Celem urlopu macierzyńskiego jest ochrona rozwoju dziecka oraz zdrowia kobiety, która ma urodzić lub urodziła dziecko. Jest to czas, który z założenia poświęca się na odzyskanie sił po porodzie, jak również na opiekę nad potomkiem.
Przepisy dotyczące urlopów związanych z wychowaniem dzieci na przestrzeni ostatnich kilku lat ulegały zmianie, dlatego ważnym jest, aby wiedzieć, jakie instytucje można zastosować, aby prawidłowo wykorzystać przysługujące rodzicom uprawnienia w związku z narodzeniem, adoptowaniem lub przyjęciem na wychowanie dziecka.
Największą zmianę, która obowiązuje do dnia dzisiejszego wprowadzono w styczniu 2016 roku, dlatego warto sprawdzić, co się zmieniło w przepisach dotyczących urlopu macierzyńskiego.

Urlop macierzyński – komu przysługuje?

Urlop macierzyński jest to okres zwolnienia od obowiązku świadczenia pracy, który przysługuje pracownicy w związku z urodzeniem dziecka. Jest to uprawnienie, które w znacznej mierze dotyczy kobiety. Jednakże po spełnieniu określonych przez ustawę wymogów również mężczyzna może wykorzystać część urlop macierzyńskiego.

Aby korzystać z urlopu macierzyńskiego kobieta musi pozostawać w stosunku pracy. Ustawodawca rozumie przez to pojęcie zatrudnienie na podstawie umowy o pracę, mianowania, powołania, wyboru lub spółdzielczej umowy o pracę. Staż oraz wymiar czasu pracy pracownicy (umowa na cały etat, część etatu, na czas określony lub czas nieokreślony) są w tym kontekście bez znaczenia. Natomiast kobiecie pracującej na umowę zlecenie, o dzieło, bezrobotnej, studentce urlop macierzyński nie należy się.
Sam urlop macierzyński polega na zwolnieniu od obowiązku pracy, który przysługuje tylko i wyłącznie kobiecie zatrudnionej na podstawie umowy o pracę, mianowania, powołania, wyboru lub spółdzielczej umowy o pracę.
Należy jednak odróżnić pojęcie urlopu macierzyńskiego od zasiłku macierzyńskiego i świadczenia rodzicielskiego tzw. kosiniakowego.

Kwestia otrzymywania pieniędzy z tytułu urodzenia dziecka jest sprawą odrębną. Obecnie państwo zapewnia każdej kobiecie, która urodziła dziecko świadczenie pieniężne. Jednak kwota, jaką może otrzymać kobieta, uzależniona jest od tego czy pozostaje ona w stosunku pracy czy też nie tzn. jest osobą bezrobotną, studentką, pracuję na umowę o dzieło itp. Jeżeli kobieta jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru lub spółdzielczej umowy o pracę będzie mogła skorzystać z tzw. zasiłku macierzyńskiego, którego wysokość jest uzależniona od jej dotychczasowego wynagrodzenia oraz tego czy chce następnie wykorzystać urlop rodzicielski. Podobnie kobieta zatrudniona na podstawie umowy zlecenia lub prowadząca własną działalność gospodarczą ma ustawową możliwość pobierania zasiłku macierzyńskiego, jednak tylko w sytuacji, gdy w okresie objętej umową lub w czasie trwania działalności dobrowolnie odprowadza składkę na ubezpieczenie chorobowe.

W przypadku, gdy kobieta nie pozostaje w stosunku pracy tzn. jest osobą bezrobotną, studentką lub posiada umowę o dzieło, otrzyma świadczenie rodzinne tzw. kosiniakowe, które wynosi 1000 zł. Jest to stawka niezależna od innych czynników. Kobieta nie może otrzymać niższej kwoty.

Urlop macierzyński – w jakim wymiarze?

Wymiar urlopu macierzyńskiego uzależniony jest od ilości urodzonych dzieci podczas jednego porodu.

Pracownicy przysługuje urlop macierzyński w wymiarze:

• 20 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie;
• 31 tygodni – w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie;
• 33 tygodni – w przypadku urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie;
• 35 tygodni – w przypadku urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie;
•  37 tygodni – w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci przy jednym porodzie.

Czy kobieta musi wykorzystać urlop macierzyński w całości?

Urlop macierzyński przysługuje z mocy prawa. Nie można z niego zrezygnować, gdyż ma on charakter obligatoryjny i musi zostać przez rodziców wykorzystany w całości. Jednakże ustawodawca zobowiązuje kobietę, aby osobiście wykorzystała 14 tygodni urlopu macierzyńskiego od dnia porodu. Celem takiego rozwiązania jest zapewnienie kobiecie oraz nowonarodzonemu dziecku czasu na oswojenie się z nową sytuacją, odzyskanie sił po porodzie oraz stworzenie możliwości prawidłowego rozwoju dziecka w pierwszych tygodniach życia.  W czasie 14 tygodni po porodzie pracodawca nie może dopuścić kobiety do wykonywania pracy, gdyż wiązać się to będzie z popełnieniem wykroczenia przeciwko prawom pracownika, które zagrożone jest karą grzywny.

Ustawodawca uzależnia również rezygnację kobiety z wykorzystania części urlopu macierzyńskiego, od jego przekazania na rzecz ojca dziecka. Aby mężczyzna mógł zastąpić kobietę w wykorzystaniu pozostałej części wymiaru urlopu macierzyńskiego musi spełnić przesłanki określone przez ustawę. Przede wszystkim ojciec dziecka musi podjąć się jego wychowania tzn. przyjąć obowiązek opieki nad dzieckiem, jak również być zatrudniony na umowę o pracę lub posiadać własną działalność zarobkową, z której wykonywania zrezygnuje na okres, w którym będzie korzystał z urlopu macierzyńskiego.
Ustawodawca wprowadził taki zapis, aby z urlopu macierzyńskiego w zamian kobiety mógł skorzystać tylko i wyłącznie ojciec posiadający ubezpieczenie społeczne ( obejmuje ono zarówno ubezpieczenie rentowe, emerytalne, ubezpieczenie zdrowotne oraz ubezpieczenie wypadkowe). Posiadanie ubezpieczenia ma wpływ na prawo do otrzymywania zasiłku macierzyńskiego.

Należy podkreślić, że kobieta nie może zrezygnować z urlopu macierzyńskiego, jeśli nie ma możliwości przekazania ojcu dziecka sprawowania osobistej opieki nad niemowlęciem. Jak wyżej zostało wspomniane, dokonując takiego zapisu ustawodawca miał na względzie dobro dziecka oraz zapewnienie mu w początkowej fazie rozwoju opieki przynajmniej jednego z rodziców. Dotyczy to zarówno sytuacji, gdy ojciec dziecka nie ma statusu pracownika tj. nie posiada umowy o pracę lub nie posiada ubezpieczenia społecznego, jak również przypadku, gdy ojciec dziecka jest nieznany.
Aby móc skorzystać z przedmiotowego uprawnienia kobieta musi mieć możliwość przekazania swoich obowiązków ojcu dziecka. Jeżeli zaistnieje jakakolwiek przeszkoda w tym zakresie, wówczas kobieta będzie zmuszona do samodzielnego wykorzystania urlopu macierzyńskiego w całości.

Wniosek dotyczący rezygnacji z wykorzystania części urlopu macierzyńskiego matka ma obowiązek złożyć pracodawcy w terminie nie krótszym niż 7 dni przed przystąpieniem do pracy. Pracodawca ma ustawowy obowiązek uwzględnić wniosek pracownicy.

 Urlop macierzyński przed porodem

Kobieta przed porodem może wykorzystać część urlopu macierzyńskiego. Nie może jednakże w tym celu przeznaczyć więcej niż 6 tygodni przed planowanym terminem porodu. Jest to maksymalna granica wymiaru urlopu macierzyńskiego, która w tej sytuacji przysługuje kobiecie.
W praktyce oznacza to, że lekarz ginekolog prowadzący ciążę wyda kobiecie zaświadczenie w którym wskaże przewidywany termin porodu.

Ustawodawca nie określił w przepisach, co należy rozumieć poprzez termin „poród”. W praktyce uznaje się potoczne znaczenie tego pojęcia, przez które rozumie się moment całkowitego oddzielenia organizmu dziecka od organizmu matki(1). Nie ma znaczenia czy poród odbywa się siłami natury czy też przy pomocy ingerencji lekarza np. poprzez cesarskie cięcie.

Pracodawca nie może decydować o fakcie udzielenia kobiecie urlopu macierzyńskiego, z racji tego, że ma ona pełne prawo do korzystania z tego uprawnienia, nawet bez zgody pracodawcy. Kobieta ma jedynie obowiązek złożyć wniosek o udzielenie części urlopu macierzyńskiego przed przewidywaną datą porodu w którym musi wskazać swoje dane (tj. imię i nazwisko) oraz określić datę od której ma być przyznana jej część urlopu macierzyńskiego. Do wniosku należy również dołączyć kopię zaświadczenia lekarskiego, które określa przewidywaną datę porodu.

Urlop macierzyński przed porodem stanowi uprawnienie kobiety. Jeśli przyszła matka nie chce, nie ma obowiązku z niego korzystać. Kobieta może wykonywać pracę do samego dnia porodu. Jest to indywidualna decyzja każdej kobiety, którą pracodawca ma obowiązek zaakceptować.

Ustawodawca zmieniając przepisy dotyczące urlopu macierzyńskiego przed porodem nie uwzględnił sytuacji, gdy kobieta wykorzysta okres 6 tygodni urlopu macierzyńskiego przed porodem, natomiast sam poród odbędzie się w terminie późniejszym niż planowany.
Wydaje się, że w takim przypadku dojdzie do przerwy w urlopie macierzyńskim jeszcze przed porodem. W takiej sytuacji kobieta, aby nie wrócić do pracy powinna uzyskać od lekarza zwolnienie lekarskie, gdyż przepisy nie przewidują, aby w wyjątkowych sytuacjach okres urlopu macierzyńskiego przed porodem mógł być wykorzystany w większym wymiarze.
Najlepszym rozwiązaniem dla kobiety w przypadku wystąpienia u niej dolegliwości ciążowych będzie wizyta u ginekologa, który zdecyduje, czy wystawić pacjentce zwolnienie lekarskie.
Zwolnienie lekarskie nie wlicza się do okresu urlopu macierzyńskiego, dlatego też w przypadku wskazań do jego wystawienia, kobieta może przebywać na zwolnieniu do dnia samego porodu. Natomiast dopiero po rozwiązaniu może wykorzystać cały przysługujący jej wymiar urlopu macierzyńskiego.

Źródła:
1. Komentarz do Kodeksu Pracy, Sobczyk 2017, wyd.3.
2. Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie wniosków dotyczących uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem oraz dokumentów dołączonych do takich wniosków z dnia 8 grudnia 2015 roku.
3. Komentarz do Kodeksu Pracy red. Walczak 2017, wyd 22/M.Nałęcz.

Szczególne okoliczności, gdy ojciec lub najbliższy członek rodziny może wykorzystać część urlopu macierzyńskiego

Ustawodawca przyjmuje, że rodzice mają obowiązek wykorzystać w całości urlop macierzyński. W pierwszej kolejności matka, ma obowiązek pozostać z dzieckiem w pierwszych tygodniach jego życia. W przypadku, gdy chce zrezygnować z tego uprawnienia, ma obowiązek przenieść je na ojca dziecka, który podejmie się wykorzystania pozostałej części urlopu macierzyńskiego. Przepisy nie przewidują, aby w przypadku rezygnacji matki, za ojca mógł przejąć ten obowiązek inny członek rodziny.

Jednak, w szczególnej okolicznościach, które ściśle określają przepisy, zarówno ojciec będący pracownikiem lub ubezpieczony dobrowolnie (np. prowadzący własną działalność gospodarczą) jak również najbliższy członek rodziny posiadający status pracownika może wykorzystać w zamian matki część urlopu macierzyńskiego.
Poprzez pojęcie pracownika należy rozumieć osobę zatrudnioną na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę.

Kodeks pracy nie określa, co należy rozumieć przez pojęcie najbliższego członka rodziny. Nie wskazuje również, czy stopień bliskości powinien opierać się na samym pokrewieństwie czy też sile relacji pomiędzy członkami rodziny. Wyjaśnienia zakresu osób uprawnionych upatrywać można w innych aktach prawnych oraz orzecznictwie z którego wynika, że są to przede wszystkim: małżonek, rodzice, ojczym, macocha, teściowie oraz rodzeństwo.

Szczególną sytuacją w rozumieniu ustawodawcy będzie:

• niezdolność matki do samodzielnej egzystencji,
• porzucenie dziecka przez matkę
• zgon matki.

Ojcu lub innej osobie najbliższej przysługuje prawo do części urlopu macierzyńskiego, która nie została przez kobietę wykorzystana do dnia zaistnienia jednej z powyższych okoliczności. Termin końcowy przyznanego urlopu macierzyńskiego zależy od jego wymiaru, który wynika z liczby urodzonych dzieci podczas jednego porodu tj. 20 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka, 31 tygodni w przypadku urodzenia dwójki dzieci, 33 tygodni w przypadku urodzenia trojga dzieci itd.

Niezdolność matki do samodzielnej egzystencji w okresie urlopu macierzyńskiego

Niezdolność do samodzielnej egzystencji występuje, gdy zostaje naruszona sprawność organizmu w stopniu, który powoduje konieczność stałej i długotrwałej opieki innej osoby w zaspakajaniu podstawowych potrzeb życiowych. W przypadku zaistnienia takich okoliczności matka może przerwać urlop macierzyński, jednak dopiero po upływie 8 tygodni od narodzenia dziecka. W takiej sytuacji urlop przysługuje w wymiarze, który pozostał po odjęciu wykorzystanego przez kobietę okresu.

Przykład 1: Wobec matki, która urodziła podczas jednego porodu jedno dziecko, orzeczono niezdolność do samodzielnej egzystencji w 15 tygodniu urlopu macierzyńskiego.
Wymiar urlopu przysługujący kobiecie wynosi 20 tygodni dlatego, że podczas jednego porodu urodziła jedno dziecko. Ojciec lub inny najbliższy członek rodziny może skorzystać z urlopu macierzyńskiego w wymiarze 5 tygodni tj. od 16 do 20 tygodnia urlopu macierzyńskiego.

Przykład 2: Matka, która urodziła podczas jednego porodu jedno dziecko uzyskała orzeczenie o niezdolności do samodzielnej egzystencji w 7 tygodniu urlopu macierzyńskiego.
Podobnie jak powyżej, wymiar urlopu przysługującego kobiecie wyniesie 20 tygodni. Jednak ojciec lub inny najbliższy członek rodziny może skorzystać z urlopu macierzyńskiego dopiero po upływie 8 tygodni od dnia porodu.

Porzucenie dziecka przez matkę w okresie urlopu macierzyńskiego

W przypadku porzucenia dziecka, ojcu lub innemu najbliższemu członkowi rodziny również przysługuje prawo do wykorzystania części urlopu macierzyńskiego. Z wnioskiem o przyznanie urlopu macierzyńskiego w przypadku porzucenia dziecka, osoba uprawniona może wystąpić już dnia następnego po dniu w którym nastąpiło porzucenie. Jednak nie wcześniej niż przed upływem 8 tygodni od dnia porodu lub 8 tygodni pobierania zasiłku macierzyńskiego.

Zgon matki w okresie urlopu macierzyńskiego

Gdy matka umrze, również ojcu lub innej osobie bliskiej będzie przysługiwało uprawnienie do wykorzystania części urlopu macierzyńskiego. W tej sytuacji ważna jest data zgonu matki oraz fakt, czy korzystała ona z urlopu macierzyńskiego przed porodem. Jeśli nie, to osobie uprawnionej urlop macierzyński przysługuje w wymiarze, jaki pozostał matce do wykorzystania. Początek terminu liczymy od dnia następnego po dniu zgonu.

 Urlop macierzyński a urodzenie martwego dziecka lub jego zgon

W sytuacji, gdy dziecko urodzi się martwe lub umrze przed upływem 8 tygodnia życia, kobiecie przysługuje urlop macierzyński w wymiarze 8 tygodni liczonych od dnia porodu, jednak nie krócej niż przez okres 7 dni od dnia zgonu dziecka. Jeżeli kobieta podczas jednego porodu urodziła więcej niż jedno dziecko, jednak jedno z nich zmarło, to w takim przypadku kobiecie przysługuje urlop macierzyński w wymiarze stosownym do liczby dzieci pozostałych przy życiu tj. 20 tygodni w przypadku urodzenia przy jednym porodzie jednego dziecka, 31 tygodni w przypadku urodzenia przy jednym porodzie dwójki dzieci, 33 tygodnie w przypadku urodzenia przy jednym porodzie trojga dzieci itd.

Przykład 1: Kobieta podczas jednego porodu urodziła troje dzieci, jednak jedno z nich urodziło się martwe. Jaki wymiar urlopu macierzyńskiego jej przysługuje?
Kobiecie przysługuje urlop macierzyński w wymiarze 31 tygodni, gdyż bierzemy pod uwagę liczbę pozostałych przy życiu dzieci, w omawianym przypadku jest ich dwoje.

Jeśli dziecko umrze po upływie 8 tygodni od dnia porodu, to kobieta zachowa prawo do urlopu macierzyńskiego jedynie przez okres 7 dni od dnia zgonu dziecka.
Natomiast kobiecie, która urodziła więcej niż jedno dziecko podczas jednego porodu, a następnie jedno z nich zmarło po upływie 8 tygodni życia, przysługuje urlop macierzyński w wymiarze odpowiadającym liczbie pozostałych przy życiu dzieci, nie krócej niż przez okres 7 dni od dnia zgonu dziecka.

Skrócenie urlopu macierzyńskiego z powodu urodzenia martwego dziecka lub jego zgonu następuje z mocy samego prawa. Dlatego też kobieta ma obowiązek stawić się do pracy po upływie terminów wskazanych powyżej bez dodatkowego wezwania pracodawcy.

Czy kobieta, która poroniła we wczesnym okresie ciąży ma prawo do skróconego urlopu macierzyńskiego?

To zależy. Zgodnie z art. 180¹ kodeksu pracy „W razie urodzenia martwego dziecka lub zgonu dziecka przed upływem 8 tygodni życia, pracownicy przysługuje urlop macierzyński w wymiarze 8 tygodni po porodzie, nie krócej jednak niż przez okres 7 dni od dnia zgonu dziecka.”

Ustawodawca nie określił, co należy rozumieć poprzez zwrot „urodzenie dziecka martwego”, dlatego przyjmuje się, iż jeżeli kobieta posiada akt urodzenia dziecka z adnotacją o jego martwym urodzeniu, to ma prawo do wykorzystania skróconego urlopu macierzyńskiego tj. 56 dni wolnego. Dlatego też, jeżeli ciąża zakończyła się przedwcześnie w wyniku poronienia kobieta musi wnioskować w szpitalu o wystawienie karty martwego urodzenia, a następnie zarejestrować dziecko w USC.
Jeżeli ze względu na wczesny etap ciąży nie będzie możliwe określenie płci dziecka to lekarz nie wystawi karty martwego urodzenia dziecka, a kobieta nie będzie mogła skorzystać ze skróconego urlopu macierzyńskiego. W takim przypadku rodzice mają prawo wnioskować do szpitala o przeprowadzenie badań genetycznych dla celów rejestracji martwego urodzenia w USC.
Badania genetyczne w zakresie określania płci płodu nie są wykonywane standardowo. Nie należą również do grupy świadczeń zdrowotnych, które są refundowane z budżetu Narodowego Funduszu Zdrowia, dlatego też rodzice muszą samodzielnie ponieść koszty związane z badaniem.
Po przeprowadzeniu testów oraz uzyskaniu karty martwego urodzenia rodzice rejestrują narodziny dziecka w Urzędzie Stanu Cywilnego. Po dokonaniu wszelkich formalności rodzice mogą uzyskać w USC akt urodzenia z adnotacją, iż dziecko urodziło się martwe. Dokument ten uprawnia do wnioskowania u pracodawcy o przyznanie skróconego urlopu macierzyńskiego.

Skrócony urlop macierzyński przysługuje jedynie pracownicy, która pozostaje w stosunku pracy tj. posiada zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, mianowania, powołania, wyboru lub spółdzielczej umowy o pracę. Staż oraz wymiar czasu pracy nie mają znaczenia.

Na uprawnienie kobiety do skróconego urlopu macierzyńskiego wpływa fakt, czy ze względu na wczesny okres ciąży była możliwość określenia płci dziecka. Jeżeli lekarz nie miał możliwości określić płci, a rodzice nie dokonali na własny koszt badania, to lekarz wystawi kartę zgonu, która uprawnia jedynie do pochówku straconego dziecka. W takiej sytuacji kobieta, która poroniła może skorzystać ze zwolnienia lekarskiego od obowiązku świadczenia pracy oraz wnioskować o przyznanie zasiłku chorobowego za okres niezdolności do pracy.

Art. 180¹ k.p. wprowadza wiele zamieszania w prawodawstwie, gdyż posługuje się pojęciami, które nie zostały na gruncie prawa wytłumaczone. Co więcej medyczne definicje poronienia oraz martwego urodzenia są rozbieżna, dlatego matki często napotykają trudności z wyegzekwowaniem należnym ich praw.
Przyznany przez ustawodawcę skrócony urlop macierzyński ma pozwolić kobiecie na odzyskanie równowagi psychicznej, jak również fizycznej po stracie dziecka. Jest to bardzo ważny czas, dlatego niezrozumiałym jest postępowanie ustawodawcy, który nie ureguluje w sposób jednolity i nie budzący wątpliwości praw kobiet, które przede wszystkim poroniły na bardzo wczesnym okresie ciąży.

Zatrudnienie po urlopie macierzyńskim

Pracodawca po zakończeniu przez matkę lub ojca (w przypadku wykorzystywania przez niego części urlopu macierzyńskiego) ma obowiązek dopuścić pracownika do pracy na dotychczasowym stanowisku. Natomiast, jeżeli powrót do pracy na dawne stanowisko nie jest możliwy to pracodawca może przydzielić pracownikowi stanowisko równorzędne lub zapewnić powracającemu z urlopu inne stanowisko, które odpowiada jego kwalifikacjom zawodowym. Wynagrodzenie pracownika musi być na takim samym poziomie, na jakim było przed urlopem macierzyńskim.
Zasada ta również dotyczy pracownika, który powraca do pracy z urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego oraz urlopu ojcowskiego.
Należy zaznaczyć, że przeniesienie pracownika na stanowisko o niższym prestiżu, nawet bez pogorszenia jego warunków płacowych, wymaga wypowiedzenia zmieniającego(1). Takie wypowiedzenie daje pracownikowi możliwość odwołania się do sądu pracy, jeżeli narusza jego prawa.

Źródła:
1.Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26.01.2016 r. II PK 333/15.

 Zasiłek macierzyński

Zasiłek macierzyński jest to świadczenie publicznoprawne, które przysługuje ubezpieczonej, która w okresie posiadanego ubezpieczenia chorobowego lub urlopu wychowawczego urodziła, zaadoptowała lub przyjęła na wychowanie w ramach rodziny zastępczej dziecko. To samo uprawnienie przysługuje ojcu, jeśli to on korzysta z powyższego uprawnienia w zamian matki.
Należy podkreślić, że zasiłek macierzyński przysługuje każdej kobiecie, która w okresie urodzenia dziecka podlegała ubezpieczeniu chorobowemu. Nie ma tutaj znaczenia, czy było to ubezpieczenie obowiązkowe czy też dobrowolne.
Przede wszystkim dotyczy to kobiet zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, mianowania, powołania, wyboru oraz spółdzielczej umowy o pracę, ale również kobiet prowadzących działalności gospodarcze.
Kobieta, która w momencie narodzin dziecka wykonywała pracę na podstawie umowy zlecenia może uzyskać prawo do zasiłku macierzyńskiego, jeżeli zgłosiła zleceniodawcy chęć odprowadzania składki chorobowej.
Ubezpieczona matka, nie później niż 21 dni po porodzie, może złożyć pisemny wniosek o wypłacenie jej zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający urlopowi macierzyńskiemu i urlopowi rodzicielskiemu w pełnym wymiarze. Taki sam termin obowiązuje ojca, jeżeli przejął uprawnienie.

Źródła:
1. Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.

 Kosiniakowe – czyli 1000 zł na dzieci

Ustawodawca chcąc wspomóc rodziców, którzy nie posiadają uprawnienia do otrzymywania zasiłku macierzyńskiego (nie są pracownikami lub nie opłacają dobrowolnie składek na ubezpieczenie społeczne) przyznaje im świadczenie rodzicielskie tzw. kosiniakowe.
Wysokość świadczenia wynosi 1000 zł miesięczne. Jego kwota nie jest uzależniona od uzyskiwanego przez uprawnionych dochodu, nie podlega opodatkowaniu ani też innym obciążeniom. Przysługuje od dnia porodu, objęcia opieki czy też przysposobienia dziecka.
Z powyższego świadczenia mogą skorzystać osoby, które nie posiadają prawa do zasiłku macierzyńskiego m.in. studenci, rolnicy czy też osoby bezrobotne, bez względu na to, czy są zarejestrowane w urzędzie pracy. Pieniądze te mają pomóc rodzicom w utrzymaniu dziecka.
Świadczenie przysługuje w jednakowej wysokości (tj. 1 000 zł) bez względu na liczbę urodzonych podczas jednego porodu dzieci np. matka, która urodziła bliźniaki również otrzyma 1 000 zł.
Jedynym przywilejem, na jaki można liczyć w przypadku ciąży mnogiej, jest przedłużenie okresu przysługiwania świadczenia. Czas ten jest uzależniony od ilości urodzonych przy jednym porodzie, ilości przysposobionych lub objętych opieką dzieci.

Świadczenie rodzicielskie wypłacane jest przez okres:

• 52 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie, przysposobienia jednego dziecka lub objęcia opieką jednego dziecka;
• 65 tygodni – w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie, przysposobienia dwojga dzieci lub objęcia opieką dwojga dzieci;
• 67 tygodni – w przypadku urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie, przysposobienia trojga dzieci lub objęcia opieką trojga dzieci;
• 69 tygodni – w przypadku urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie, przysposobienia czworga dzieci lub objęcia opieką czworga dzieci;
• 71 tygodni – w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci przy jednym porodzie, przysposobienia pięciorga i więcej dzieci lub objęcia opieką pięciorga i więcej dzieci.

Aby otrzymać kosiniakowe, żadne z rodziców nie może otrzymywać zasiłku macierzyńskiego lub innych dodatkowych świadczeń pieniężnych związanych z rodzicielstwem tj. uposażenia za okres urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego lub urlopu rodzicielskiego.

Źródła:
1. Ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych.