Kwas moczowy

Kwas moczowy jest produktem degradacji puryn, czyli zasad azotowych wchodzących w skład kwasów nukleinowych DNA i RNA. Proces ten zachodzi w komórkach wątroby pod wpływem działania różnych enzymów. Kwas moczowy w 30% jest wydalany przez przewód pokarmowy, a w 70% jest przefiltrowywany przez nerki do moczu.

Jeśli organizm funkcjonuje prawidłowo, to produkcja i wydalanie kwasu moczowego pozostaje w równowadze i jego stężenia mieszczą się w granicach normy. Jednak w różnych stanach chorobowych dochodzi do wzrostu stężenia kwasu moczowego we krwi. Powodem tego jest jego nadmierna produkcja w wątrobie albo upośledzenie jego wydalania przez nerki.

Zwiększone stężenie kwasu moczowego (hiperurykemia) jest wynikiem:

Dny moczanowej – jest to uwarunkowana genetycznie choroba, w której zaburzony jest metabolizm puryn, co prowadzi do zwiększenia stężenia kwasu moczowego w surowicy krwi; jego nadmierne ilości odkładają się w chrząstkach stawowych w postaci kryształków kwasu moczowego i doprowadzają do wystąpienia stanu zapalnego w tych stawach.
Zwiększonej podaż pokarmów „bogato purynowych” w diecie – należą do nich pokarmy mięsne, zwłaszcza podroby, buliony, owoce morza i warzywa takie jak szpinak, szparagi, fasola, groch, grzyby;
Upośledzonym wydalaniu kwasu moczowego przez nerki – w przypadku ostrej i przewlekłej niewydolności nerek, u osób z torbielowatością nerek, w uszkodzeniu nerek spowodowanych zatruciem tlenkiem węgla czy ołowiem, u osób leczonych lekami moczopędnymi (stosowanych np. w leczeniu nadciśnienia krwi)
Zwiększonym rozpadzie nukleotydów w ustroju – w przebiegu chorób mielo- i limfoproliferacyjnych, w niedokrwistości hemolitycznej, w czerwienicy prawdziwej, w mononukleozie, a także w wyniku rozpadu tkanek nowotworowych po chemioterapii i radioterapii (tak zwany zespół lizy guza)
Leczenie cyklosporyną,
Inne przyczyny to: duży wysiłek fizyczny, zawał mięśnia sercowego, nadczynność przytarczyc, niedoczynność tarczycy.

Zmniejszone stężenie kwasu moczowego występuje w wyniku:

Leczenia inhibitorami oksydazy ksantynowej, na przykład allopurinolem – jest to lek skutecznie stosowany w ostrych napadach dny moczanowej.
Wrodzonego niedoboru oksydazy ksantynowej. Oksydaza ksantynowa to enzym biorący udział w przemianach puryn do kwasu moczowego.
Wzmożonego wydzielania i upośledzonej resorpcji zwrotnej kwasu moczowego w nerkach – najczęściej w przebiegu tubulopatii nerkowych lub przyjmowania leków zwiększających wydalanie kwasu moczowego z moczem (salicylany, fenylobutazon, probenecyd, glikokortykosteroidy)
U kobiet w ciąży.
Inne przyczyny to: chorzy z SIADH – zespół nieadekwatnego wydzielania wazopresyny, akromegalia.

Najczęściej oznaczanie stężenia kwasu moczowego jest wykorzystywane w diagnostyce dny moczanowej. Należy zwrócić uwagę, że samo stwierdzenie zwiększonej ilości kwasu moczowego we krwi, daje jedynie podejrzenie tej choroby. By potwierdzić diagnozę, należy stwierdzić występowanie objawów zapalenia stawów.