Test obciążenia glukozą w ciąży
Hiperglikemia w ciąży zwiększa ryzyko powikłań u kobiety ciężarnej i rozwijającego się płodu oraz rzutuje na dalszy rozwój dziecka. Dlatego tak ważne jest rozpoznanie cukrzycy ciążowej. Co to jest test obciążenia glukozą i kiedy go wykonujemy w ciąży? Jakie są normy w teście obciążenia glukozą w ciąży i jaki wynik mówi nam, że mamy cukrzycę ciążową?
Spis treści
Co to jest test obciążenia glukozą (OGTT) i kiedy się go robi?
Test OGTT (ang. Oral glucose tolerance test), czyli test doustnego obciążenia glukozą polega, najogólniej, na wypiciu 75-gramowego roztworu glukozy i zmierzeniu poziomu glukozy we krwi żylnej po ściśle określonym czasie.
Pomiar stężenia glukozy wykonywany jest 3-krotnie:
- na czczo
- po upływie 1 godziny od wypicia roztworu glukozy
- po upływie 2 godzin od wypicia roztworu glukozy
W zależności od wysokości stwierdzonej w ten sposób glikemii można ocenić czy trzustka funkcjonuje w sposób prawidłowy i czy wydziela dostateczną ilość insuliny. Wykonanie testu obciążenia glukozą w ciąży służy do rozpoznania cukrzycy ciążowej. O tym dlaczego rozpoznanie cukrzycy ciążowej jest ważne przeczytasz w artykule BADANIE GLUKOZY W CIĄŻY – ROZPOZNANIE CUKRZYCY CIĄŻOWEJ.
Test obciążenia glukozą w ciąży – kiedy robimy?
Test obciążenia glukozą wykonujemy:
- w 24-28 tygodniu ciąży (są rozbieżności pomiędzy wytycznymi – wg Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego z 2022 r. oraz Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników z 2017 r. to 24-28 tydzień ciąży, a wg Rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie opieki okołoporodowej z 2018 r. to 24-26 tydzień ciąży):
– u kobiet w ciąży, u których nie stwierdzono ryzyka cukrzycy ciążowej i miały prawidłowy poziom glukozy na czczo przed końcem 10. tygodnia ciąży
– u kobiet w ciąży, u których stwierdzono występowanie czynników ryzyka cukrzycy ciążowej, a wyniki testu OGTT przeprowadzonego ok. 10. tygodnia ciąży były prawidłowe - w ok. 10 tygodniu ciąży:
– u kobiet w ciąży, u których stwierdzono występowanie czynników ryzyka cukrzycy ciążowej
– u kobiet w ciąży, u których nie stwierdzono ryzyka cukrzycy ciążowej, ale poziom glukozy na czczo przed końcem 10. tygodnia ciąży wynosił 92-125 mg/dl (5,1-6,9 mmol/l)
Czynniki ryzyka rozwoju cukrzycy ciążowej:
- wiek powyżej 35 lat
- urodzenie w przeszłości dziecka o masie ciała powyżej 4000g
- urodzenie noworodka z wadą rozwojową
- zgon wewnątrzmaciczny w wywiadzie
- nadciśnienie tętnicze
- nadwaga lub otyłość
- cukrzyca typu 2 w rodzinie
- cukrzyca ciążowa w poprzednich ciążach
- wielorództwo
- zespół policystycznych jajników
Jak wygląda badanie glukozy w ciąży (krzywa cukrowa) i jak się do niego przygotować?
Jak przygotować się do badania 75 g OGTT, czyli doustnego testu obciążenia glukozą?
Zastosowanie poniższych zasad jest bardzo ważne, aby uzyskać miarodajne wyniki testu.
- Test obciążenia glukozą (75g OGTT) jest wykonywany na czczo – tzn. zachowujemy post, czyli nie jemy i nie pijemy niczego oprócz wody na 8-10 godzin przed badaniem.
- Poziom glukozy we krwi zależy m.in. od rytmu dobowego, dlatego badanie powinno być wykonywane w godzinach porannych, najlepiej po dobrze przespanej nocy, gdyż na wynik badania może mieć wpływ również stres i niewystarczająca ilość snu.
- W dniu, w którym wykonywane jest badanie, rano przed badaniem nie jemy żadnych leków, chyba, że lekarz zaleci inaczej. Zawsze tą kwestię konsultujemy z lekarzem.
- Nie przychodzimy na test obciążenia glukozą jeżeli jesteśmy chorzy. Przeziębienie, infekcje, antybiotykoterapia wpływają na wyniki testu, lepiej więc poczekać do momentu aż będziemy zdrowi.
- W dniu przed badaniem unikamy intensywnej aktywności fizycznej.
- W tygodniu poprzedzającym badanie nie stosujemy żadnych restrykcyjnych diet (mamy na myśli diety ograniczające drastycznie liczbę spożywanych kcal, co zresztą w ogóle nie jest wskazane w ciąży!, jak również w tym okresie nie należy ograniczać liczby spożywanych węglowodanów). Mówiąc najprościej – w dniach poprzedzających badanie glukozy we krwi nic nie zmieniamy w sposobie naszego żywienia, jemy normalnie, tak jak do tej pory.
- Przed badaniem nie pijemy alkoholu i nie palimy papierosów. Oczywiście jesteś w ciąży, więc wierzymy, że ten punkt Ciebie nie dotyczy!
- Warto zadzwonić do laboratorium wcześniej i zorientować się jak wygląda sytuacja – ponieważ samo badanie OGTT trwa 2 godziny, część laboratoriów preferuje wcześniejsze umówienie się na taki test na konkretną godzinę, tak aby wszystko przebiegało sprawnie i bez zakłóceń.
- Przed wykonaniem testu zapytaj również w laboratorium, czy powinnaś zakupić w aptece glukozę do jego wykonania. Warto to zrobić minimum dzień wcześniej, tak aby w dniu testu już nic Cię nie rozpraszało i nie powodowało dodatkowego stresu (np. długa kolejka w aptece).
- Glukoza powinna być rozpuszczona w 250-300 ml wody. Roztwór glukozy należy wypić w ciągu 5-10 min., nie dłużej.
- Wypijany roztwór glukozy powinien być czysty, bez żadnych dodatków. Najlepiej jest zakupić w aptece zwykłą glukozę 75 g bezsmakową. Wiemy, że zdarzają się sytuacje, że do roztworu glukozy dodawany jest sok z cytryny. Pod żadnym pozorem tego nie rób, gdyż może to zafałszować wyniki testu (sok z cytryny zawiera glukozę, co spowoduje, że spożywamy więcej glukozy niż przewiduje walidacja testu). W sytuacji kiedy jest Ci bardzo trudno lub nie jesteś w stanie wypić czystego roztworu glukozy, skorzystaj z gotowej wersji smakowej, które możesz również zakupić w aptece.
- W trakcie badania siedzimy spokojnie w poczekalni laboratorium. Nie idziemy na spacer, ani na zakupy, nie zawozimy dziecka do przedszkola, nie jemy i nie pijemy. Każda aktywność może zafałszować wyniki testu. Spokojnie siedzimy i czekamy na kolejne pobrania krwi. Możemy w tym czasie spokojnie poczytać książkę czy korzystać z laptopa, telefonu (ale unikamy sytuacji wywołujących gwałtowne emocje).
- Samo badanie trwa 2 godziny. Należy się przygotować na to, że całość może nam zająć 2,5 -3 godz. Warto więc zadbać o to, aby na ten czas nie mieć żadnych planów i nigdzie się nie śpieszyć. Możemy również wcześniej pomyśleć o tym, aby przed i w czasie trwania testu ominęły nas np. rozmowy telefoniczne, które mogą nas zdenerwować (np. jeśli pracujemy – poinformować pracodawcę, że w takich godzinach jesteś niedostępna z powodu badania, czy jeśli mamy dzieci, które nie chodzą do przedszkola czy szkoły – zapewnić im na ten czas opiekę).
Jak się przygotować do testu obciążenia glukozą (OGTT) – pobierz checklistę znajdującą się pod artykułem.
Test obciążenia glukozą w ciąży normy.
Prawidłowe wyniki doustnego testu obciążenia glukozą (OGGT) dla kobiet w ciąży przedstawia poniższa tabela (zalecenia Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego 2022):
Czas wykonania oznaczenia | Stężenie glukozy (mg/dl) | Stężenie glukozy (mmol/l) |
Na czczo | <92 | <5,1 |
Po upływie 1 godziny | <180 | <10,0 |
Po upływie 2 godzin | <153 | <8,5 |
Test obciążenia glukozą – jak interpretować wyniki?
Podczas przeprowadzania testu OGTT stężenie glukozy w krwi mierzy się trzykrotnie, w ściśle określonym czasie:
- Pierwszy pomiar, wykonywany jest na czczo i ma miejsce zanim kobieta wypije przygotowany roztwór glukozy. Za prawidłowy wynik uznaje się poziom glikemii mniejszy niż 92 mg/dl (5,1 mmol/l).
- Drugi pomiar, przeprowadza się godzinę po spożyciu roztworu glukozy. Za prawidłowy wynik uznaje się poziom glikemii mniejszy niż 180 mg/dl (10,0 mmol/l).
- Trzeci pomiar stężenia glukozy we krwi ma miejsce 2 godziny po rozpoczęciu testu. O prawidłowym wyniku świadczy glikemia poniżej 153 mg/dl (8,5 mmol/l).
Bibliografia
- Polskie Towarzystwo Diabetologiczne: Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2021. Diabet. Prakt., 2021, 7 (1): 1-121.
- Cukrzyca i ciąża. Red. K. Cypryk, E. Wender-Ożegowska, Medycyna Praktyczna, Kraków 2020.
- Żywienie osób z cukrzycą i chorobami towarzyszącymi. Red. A. Jeznach-Steinhagen, PZWL, Warszawa 2020.
- ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA1) z dnia 16 sierpnia 2018 r. w sprawie standardu organizacyjnego opieki okołoporodowej.
- Standardy Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników postępowania u kobiet z cukrzycą. Ginekologia i Perinatologia Praktyczna 2017, 2(5): 215–229.