W czasie ciąży kobieta z cukrzycą powinna przyjmować insulinę. Lek ten normalizuje nieprawidłowe poziomy glikemii, co wpływa na optymalny wzrost rozwijającego się płodu. Hiperglikemia wywiera szereg negatywnych zjawisk, np. zwiększa wyrzut płodowej insuliny, czego konsekwencją jest nadmierna masa urodzeniowa dziecka czy powoduje przedwczesne starzenie się łożyska, struktury odpowiedzialnej za dostarczanie dziecku niezbędnych składników odżywczych.

Typ cukrzycy, a konieczność kontynuacji insulinoterapii po ciąży

Cukrzyca typu 1 jest chorobą o nieznanej etiologii, w której nasz układ odpornościowy niszczy wyspy trzustkowe produkujące insulinę. W tym typie cukrzycy insulinoterapię prowadzi się przez całe życie, modyfikując tylko dawkę leku, w zależności od dodatkowych czynników takich jak okres okołooperacyjny czy ciąża (stany te wymagają zwiększenia dobowej dawki insuliny).

Ogólne postępowanie w przypadku rozwoju cukrzycy na podłożu insulinooporności (GDM, cukrzyca 2) wygląda następująco:

• W przypadku cukrzycy typu 2, nieleczonej insuliną, tylko wyrównywanej za pomocą leków przeciwcukrzycowych, na okres ciąży pacjentka powinna przejść na preparaty insuliny krótko- i szybkodziałającej. Doustne leki przeciwcukrzycowe przechodzą przez łożysko, a ich wpływ na rozwój dziecka nie jest w pełni poznany, dlatego nie zaleca się ich stosowania w okresie ciąży. Powrót do leków przeciwcukrzycowych jest możliwy dopiero po rozwiązaniu.
• W sytuacji kiedy u kobiety rozpozna się cukrzycę ciążową (GDM) należy włączyć do terapii insuliny krótko- i szybkodziałające. W przypadku ustąpienia, po ciąży, nieprawidłowych poziomów glikemii i odstawienia insuliny pacjentka powinna np. zmodyfikować swoją dietę czy zwiększyć aktywność fizyczną. Działania takie zmniejszają ryzyko rozwoju  pełnoobjawowej cukrzycy typu 2 w przyszłości.

Kiedy można odstawić insulinę po porodzie?

Według wytycznych Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego (PTG) w przypadku uzyskania u kobiety, przez pierwsze 2 doby po porodzie, prawidłowych poziomów glikemii insulinę można odstawić. Sytuacja taka ma miejsce w przypadku rozpoznania cukrzycy ciążowej, która w momencie spadku we krwi stężenia hormonów diabetogennych (zwiększających stężenie glukozy) po ciąży, ma tendencję do wycofywania się. 

U takich osób należy dodatkowo przeprowadzić doustny test obciążenia 75 gramami glukozy około 6 – 12 tygodni po rozwiązaniu, w celu oceny zaburzeń gospodarki węglowodanowej i ich ewentualnego, odpowiednio wczesnego, leczenia w poradni diabetologicznej. W przypadku uzyskania prawidłowego wyniku testu kobieta powinna raz w roku przeprowadzić kontrolny pomiar glikemii na czczo.

W przypadku pacjentek z cukrzycą przedciążową PGDM (Pregestational Diabetes Mellitus), czyli głównie z cukrzycą typu 1 i 2, zaleca się zmniejszenie dawki dobowej insuliny o około 30-50% w stosunku do dawki z okresu ciąży. Dodatkowo, w celu lepszej kontroli glikemii, należy podjąć próbę karmienia piersią. U kobiet z cukrzycą typu 2 doustne leki przeciwcukrzycowe włącza się z powrotem do terapii dopiero po zakończeniu karmienia piersią, pomimo tego, że ekspozycja dziecka na te preparaty podczas karmienia naturalnego jest, najczęściej, minimalna.

Dłuższej insulinoterapii i bardziej specjalistycznej opieki wymagają kobiety z cukrzycą przedciążową (PGDM), u których wystąpią wskazania do porodu poprzez cięcie cesarskie. Podczas zabiegu operacyjnego pacjentce podawany jest dożylny wlew insuliny z glukozą. Postępowanie takie kontynuuje się aż do włączenia żywienia doustnego. W okresie pooperacyjnym stosuje się dawki insuliny w zależności od ilości i jakości spożytego posiłku. Leczenie takie ma miejsce aż do momentu zagojenia się rany (co trwa zwykle około tygodnia). Później, w zależności od dobowego zapotrzebowania na insulinę, jeśli kobieta nie zamierza karmić piersią, można powrócić do stosowania doustnych leków przeciwcukrzycowych. Wzrost zapotrzebowania na insulinę w okresie pozabiegowym może świadczyć o zakażeniu i rozwoju stanu zapalnego tkanek – w tych sytuacjach należy kontynuować insulinoterapię, aż do poprawy stanu ogólnego.