W ciągu kilku pierwszych dni bądź tygodni dość często rodzice mogą zauważyć ropiejące oczy u noworodka. Najczęściej wzbudza to w nich duży niepokój, gdyż martwią się o powód wystąpienia ropnej wydzieliny u swojego maluszka. Przyczyny tego mogą być różne, począwszy od niedojrzałości kanalików łzowych, aż po wrodzone infekcje. Niezależnie jaka będzie przyczyna, to ostatecznie dochodzi do tego samego, czyli do namnożenia się bakterii i pojawienia się ropnej wydzieliny. 

Jako że powody są różne, odmienny bywa początek objawów. Najczęściej można zauważyć nadmierne łzawienie, z czasem przekształcające się w ropną wydzielinę. 

Ropiejące oczko u noworodka lub niemowlaka zwykle rodzice zauważają rano po dłuższym śnie malucha. Nigdy nie wolno bagatelizować objawów. Aby zachować zdrowe oczka u maluszka, należy pamiętać o codziennej pielęgnacji, unikaniu drażniących substancji np. kurzu lub dymu papierosowego.

W artykule przedstawimy najczęstsze przyczyny, oraz sposób postępowania w sytuacji pojawienia się ropnej wydzieliny w oczach malucha. 

Ropiejące oczy u noworodka – przyczyny

Do przyczyn ropienia oczu u noworodków zaliczamy: 

• niedojrzałość gruczołów łzowych noworodka – zaraz po urodzeniu gruczoły łzowe noworodka są jeszcze niedojrzałe, wówczas nie radzą sobie z wydzielaniem łez przez co oczy są nieodpowiednio nawilżane i oczyszczane. Powodować to może podrażnienie, a następnie infekcję. W takiej sytuacji widac jak ważne sa zabieg pięlegnacyjne wykonywane przez rodziców. Na codzienną higienę powinno składać się przemywanie oczu. Czy będzie to sól fizjologiczna czy przegotowana woda zalezy juz od rodziców. Należy pamiętać, aby  płyny były w temperaturze pokojowej. Dzięki temu zyskuje się dobre nawilżenie, co jednocześnie wpływa na poprawę odkażenia oczu, zmniejszając ryzyko rozwoju infekcji.  
• infekcje bakteryjne nabyte podczas porodu –  ropienie oczu u noworodków może być wynikiem infekcji bakteryjnych, do których doszło w trakcie porodu. Mogą je wywoływać drobnoustroje znajdujące się w kanale rodnym matki lub bakterie występujące we florze szpitalnej. Objawy mogą mieć różne nasilenie, a w przypadku najcięższych zaliczamy: zaczerwienienie, obrzęk powiek i gęstą ropną wydzielinę, która dodatkowo może sklejać powieki.
• podrażnienie spowodowane zabiegiem Credego (chemiczne zapalenie spojówek) –  zabieg Credego jest to zabieg robiony w celu zapobiegania rzeżączkowemu zapaleniu spojówek u noworodków. Wykonywany jest zaraz po porodzie. Polega na podaniu jednej kropli 1 % roztworu azotanu srebra do worka spojówkowego. Stosuje się go, aby uchronić dziecko przed patogenami, ale zdarza się, że roztwór użyty do zabiegu Credego może spowodować podrażnienie spojówek. Objawy najczęściej zaczynają się małym przekrwieniem spojówek i niewielką surowiczą wydzieliną. Najczęściej ma łagodny przebieg i przy prawidłowej pielęgnacji ustępuje samoistnie po ok. 2-3 dniach. Niektóre mamy w sytuacjach gdy oko jest podrażnione, stosują kilka kropel własnego mleka, wykorzystując jego właściwości antybakteryjne. 
• niewłaściwa higiena oczu – infekcja bakteryjna może pojawić się w każdym okresie życia noworodka lub niemowlaka. Nieodpowiednia higiena, zła technika przemywania, zabrudzenie, brak codziennej pielęgnacji, zatarcie, używanie nieodpowiednich preparatów do higieny oczu może powodować zwiększone namnażanie bakterii w efekcie doprowadzić do bakteryjnego zapalenia spojówek. Do głównych objawów należy ropna wydzielina, przekrwienie spojówek oraz obrzęk powiek. Najczęściej trwa ok. 5 dni. Należy skonsultować się z lekarzem w celu potwierdzenia diagnozy, wdrożenia leczenia i wykluczenia niedrożności kanalika łzowego, gdyż mogą one dawać takie same objawy. 
• niedrożność kanalika łzowego – prawidłowy drożny kanalik łzowy stanowi połączenie kącika wewnętrznego oka z jamą nosową, poprzez którą odpływają łzy. W przypadku niedrożności kanalika łzowego  łzy gromadzą się w wewnętrznym kąciku oka,  jednocześnie stanowiąc miejsce, w którym zaczynają namnażać się bakterie. W taki sposób dochodzi do infekcji. W zależności czy niedrożność dotyczy jednego czy obydwu kanalików łzowych, infekcja będzie dotyczyć jednego lub obu oczu. Niedrożność występuje u ok. 5% noworodków i niemowląt. Objawy najczęściej pojawiają się ok. 21 dnia życia maluszka. Przyczyną tego jest występowanie błony na kanaliku łzowym, która fizjologicznie miała pęknąć po porodzie, a  nadal jest zamknięta. Początkowo nadmierne łzawienie oczka malucha zamienia się w obfitą, ropną wydzielinę. Leczenie polega na wykonywaniu masażu woreczka łzowego zgodnie z zaleceniem lekarza, a także stosowaniu kropli z antybiotykiem. Leczenie miejscowe kroplami zapobiega jedynie zapaleniu związanemu z niedrożnością, ale ich nie udrażnia. Dlatego tak ważne jest wykonywanie masażu, w celu  udrożnienia dróg łzowych. Jeżeli nie będzie efektów, a wydzielina wielokrotnie będzie się pojawiać i powodować kolejne  zapalenie spojówek, konieczne będzie leczenie zabiegowe, w celu  udrożnienia kanalika łzowego  tzw. sondowanie dróg łzowych.

Codzienna pielęgnacja oczu noworodka

Przed każdą pielęgnacją oczu rodzice powinni zadbać o higienę swoich dłoni, myjąc je wodą z mydłem i starannie spłukać. Następnie maluszek powinien być położony na pleckach, najlepiej na przewijaku, z delikatnie odchyloną główką do tyłu. Pielęgnacja oczu polega na przemywaniu ich przegotowaną wodą lub solą fizjologiczną. Pamiętając, aby pielęgnację wykonywać ZAWSZE od zewnętrznego kącika do wewnętrznego kącika oka. Należy pamiętać, aby płyny stosowane do pielęgnacji oczu były w temperaturze pokojowej. Ważne jest co należy rozumieć pod pojęciem pielęgnacji oka.  Otóż pod tym pojęciem kryje się przemywanie zewnętrznej krawędzi powieki. 

Do przemywania oczu noworodka i niemowlaka nie wolno używać mydła, chusteczek nawilżanych oraz innych preparatów, które mogą powodować stany zapalne oraz działać drażniąco i alergizująco. Każde oko przemywamy delikatnie osobnym, czystym wacikiem, nasączonym w wodzie lub soli fizjologicznej, wykonując płynny, zdecydowany ruch. Jeżeli oczko nie zostało dokładnie umyte, czynność należy powtórzyć jeszcze raz. Na koniec osuszamy oczy dziecka z nadmiaru wody lub soli fizjologicznej delikatnie przykładając czysty gazik bądź wacik. Higienę oczu wykonujemy dwa razy dziennie – rano i wieczorem. 

Podczas tego zabiegu nigdy NIE otwieramy i nie czyścimy spojówek!

Masaż zatkanego kanalika

Jeżeli przyczyną jest niedrożny kanalik łzowy, należy zapoznać się z techniką wykonywania masażu kanalika. Najlepiej, aby w trakcie konsultacji lekarz pediatra lub okulista pokazał jak prawidłowo wykonać taki masaż. 

Należy ucisnąć palcem wskazującym punkt poniżej wewnętrznego kącika oka i ruchem ściągającym przesunąć palec w dół. Można również ucisnąć woreczek łzowy przy równoczesnym przyciśnięciu obu kanalików do bocznej kości ściany nosa. Powoduje to zwiększenie ciśnienia w woreczku, przez co może dojść do samoistnego pęknięcia błony, która zamyka przewód nosowo-łzowy. Masaż wykonujemy kilka razy dziennie (najlepiej 3-6 razy). Po wykonaniu tych czynności czyścimy oko z wydzieliny, która może wypływać pod wpływem ucisku.

Ropiejące oczy u noworodka i niemowlaka – co robić? 

Oczy należy przemywać jałowym gazikiem dość często (nawet co godzinę) solą fizjologiczną lub przegotowaną wodą. Nie poleca się stosowania naparu z rumianku, gdyż może dodatkowo podrażniać delikatne oczy malucha. Przemywanie wykonujemy zgodnie z techniką, taką jak podczas codziennej pielęgnacji oczu, czyli od zewnętrznego do wewnętrznego kącika oka.  Każde oko przemywamy jednym wacikiem! Jeśli będzie konieczność ponownego oczyszczenia tego samego oczka, bierzemy nowy gazik. Jest to ważne, szczegolnie wtedy gdy infekcja dotyczy jednego oka, ponieważ użycie już wykorzystanego gazika może spowodować przeniesienie infekcji na jak dotąd zdrowe oko. Jeżeli to nie pomaga i oczy dziecka nadal ropieją, konieczna jest konsultacja z lekarzem w celu wdrożenia kropli z antybiotykiem. 

Bibliografia

1. Urban B., Samsel A., Filipek E., Niwald A. Postępowanie we wrodzonej niedrożności przewodu nosowo-łzowego – wytyczne Polskiego Towarzystwa Okulistycznego. Klinika Oczna 2020, 122, 1: 17-20
2. Salamończyk M., Łozińska-Czerniak A., Dmoch-Gajzlerska E. Neonatologia. Praktyczne umiejętności w opiece nad noworodkiem. PZWL Wydawnictwo Lekarskie,  Warszawa 2014 
3. Bałanda A . Opieka nad noworodkiem. PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2008