Węglowodany – informacje ogólne

Węglowodany (sacharydy, cukry) – to składniki pokarmowe, które stanowią główne źródło energii w naszej diecie. Pełnią wiele ważnych funkcji fizjologicznych w naszym organizmie, m.in.:

• regulują poziom sytości i głodu,
• wpływają na tempo metabolizmu,
• są paliwem dla mięśni, wątroby, serca, nerek i jelita,
• glukoza stanowi jedyne źródło energii dla naszego mózgu, rdzenia kręgowego i erytrocytów,
• są niezbędne do utleniania kwasów tłuszczowych,
• w połączeniu z białkami i lipidami wykorzystywane są do budowy struktur komórkowych, 
• mają dobroczynny wpływ na naszą florę bakteryjną,
• stymulują prawidłową pracę jelit,
• poprawiają wchłanianie wapnia.

Węglowodany to najbardziej zróżnicowana grupa składników pokarmowych. Różnią się budową, a co za tym idzie szybkością, z jaką są trawione i wchłanianie przez nasz organizm. W związku z tym w różnym tempie podnoszą one poposiłkowe stężenie cukru we krwi. Dlatego też, aby stosować odpowiednią dietę, ważna jest znajomość różnych grup produktów węglowodanowych i ich wpływu na glikemię, szczególnie gdy masz cukrzycę ciążową. Mówiąc najprościej węglowodany węglowodanom nierówne. Dzielimy je na dwie główne grupy: proste i złożone.

Węglowodany proste

Węglowodany proste – mają niską wartość odżywczą, a po ich spożyciu poziom cukru we krwi gwałtownie wzrasta, stymulując trzustkę do produkcji dużych ilości insuliny.

Do cukrów prostych należą: jednocukry, czyli glukoza (owoce, warzywa, miód) i fruktoza (owoce, miód) oraz dwucukry, czyli sacharoza (cukier trzcinowy, buraczany), laktoza (cukier mleczny) i maltoza (cukier słodowy).

Węglowodany złożone

Węglowodany złożone (polisacharydy, wielocukry) – mają wysoką wartość odżywczą, są znacznie wolniej rozkładane do glukozy, a po ich spożyciu dłużej utrzymuje się uczucie sytości. Do polisacharydów należą: skrobia (produkty zbożowe, warzywa okopowe, owoce), glikogen (materiał zapasowy magazynowany w mięśniach i wątrobie) oraz błonnik pokarmowy.

Węglowodany stanowią główne źródło energii i podstawę Twojej diety zapewniając 45 – 60 % Twojego zapotrzebowania energetycznego (1 g węglowodanów dostarcza 4 kcal). Pomimo, że masz cukrzycę ciążową nie wolno Ci pomijać tego składnika. Natomiast bardzo ważne jest, jakie węglowodany wybierzesz.

Węglowodany – dieta w cukrzycy ciążowej

Dieta w cukrzycy ciążowej:

• główne źródło węglowodanów powinny stanowić produkty zbożowe pełnoziarniste, zwłaszcza o niskim indeksie glikemicznym – poniżej 55,
• podstawowe ograniczenie powinno dotyczyć węglowodanów prostych (jedno- i dwucukrów, których spożywanie powinno być ograniczone do minimum,
• substancje słodzące mogą być stosowane w dawkach zalecanych przez producenta,
• nie zaleca się stosowania cukru jako zamiennika fruktozy,
• bardzo ważne jest spożywanie odpowiedniej ilości błonnika w codziennej diecie.

Błonnik pokarmowy (włókno pokarmowe)  należy do polisacharydów. Znajduje się w warzywach, owocach, nieprzetworzonych produktach zbożowych z pełnego przemiału oraz kaszach gruboziarnistych i nieoczyszczonym ryżu.

Rola błonnika pokarmowego:

• opóźnia wchłanianie węglowodanów, zmniejsza glikemię poposilkową i sekrecję insuliny,
• działa hipocholesterolemiczne (zmniejsza wchłanianie trój glicerydów),
• zmniejsza stężenie glukozy i cholesterolu w surowicy krwi,
• daje uczucie sytości,
• pobudza ukrwienie i perystaltykę jelit, zapobiega zaparciom,
• pobudza funkcje żucia i wydzielana śliny, buforuje i wiąże nadmiar kwasu solnego w żołądku,
• stanowi doskonałe podłoże do rozwoju i utrzymania prawidłowej mikroflory bakteryjnej.

Błonnik jest niezbędnym składnikiem każdego posiłku kobiety z cukrzycą ciążową. Zalecane dzienne spożycie błonnika to 20 – 40 g.

Gdy stwierdzono u Ciebie cukrzycę ciążową, w kontroli glikemii i komponowaniu diety, a zarazem doborze produktów, które są dobrym źródłem węglowodanów pomocne są wskaźniki:

• indeks glikemiczny i ładunek glikemiczny
• wymienniki węglowodanowe 

Tabela: Zawartość błonnika w wybranych produktach (w g na 100 g produktu)

* Opracowano na podstawie: Kunachowicz H., Nadolna I., Przygoda B., Iwanow K., Tabele składu wartości odżywczej żywności, 2005.