę do nie więcej niż 200 mg kofeiny na dobę (w jednej porcji kawy znajduje się ok. od 50 do 160 mg kofeiny).
• Bezwzględna rezygnacja z używek (oczywiście mówiliśmy już o tym nie raz, że papierosy, alkohol, substancje psychoaktywne itp. są zakazane w ciąży; zatrważające jednak jest to, że statystyki pokazują, iż ok. 30% kobiet w ciąży sięga po papierosy i/lub alkohol).
• Jeżeli nie ma przeciwwskazań zdrowotnych należy utrzymać aktywność fizyczną o umiarkowanej intensywności – zapytaj o to swojego lekarza.
• Stosuj zbilansowaną, różnorodną dietę opartą na zasadach zdrowego odżywiania. Możesz wykorzystać tutaj zasady diety śródziemnomorskiej lub zbliżonej do niej diety DASH, która jak już pisaliśmy jest dedykowana leczeniu nadciśnienia.

Każda kobieta w ciąży z rozpoznanym nadciśnieniem tętniczym powinna regularnie kontrolować swoje ciśnienie krwi oraz wykonywać badania moczu. Oprócz pomiarów ciśnienia krwi w gabinecie podczas wizyty u lekarza zalecane są również pomiary ciśnienia krwi w domu.

Zgodnie z zaleceniami zespołu ekspertów  Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego, Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego oraz Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników (2019) u kobiet w ciąży z leczonym nadciśnieniem tętniczym w I trymestrze ciąży pomiary domowe należy wykonywać przez 7 kolejnych dni przed wizytą lekarską oraz 2–3 pomiary tygodniowo poza okresami siedmiodniowymi, a w II i III trymestrze u wszystkich kobiet ciężarnych z nadciśnieniem bez względu na to, czy jest ono nadciśnieniem ciążowym czy występującym już przed ciążą domowe pomiary ciśnienia należy wykonywać codziennie. Należy wykonywać po 2 pomiary w kilkuminutowych odstępach, rano i wieczorem, o stałych porach, w równych odstępach czasu (np. 6.00–18.00, 7.00–19.00 itp.), czyli wykonujemy pomiary w schemacie 2 pomiary 2 razy dziennie. Pomiary powinny być wykonywane bezpośrednio przed przyjęciem leków i przed jedzeniem. Wszystkie pomiary należy zapisywać w dzienniczku samokontroli ciśnienia krwi, co ułatwia monitoring i interpretację wyników przez lekarza.

Regularnie przed każdą wizytą kontrolną u lekarza wykonuje się badania moczu, po to aby obserwować ilość białka. Jest to bardzo ważny parametr, gdyż pojawienie się w moczu białka w dużej ilości, czyli białkomocz najczęściej oznacza, że rozwija się stan przedrzucawkowy (inaczej preklampsja). Białkomocz rozpoznajemy gdy ilość białka w moczu przekracza 15–30 mg/dl w badaniu ogólnym moczu (ocena jakościowa obecności białkomoczu) lub 300 mg/24 h w dobowej zbiórce moczu.

Dlaczego regularna kontrola ciśnienia krwi oraz badania moczu w kierunku białkomoczu są tak istotne u kobiet ciężarnych z nadciśnieniem?

Często nadciśnienie tętnicze w ciąży (o stopniu łagodnym i umiarkowanym, kiedy wartości ciśnienia mieszczą się w granicach 140-159/90-109 mmHg) nie daje objawów. Gdy zaczyna gwałtownie rosnąć pojawia się istotna ilość białka w moczu. Dlatego równoczesna kontrola obu wskaźników jest bardzo ważna w kontekście jak najwcześniejszego rozpoznania stanu przedrzucawkowego, który jest groźnym i niebezpiecznym powikłaniem nadciśnienia w ciąży.

Nierozpoznany i nieleczony stan przedrzucawkowy może powodować poważne komplikacje zdrowotne zarówno dla kobiety w ciąży, jak i dla dziecka.

Ciężkim powikłaniem stanu przedrzucawkowego jest rzucawka (eclampsia), która charakteryzuje się wystąpieniem napadów ataków drgawkowych z utratą przytomności. Innym powikłaniem stanu przedrzucawkowego jest zespół HELLP (od ang. H-hemolysis EL-elevated liver enzymes LP-low platelet count), czyli zespół zaburzeń funkcji wątroby i układu krzepnięcia oraz hemolizy krwi. Zarówno rzucawka, jak i zespół HELLP są stanami bezpośredniego zagrożenia życia dla matki oraz wiążą się ze znacznym ryzykiem dla dziecka. Dlatego też odpowiednie rozpoznanie, postępowanie i kontrola nadciśnienia tętniczego w ciąży jest najważniejsze, aby nie przeistoczyło się ono w bardzo poważny stan chorobowy.

Alarmujące objawy, które mogą świadczyć o wystąpieniu stanu przedrzucawkowego:

• silne bóle głowy, czasem również zawroty głowy
• zaburzenia widzenia (np. błyski, mroczki, plamki przed oczami, niewyraźne widzenie)
• bóle brzucha, zwłaszcza w jego górnej części, najczęściej po prawej stronie
• wymioty i nudności w zaawansowanej ciąży
• uczucie duszności, ogólne bardzo złe samopoczucie
• nagle pojawiające się obrzęki twarzy i dłoni
• osłabione lub niewyczuwalne ruchy dziecka

W sytuacji wystąpienia takich objawów należy jak najszybciej zgłosić się do szpitala, aby przeprowadzić diagnostykę.

Twoje dziecko w 30 tygodniu ciąży

W 30 tygodniu ciąży masa ciała Twojego Malucha oscyluje w granicach ok. 1560 g, a długość ciała to średnio 40 cm. Jego ciało zaokrągla się – Dziecko rośnie, a proporcje jego ciała odpowiadają już proporcjom ciała noworodka.

Wyobraź sobie, że zarówno obwód brzuszka, jak i i główki Twojego Maleństwa zwiększył się na przestrzeni ostatnich 5 tygodni o średnio 5 cm każdy z nich. Intensywnie rozwija się jego podskórna tkanka tłuszczowa, stanowi już 8% jego masy ciała. Za jej sprawą skóra Kruszyny jest coraz jaśniejsza i gładsza. W dalszym ciągu na główce Dziecka rosną włosy, a na ukształtowanych już wcześniej dłoniach i stopach rosną miękkie paznokcie. Maluch potrafi otwierać oczy, na jego powiekach znajdują się rzęsy, a nad oczami brwi, które urosły już w pełni.

Obecnie intensywnie rozwijają się też te obszary mózgu, które są odpowiedzialne za pamięć i zmysły, jak słuch, dotyk, wzrok i węch. Rozwija się także móżdżek, który jest odpowiedzialny za kontrolowanie funkcji motorycznych dziecka. Ta część mózgu Dziecka rozwija się teraz najszybciej. W ciągu ostatnich 16 tygodni ciąży móżdżek zwiększy swoją powierzchnię 30-krotnie.

W 30 tygodniu ciąży pojawia się odruch źreniczny, czyli odruch, który jest reakcją źrenicy na światło. Gdy jest ciemno źrenica oka rozszerza się, aby do oka mogło dotrzeć więcej światła, natomiast  w jasnym otoczeniu źrenica zwęża się. U noworodków urodzonych w terminie reakcja źrenic na światło jest wyraźna i bardzo dobrze widoczna. Jest to jeden z elementów oceny dobrostanu Malucha po urodzeniu. Donoszony noworodek potrafi na chwilę skupić wzrok na jaskrawym, dużym i dobrze oświetlonym przedmiocie. Natomiast zdolność wodzenia wzrokiem za poruszającym się obiektem pojawi się u niego w ok. 4. tygodniu życia.

W 30 tygodniu ciąży u Twojej Kruszyny dynamicznie rozwija się zmysł węchu. Pomimo, że komórki węchowe są już dość liczne pod koniec 3 miesiąca ciąży, to ich proces dojrzewania biochemicznego, który warunkuje wyczuwanie zapachów zachodzi dopiero teraz. Dzieje się tak dlatego, że to ok. 30 tygodnia ciąży zaczopowana jama nosowa Malucha nie dopuszcza związków chemicznych do znajdujących się wewnątrz niej receptorów. Po porodzie, pierwsze zapachy jakie pozna, to zapach Mamy i mleka. Jest to możliwe dzięki temu, że w płynie owodniowym znajdują się podobne składniki zapachowe jakie ma pot, ślina i mleko matki. Dzięki kontaktowi z nimi w okresie życia płodowego, Maleństwo szybko rozpoznaje Mamę po narodzinach, ułatwia to również rozpoczęcie karmienia piersią. 

Jeśli pod swoim sercem nosisz Dziewczynkę wiedz, że ma już wykształconą łechtaczkę, która nie jest zakryta wargami sromowymi, gdyż te nie są jeszcze na tyle duże. Natomiast u Chłopców trwa zstępowanie jąder do worka mosznowego. 

30 tydzień ciąży, który to miesiąc?

Trzydziesty tydzień ciąży, to nadal siódmy miesiąc życia płodowego maluszka oraz III trymestr ciąży.

Tygodnik ciąży – to już 30 tydzień ciąży

• Pamiętaj o codziennej dawce kwasu foliowego, witaminy D3, kwasów omega 3 i jodu.
• Zaplanuj czas na kolejną wizytę kontrolną u lekarza, która wg wytycznych powinna mieć miejsce pomiędzy 27. a 32. tygodniem ciąży. Przed wizytą koniecznie wykonaj zalecane badania, a wyniki zabierz ze sobą, aby pokazać je swojemu lekarzowi. Lista badań znajduje się w opisie 27. tygodnia ciąży – DWUDZIESTY SIÓDMY TYDZIEŃ CIĄŻY).
• Jeśli jeszcze nie miałaś, to w najbliższym czasie czeka Cię również USG trzeciego trymestru (28-32 tydzień ciąży).
• Pamiętaj o regularnym liczeniu ruchów dziecka. W ubiegłym tygodniu opisaliśmy Ci jak to robić prawidłowo. (DWUDZIESTY ÓSMY TYDZIEŃ CIĄŻY)
• Pomiędzy 28. a 30. tygodniem ciąży kobietom Rh- ujemnym podana zostaje immunoglobulina anty-D. Jest to tzw. profilaktyka śródciążowa konfliktu serologicznego.
• Twój rosnący ciążowy brzuszek może powodować nieprawidłową postawę ciała (część przyszłych mam zaczyna wypinać brzuch do przodu lub przeprostowywać kręgosłup). Staraj się tego nie robić, gdyż może to spowodować problemy z kręgosłupem po porodzie. Prawidłową postawę ciała pomogą Ci utrzymać regularne spacery oraz ćwiczenia typu pilates, joga czy specjalnie przygotowane programy ćwiczeń nazywane zazwyczaj „Zdrowy kręgosłup w ciąży”.

Wybrane biometryczne wymiary płodu w 30 tygodniu ciąży

*3% **97%

Aby określić wartości referencyjne dla poszczególnych wymiarów płodu, przy określaniu prawidłowości rozwoju, podaje się zazwyczaj tzw. średnią (mediana) – w powyższej tabeli jest to  kolumna środkowa (nazwana średnia, inaczej 50%). Warto pamiętać, że nie należy każdego z podanych wymiarów traktować oddzielnie i jako pojedynczy wyznacznik zdrowia dziecka. Są to wartości referencyjne, podane jako średnie statystyczne, a przecież każde dziecko rozwija się we własnym tempie i nie jest średnią statystyczną.

Dlatego też wartości referencyjne uwzględniają różnorodność i różne tempo rozwoju podając oprócz wartości średnich tzw. wartości skrajne. Są one wskazane w dwóch kolumnach – 5 i 95%, inaczej 5 i 95 centyli. Piąty centyl pokazuje nam taką wartość, poniżej której znajduje się tylko 5% dzieci – czyli np. obwód główki poniżej 16,70 cm dotyczy jedynie 5% płodów w 20. tygodniu ciąży. Z kolei dziewięćdziesiąty piąty centyl to wartość, powyżej której znajduje się również 5% największych dzieci – czyli np. obwód główki powyżej 19,40 cm dotyczy 5% płodów w 20. tygodniu ciąży. Są to tzw. siatki centylowe, które odwzorowują rozkład danej cechy (w tym przypadku poszczególnych pomiarów biometrycznych płodu) w populacji. Ponieważ dzieci rosną, to trudno byłoby zastosować u nich sztywne normy, tak jak w przypadku dorosłych. Dlatego też do oceny rozwoju dziecka – zarówno w życiu pre-, jaki postnatalnym stosujemy siatki centylowe. Tutaj wartości graniczne, czyli tzw. normy wyznaczają centyle. Najczęściej jako wartości graniczne uznaje się centyle 3-97, 5-95 lub 10-90, co oznacza, ze pomiary mieszczące się w podanych kanałach centylowych uznawane są za prawidłowe. Jeżeli określone wymiary zbliżone są do wartości granicznych, to taka sytuacja wymaga ostrożnej oceny i bacznej obserwacji, co zapewne uczyni lekarz  prowadzący.

Źródła:

1. Merz E., Wellek S.“Normal Fetal Development Profiles A Model to obtain Standard Development Graphs for the Head and Abdominal Parameters and the Long Limb Bones” Ultraschall in der Medizin 17 (1996) 153-162 (AC)
2. Hadlock F.P., Harrist R.B., Martinez-Poyer J. „In Utero Analysis of Fetal Growth: A Sonographic Weight Standard“ Radiology.1991, 181: 129-133

Zapytaj dietetyka

Dieta DASH oraz jej zastosowanie w ciąży

Zalecenia diety DASH (Dietary Approach to Stop Hypertension czyli strategia żywieniowa w zapobieganiu i leczeniu nadciśnienia) zostały opracowane na podstawie amerykańskiego badania DASH, przeprowadzonego na potrzeby Narodowego Instytutu Chorób Serca, Płuc i Układu Krwiotwórczego w Stanach Zjednoczonych (NHLBI, National Heart, Lung, and Blood Institute). Warto podkreślić, że skuteczność diety DASH są bardzo dobrze udokumentowane naukowo – wykazuje działanie przeciwnadciśnieniowe, a ponadto przeciwdziała rozwojowi otyłości, cukrzycy i miażdżycy. Dlatego też dieta DASH jest rekomendowana przez wiele towarzystw naukowych, min. przez Polskie Towarzystwo Nadciśnienia Tętniczego, Europejskie Towarzystwo Nadciśnienia Tętniczego, Europejskie Towarzystwo Kardiologiczne, Polskie Forum Profilaktyki Chorób Układu Krążenia, Polskie Towarzystwo Diabetologiczne,  Amerykańskie Towarzystwo Diabetologiczne, Polskie Towarzystwo Dietetyki i inne.

Skuteczność diety DASH w normalizacji ciśnienia tętniczego krwi wynika m.in. z niskiej zawartości sodu w diecie oraz odpowiednich ilości wapnia, potasu i magnezu. Jest bogata w błonnik pokarmowy i antyoksydanty, a uboga w nasycone kwasy tłuszczowe. Dieta bazuje na niskotłuszczowych produktach mlecznych, warzywach i owocach, pełnoziarnistych produktach zbożowych, nasionach i pestkach, orzechach oraz chudym mięsie, rybach i drobiu. Do produktów, których spożycie ogranicza się w tej diecie należą czerwone mięso, słodycze, słone przekąski i napoje słodzone, produkty o wysokiej zawartości soli (np. produkty wędzone, konserwowe, gotowe dania i sosy, gotowe wędliny np. kabanosy, salami, kiełbasa krakowska, parówki, pasztet,, serki topione i żółte, ser feta, sery pleśniowe, produkty typu fast food, instant, gotowe sosy i marynaty, gotowe dania z torebki, niektóre przyprawy, np. gotowe mieszanki przypraw, kostki rosołowe, sos sojowy).

Zasady diety DASH

W poniższej tabeli znajdziesz produkty zebrane w grupy. W każdej z grup masz podane propozycje produktów, które należą do danej grupy i możesz je uwzględnić stosując dietę DASH. Przy każdej grupie produktów masz również informację ile to jest porcja.

* ograniczyć spożywanie ryb drapieżnych i długo żyjących (np. z ryb morskich marlin, miecznik, tuńczyk oraz rekin, z ryb słodkowodnych – okoń i płoć

Dieta DASH opiera się nie tylko na jakościowym doborze produktów (tabela wyżej), ale również na kwestiach ilościowych. Poniższa tabela ułatwia komponowanie codziennych posiłków. Przedstawia sugerowaną ilość porcji danej grupy produktów do zjedzenia w ciągu dnia/tygodnia w zależności od dziennego zapotrzebowania energetycznego (w tabeli uwzględnione przykładowe wartości energetyczne podane w kcal).

To ciekawe

Stan przedrzucawkowy w ciąży a stosowanie kwasu acetylosalicylowego (aspiryny)

U kobiet w ciąży obarczonych dużym ryzykiem wystąpienia stanu przedrzucawkowego profilaktycznie zalecane jest stosowanie kwasu acetylosalicylowego (aspiryny). Zalecana dawka, to 100-150 mg na dobę zażywana w godzinach wieczornych. Konieczne jest rozpoczęcie przyjmowania leku nie później niż od 16 tygodnia ciąży, aż do 36 tygodnia ciąży.

Wysokie ryzyko stanu przedrzucawkowego wynika z:

• nadciśnienie we wcześniejszej ciąży;
• przewlekła choroba nerek;
• choroba autoimmunologiczna, taka jak toczeń rumieniowaty układowy lub zespół antyfosfolipidowy;
• cukrzyca typu 1 lub 2;
• przewlekłe nadciśnienie tętnicze.

Stosowanie kwasu acetylosalicylowego jest również każdorazowo rozważane u kobiet z grupy tzw. umiarkowanego ryzyka stanu przedrzucawkowego. Oczywiście za każdym razem decyzję podejmuje lekarz biorąc pod uwagę stan zdrowia kobiety ciężarnej.

Umiarkowane ryzyko wystąpienia stanu przedrzucawkowego wiąże się obecnością więcej niż 1 z poniższych czynników:

• pierwsza ciąża;
• wiek ≥ 40 lat;
• odstęp między ciążami ponad 10 lat;
• BMI ≥ 35 kg/m2 podczas 1. wizyty;
• stan przedrzucawkowy w wywiadach rodzinnych;
• ciąża mnoga.