Przyprawy oraz dodatki do potraw stanowią nieodłączny element przygotowywania jedzenia. Dodają smaku, sprawiają, że potrawy nie są mdłe. Ich różnorodność sprawia, że każdy może dopasować rodzaj przyprawy do własnego gustu.

Na co należy zwrócić uwagę wybierając przyprawy i dodatki do potraw gdy stwierdzono u Ciebie cukrzycę ciążową?

Ketchup

Klasyczny ketchup w swojej recepturze zawiera: pomidory, cukier, ocet, sól kuchenną, ziele angielskie, goździki, cebulę, inne przyprawy naturalne.

W gotowych produktach może jednak spotkać inne dodatki, jak np.: barwniki, syrop glukozowo-fruktozowy, benzoesan sodu, acetylowany adypinian diskrobiowy czy skrobia modyfikowana.
Wybierając gotowy ketchup dla siebie i swojej rodziny kieruj się kilkoma zasadami.

Wybieraj ten, który ma:

• najwięcej pomidorów – te najlepsze mają 230-200 g pomidorów w 100 g ketchupu
• najmniej cukru – łączna zawartość cukru w ketchupie jest bardzo zróżnicowana, waha się w graniach 10,3-32 g cukrów w 100 g ketchupu (naturalnie w 100 g pomidorów jest ok. 14 g cukrów, podobnie jak w koncentracie pomidorowym). 
• jak najmniej składników dodatkowych (zagęstników, aromatów, barwników, regulatorów itp.)

Ze względu na zawartość cukru, gdy masz cukrzycę ciążową ogranicz spożycie ketchupu do 1 łyżeczki w ciągu dnia.

Musztardy

Klasyczna musztarda to mieszanina zmielonych ziaren gorczycy z octem. Dla smaku dodaje się do nich sól i cukier – na tym powinna kończyć się lista składników. Ze względu na to, że masz cukrzyce ciążową warto ograniczyć spożycie cukrów prostych do minimum. Pomoże Ci w tym wybór musztardy jako dodatku do potraw – musztardy Dijon to praktycznie jedyne, które nie zawierają cukru. Będą więc dobrym wyborem, jeśli zechcesz wyostrzyć smak swojej potrawy. Pamiętaj jednak, że nie każda musztarda Dijon jest wolna od cukru – zawsze sprawdzaj etykiety. Przy wyborze musztardy warto również zwrócić uwagę na  obecność w niektórych z nich substancji konserwującej – pirosiarczyn sodu. Jest to dodatek dozwolony w przemyśle spożywczym, jednak u niektórych osób może wywoływać pokrzywkę, stany zapalne skóry, katar czy ataki astmy, bóle głowy, mdłości, podrażnienie przewodu pokarmowego. Na rynku dostępnych jest wiele musztard bez dodatku tej substancji, więc jeśli mamy możliwość, najlepiej będzie wybrać właśnie taką.

Majonezy

To co prawda produkty niskowęglowodanowe, lecz z powodu wysokiej zawartości tłuszczu są produktem wysokokalorycznym. Stąd też ważne jest ich ograniczenie, gdy jesteś w cukrzycy ciążowej – 1 łyżka majonezu to bowiem ok. 160 kcal. Jeśli najdzie Cię ochota na majonez, możesz przygotować sos bądź dressing z wykorzystaniem niskotłuszczowego jogurtu naturalnego 0-2% z niewielkim dodatkiem majonezu. Wybierając gotowy majonez pamiętaj, że  naturalny skład majonezu to olej rzepakowy, musztarda (ocet spirytusowy, woda, cukier, gorczyca, sól, kwas cytrynowy, przyprawy naturalne), woda i świeże jaja kurze. Wysokiej jakości majonez nie będzie zawierał  dodatkowo konserwantów (np. sorbinian potasu i benzoesan sodu) ani zagęstników (np. guma guar, guma ksantanowa, skrobia modyfikowana) oraz soli wapniowo-disodowej (EDTA).

EDTA jest syntetycznym przeciwutleniaczem, dodawanym przez niektórych producentów do gotowych sosów, majonezów, dressingów, sałatek warzywnych, konserw warzywnych. Istnieją doniesienia mówiące o tym, że spożywany w dużych ilościach może zaburzać równowagę mineralną organizmu oraz powodować skurcze mięśni. Decydując się więc na zakup majonezu – wybierz taki, który go nie zawiera.

Chrzan tarty

Wybierając ten dodatek do potraw sprawdź, aby zawierał jedynie to, co niezbędne, czyli korzeń chrzanu, olej roślinny np. rzepakowy, cytrynę, wodę, cukier i sól. Brak pirosiarczynu sodu, mleka w proszku, substancji zagęszczających, substancji konserwujących, sztucznych aromatów czy skrobi w składzie chrzanu tartego to znak, że produkt jest wart Twojej uwagi.

Gotowe sosy i przyprawy w płynie

Decydując się na zakup gotowych sosów, dressingów itp. czytaj uważnie etykiety. Niewiele z nich to produkty o tzw. krótkim – zdrowym składzie.  

Gdy masz cukrzycę ciążową, skład i wartość odżywcza przedstawione na etykiecie będą bardzo pomocne w wyborze produktu, aby:

• unikać produktów o wysokiej zawartości cukru bądź jego niezdrowych zamienników (glukoza, sacharoza, fruktoza, maltoza, syrop glukozowy, syrop glukozowo-fruktozowy, syrop skrobiowy, maltodekstryna, dekstroza, melasa, słód, miód, ksyloza, laktoza, koncentrat soku),
• pamiętaj, że zawartość danego składnika jest większa, im wyżej jest on na liście składników,
• w informacji o wartości odżywczej znajdziemy następujące pozycje: „węglowodany” oraz „w tym cukry” – ich zawartość w produkcie powyżej 10 g na 100 g produktu najczęściej oznacza, że zawiera on dodany cukier i produkt jest mocno dosładzany,
• minimalizować ilość spożywanej soli – wg wytycznych WHO oraz Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego (2017) ilość soli pochodzącej ze wszystkich źródeł nie powinna przekraczać 5 g na dobę dla osoby dorosłej (1 płaska łyżeczka). Na etykiecie nie zawsze zaznaczona jest ilość soli, czasem producenci podają ilość sodu. 1 g sodu (Na) odpowiada 2,5 g soli (NaCl),
• pamiętaj, że sód, który spożywany w nadmiarze może być niekorzystny dla naszego zdrowia, kryje się nie tylko w soli – chlorek sodu, lecz również pod nazwami: glutaminian sodu, benzoesan sodu, proszek do pieczenia czy soda oczyszczona.

Przyprawy sypkie

Różnorodność przypraw dostępnych na rynku sprawia, że każdy może dobrać je wg własnego uznania i smaku. Wybierając przyprawy sypkie unikaj gotowych mieszanek, które oprócz tego, że są bardziej kosztowne, zawierają wiele niepotrzebnych składników jak sztuczne barwniki, aromaty, konserwanty oraz duże ilości sodu (m.in. soli czy glutaminianu sodu). Np. jedna paczka gotowego sosu w proszku może zawierać 100% dziennego zapotrzebowania na sól, oprócz tego mnóstwo cukru i tłuszczu. Wybieraj zioła i inne przyprawy „pojedyncze”, a mieszanki przypraw czy sosy przygotuj samodzielnie w domu. W ten sposób uzyskasz pożądany smak, a unikniesz niepotrzebnych i często niezdrowych dodatków.

Poszukując informacji na temat bezpieczeństwa stosowania przypraw gdy jesteś w ciąży, możesz napotkać na takie, które wskazują iż niektóre z nich mogą nasilać skurcze macicy i wywoływać przedwczesny poród. Na tej liście znajdziesz m.in. rozmaryn, tymianek, lubczyk, cynamon, cząber. Czy rzeczywiście tak jest? Niekoniecznie. Wymienione przyprawy są również składnikami ziołowych produktów leczniczych oraz suplementów diety, gdzie występują w dużych dawkach, zdecydowanie większych niż ilości przypraw, które używamy do celów kulinarnych.  Międzynarodowi specjaliści zajmujący się ziołolecznictwem i tworzący tzw. Natural Medicines Database podkreślają, że te zioła używane w niewielkich ilościach i od czasu do czasu jako przyprawy i dodatek do potraw są bezpieczne dla kobiet w ciąży i nie ma powodu, aby je odstawiać. Jedynie ich lecznicze dawki w naturalnych lekach ziołowych, suplementach diety czy też ich ekstrakty i napary nie są wskazane do stosowania gdy spodziewasz się dziecka. Jeśli masz wątpliwości czy możesz wykorzystywać swą ulubioną przyprawę gdy jesteś w Słodkiej Ciąży, zapytaj swojego lekarza.

Do ziół, które nie są uważane za bezpieczne w ciąży, więc nie powinnaś ich stosować należą:

• aloes – może mieć silne działanie przeczyszczające,
• berberys – zawiera berberynę, naturalny alkaloid, który może powodować skurcze macicy,
• spożywcze olejki tłoczone bezpośrednio z różnych części danej rośliny: bazyliowy, goździkowy, jałowcowy, z oregano, z rozmarynu – wysoka koncentracja alkaloidów zawartych w tych olejkach może powodować skurcze macicy, są czasem stosowane do wywołania porodu.

Sól – pamiętaj, że sól oprócz tego, że dodajemy ją do potraw, występuje też w niektórych gotowych produktach żywnościowych i dodatkach do potraw. Zalecane dzienne spożycie soli wg wytycznych WHO oraz Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego (2017) nie powinno przekraczać 5 g, wliczając w to sól zawartą w gotowej żywności. Zbyt wysokie spożycie soli w ciąży sprzyja powstawaniu nadciśnienia i obrzęków. Dlatego gdy stwierdzono u Ciebie cukrzycę ciążową warto ograniczyć jej używanie i zrezygnować z dosalania potraw, w zamian wykorzystując przyprawy i dodatki oferujące inne ciekawe, silne smaki jak np. wyciśnięty sok z cytryny czy zioła, jak bazylia, oregano, estragon, majeranek i tymianek .

Do mięs możesz również wykorzystać mniej klasyczne połączenia, jak  goździki, pieprz, anyż, imbir, cynamon czy curry.  Innymi naturalnymi polepszaczami smaku dań mięsnych, zup i sosów, które możesz wykorzystać zamiast soli są warzywa, np. cebula, czosnek, korzeń pietruszki, seler, papryczka chili. Do ryb najlepiej pasują sok i skórka z cytryny oraz koperek i natka pietruszki. Pamiętaj również, że ryby morskie są słone z natury, więc tym bardziej nie ma potrzeby ich dosalać. 

Wiele z gotowych produktów żywnościowych zawiera duży dodatek soli: gotowe wędliny, wędzonki, sery żółte, topione, słone pieczywa, gotowe sosy i zupy oraz mieszanki przypraw, przekąski śniadaniowe, konserwy, dania typu Fast Food, słone przekąski, marynaty, kiszonki, oliwki, produkty typu instant, wody mineralne wysokosodowe.

Wybierając gotowe produkty sprawdź zawartość soli (sodu) na etykiecie:

• 400 mg (0,4 g)  sodu w 100 g produktu – duża zawartość, unikaj!
• 300 – 120 mg (0,12 – 0,3 g) sodu w 100g produktu  – średnia zawartość, rozważ, może warto zrezygnować,
• poniżej 120 mg (0,1 g) sodu w 100g produktu – niska zawartość, wybieraj!