Cukrzyca ciążowa, czyli GDM (ang. Gestational Diabetes Mellitus) jest stanem charakteryzującym się rozwojem, u dotychczas zdrowej kobiety, zaburzeń gospodarki węglowodanowej, które po raz pierwszy rozpoznano w ciąży.

Konsekwencje przebytej cukrzycy ciążowej

Ciąża powikłana GDM stanowi czynnik ryzyka wystąpienia takich zaburzeń jak nadmierna masa urodzeniowa noworodka, której konsekwencją mogą być komplikacje podczas porodu związane z nieadekwatnymi wymiarami rodzącego się dziecka i kobiecej miednicy.

Chociaż stwierdzone u kobiety w ciąży zaburzenia gospodarki węglowodanowej mają tendencję do ustępowania wraz z rozwiązaniem, to rozpoznania GDM nie wolno lekceważyć. Cukrzyca ciążowa stanowi czynnik ryzyka rozwoju cukrzycy typu 2 w przyszłości. Ocenia się, że u około 16% pacjentek leczonych z powodu GDM rozwinie się, w przeciągu niecałych 5 lat po porodzie, ten typ cukrzycy.

Dodatkowo, raz rozpoznane zaburzenia gospodarki węglowodanowej często nawracają w kolejnych ciążach. Szacuje się, że u około 41% pacjentek, które miały stwierdzone GDM podczas pierwszej ciąży, zaburzenie to rozwinie się powtórnie w kolejnej. Z tego względu ciężarne takie poddawane są wcześniejszej i bardziej szczegółowej diagnostyce w kierunku rozwoju ewentualnych nieprawidłowości gospodarki węglowodanowej już podczas pierwszej wizyty u ginekologa.

Diagnostyka GDM w kolejnej ciąży

U nieobciążonej żadnymi dodatkowymi czynnika ryzyka pacjentki podczas pierwszej wizyty u ginekologa ocenia się poziom glukozy na czczo w osoczu krwi żylnej. W przypadku uzyskania prawidłowego wyniku, czyli glikemii poniżej 92 mg/dl (<5,1 mmol/l) dalsza diagnostyka ma miejsce dopiero pomiędzy 24, a 28 tygodniem ciąży, kiedy to przeprowadza się test doustnego obciążenia glukozą, czyli OGGT (ang. Oral Glucose Tolerance Test).

W przypadku kobiety, u której podczas pierwszej ciąży doszło do rozwoju GDM, nie zwleka się z przeprowadzeniem testu doustnego obciążenia glukozą (OGGT). Zaleca się, aby badanie to zostało wykonane możliwie jak najwcześniej od momentu potwierdzenia ciąży. Postępowanie takie, pozwala na szybkie wdrożenie odpowiedniego leczenia, polegającego na zastosowaniu właściwej diety, połączonej, bądź nie, z insulinoterapią.

Planowanie ciąży u kobiety z przebytą cukrzycą ciążową

Istnieje szereg czynników, które mają wpływ na zwiększoną częstość występowania cukrzycy ciążowej u wybranych kobiet. Niektóre z nich, takie jak wiek czy rasa są niezależne od stylu życia, z kolei na modyfikację innych pacjentka ma realny wpływ.

Aktywność fizyczna i odpowiednia dieta, polegająca m.in. na ograniczeniu spożycia tłuszczów nasyconych zwiększają insulinowrażliwość tkanek obwodowych i wpływają na lepszą kontrolę glikemii.

Ocenia się, że stwierdzenie u kobiety BMI (ang. Body Mass Index, BMI) powyżej 30 kg/m2, w porównaniu do prawidłowego BMI wynoszącego poniżej 25 kg/m2 związane jest ze statycznie częstszym rozwojem, u takich pacjentek, cukrzycy ciążowej.

Cukrzycy ciążowej (GDM) – jak można poprawić stan zdrowia kobiety przed następną ciążą?

W przypadku przebycia cukrzycy ciążowej (GDM) kobieta może poprawić ogólny stan swojego zdrowia tak, aby zminimalizować ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2 w przyszłości. Uważa się, że odpowiednia aktywność fizyczna i zdrowa, zbilansowana dieta to podstawowe elementy, które zmniejszają ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2, co dotyczy również kobiet z przebytą cukrzycą ciążową (GDM) planujących kolejną ciążę.

Światowa Organizacja Zdrowia (ang. World Helath Organization, WHO) zaleca, aby dorośli w wieku pomiędzy 18 a 64 lat poświęcali tygodniowo aktywności fizycznej co najmniej:

• 150 minut w przypadku podejmowania aktywności fizycznej o umiarkowanej intensywności
• 75 minut w przypadku podejmowania aktywności fizycznej o znacznej intensywności

Dodatkowo, według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) należy poświęcić minimum 2 dni w tygodniu na przeprowadzenie ćwiczeń zwiększających siłę odpowiednich partii mięśniowych.

Regularny wysiłek fizyczny i aktywny tryb życia wpływają na zwiększenie metabolizmu glukozy poprzez wzrost wrażliwości tkanek obwodowych na działanie insuliny. Jest to ważne m.in. u kobiet, które przebyły cukrzycę ciążową (GDM), bądź mają zdiagnozowany jeden ze stanów przedcukrzycowych (nietolerancję glukozy, nieprawidłowy poziom glikemii na czczo).

Wielkość wskaźnika masy ciała (BMI) oblicza się poprzez podzielenie masy ciała wyrażonej w kilogramach przez kwadrat wysokości ciała podany w metrach. Wskaźnik masy ciała (BMI) służy jako proste narzędzie do oceny wagi ciała u osób dorosłych. Przyjmuje się, że jego prawidłowa wartość mieści się w przedziale pomiędzy 18,5 a 24,99 kg/m². Wyższe wyniki wskaźnika masy ciała (BMI) świadczą odpowiednio o nadwadze i otyłości.

Udowodniono, że wyższe wartości wskaźnika masy ciała (BMI) u kobiet przed ciążą związane są z częstszym występowaniem i rozwojem cukrzycy ciążowej (GDM). Wynika z tego, że podjęcie działań w kierunku uzyskania należnej masy ciała przed ciążą, sprzyja rzadszemu rozwojowi zaburzeń gospodarki węglowodanowej w jej trakcie.

Badania wykazały także, że przyrost wskaźnika masy ciała (BMI) w przedziale 1,0-1,9 w okresie pomiędzy pierwszą, a drugą ciążą sprzyja częstszemu rozwojowi cukrzycy ciążowej (GDM). Zauważono dodatkowo, że największe korzyści z redukcji masy ciała i częstości rozwoju cukrzycy ciążowej (GDM) odnoszą kobiety, które w okresie pierwszej ciąży cierpiały na nadwagę, bądź otyłość.

Odpowiednia dieta jest w stanie w znaczącym stopniu wpłynąć na ryzyko rozwoju cukrzycy ciążowej (GDM). Wydawałoby się, że cukier w codziennej diecie, niezależnie od jego postaci przyczynia się do zwiększenia częstości rozwoju zaburzeń gospodarki węglowodanowej w ciąży.

Błonnik jest jednym z podstawowych składników naszych posiłków. Nie jest on jedną, konkretną substancją, lecz całą grupą związków chemicznych, które przyjęte wraz z pokarmem nie uległy w naszym przewodzie pokarmowym strawieniu. W skład błonnika wchodzą m.in. cukry pod postacią tzw. pektyn czy celulozy i jej pochodnych.

Okazała się, że niskie dobowe spożycie błonnika w okresie przedciążowym koreluje z rozwojem cukrzycy ciążowej (GDM). Określono, że zwiększenie całkowitej dobowej podaży błonnika zawartego w płatkach śniadaniowych, bądź owocach o 5 gram lub 10 gram zmniejsza częstość rozwoju cukrzycy ciążowej odpowiednio o 23% i 26%.

Wszystkie te dane pokazują, że kobiety z przebytą cukrzycy ciążową (GDM) są w stanie w istotny sposób wpłynąć na rozwój zaburzeń gospodarki węglowodanowej w kolejnej ciąży poprzez stosowanie się do zasad zdrowego trybu życia. Ponadto, dzięki podjęciu wczesnej diagnostyki, ewentualne zaburzenia metabolizmu glukozy poddawane są szybszemu leczeniu z wykorzystaniem zarówno samej diety, jak i preparatów insuliny, co wpływa pozytywnie na rozwój dziecka.