Dieta w cukrzycy ciążowej

Wprowadzenie odpowiedniej diety u kobiet z cukrzycą ciążową to kluczowy element leczenia cukrzycy. Dlatego tak ważne jest opanowanie zasad żywienia w tym szczególnym dla kobiety okresie. Celem leczenia dietetycznego kobiet ciężarnych z cukrzycą jest zapewnienie optymalnej podaży niezbędnych dla matki i dziecka składników odżywczych, unikanie hiperglikemii poposiłkowej i kontrola glikemii oraz optymalny przyrost masy ciała kobiety w trakcie ciąży.

Podstawowe zasady żywienia oraz zapotrzebowanie energetyczne dla kobiet z cukrzycą ciążową określają zalecenia przygotowane przez Zespoły Ekspertów Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, Polskiego Towarzystwa Dietetyki i Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego. Wszystkie zalecenia są opracowywane i corocznie aktualizowane, zgodnie z obecną wiedzą, na podstawie udokumentowanych danych naukowych i badań klinicznych.

Zapotrzebowanie energetyczne w cukrzycy ciężarnych

Zapotrzebowanie energetyczne jest zależne od masy ciała, wzrostu, aktywności fizycznej oraz wieku.

Pamiętaj, że, pomimo iż jesteś w ciąży i nosisz w sobie dziecko, nie oznacza to, że Twoje zapotrzebowanie energetyczne podwaja się.

W I trymestrze ciąży zapotrzebowanie energetyczne praktycznie się nie zmienia, w porównaniu do okresu przed ciążą. Natomiast to, co jest istotne to jakość diety i odpowiednia podaż wszystkich niezbędnych składników (białka, tłuszcze, węglowodany, witaminy, składniki mineralne). Dopiero w II trymestrze ciąży wzrasta zapotrzebowanie energetyczne, średnio o 360 kcal, w III trymestrze średnio o 475 kcal w stosunku do zapotrzebowania przed ciążą.

Jak wyliczyć swoje zapotrzebowanie energetyczne (czyli ile kcal w ciągu doby potrzebuje organizm kobiety w cukrzycy ciążowej)?

• średnie dobowe zapotrzebowanie kaloryczne wynosi ok. 35 kcal na 1 kg należnej masy ciała, czyli ok. 1500 – 2400 kcal dla kobiet ciężarnych z prawidłową masą ciała
• w przypadku nadwagi zalecana jest redukcja kaloryczności do 25 – 30 kcal na 1 kg masy ciała
• zalecany przyrost masy ciała w trakcie ciąży to średnio 8-12 kg w zależności od wyjściowej (przed ciążą) masy ciała: od ok. 7 kg dla kobiet z BMI > 29, do 18 kg dla kobiet z BMI < 19,8

Rekomendowana wartość kaloryczna diety dla kobiet z cukrzycą oraz rekomendowane przyrosty masy ciała w zależności od BMI przed ciążą (Institute of Medicine and National Research Council 2009):

*BMI (body mass index) – wskaźnik masy ciała (wskaźnik wagowo-wzrostowy) określający czy Twoja masa ciała jest prawidłowa w stosunku do wzrostu (KALKULATOR BMI).

Skład diety w cukrzycy ciążowej

Dieta kobiety z cukrzycą ciążową powinna być dobrze zbilansowana i zawierać:

40 – 50 % węglowodanów (tj. ok. 180 g węglowodanów na dobę)

• preferowane są produkty o niskim indeksie glikemicznym i niskim ładunku glikemicznym (IG < 55 i ŁG < 10), bądź o niskim indeksie glikemicznym i średnim ładunku glikemicznym (IG < 55 i ŁG = 11-19)
• każdy posiłek powinien zawierać produkty z dużym udziałem błonnika, który korzystnie wpływa na glikemię poposiłkową – zalecana ilość błonnika to 25-50 g na dobę lub 15-25 g na 1000 kcal (do każdego głównego posiłku powinny to być warzywa, z jak największym udziałem warzyw surowych lub ugotowanych al. dente; w przekąskach wymiennie mogą to być warzywa lub pełnoziarniste produkty zbożowe, np. nieprzetworzone płatki zbożowe)
• podstawowe ograniczenie w spożyciu węglowodanów dotyczy węglowodanów prostych (jedno- i dwucukrów) – redukcja spożycia do minimum
• zaleca się, aby u chorych na cukrzycę dzienne spożycie fruktozy nie przekraczało 50 g, nie zaleca się stosowania fruktozy jako zamiennika cukru
• dozwolone jest stosowanie słodzików (sztucznych środków słodzących) w dawkach określonych przez producenta, za wyjątkiem sacharyny (przechodzi przez łożysko, a jej wpływ na płód nie jest do końca poznany); alkohole wielowodorotlenowe (np. sorbitol, mannitol, izomalt, maltilol, ksylitol, erytrytol) powinny być stosowane w ograniczonych ilościach, gdyż spożywanie ich w większych ilościach może wywoływać nudności, biegunkę i niestrawność

30 % białka (1,3 g białka na 1 kg należnej masy ciała)

• w trakcie ciąży w związku ze wzrostem i rozwojem płodu wzrasta zapotrzebowanie na białko do 1,3 g na kg n.m.c. (w porównaniu z 0,9 g na kg n.m.c. – zapotrzebowanie na białko dla zdrowej dorosłej kobiety niebędącej w ciąży)
• należy zadbać, aby w codzienna dieta zawierała różnorodne źródła białka (pochodzenia zwierzęcego i roślinnego) dbając o uzyskanie pokarmów pełnowartościowych pod względem składu aminokwasowego

20 – 30 % tłuszczów

• dieta powinna zawierać poniżej 10% tłuszczów nasyconych,     
• w trakcie ciąży należy szczególnie zwrócić uwagę wysoki udział produktów będących bogatymi źródłami wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, zwłaszcza z grupy omega 3
• należy maksymalnie ograniczyć spożycie izomerów trans kwasów tłuszczowych

Ilość i pory posiłków u kobiet z cukrzycą ciążową

Dieta w cukrzycy ciążowej powinna składać się z 6 (max. do 8) posiłków jedzonych w regularnych odstępach czasu.

Trzy z tych posiłków to posiłki główne: śniadanie, obiad, kolacja, a do tego dochodzą tzw. przekąski – posiłki uzupełniające. Pierwsze śniadanie najlepiej jest spożyć nie później niż do godz. 8.30, a przerwy między posiłkami nie powinny być dłuższe niż 2,5 – 3 godziny.

Udział energii z poszczególnych posiłków w całodziennej racji pokarmowej (Rekomendacje Polskiego Towarzystwo Dietetyki 2017):

Gdy chorujesz na cukrzycę ciążową w kontroli glikemii i komponowaniu diety, a zarazem doborze produktów odpowiednich produktów żywnościowych pomocne będą informacje:

• zasady komponowania posiłków  
• jak wygląda przykładowy jadłospis
• indeks glikemiczny i ładunek glikemiczny
• wymienniki węglowodanowe
• węglowodany