Mocznik – informacje

Mocznik jest substancją powstającą w wyniku metabolizmu białka. Jego stężenie najczęściej oznaczamy we krwi, czasem w moczu. Mocznik powstaje w wątrobie, jako jeden z produktów przemiany metabolicznej białek. Poprzez krew dostaje się do nerek, w których podlega procesowi filtracji kłębuszkowej oraz sekrecji i wchłaniania wtórnego w kanalikach nerkowych. Jego stężenie zależy od metabolizmu, poziomu nawodnienia i równowagi elektrolitowej organizmu.

Zwiększenie stężenia mocznika powyżej normy występuje w przypadkach:

• Osób, których dieta zawiera dużo białka (zwłaszcza pochodzącego z mięsa). Mają one wyższe stężenie mocznika we krwi niż osoby ograniczające białko.  
• Pacjentów z obniżoną wydajnością filtracji nerkowej – czyli pogorszeniem pracy nerek. Mówimy wtedy o przewlekłej lub ostrej niewydolności nerek, która m.in. charakteryzuje się skąpomoczem lub bezmoczem.  Niewydolność nerek  może być przejściowa, lub przewlekła.
• Rozpadu własnych białek organizmu np.: w przypadku  przyjmowania hormonów sterydowych, nadczynności tarczycy, chemioterapii nowotworów, w chorobach o ciężkim przebiegu, krwawieniu do przewodu pokarmowego, uszkodzenia tkanek ciała (np. ciężkie oparzenia, zmiażdżenie tkanek).
• W przypadku ciężkiego uszkodzenia nerek, gdy dochodzi do ich niewydolności i spadku filtracji, obserwujemy ograniczenie jego wydalania, co w konsekwencji prowadzi do wzrostu stężenia we krwi.  

Ponieważ jednak przyczyn zaburzeń może być wiele, dlatego też stężenie mocznika nie jest precyzyjnym parametrem oceny przesączania kłębuszkowego. 

Wskazaniem do oznaczenia stężenia mocznika w krwi jest:

• różnicowanie przyczyn nadmiaru związków azotowych w krwi,
• ocena zatrucia mocznikiem u chorych z terminalną niewydolnością nerek,
• ocena nasilenia rozpadu białek u chorych dializowanych. 

Mocznik w moczu

Mocznik w moczu jest oznaczany w celu kontroli pracy nerek. To jedno z podstawowych oznaczeń wykonywanych w ramach ogólnego badania moczu. Oznaczenie mocznika w moczu wykonuje się w celu kontroli pracy nerek i określenia równowagi białkowej  organizmu. Oznaczenie w moczu jest bardziej miarodajne jeżeli wykonujemy go w próbce pochodzącej ze zbiórki dobowej moczu.

Podniesione stężenie mocznika może być skutkiem ostrej lub przewlekłej niewydolności nerek, wysokobiałkowej diety, utrudnionego odpływu moczu i spadku  przepływu nerkowego, a także ciężkich urazów tkanek i oparzeń. Obniżony poziom mocznika może wiązać się z niskobiałkową dietą, niedożywieniem, zespołem złego wchłaniania, ciążą, chorobami wątroby.

Wartości prawidłowe

We krwi zależy od wieku ( wg. Aparatu Simens)

• poniżej 1 miesiąca życia: 8 – 26 mg/dl; 1,3 – 4,3 mmol/l
• 1-12 miesiąca życia: 11- 38 mg/dl; 1,8 – 6,3 mmol/l    
• poniżej 10 roku życia: 11-38 mg/dl; 1,8 – 6,3 mmol/l    
• powyżej 10 roku życia: 10-50 mg/dl; 1,6 – 8,3 mmol/l

Mocz zbiórka dobowa:

• poniżej 35000 mg/24h; 5833 mmol/24h

Mocz pojedyncza próbka:

• brak wartości referencyjnych