Od wieków lekarze przekonują przyszłe mamy o prozdrowotnych właściwościach mleka matki oraz budowaniu więzi między matką a dzieckiem w trakcie karmienia. W chwili obecnej temat karmienia dziecka piersią w miejscach publicznych jest bardzo medialny i poruszany w przestrzeni publicznej. Zarówno zwolenników jak i przeciwników karmienia piersią w miejscach publicznych jest wielu, jednak my zajmiemy się przybliżeniem, jakie uprawnienia przysługują młodym mamom, które wróciły do pracy po ciąży.

Czy młoda mama może w czasie pracy wykorzystać przerwę na karmienie dziecka piersią? Czy młoda mama uzyska dodatkowy czas na karmienie dziecka piersią? 
W artykule odpowiemy na wszystkie pytania, które mogą nurtować pracujące mamy.

Ogólne informacje – przerwa na karmienie dziecka piersią

Prawo pracownicy – mamy do przerwy na karmienie dziecka piersią wynika z art. 187 § 1 i 2 kodeksu pracy.

Uprawnienie do przerwy w pracy na karmienie dziecka piersią zależy od:

• ilości karmionych dzieci;
• dziennego czasu pracy kobiety.

W myśl przedmiotowego artykułu pracownica karmiąca piersią:

• jedno dziecko ma prawo do dwóch 30-minutowych przerw w pracy;
• dwoje lub większą liczbę dzieci ma prawo do dwóch 45-minutowych przerw w pracy.

Uprawnienie do przerwy w pracy jest uzależnione również od dziennego czasu pracy kobiety. Oznacza to, że:

• kobiecie, która pracuje krócej niż 4 godziny dziennie – przerwy nie przysługują;
• kobiecie, która pracuje dłużej niż 4 godziny, ale krócej niż 6 godzin dziennie – przysługuje 1 przerwa (w zależności od liczby karmionych dzieci 30 lub 45-minutowa);
• kobiecie, która pracuje dłużej niż 6 godzin dziennie – przysługują dwie przerwy dziennie. Odpowiednio, w przypadku karmienia jednego dziecka – po 30 minut, natomiast w przypadku karmienia dwojga lub większej liczby dzieci – po 45 minut.

Czy pracodawca „automatycznie” udziela pracownicy przerwę na karmienie dziecka piersią ?

Nie. Przerwy na karmienie dziecka piersią są udzielane na pisemny wniosek kobiety, który złoży ona swojemu pracodawcy. We wniosku należy wskazać, w jakich godzinach kobieta chce wykorzystać przedmiotowe przerwy. Co do zasady, pracodawca powinien udzielić zgody na wykorzystanie przerw zgodnie z wnioskiem kobiety, ale jeżeli godziny te nie pozwalają na zachowanie prawidłowego toku pracy w zakładzie przedsiębiorcy, to może on wskazać kobiecie inne godziny przerw. W przypadku sporu na tym tle to pracodawca musiałby wykazać, że nie mógł zorganizować pracy w taki sposób, aby kobieta wykorzystała przerwę na karmienie dziecka w zawnioskowanych przez nią godzinach.
Załącznik nr 1 – wzór wniosku o udzielenie przerwy na karmienie piersią.

Czy kobieta może połączyć przerwy na karmienie?

Tak, kobieta może zawnioskować na połączenie przerwy na karmienie i wykorzystanie jej jednorazowo. Oznacza to, że zamiast dwóch przerw po 30 minut wykorzysta jedną łączną przerwę, która będzie trwała 1 godzinę.
Połączenie przerw w jedną odpowiednio dłużą następuje wyłącznie na wniosek pracownicy, który musi złożyć pracodawcy.
Załącznik nr 2 – wzór wniosku o udzielenie łącznej przerwy na karmienie piersią.

Jak długo kobieta może korzystać z przerwy na karmienie dziecka piersią?

Kobieta może korzystać z przerwy na karmienie dziecka piersią tak długo, jak to faktycznie robi. Ustawodawca nie przewidział terminu, czy też nie wskazał wieku dziecka, do którego matka może korzystać ze swojego uprawnienia. Przedmiotowy przepis ma zapewnić kobiecie możliwość karmienia dziecka piersią i to kobieta decyduje, jak długo chce korzystać ze swojego uprawnienia. Pracodawca nie może zakazać kobiecie korzystania z przerwy.

Czy pracodawca może żądać potwierdzenia przez kobietę, że karmi piersią?

Z uwagi na to, że ustawodawca nie przewidział terminu, do którego kobieta może korzystać z przerw na karmienie dziecka piersią, to przyjmuje się, że pracodawca ma prawo zażądać od kobiety wykazania stosownym zaświadczeniem, że faktycznie nadal karmi dziecko piersią. Zaświadczenie może wystawić zarówno lekarz pierwszego kontaktu, jak również lekarz ginekolog prowadzący ciążę kobiety.

Przepisy nie przewidują żadnej szczególnej formy przedmiotowego zaświadczenia (nie istnieje żaden wzór formularza), dlatego też może ono zostać wystawione w dowolnej formie. Nie ma ono również formy zwolnienia lekarskiego, dlatego też ZUS nie będzie sprawdzał kobiety, czy też lekarza w zakresie prawdziwości przedmiotowego zaświadczenia.
Pracodawca ma swobodę w zakresie żądania udokumentowania samego faktu karmienia dziecka piersią. Jak również ma swobodę co do ustalenia, jak często kobieta ma obowiązek aktualizować ww. dokument. Oznacza to, że pracodawca może ustalić, że kobieta ma obowiązek co 3 miesiące lub nawet częściej dostarczać mu zaświadczenie od lekarza o karmieniu dziecka piersią. Jeżeli kobieta będzie nadal chciała korzystać ze swojego uprawnienia, to musi przedmiotowy obowiązek wykonać.

Czy przerwa na karmienie dziecka piersią wlicza się do czasu pracy?

Tak, przerwa na karmienie dziecka piersią jest wliczana do czasu pracy. Czas, który kobieta przeznacza na przerwę jest liczony tak, jakby była w pracy i wykonywała powierzone jej obowiązki.

Jakie wynagrodzenie kobieta otrzyma za czas przerwy?

Kobieta otrzyma wynagrodzenie za pracę w takiej samej wysokości jakie by otrzymała, gdyby była w pracy. Przerwy na karmienie dziecka piersią nie wpływają w żaden sposób na wysokość wynagrodzenia, dlatego też kobieta nie musi się obawiać, że otrzyma niższą pensję.

Czy w czasie przerwy kobieta może opuścić zakład pracy?

Tak, w czasie przerwy na karmienie dziecka kobieta może opuścić zakład pracy i udać się do domu lub innego miejsca, gdzie będzie mogła nakarmić swoje dziecko. Ważne, aby kobieta zdążyła powrócić na swoje stanowisko pracy po zakończeniu przerwy. Karmienie dziecka może również odbywać się w zakładzie pracy, gdy np. niania lub babcia przyprowadzi dziecko do miejsca pracy kobiety. To, w jaki sposób kobieta wykorzysta przedmiotową przerwę zależy tylko i wyłącznie od niej i pracodawca nie może w żadnym stopniu ingerować w decyzje kobiety.

Czy przerwa może zostać wykorzystana na początku lub na koniec dnia?

Tak. Kobieta może wykorzystać przysługującą jej przerwę na początku lub na koniec dnia pracy. Oznacza to, że może codziennie (przez okres przysługującego jej uprawnienia) zaczynać pracę później od pozostałych pracowników (odpowiednio o 1 lub 1,5 godziny) lub wychodzić z pracy wcześniej.

Kwestie związane z obowiązkiem udokumentowania za pomocą zaświadczenia lekarskiego karmienia dziecka piersią przez kobietę było przedmiotem dyskusji na poziomie ministerialnym. Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji zapowiedział zmiany w przepisach w zakresie uregulowania kwestii wydawania zaświadczeń ich wzoru oraz ustalenia okoliczności, jakie mają stwierdzać lub ustalenia wieku dzieci, do którego kobieta mogłaby skorzystać ze swego uprawnienia, ale do dnia dzisiejszego zmian do przedmiotowych przepisów nie wprowadzono i są one jak najbardziej aktualne.