Koordynowana opieka nad kobietą w ciąży (KOC) w założeniu polega na zapewnieniu kobietom ciężarnym opieki specjalistów obejmującej zarówno przebiegającą ciążę, jak również poród, połóg oraz pierwsze tygodnie życia noworodka.
Teoretycznie nadrzędnym celem KOC jest wprowadzenie zmian w opiece okołoporodowej, które poprawią jej standard oraz pozwolą na bezpieczne zakończenie ciąży poprzez urodzenie zdrowego dziecka. Założenia oraz idea programu polega przede wszystkim na wdrażaniu odpowiednich praktyk okołoporodowych, które mają na celu w teorii uzyskać dobry standard stanu zdrowia matki i dziecka, przy ograniczeniu do niezbędnego minimum interwencji medycznych.
Koordynowana opieka nad kobietą miałaby pozwalać na przepływ informacji oraz dokonanie dokładnego podziału zadań pomiędzy świadczeniodawców. Dzięki temu kobieta mogłaby mieć zapewnioną kompleksową opiekę na każdym etapie ciąży, co teoretycznie ma zmniejszyć ryzyko ewentualnych powikłań.

Dotychczasowy model opieki nad kobietą w ciąży

Dotychczasowy model opieki nad kobietami w ciąży również przewiduje różnego rodzaju uprawnienia w korzystaniu ze świadczeń gwarantowanych z zakresu m.in: leczenia szpitalnego, ambulatoryjnej opieki specjalistycznej, podstawowej opieki zdrowotnej, standardów postępowania medycznego w łagodzeniu bólu porodowego oraz z zakresu standardu postępowania medycznego w przypadkach występowania powikłań. Jednakże działania podejmowane w okresie ciąży pacjentki oraz wszelkiego rodzaju świadczenia realizowane są przez różnych świadczeniodawców, w większości niezależnych od siebie. Problem pojawia się, gdy występuje potrzeba przepływu informacji pomiędzy świadczeniodawcami. Nie zawsze lekarz prowadzący ciąże będzie pracował w szpitalu w którym kobieta zdecyduje się urodzić dziecka. Również wybór położnej obecnej przy porodzie jest jedynie zależny od tego w którym szpitalu kobieta rodzi. Tak naprawdę lekarz prowadzący ciąże może nie mieć możliwości kontaktu z lekarzem czy też położną odbierającą poród. W przypadku udziału w programie KOC ustawodawca zakłada, że zarówno lekarz prowadzący, jak i położna pracują w jednym szpitalu i przepływ informacji pomiędzy nimi jest łatwiejszy i bardziej sprawny.

Tak wyglądają założenia programu w teorii, a jak jest w praktyce?

W praktyce realizacja założeń programu jest trudniejsza niż się to ustawodawcy wydawało. Co więcej, stosowanie rozwiązań KOC przysparza wiele problemów i nieścisłości. W rzeczywistości kobieta w pierwszej kolejności wybiera szpital w których chce, aby odbył się poród, a następnie to szpital przydziela kobiecie „zespół specjalistów”, którzy mają się nią opiekować w czasie trwania ciąży. W przepisach nie zapisano, aby to kobieta mogła wybrać specjalistów z tych zgromadzonych przez szpital, więc wydawać się może, że od dobrej woli szpitala zależy czy pacjentki będą mogły wybrać lekarza prowadzącego ciążę. Kobieta nie będzie miała również wpływu na wybór położonej. Z założenia położone pracujące w przychodniach przyszpitalnych mają również być obecne przy porodach, aczkolwiek w praktyce różnie bywa i nie jest to w żaden sposób uregulowane przez ustawodawcę.

Zgłoszenie do programu KOC

Przystąpić do programu koordynowanej opieki nad kobietą w ciąży może każda kobieta bez względu na okres ciąży w którym się znajduję tzn. nawet na kilka dni przed porodem. W takim przypadku, kobieta uzyskuje świadczenia adekwatne do etapu ciąży.
Przystąpienie do KOC wiąże się z wypełnieniem formularzu stanowiącego załącznik nr 4 do zarządzenia Prezesa NFZ z dnia 13 kwietnia 2016 roku. W formularzu należy podać dane podmiotu (szpitala) koordynującego opiekę, dane pacjentki (imię, nazwisko, PESEL), planowaną datę porodu, numer kontaktowy pacjentki, numer kontaktowy podmiotu koordynującego, dane poradni położniczo -ginekologicznej, gabinetu położnej oraz oddziału położniczo – ginekologicznego. Formularz podpisuje pacjentka oraz lekarz lub położna.
Minister Zdrowia określił wzór formularza, który obowiązuje na terenie całego kraju. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości, co do jego wypełnienia, należy skontaktować się z podmiotem koordynującym opiekę lub skonsultować się z lekarzem prowadzącym ciążę lub położną. Blankiet formularza można znaleźć w internecie, aczkolwiek najlepiej udać się do przychodni przyszpitalnej, szpitala pod którego opieką kobieta chce się znajdować i wypełnić potrzebne dokumenty na miejscu.

Jakie ustawowe uprawnienia przysługują pacjentce objętej programem KOC ?

1. Podmiot sprawujący opiekę koordynowaną nad kobietą w ciąży zapewnia oraz nadzoruje proces sprawowanej opieki nad pacjentką w okresie fizjologicznej ciąży, porodu, połogu oraz opieki nad noworodkiem;
2. Podczas opieki przedporodowej zostaje sporządzony plan opieki przedporodowej oraz plan porodu;
3. Zapewnienie ciągłości opieki nad ciężarną w czasie porodu oraz w okresie połogu;
4. Zapewnienie opieki odpowiedniej do stanu zdrowia oraz przebiegu ciąży i porodu z zakresu poradnictwa ambulatoryjnego, a w przypadku wskazań medycznych również koniecznej hospitalizacji;
5. Podmiot sprawujący opiekę nad kobietą prowadzi niezbędną dokumentację medyczną;
6. Całodobową możliwość kontaktu telefonicznego oraz możliwość uzyskania konsultacji 24 h/ dobę;
7. Kobieta uzyska informacje o sposobach radzenia sobie z bólem porodowym, zarówno farmakologicznym, jak również niefarmakologicznym oraz pomoc w wyborze odpowiedniej metody;
8. Kobieta uzyska praktyczne i teoretyczne przygotowanie do porodu, połogu, karmienia piersią i rodzicielstwa;
9. Kobieta uzyska pomoc psychologiczną, o ile tego sobie życzy;

Plan opieki przedporodowej

Plan opieki przedporodowej ustalany jest z osobą sprawującą opiekę nad ciężarną tj. lekarzem lub położną. Obejmuje wszystkie procedury medyczne związane z etapem ciąży oraz czas ich wykonania np. niezbędnych badań. W planie opieki przedporodowej uwzględnia się zakwalifikowanie ciężarnej do programu badań prenatalnych. Plan może zostać na każdym etapie ciąży modyfikowany oraz zmieniany w zależności od sytuacji zdrowotnej ciężarnej, w zależności od aktualnych potrzeb. Ustalony plan opieki przedporodowej powinien być dołączony do dokumentacji medycznej, natomiast jego kopia przekazana pacjentce.

Plan porodu

Plan porodu również jest ustalany z osobą sprawującą opiekę nad ciężarną. Obejmuje wszystkie elementy postępowania medycznego podczas porodu i miejsce porodu. Tak samo jak plan opieki przedporodowej może być modyfikowany oraz zmieniany w zależności od sytuacji zdrowotnej ciężarnej, a dokument powinien zostać załączony do akt medycznych.
Należy zaznaczyć, że ciężarna ma możliwość wyboru miejsca porodu tj. ma prawo zdecydować, czy chce urodzić w warunkach szpitalnych, czy też poza szpitalnych (np. w domu). Ciężarną należy o tym prawie poinformować. Kobieta nie powinna być jednak zaskoczona, jeśli lekarz lub położna będzie ją nakłaniał do porodu w szpitalu, gdyż jest to obowiązek lekarza wynikający z rozporządzenia Ministra Zdrowia. Lekarz lub położna informuje kobietę, iż zaleca się poród w warunkach szpitalnych, z zagwarantowanym dostępem do wydzielonej dla cięć cesarskich sali operacyjnej, gdzie w sytuacji wystąpienia powikłań zarówno u matki, jak i u płodu lub noworodka, możliwe jest natychmiastowe podjęcie interwencji medycznych, adekwatnie do zaistniałej sytuacji.

Ciągłość opieki nad ciężarną w czasie porodu oraz w okresie połogu

Osobą sprawującą opiekę nad ciężarną jest lekarz lub położna. Ich zadaniem jest sprawowanie odpowiedniej opieki nad kobietą w trakcie wszystkich etapów ciąży tj. przed porodem, w jego trakcie, jak również w okresie połogu*.

Do zadań osoby sprawującej opiekę należy w szczególności:

• ocena stanu rodzącej kobiety, płodu oraz noworodka;
• wykrywanie i eliminowanie czynników ryzyka, rozwiązywanie problemów oraz wczesne wykrywanie patologii;
• prowadzenie porodu;
• opieka nad noworodkiem po urodzeniu;
• zapewnienie opieki realizowanej przez specjalistów, jeżeli ujawnią się czynniki ryzyka lub pojawią się powikłania uzasadniające takie działanie;
• wsparcie rodzącej oraz jej osoby bliskiej w trakcie porodu oraz połogu;

Przypisy:
*Połóg – okres rozpoczynający się po porodzie u trwający 6 tygodni, w czasie którego w organizmie kobiety następuje cofanie się zmian spowodowanych ciążą i porodem.

Poród a prawa pacjenta

Kobiecie przysługują wszelkie uprawnienia wynikające z ustawy o prawach pacjenta. W przedmiotowej ustawie znajdują się przepisy ogólne, które przysługują każdemu pacjentowi przebywającemu w szpitalu bez względu na rodzaj schorzenia. Do najważniejszych praw pacjenta należą m.in.: prawo do świadczeń zdrowotnych, prawo do informacji, prawo do tajemnicy informacji związanych z pacjentem, prawo do wyrażania zgody na udzielenie świadczeń zdrowotnych, prawo do poszanowania intymności i godności pacjenta, prawo do dokumentacji medycznej, prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego.

Realizacja przedmiotowych praw pacjenta w stosunku do kobiety w okresie ciąży, porodu i połogu polega w szczególności na:

Respektowaniu jej prawa do świadomego udziału w podejmowaniu decyzji związanych z porodem tj. podejmowanych działań i stosowanych procedur medycznych;

Prawie wyboru miejsca porodu w warunkach szpitalnych lub poza szpitalnych (np. w domu), które obejmuje również decyzje dotyczące podejmowanych działań i stosowanych procedur medycznych;

Możliwości wyboru osoby sprawującej opiekę spośród osób uprawnionych do jej sprawowania, z uwzględnieniem zasad organizacyjnych obowiązujących w miejscu udzielania świadczenia, określonych w regulaminie organizacyjnym podmiotu wykonującego działalność leczniczą.

Zespół osób współpracujących w ramach programu KOC

Zespół osób współpracujących w ramach programu KOC dotyczy współpracy lekarza / położnej, położnej podstawowej , szkoły rodzenia, edukator/konsultant/doradca ds. laktacji, psycholog.

Czy każdy szpital obejmuje pacjentki programem KOC?

Nie, tylko szpitale, które mają podpisaną z Narodowym Funduszem Zdrowia odpowiednią umowę w zakresie sprawowania koordynowanej opieki nad kobietą w ciąży mogą przystąpić do programu. Aby sprawdzić, czy dana placówka objęta jest programem KOC najlepiej jest skontaktować się telefonicznie lub udać osobiście do danego podmiotu i zapytać, czy współpracują z NFZ w ramach tego programu. Wtedy też pracownik podmiotu wskaże jakie wymogi należy spełnić, aby przystąpić do programu oraz przekaże odpowiednie dokumenty, których wypełnienie jest niezbędne.

Czy placówka może „zmusić” pacjentkę do przystąpienia do programu?

Nie, przystąpienie do programu skoordynowanej opieki nad kobietą w ciąży jest dobrowolne i zależy tylko i wyłącznie od decyzji kobiety. Szpital/przychodnia nie może uzależniać udzielenia świadczenia medycznego od wcześniejszej zgody na przystąpienie do programu. Należy pamiętać, iż przystąpienie do programu spowoduje, że wszelkie świadczenia związane z ciążą będą wykonywane w wybranym przez nas podmiocie. Jeżeli kobieta uczęszcza do innego lekarza w ramach świadczenia NFZ, to od momentu podpisania deklaracji nie będzie mogła w dalszym ciągu korzystać z jego usług, gdyż będzie miała obowiązek korzystać z pomocy lekarza zatrudnionego w danej palcówce. Zgodnie z założeniami programu KOC przy porodzie pacjentki powinien być lekarz, który pracuje w danej placówce i należy do zespołu specjalistów, którzy zajmują się opieką nad daną pacjentką.

Czy z programu KOC można zrezygnować?

Tak, kobieta na każdym etapie ciąży może zrezygnować z udziału w skoordynowanym programie opieki nad kobietą w ciąży. W takim przypadku należy złożyć rezygnację z udziału w programie. Szpital nie może odmówić kobiecie możliwości rezygnacji z programu. Rezygnację powinno się złożyć w podmiocie w którym zadeklarowało się udział w programie (co przyspieszy obieg dokumentów), jednak ustawodawca dopuszcza również możliwość przyjęcia przez rezygnacji przez inny podmiot, który realizuje umowę z NFZ w zakresie położnictwa i ginekologii np. szpital.

Czy to lekarz lub położna koordynujący ciążę odbiorą poród?

Z założenia skoordynowanej opieki nad kobietą w ciąży wynika, że to „skoordynowany zespół specjalistów” przydzielony kobiecie w momencie przystąpienia do programu powinien prowadzić ciążę kobiety oraz wziąć udział w narodzinach dziecka. Tyle teorii. W praktyce przepisy w żaden sposób nie regulują standardów współpracy ciężarnej z lekarzem, a zwłaszcza z tzw. koordynatorem KOC. Należy przyjąć, że poród powinien odebrać przypisany pacjentce lekarz, ale w przypadku jego nieobecności odbierze go inny lekarz, który współpracuje z daną placówką realizującą KOC. Nie należy się spodziewać, że „nasz lekarz” przyjedzie specjalnie na nasz poród lub zostanie na kolejny dyżur, gdyż jest to po prostu niewykonalne.

Na czym polegają spotkania z położną środowiskową?

Położna środowiskowa, to osoba która ma pomóc ciężarnej lub świeżo upieczonej mamie odnaleźć się w nowej roli. Położna jest osobą, która ma również na celu pomóc kobiecie przystosować się życia po porodzie oraz rozwiać powstające wątpliwości związane z opieką nad noworodkiem ale również związane z higieną i postępowaniem po porodzie. Tak naprawdę spotkania z położną środowiskową mają charakter edukacyjny oraz mają stanowić wsparcie dla młodych rodziców. Przede wszystkim nie wolno bać się i wstydzić rozmów z położną. Należy pamiętać, że jest to osoba wykwalifikowana dla której tematy związane z narodzinami dziecka, jak również związane z fizjonomiom kobiety nie są niczym nowym. Warto zapytać położoną o rady związane m.in. z karmieniem dziecka, laktacją, sposobem rozwoju dziecka, potrzebami noworodka oraz sposobami odżywiania kobiety.

Ile razy można spotkać się z położną środowiskową?

Położna środowiskowa sprawuje opiekę nad ciężarną od początku 21 tygodnia ciąży, a następnie nad młodą mamą i jej dzieckiem do maksymalnie 2 miesiąca życia maleństwa. Świadczenia w ramach spotkań edukacyjnych odbywają się od poniedziałku do piątku w godzinach od 8:00 – 18:00. Jednak godzinę spotkania należy z położną uzgodnić tak, aby zarówno młodej mamie odpowiadała, jak również była zgodna z harmonogramem pracy położnej.
Spotkania mogą odbywać się 1 raz w tygodniu (maksymalnie 10 wizyt) w przypadku kobiet od 21 do 31 tygodnia ciąży. Natomiast od 32 tygodnia ciąży spotkania mogą się odbywać 2 razy w tygodniu (maksymalnie 16 wizyt). Częstotliwość spotkań w głównej mierze zależy od potrzeb młodej mamy.

Program KOC – Pytania z życia

Korzystam z programu KOC, czy w związku z tym będę też mieć opiekę położnej środowiskowej z tego Szpitala?
Według „starego” systemu to kobieta wybiera położną według własnego uznania, bez względu na jej miejsce zamieszkania oraz miejsce pracy położnej. Warto jednak zwrócić uwagę, iż odbycie spotkania musi być również możliwe do wykonania i położona musi mieć możliwość dojazdu do ciężarnej. Wybór położnej środowiskowej odbywa się poprzez złożenie wniosku czy też deklaracji w odpowiedniej placówce w której pracowała położna.
W ramach KOC kobieta nie może wybrać dowolnej położonej, a jedynie jedną z tych, które współpracują z placówką do której złożyła deklarację o objęciu jej skoordynowaną opieką. Rozwiązanie to mocno ograniczy kobietom możliwość wyboru, gdyż jeżeli z placówką będzie współpracowała tylko jedna położna środowiskowa, to kobieta nie będzie miała alternatywy. Takie rozwiązanie nie poprawia ochrony praw kobiet w ciąży, gdyż kobieta powinna nawiązać dobry kontakt z położną, aby móc wypytać ją często o sprawy wstydliwe i trudne dla młodych mam, dlatego jeśli nie znajdzie „wspólnego języka” z położną, to takie rozwiązanie nie będzie chroniło praw ciężarnej.

Czy w ramach Kocu są wizyty realizowane w domu pacjenta?
Tak, w ramach KOC realizowane są wizyty patronażowe na tych samych zasadach jak w przypadku pacjentek, które nie należą do programu. Jedyna różnica, która występuje na tym etapie, to taka, że kobiety które objęte są programem KOC nie wybierają samodzielnie położonej, tylko należy ona do zespołu specjalistów przydzielonych kobiecie w ramach KOC. W przypadku kobiet, które nie korzystają z programu KOC, to wybierają one swobodnie położną środowiskową według własnego uznania.

Korzystam z programu KOC w danym szpitalu, będąc w 32 tygodniu ciąży mam dolegliwości, z powodu których zgłaszam się w nocy do Szpitala, W Szpitalu dowiaduje się że wymagam hospitalizacji, ale Szpital obecnie nie dysponuje wolnymi łóżkami i proponuje przewiezienie do innego Szpitala, czy w związku z tym oznaczałoby to , że Szpital nie wywiązuje się właściwie z ustawy, i czy mogę żądać przyjęcia?
Niestety ustawodawca w tym zakresie nie rozwiewa wątpliwości. Według ustawy nie ma żadnego rygoru przyjęcia danej pacjentki na oddział. Należałoby uznać, że jeżeli pacjentka w ciąży zgłasza się z dolegliwościami, to szpital ma obowiązek zapewnić jej doraźną pomoc, a jeżeli istnieje konieczność przyjęcia pacjentki na oddział, to powinien zapewnić jej transport do innego szpitala w którym zarówno dziecko, jak i mama uzyskają należytą opiekę. Trudno powiedzieć, czy jest to niewłaściwe wykonanie umowy. Prawdopodobnie szpital nie poniesie odpowiedzialności za tego typu sytuację, gdyż nie zaniechał swoim obowiązkom, a jedynie z przyczyn niezależnych od niego nie mógł wykonać świadczenia. Jednakże ta kwestia jak wiele innych nie została jeszcze wyjaśniona przez ustawodawcę.

Korzystam z programu KOC w danym szpitalu, będąc w 27 tygodniu ciąży rozpoczynają się problemy które z bardzo dużym prawdopodobieństwem zakończą się porodem w ciągu najbliższych dni. W Szpitalu dowiaduje się, że wymagam hospitalizacji, ale Szpital nie ma odpowiedniego stopnia referencyjnego wymaganego do opieki nad moim dzieckiem, gdyby urodziło się w 28 tygodniu ciąży. Czy oznacza to, że Szpital będący w KOC nie wywiązał się w stosunku do mnie z ustawowego obowiązku?
Nie, w takim przypadku nie można mówić o niewywiązaniu się szpitala z obowiązków wynikających z KOC. Pierwotnym i nadrzędnym celem programu skoordynowanej opieki nad pacjentką w ciąży jest zdrowie i życie kobiety, jak również jej nienarodzonego dziecka. Jeżeli w szpitalu nie ma odpowiedniego sprzętu lub specjalistów, którzy poradzą sobie z danym przypadkiem to rozsądnym wyjściem (i tak naprawdę jedynym) jest odesłanie pacjentki do innego szpitala w którym otrzyma fachową pomoc. Należy podkreślić, iż są to sytuacje wyjątkowe, losowe na które szpital nie ma wpływu, dlatego też nie można uznać, iż byłoby to błędne działanie.

Korzystam z programu KOC w danym szpitalu, ciąże prowadzi jeden lekarz i jedna położna, czy w momencie rozpoczęcia czynności porodowej powinnam zadzwonić do Szpitala i oczekiwać przyjazdu tego lekarza i tej położnej do porodu?
Niestety nie. Ustawodawca nie określił w żaden sposób standardów współpracy kobiety ciężarnej z lekarzem, a tym bardziej nie wskazał który lekarz ma odebrać poród. Ustawodawca przemilczał również fakt, czy jeżeli lekarz znajduje się poza szpitalem, to należy go poinformować o porodzie. Racjonalnie należy przyjąć, że jeżeli lekarz, który koordynował naszą ciąże jest na dyżurze, to powinien zająć się pacjentką i być obecnym przy porodzie. Natomiast jeśli znajduje się poza szpitalem, to jego obowiązki przejmie inny lekarz, który jest na dyżurze. To samo tyczy się położonej.

Korzystam z programu KOC w danym szpitalu, a przy porodzie będzie inny lekarz i inna położna których widzę po raz pierwszy, to czym różni się to od sytuacji, gdy ciąże prowadzę u swojego ginekologa a do szpitala jadę tylko do porodu?
Trudno odpowiedzieć na przedmiotowe pytanie. Różnica, która może wystąpić jest taka, że pacjentka zna szpital, uczęszczała do niego na badania, wizyty i prawdopodobnie będzie się lepiej czuła „znając grunt” na którym się znajdzie. Co więcej, po porodzie np. następnego dnia lekarz prowadzący lub położna w ramach koc prawdopodobnie będzie na dyżurze i ma obowiązek sprawdzić, czy mama i dziecko czują się dobrze. Co więcej, w danym szpitalu lekarz prowadzący posiada całościową dokumentację medyczną pacjentki, a także w kryzysowej sytuacji może skontaktować się z lekarzem prowadzącym i dokonać konsultacji. Tak naprawdę, to gdzie dana kobieta czuje się dobrze i bezpiecznie zależy od opieki jaka zostanie jej zaoferowana, dlatego też nie można jednoznacznie odpowiedzieć na postawione pytanie.

Czy jadąc do porodu do szpitala który należy do KOC a prowadząc ciąże gdzie indziej czy muszę przystąpić do KOC?
Nie, kobieta w żadnym wypadku nie powinna być zmuszana do przystąpienia do programu skoordynowanej opieki. Kobieta może nie wyrazić zgody na przystąpienie do programu. W takim przypadku szpital ma obowiązek udzielić świadczenia, jednakże nie uzyska za daną pacjentkę refundacji z NFZ w ramach KOC. Dlatego też kobieta, która nie wyrazi zgody i nie podpisze deklaracji może spotkać się z niechęciom pracowników szpitala – która jest oczywiście zachowaniem nagannym i może skutkować dalszymi konsekwencjami np. skargą na pracownika, aczkolwiek nie można takich sytuacji wykluczyć.

A co jeżeli wymagam hospitalizacji na Oddziale Patologii Ciąży, czy wtedy muszę przystąpić do programu?
Nie, kobieta w żadnym wypadku nie powinna być zmuszana do przystąpienia do programu skoordynowanej opieki. Kobieta może nie wyrazić zgody na przystąpienie do programu. W takim przypadku zgodnie z ustawą o prawach pacjenta szpital ma obowiązek udzielić pacjentce wszystkich niezbędnych i adekwatnych do jej stanu świadczeń, które są zgodne z aktualnym stanem wiedzy medycznej.

Dlaczego w szpitalach nalegają na przystąpienie do programu KOC?
Wytłumaczenie jest bardzo proste, wręcz prozaiczne – chodzi o pieniądze. Szpital jako świadczeniodawca od momentu przystąpienia kobiety do programu wykonuje na jej rzecz szereg świadczeń związanych z pełną ochroną i diagnostyką m.in. diagnostyką laboratoryjną, diagnostyką obrazową, poradami ginekologicznymi czy też hospitalizacją. Jednakże szpital otrzyma z NFZ środki na przedmiotowe świadczenia dopiero w momencie wykazania odebranego w ich placówce porodu. Dlatego też szpitale/przychodnie wywierają na kobietach presję przedstawiając dokumenty do podpisania z których wynika, gdzie kobieta ma obowiązek rodzić. Niejednokrotnie kobieta, która i tak znajduje się w niecodziennej dla niej sytuacji, nie będzie wiedziała, iż może zrezygnować ze złożonej deklaracji i urodzić dziecko w wybranym przez siebie szpitalu.

Program KOC – Przykłady z życia

Kobieta przyjeżdża na Izbę przyjęć Szpitala z podpisaną umową KOC. Pacjentka jest w 34 tygodniu ciąży z pobolewaniem w podbrzuszu. Szpital informuje, że powinna podpisać deklarację, bo wtedy będą mogli dopiero zbadać. Czy szpital postępuje prawidłowo?
Szpital nie ma prawa wymagać od kobiety podpisania deklaracji KOC. To kobieta ma prawo wyboru określonego szpitala. Taka sytuacja stanowi naruszenie praw pacjenta. Ustawodawca nie uzależnił wykonywania świadczeń, tym bardziej w sytuacjach nagłych i zagrażających życiu lub zdrowiu matki lub dziecka od podpisania deklaracji. Przystąpienie przez kobietę do programu ma pozwolić kobiecie na dodatkową ochronę i zapewnić jej bezpieczeństwo. Co nie znaczy, że o pacjentkę, która nie podpisała KOC nie należy dbać.

Pacjentka musi w 30 tygodniu ciąży zostać hospitalizowana w Szpitalu z KOC i informują ją , że jeżeli nie urodzi u nich to za pobyt nikt nie zapłaci. Co w takiej sytuacji zrobić?
W takim przypadku decyzja zależy od pacjentki, czy podpisze dokumenty o przystąpieniu do programu, czy też nie. Tak naprawdę finansowanie przez NFZ pobytu pacjentki w szpitalu, to sprawa pomiędzy szpitalem a NFZ. Jeśli pacjentka nie przystąpi do programu, to faktycznie szpital nie otrzyma pieniędzy z NFZ, aczkolwiek nie pozbawia to kobiety należnych jej świadczeń i tak naprawdę opieka nad nią powinna być sprawowana w takim samym zakresie, a fakt nieprzystąpienia do programu nie powinien rzutować na jakość usług.

Czy będąc w ciąży i mając grupę krwi RhD ujemną, w której wymaga się podania immunoglobuliny antyRhD w 28 tygodniu ciąży czy mogę się do programu zapisać np. w 26 tygodniu ciąży i oczekiwać podania Immunoglobuliny i po podaniu zrezygnować z programu?
Kobieta może przystąpić do programu Skoordynowanej Opieki w ciąży na każdym etapie jej trwania. Ustawodawca nie zastrzegł aby kobieta w 26 tygodniu nie mogła przystąpić do programu. Jeśli tylko świadczenie jest realizowane w ramach KOC to kobieta może z niego skorzystać zgodnie z harmonogramem udzielanych świadczeń. Jeżeli na późniejszym etapie ciąży podejmie decyzję o rezygnacji z udziału w programie KOC, to ustawodawca nie przewiduje żadnych kar finansowych lub obowiązku zwrotu kosztów świadczeń. Kobieta na każdym etapie ciąży może zrezygnować z udziału w skoordynowanym programie opieki nad kobietą w ciąży. W takim przypadku należy złożyć rezygnację z udziału w programie. Szpital nie może odmówić kobiecie możliwości rezygnacji z programu, czy też wyciągnąć jakichkolwiek konsekwencji.

Podsumowanie

Koordynowana opieka nad kobietą w ciąży jest pomysłem, który w teorii ma pomóc kobietom oraz zapewnić im lepsze warunki zarówno psychiczne, jak i fizyczne w trudnym czasie jakim jest ciąża. Jednakże teoria nie zawsze idzie w parze z praktyką i już w chwili obecnej pojawia się wiele pytań i nieścisłości, które ustawodawca powinien rozwiązać.

Idealnie byłoby, gdyby wybór szpitala ( oddziału ginekologiczno położniczego) przez kobietę ciężarną równoznaczny był z współpracy z całym  personelem (położną, lekarzem, położną środowiskową oraz psychologiem), który będzie wykonywał jej różnego rodzaju badania. Problem pojawia się w sytuacji, gdy kobieta wybiera szpital np. z uwagi na konkretnego lekarza lub położną a pozostałe osoby i świadczenia dostaje „w pakiecie”, na który by się nie zdecydowała, gdyby nie konieczność przystąpienia do programu KOC.

W chwili obecnej program KOC jest dobrym krokiem w stronę poprawy bezpieczeństwa kobiet w ciąży, jednakże posiada on niejasności, które powodują liczne pytania ciężarnych.

Podsumowując, każda kobieta będąca w ciąży powinna zastanowić się, czy chce skorzystać z programu KOC oraz w jakim zakresie. Jeżeli kobieta nie będzie chciała uczestniczyć w programie, to również ma do tego prawo o czym należy pamiętać i  co należy egzekwować od szpitala do którego się zgłosi.