Używki a laktacja

Jak do tej pory najlepiej przebadaną używką w zakresie oddziaływania na noworodka podczas karmienia piersią pozostaje alkohol, którego stężenie w mleku matki w stosunkowo krótkim czasie od momentu spożycia jest podobne, do tego mierzonego we krwi. Jak do tej pory udowodniono, iż noworodki matek pijących alkohol i karmiących piersią spożywają mniej pokarmu kobiecego, słabiej przybierają na masie, wykazują zaburzony rytm snu i czuwania oraz cechują się zaburzonym rozwojem ruchowym do pierwszego roku życia. Nieznane są długoterminowe skutki oddziaływania alkoholu zawartego w mleku matki na rozwijające się dziecko.

W kwestii narkotyków zagadnienie jest niestety dużo mniej poznane. Wiadomo obecnie, iż wiele substancji psychoaktywnych przenika aktywnie do pokarmu kobiecego, nie są jednak znane dokładne stężenia tych substancji w mleku matki. Wartości tych stężeń cechuje duża zmienność, która jest zależna od nie do końca poznanych jeszcze przyczyn. Nieznanych pozostaje również wiele efektów oddziaływania narkotyków zawartych w pokarmie kobiecym na noworodki.

Rodzaje narkotyków i ich wpływ na laktację

Opioidy

Opisywano przypadki działania toksycznego opioidów na noworodki karmione piersią przez spożywające matki, z przypadkami śmiertelnymi włącznie. Do najpoważniejszych działań niepożądanych w przypadku zatrucia tymi substancjami zaliczamy głównie depresję centralnego układu nerwowego z towarzyszącymi zaburzeniami oddychania prowadzącymi do bezdechów. Kobiety w trakcie terapii zastępczej metadonem lub buprenorfiną, po spełnieniu odpowiednich kryteriów powinny być zachęcane do karmienia. Laktacja w czasie tej terapii wydaje się być bezpieczna, istnieją bowiem dane wskazujące na zmniejszone objawy zespołu odstawiennego oraz mniejszą potrzebę doraźnych interwencji, które przecież też nie są pozbawione ryzyka. Przedstawione dane tyczą się jednak głównie metadonu, w przypadku buprenorfiny brakuje wciąż wystarczających informacji pochodzących z badań dobrej jakości.

Kokaina

Cechuje się bardzo dużą zmiennością zawartości mierzonych w pokarmie kobiecym, stąd ciężko ocenić efekty jej oddziaływania na dziecko w czasie karmienia. Niemniej jednak notowano przypadki pomiarów bardzo wysokich stężeń kokainy w mleku matki po spożyciu. Opisywano także przypadku zatruć dzieci karmionych piersią przez matki przyjmujące kokainę.

Amfetamina

W pokarmie kobiecym osiąga średnio 3 – 7 razy wyższe stężenie, niż we krwi. Wpływ na dziecko karmione piersią przez matki spożywające pozostaje nieznany.

Marihuana

THC, czyli tetrahydrokanabinol jest główną substancją psychoaktywną zawartą w liściach konopi indyjskiej, należy jednak pamiętać, że istnieje również 450 innych substancji, które mogą być potencjalnie groźne dla karmionego dziecka. Niewiele jest danych dotyczących okresu laktacji u kobiet używających marihuany, wiadomo jednak, że metabolity THC dostają się do pokarmu kobiecego. Koncentracja THC może być nawet 8 razy wyższa w mleku matki, niż w jej krwi. W kilku badaniach dowiedziono, że częste palenie marihuany przy towarzyszącym karmieniu piersią, opóźnia rozwój ruchowy niemowląt do pierwszego roku życia. Inne badania wykazały nadmierną senność, zmniejszenie napięcia mięśniowego oraz słaby odruch ssania. Biorąc pod uwagę wszystkie dostępne informacje na temat okresu laktacji, oraz palenia marihuany, nie zaleca się spożywania substancji zawierających THC w tym okresie.

Narkotyki – czy można karmić piersią?

Jak wspomniano wyżej, czasem zachęca się matki uzależnione od substancji odurzających (głównie opioidów) do karmienia piersią. Aby taka sytuacja mogła zaistnieć, muszą być spełnione pewne warunki. Przede wszystkim okres abstynencji uzależnionej matki musi wynosić co najmniej 90 dni, stan taki musi być potwierdzony przez lekarza prowadzącego, a w mleku matki nie wykrywa się obecności substancji odurzających. Nie mogą istnieć także inne przeciwwskazania do karmienia piersią, takie jak chociażby towarzysząca infekcja HIV, czy przyjmowanie leków przez matkę, mogących stanowić zagrożenie dla dziecka. Kolejnym ważnym aspektem jest odpowiednia opieka medyczna otrzymywana przez matkę w czasie całego okresu ciąży oraz połogu, kluczowa jest również współpraca pacjentki z personelem medycznym.

W niektórych przypadkach przyjmowania narkotyków przez matkę należy ją zdyskwalifikować od karmienia piersią. Obejmuje to kobiety, które nie otrzymywały koniecznej opieki przedporodowej i ciążowej, spożywające alkohol lub inne substancje psychoaktywne mniej niż 30 dni przed porodem, niegodzące się na leczenie i niewspółpracujące z lekarzem oraz kobiety, które prezentują objawy wskazujące na ciągłe przyjmowanie substancji odurzających po urodzeniu dziecka. O tym ostatnim fakcie świadczą zazwyczaj dodatnie testy na obecność narkotyków w moczu kobiety.

Decyzja matki o karmieniu piersią nie zawsze współistnieje z równoczesną decyzją o zaprzestaniu przyjmowania substancji odurzających. Opisano wiele przypadków śmiertelnych noworodków karmionych piersią przez matki spożywające nielegalne substancje odurzające, dlatego też kobiety decydujące się na karmienie piersią, a mające problem z narkotykami, powinny bezwzględnie otrzymać pomoc od wykwalifikowanego w tym zakresie personelu.